Co łączy SEKS i SIEKIERĘ...? | Ciekawostki językoznawcze, odc. 7

แชร์
ฝัง
  • เผยแพร่เมื่อ 9 ก.ย. 2020
  • ► FACEBOOK / ciekawostkijezykoznawcze
    ► INSTAGRAM / ciekawostki.jezykoznawcze
    scenariusz, prowadzenie, montaż - Kamil Pawlicki
    kierownictwo produkcji - Klara Pawlicka
    opracowanie graficzne - Jacek Owczarz
    źródła:
    Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
    Rick Derksen, Etymological Dictionary of Proto-Slavic Inherited Lexicon, Leiden-Boston 2009.
    Witold Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1958-1969 (www.sjpd.pwn.pl/)
    Benjamin W. Fortson IV, Indo-European Language and Culture: An Introduction, Chichester, U.K. - Malden, MA 2004.
    Jacek Lewinson, Słownik seksualizmów polskich, Warszawa 1999.
    Guus Kroonen, Etymological Dictionary of Proto-Germanic, Leiden-Boston 2013.
    Michiel de Vaan, Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages, Leiden-Boston 2008.
    Jan Tokarski (red.), Słownik wyrazów obcych PWN, Warszawa 1978.
    Aleksander Zdanowicz i in., Słownik języka polskiego, Wilno 1861 (eswil.ijp.pan.pl/)
    The American Heritage Dictionary of the English Language - The American Heritage Dictionary Indo-European Roots Appendix (ahdictionary.com/word/indoeur...)

ความคิดเห็น • 251

  • @Ciekawostkijezykoznawcze
    @Ciekawostkijezykoznawcze  3 ปีที่แล้ว +91

    Dla dociekliwych ;)
    (many thanks to Orsat Ligorio for your help in Indo-European matters!)
    • W języku angielskim od rdzenia *sek- pochodzi czasownik "saw" 'piłować' i rzeczownik "saw" 'piła', a także staroangielskie "seax" 'nóż'. Możliwe, że od tego "seax" wzięła się nazwa plemienia Sasów (był to rodzaj noża, z którego Sasi byli znani). W Niemczech od nazwy tego plemienia pochodzi Saksonia, a w Anglii - Essex (wschodni Sasi), Sussex (południowi Sasi) i Wessex (zachodni Sasi). Złośliwi twierdzą, że istnieli także Sasi północni, No-sex, ale wyginęli z powodu nierozmnażania się ;)
    • W łacinie od rdzenia *sek- pochodzi też czasownik „sciō” ‘wiem’. W tym wypadku znaczenie rozwinęło się od ‘oddzielać’ przez ‘rozróżniać, decydować’ do ‘wiedzieć’. A od „sciō” pochodzi na przykład „scientia” ‘wiedza’ (stąd angielskie „science” ‘nauka’).
    • Być może rdzeń *sek- miał także inne rozszerzenie: *(s)ked- (bez „i̯”), a od niego pochodzi polskie słowo „szczodry”; słowo to pierwotnie zapewne znaczyło ‘taki, który rozrywa, dzieli, rozdziela (swój majątek)', a potem ‘taki, który daje, nie skąpi, wielkoduszny, hojny’, a także słowo „szczędzić” (stąd „oszczędzać”), tylko że tam rozwój znaczeniowy poszedł w odwrotnym kierunku: ‘odrywać, oddzielać coś (od czegoś, od jakiejś całości), by nie dać komuś innemu, by zachować dla siebie, zaoszczędzić’.
    • Rdzeń *sek- bywa także rekonstruowany z głoską laryngalną na końcu: *sekH-. Praindoeuropejski miał najprawdopodobniej trzy tzw. głoski laryngalne, których dokładna wymowa nie jest jasna, a które zapisuje się symbolicznie *h1, *h2, *h3. A gdy nie wiadomo, która była to konkretnie laryngalna, zapisuje się *H albo *hx. Na temat obecności laryngalnych często wnioskuje się w sposób pośredni. W tym wypadku o obecności laryngalnej może świadczyć łacińska forma czasu przeszłego „secuī” ‘uciąłem’. Przypuszcza się, że jest to forma wtórna, która zastąpiła formę dawniejszą, podobnie jak stało się w innych czasownikach zakończonych na laryngalną, np. „genuī” ‘urodziłem’, od rdzenia *ǵenh1-. W wypadku *sekH- dane z języka hetyckiego zdają się pośrednio wskazywać na to, że była to laryngalna pierwsza: *sekh1-.
    • Natomiast rdzenie *(s)kei̯d- i *(s)ked- rekonstruuje się bez laryngalnej, a to stwarza pewien problem z powiązaniem ich z *sekH-. Ten problem dałoby się jednak rozwiązać, jeśli przyjmiemy, że rzeczywiście była to laryngalna pierwsza (*h1) oraz zaakceptujemy tzw. „efekt Kortlandta”, czyli praindoeuropejskie przejście w pewnych wypadkach *d w laryngalną *h1. To by wyjaśniało, dlaczego część z tych form kończy się na *d, a część na laryngalną.
    • Inne problemy w łączeniu rdzenia *(s)keid- z rdzeniem *sekH- dotyczą głoski *k. Niektórzy (np. Lexikon der Indogermanischen Verben, tzw. LIV) rekonstruują w tym rdzeniu głoskę przydechową *ḱh (*sḱhei̯d-), co jest mocno nietypowe - większość indoeuropeistów uznaje dziś, że głosek bezdźwięcznych przydechowych w ogóle w praindoeuropejskim nie było (tzn. przydechowe musiały być dźwięczne, jak *gh). Rekonstrukcja zawarta w LIV oparta jest na bazie greckiego „χ” („kh”), sanskryckiego „ch” i awestyjskiego „s”. Jeśli w praindoeuropejskim było *k, w tych językach spodziewalibyśmy się też „k”. Jak jednak pokazał Alexander Lubotsky, praindoeuropejskie *sk dawało regularnie „ch” w sanskrycie i „s” w awestyjskim wtedy, gdy towarzyszyła mu tzw. palatalizacja praindoirańska.
    • Czyli sanskryt i awestyjski da się jakoś wytłumaczyć - gorzej z greką. To, że w greckiej formie σχῐ́ζω (w klasycznej grece wymawianej zapewne „skhidzō” lub „skhizdō”, w późniejszej grece „schizō”) ‘rozdzielam’, a także w greckiej formie σχάω (skháō) ‘rozcinam’, jest „kh”, a nie „k”, nie ma dobrego wyjaśnienia. Możliwe więc, że te formy greckie jednak nie pochodzą z tego rdzenia.
    • Inną komplikacją, którą stwarzają formy greckie, jest kwestia laryngalnej. Greckie σχάω (skháō) ‘rozcinam’ wskazuje na laryngalną drugą (*h2), dlatego że ona właśnie w grece dawała samogłoskę „a” (gdyby to była laryngalna pierwsza, dałaby „e”). Czyli jeśli w rdzeniu *sekH- laryngalna to laryngalna pierwsza, trudno byłoby to pogodzić z formą grecką z laryngalną drugą. No ale jeśli greckie σχῐ́ζω i σχάω nie pochodzą z tego rdzenia, to problem znika.
    • Możliwe za to, że spokrewniona jest inna forma grecka: σκεδάννυμι (skedánnymi) ‘rozpraszam’ - nie ma ona „kh”, lecz „k”.

    • @darialaskowska
      @darialaskowska 2 ปีที่แล้ว

      ❤️

    • @grzegorj
      @grzegorj 2 ปีที่แล้ว

      Chochlik trochę namieszał...
      W języku angielskim od rdzenia *sek- pochodzi czasownik "saw" 'piłować' i rzeczownik "saw" 'piła', ale nie czasownik "sow" 'siać', który jest związany z jego polskim odpowiednikiem. Odsyłam do słownika Kroonena, hasła *sagō- oraz *sēan-.
      Addendum: słowiański czasownik posiadał „jać”, czyli był oparty na rdzeniu sěk- < *sēk-. Tę nieoczekiwaną długość nie da się wyjaśnić regułą Wintera, można jednak założyć przestawkę laryngalnej i „k”: *sēk- < *seh1k- < *sekh1-. Czy należy tu litewskie sekti ‘śledzić’, ‘opowiadać’ jest rzeczą wątpliwą, ale jeśli tak, to przestawki tu nie ma.
      Ciekawe, że pol. siekiera pochodzi od *sekyra, a nie od **sěkyra, zatem nie jest wbrew pozorom bezpośrednio związana z czasownikiem siec/siekać. Istnieje pogląd, że siekiera jest zapożyczeniem italskim; pokrewne łacińskie secūris znaczy topór (i ma krótkie -e-, a więc odpowiada formie słowiańskiej). Na istnienie sporej liczby takich italskich (raczej niełacińskich) zapożyczeń w słowiańskim wskazywał swego czasu Gołąb; można je hipotetycznie (ale bardzo sensownie) wiązać z sąsiedztwem italskich Wenetów, którzy nawet mogli mieć udział w etnogenezie Słowian.
      Jeszcze większą ciekawostką jest łac. sēcula z długim ē. Wyraz ten znaczy ‘kosa’ lub ‘sierp’ (por. ang. sickle).

    • @Ciekawostkijezykoznawcze
      @Ciekawostkijezykoznawcze  2 ปีที่แล้ว

      ​@@grzegorj Co do angielskiego "saw" - oczywiście, ma Pan rację. Nie mogę się teraz nadziwić, skąd mi się to 'siać' tutaj wzięło (poza podobieństwem zapisu), zwłaszcza że znaczeniowo nie miałoby to zupełnie sensu. Już poprawiłem. Dziękuję bardzo za zwrócenie uwagi.

    • @cogoniema
      @cogoniema 2 ปีที่แล้ว +1

      Skate /skeit/ - ang. jeździć na łyżwach, od ice skate, ciąć lód???
      Sekta, od grupy, która się oddzieliła, czyli odcięła?

    • @jozefchlabicz
      @jozefchlabicz 2 ปีที่แล้ว +1

      Tak sobie myślę, że to ma sens: praindoeuropejskie "sek" jest też dźwiękonaśladowcze - jak się szybko coś siecze. Sek, sek, sek, sek...

  • @RoszczykM
    @RoszczykM 2 ปีที่แล้ว +12

    Ja: Oglądam ciekawostki językoznawcze
    Tata: wchodzi do pokoju
    Ciekawostki językoznawcze:

  • @ilonarusin9929
    @ilonarusin9929 2 ปีที่แล้ว +18

    Kapitalne! Wiedza, jasność rozumowania i szerokość horyzontów + humor oraz profesjonalizm w nagrywaniu. Gratuluję i polecę wszystkim znajomym! A może nie i będę błyszczeć wiedzą wśród nich :D. Żartowałam, tym co dobre trzeba się dzielić!

  • @patrickkondor2320
    @patrickkondor2320 2 ปีที่แล้ว +7

    Gościu ma wysoka charyzmę w mówieniu. Mówi tak ze chce sie słuchać. Dobrze pokazuje to pierwsza część filmiku która jest trochę mniej interesująca merytorycznie, a dalej sie dobrze słucha. Druga czesc bardzo ciekawa więc top. Pozdro dla prowadzącego.

  • @usky8737
    @usky8737 2 ปีที่แล้ว +73

    Dziekuje za napisy pl nie tylko ja równiez inny głuchych

    • @user-mu5jj5lc4y
      @user-mu5jj5lc4y 2 ปีที่แล้ว +11

      I również ci którzy uczą się języka polskiego!
      Dziękuję!

    • @aleksandrax3465
      @aleksandrax3465 2 ปีที่แล้ว +3

      Też nie słyszę ale pisać się mogłam nauczyć i to zrobiłam

  • @MrJanuszKo
    @MrJanuszKo 3 ปีที่แล้ว +29

    Fajnie, że Pan to robi!!! Dzięki!

  • @tomke90
    @tomke90 3 ปีที่แล้ว +5

    Potrzebowałem tego kanału, dziękuję!

  • @arturkuza1015
    @arturkuza1015 2 ปีที่แล้ว

    Super że jest podane źródło. Tak trzymaj.

  • @lukasiewicz.painting
    @lukasiewicz.painting 3 ปีที่แล้ว +30

    Świetny odCINek!

  • @piotrkolibabski
    @piotrkolibabski 3 ปีที่แล้ว +93

    Jeden z nielicznych kanałów na YT, gdzie podczas oglądania filmów mam ochotę robić notatki.
    P.S. A gdzie jest komentarz z informacjami dodatkowymi dla zainteresowanych? ;)

    • @Ciekawostkijezykoznawcze
      @Ciekawostkijezykoznawcze  3 ปีที่แล้ว +6

      Dzięki serdeczne! A komentarz się pisze, będzie niedługo! ;)

    • @Ciekawostkijezykoznawcze
      @Ciekawostkijezykoznawcze  3 ปีที่แล้ว +7

      Jest! :)

    • @chaldejczykkoodziejczyk3990
      @chaldejczykkoodziejczyk3990 2 ปีที่แล้ว +2

      Zrób następujące notatki: X to runiczne S. Więc piszesz: X= iks. Dalej po zmianie liter otrzymasz: „sik”. Se „sik” - ze siku , kim jesteś ze siku, sikawki, ze sikać się. Nie notuj jego dyrdymałów bo wyprowadzi cię na manowce nauk anglo germańskich..

    • @DiriaMeneam
      @DiriaMeneam 2 ปีที่แล้ว

      @@chaldejczykkoodziejczyk3990 Podobno cała historiozofia Polski walczy z mitami Kadłubka, oraz odcina się od pseudosiów, para- i od turbosiów, i cały akademizm zrobił głęboką voltę, o 360 stopni ;-)

    • @marekkondrad2235
      @marekkondrad2235 ปีที่แล้ว

      @@chaldejczykkoodziejczyk3990
      ???

  • @MaroWolf
    @MaroWolf 2 ปีที่แล้ว +1

    rewelacja. zaskakujacy poziom wiedzy. podziwiam.

  • @radzik2107
    @radzik2107 ปีที่แล้ว +1

    Robisz fenomenalną robotę na polskim youtube!! Bije od Ciebie charyzma, widać przygotowanie, pracowitość. O merytoryce nie wspominam, bo to oczywista oczywistość ;) Trzymam kciuki

  • @Draconager
    @Draconager 3 ปีที่แล้ว +4

    Ten początek to po prostu złoto :D

  • @ImperatorGrausam
    @ImperatorGrausam 2 ปีที่แล้ว +14

    Love your channel, always looking to see videos on linguistics.

  • @andrzejbanas7261
    @andrzejbanas7261 ปีที่แล้ว

    Bardzo polubiłem Twój kanał. Tu się naprawdę można wielu ciekawych rzeczy dowiedzieć.

  • @waldemarszyngwelski2825
    @waldemarszyngwelski2825 2 ปีที่แล้ว +1

    Jesteś mistrzem dobry człowieku 💪🏻

  • @Loulou_et_Effi
    @Loulou_et_Effi 2 ปีที่แล้ว +7

    Historia języka jest fascynująca.
    Pamiętam z lekcji polskiego lekcje etymologii. Zapamiętałam że "sklep" pochodzi od sklepienia - kupcy składowali artykuły pod sklepieniem

    • @joannab7403
      @joannab7403 ปีที่แล้ว +2

      Pod sklepieniem piwnicy? Sklep to kiedys byla sklad towarow glownie pod ziemia. Do dzis sklep to piwnica po czesku a po ukrainsku cmentarz. Pamietam z tym zetknelam sie jakies 20 lat temu i tak wywnioskowalam

    • @marekkondrad2235
      @marekkondrad2235 ปีที่แล้ว

      @@joannab7403
      Nie cmentarz, a *kostnica*

    • @joannab7403
      @joannab7403 ปีที่แล้ว

      @@marekkondrad2235 ciekawe a Ukraincy mowia co innrgo

  • @LaskinMario
    @LaskinMario ปีที่แล้ว +1

    Qrcze, dopiero na to trafiłem. Super sprawa z tymi ciekawostkami. Trafiłem wcześniej na orzecha włoskiego i Włochy. Już gdzieś słyszałem to podobieństwo, ale historia super. Proszę o wiecej

  • @flamenco108
    @flamenco108 2 ปีที่แล้ว +20

    "zasiek" - u Rosjan przeczytałem, że to znacznie starsza forma umocnień niż tylko zapora z drutu kolczastego. Dla nich "zasiek" to zwalony (zsieczony) na wielkim obszarze las - przeszkoda dla maszerującej armii wroga. I raczej z tego wywodziłbym polskie "zasieki". Za to miejsce składowania zboża to "sąsiek" - podwyższenie w stodole, gdzie ziarno może się suszyć i czekać. Ale etymologicznie pewnie pochodzi od tego samego.

    • @user-qb8cb5qj2t
      @user-qb8cb5qj2t 2 ปีที่แล้ว +3

      Конечно так! И Сечь Запорожская (казаки!) от того же корня. Казаки секли, то есть рубили лес, чтобы враги не проникли на их территорию. Эти завалы леса назывались "засека".

    • @TomikoPL
      @TomikoPL 2 ปีที่แล้ว +1

      Przy czym zapewne cząstka "są-" w "sąsiek" znaczy "obok", jak w słowie "sąsiad".

  • @ewa5880
    @ewa5880 9 หลายเดือนก่อน

    bardzo ciekawe te spotkania językowe,dziękuję ...krótko , zwięźle i bardzo ciekawie prowadzone ...pożyteczne te ciekawostki językowe...warto wpadać tu, by wiedzieć więcej o naszym języku ...ja robię notatki , !!!

  • @wg5976
    @wg5976 2 ปีที่แล้ว +2

    Ta siekiera mnie rozwalila😀"spolkowanie w alkowie" spotkalam ostatnio w jakiejś ksiazce..wspolczesnej..swietny materiał..

  • @user-iq9lc1fb4j
    @user-iq9lc1fb4j ปีที่แล้ว

    Bardzo ciekawe!

  • @renar11
    @renar11 2 ปีที่แล้ว +1

    Świetny kanał

  • @witoldwisniewski9750
    @witoldwisniewski9750 2 ปีที่แล้ว

    Dobra robota!

  • @unapolakita
    @unapolakita 2 ปีที่แล้ว +1

    Mind-blowing, czyli mózg się lasuje! Coś niesamowitego znaleźć takie połączenia

  • @pszczola0914
    @pszczola0914 2 ปีที่แล้ว +5

    😀OMG,jak tu jest ciekawie!!👏👏Nigdy jeszcze nie natrafiłam na ten kanał. 🤔Z miejsca subskrybuję. 🔔👍🏼Pozdrawiam autora.🍓😁

  • @Novol999
    @Novol999 2 ปีที่แล้ว +1

    Świetny kanał, na wysokim poziomie, który wnosi użyteczną wiedzę. Co do słowa "cedzić", moja babcia (Lubelszczyzna) wymawiała to właśnie "scedzić". Przykład: Idę scedzić ziemniaki.

  • @dawidwalkowiak9220
    @dawidwalkowiak9220 3 ปีที่แล้ว +5

    bardzo fajny kanał :)

  • @obserwatorrzeczywistosci1402
    @obserwatorrzeczywistosci1402 2 ปีที่แล้ว +1

    Dziekujemy za wiedze!

  • @maciejkubera1536
    @maciejkubera1536 3 ปีที่แล้ว +15

    Bardzo ciekawy i świetnie zrobiony film. Ciekawe, że ostatnio akurat zastanawiałem się nad etymologią słowa "seks". Podejrzewałem (już teraz wiem, że błędnie), że może pochodzić ono od łacińskiej nazwy liczby sześć, ponieważ przeczytałem w pewnym tekście o "przestępstwie contra sextum", czyli grzechu przeciwko szóstemu przykazaniu.

    • @batter86
      @batter86 ปีที่แล้ว

      Z tym, że kolejność przykazań kościelnych została zmieniona względem biblijnych, bo jedno sobie usunęli, a ostatnie rozbili na 2, żeby się zgadzało 🤷

  • @drPiotrNapieraa
    @drPiotrNapieraa 2 ปีที่แล้ว +1

    fajny program!

  • @chaberekola4642
    @chaberekola4642 2 ปีที่แล้ว

    super 😃

  • @rakonge5555
    @rakonge5555 2 ปีที่แล้ว

    świetne, łapka w górę

  • @aluutektora
    @aluutektora 2 ปีที่แล้ว +1

    Przedwczoraj piosenkę Kaliny Jędrusik usłyszałam po raz pierwszy w radio... I teraz tekst piosenki jest jakoś bardziej zrozumiały. :D

  • @neutronshiva2498
    @neutronshiva2498 ปีที่แล้ว

    Ale to ciekawe, leci sub.

  • @michalblekotam9879
    @michalblekotam9879 2 ปีที่แล้ว +1

    fab :)

  • @jaktonactozorkiestra100
    @jaktonactozorkiestra100 2 ปีที่แล้ว +1

    sub łapka dzwon super kanał pięknie wytłumaczone pozdrawiam

  • @marekk6987
    @marekk6987 2 ปีที่แล้ว

    Nawiązując do końcowego zdania wykładowcy:tak,ten odcinek oddzielił skutecznie od niewiedzy😀👍

  • @valdak4027
    @valdak4027 2 ปีที่แล้ว +1

    fajne!

  • @KingPiter2000
    @KingPiter2000 2 ปีที่แล้ว +6

    Dzięki tym ciekawostkom można lepiej poznać nasz polski język

    • @d.2935
      @d.2935 2 ปีที่แล้ว +1

      'Nasz polski język', albo 'Nasz język polski'.
      Wyraz 'polski' to zwykły przymiotnik, więc w środku zdania nie piszemy go wielką literą.
      Istotnie, musisz lepiej poznać język polski!
      Odwagi!

    • @walterweiss7124
      @walterweiss7124 ปีที่แล้ว +1

      Siekiera, motyka, linka, drut, I pan malarz jest kaputt. ;)

  • @paulinagabrys8874
    @paulinagabrys8874 2 ปีที่แล้ว +7

    "Seks i siekiera"? To jakiś nowy film Tarantino czy co?😂

  • @alesiam9595
    @alesiam9595 2 ปีที่แล้ว +1

    Dzenkue za humor

  • @bzabieglinski1
    @bzabieglinski1 ปีที่แล้ว

    😄super!!!

  • @FilozofXXl
    @FilozofXXl 2 ปีที่แล้ว +4

    Pół godziny temu trafiłem na Twój kanał, pewnie do wieczora zobaczę wszystkie odcinki. To ostatnie szczysty mnie zaintrygowało. Czy słowo w sposób wulgarny oznaczające oddawanie moczu czyli "szczać" jest jakoś powiązane? W podobny sposób jak angielskie "shit"?

  • @nemo1980nemo
    @nemo1980nemo 2 ปีที่แล้ว +5

    Bardzo ciekawe...w zwionzku s tym ze bracia czesi..sekaju travu..a maju sekačku na travu a nie koszarku
    A my slovaci uziwamy slova scediť..odzelit brudne mleko od czistego ;-)

    • @nemo1980nemo
      @nemo1980nemo 2 ปีที่แล้ว +1

      Alebo "scediť cestoviny"(makaron)
      Ale na slowacii makaron to brazliwe slowo do wlocha )))))

    • @dosia6648
      @dosia6648 2 ปีที่แล้ว +1

      @@nemo1980nemo my mówimy "odcedzić makaron" :) czyli podobnie
      i na Włocha mamy słowo "makaroniarz"

  • @tomek10m
    @tomek10m 2 ปีที่แล้ว

    Już jak zobaczyłem miniaturkę myślałem że tym co łączy "seks" i "siekierę" jest to że po angielsku siekiera to "axe" i że łączy je właśnie to 'x', a jednak historia tych słów jest inna, fajny kanał, daje suba :D

  • @Mechamaniak
    @Mechamaniak 2 ปีที่แล้ว +56

    Aż mi się taki żarcik przypomina. W angielskim urzędzie Polak załatwia sprawy. Pani urzędniczka prosi o podawanie informacji do formularza:
    - name?
    - Jan
    - surname?
    - Nowak
    - sex?
    - yyyy... no thanks 🙂

    • @PiotrPilinko
      @PiotrPilinko 2 ปีที่แล้ว +36

      An Arabian guy at the aeroport:
      - Name?
      - Ahmed al-Rhazib.
      - Sex?
      - Three to five times a week.
      - No, no… I mean male or female?
      - Male, female, sometimes camel.
      - Holy cow!
      - Yes, cow, sheep, animals in general.
      - But isn’t that hostile?
      - Horse style, doggy style, any style!
      - Oh dear!
      - No, no! Deer run too fast.

    • @Mechamaniak
      @Mechamaniak 2 ปีที่แล้ว +7

      @@PiotrPilinko 😁 Dobre to

    • @NozeArMajPeszyn.
      @NozeArMajPeszyn. ปีที่แล้ว +2

      xDD
      "-Holy cow.
      -Yes...".

  • @zuben1245
    @zuben1245 2 ปีที่แล้ว +7

    Prawdziwy Polak idzie chędożyć, a nie uprawiać seks... A Wisłocka niech spada na drzewo. XD

    • @Ciekawostkijezykoznawcze
      @Ciekawostkijezykoznawcze  2 ปีที่แล้ว +3

      A propos "chędożyć" - napisałem niedawno odpowiedź na pytanie o to słowo dla Poradni Językowej UW, może Pan ma ochotę zerknąć :) poradniajezykowa.uw.edu.pl/porady/chedozyc/

    • @zuben1245
      @zuben1245 2 ปีที่แล้ว +3

      @@Ciekawostkijezykoznawcze Czytałem o tym. To tak samo jak ze słowem kutas. dawniej to słowo kojarzyło się z elementem ozdobnym (frędzlem), a teraz wiadomo jakie jest pierwsze skojarzenie. :P

    • @blancaribellydance7659
      @blancaribellydance7659 2 ปีที่แล้ว +1

      @@Ciekawostkijezykoznawcze "Chędożyć" dawni poznaniacy używali w znaczeniu "sprzątać", "czyścić". W słownikach gwary nadal istnieje, chociaż na co dzień nie słyszałam (co nie znaczy, że ktoś jednak tak nie mówi).

  • @NozeArMajPeszyn.
    @NozeArMajPeszyn. 9 หลายเดือนก่อน +1

    Czy jest możliwość, aby filmy na tym kanale pojawiały się regularnie, co tydzień, na przykład? :)
    Pozdrawiam!

  • @oleksykazakow2728
    @oleksykazakow2728 ปีที่แล้ว +3

    Przykro, że dopiero teraz znalazłem taki kanał... Panie autorze, czy mogę prosić Pana rozszerzyć temat sieczenia do Sieczy Zaporoskiej? Polonistom z Ukrainy (takim jak ja) oraz ich uczniom to może być bardzo interesująco

  • @Wojtenio
    @Wojtenio 2 ปีที่แล้ว +18

    Jest jeszcze jedno słowo łączące słowa seks i siekierę : rąbać 😎

    • @michawasielewski625
      @michawasielewski625 2 ปีที่แล้ว +5

      Mój tata zwykł był wspominać historię, jak to Hera przyłapała Zeusa z kochanką w trakcie coitus i w złości zmieniła ją w drzewo, a że Zeus pierdołą nie był, to zmienił się w piłę i rżnął dalej... ;)

    • @alfonssztilc7064
      @alfonssztilc7064 2 ปีที่แล้ว +1

      nie zapominaj o je$ać

    • @walterweiss7124
      @walterweiss7124 ปีที่แล้ว

      od rąbać pochodzi rubel :P

  • @TomikoPL
    @TomikoPL 2 ปีที่แล้ว +2

    Inna ciekawostka. Duński czasownik "hugge" znaczy "rąbać", ale także wulgarne "pieprzyć".

  • @LillyLillPL
    @LillyLillPL 3 ปีที่แล้ว +17

    Moja babcia w zachodniej Małopolsce do dziś używa słowa "siec" w znaczeniu "kosić" :)

    • @Ciekawostkijezykoznawcze
      @Ciekawostkijezykoznawcze  3 ปีที่แล้ว +2

      Ciekawe, dzięki za komentarz! :) Sprawdziłem, że rzeczywiście regionalnie tego słowa wciąż używa się w tym znaczeniu :)

    • @AnVero
      @AnVero 2 ปีที่แล้ว +3

      Na Śląsku też tak się mówi

    • @witoldbudnik6519
      @witoldbudnik6519 2 ปีที่แล้ว +1

      I po kaszubsku.

    • @lel9314
      @lel9314 2 ปีที่แล้ว +3

      W południowej Wielkopolsce też się tak gada

    • @damk3987
      @damk3987 2 ปีที่แล้ว +3

      @@witoldbudnik6519 po kaszubsku to jest "sec"

  • @pawelkleban7289
    @pawelkleban7289 2 ปีที่แล้ว

    A zatem, językowo rzecz rozumując - można uznać, że ludzie rozmnażają się przez podział ;)

  • @jano2745
    @jano2745 2 ปีที่แล้ว

    Chcialbym obejrzec wszystkie odcinki od poczatku. Jak mam to znajdywac na Youtubie zeby niczego nie ominac?

  • @przekazzserca
    @przekazzserca ปีที่แล้ว

    Obejrzałam, polubiłam, obejrzałam drugi raz i polubiłabym drugi raz, ale się nie da 😂 Może wróci Pan do nagrywania?

  • @Effdyyfw
    @Effdyyfw 2 ปีที่แล้ว +3

    Seks i piła ,mają więcej wspólnego - rżnięcie

  • @MrBALTAZAR1000000
    @MrBALTAZAR1000000 2 ปีที่แล้ว +2

    👍

  • @jacekskrzymowski6715
    @jacekskrzymowski6715 2 ปีที่แล้ว +1

    Warto było jeszcze się poznęcać trochę nad siekierą, która słowotwórczo jest w naszym języku osobliwością. Według jednej z hipotez, jest to stare zapożyczenie z łacińskiego secura, w słowiańskim zmienione w sekyra, a już na gruncie polskim w siekira i ostatecznie siekera.

  • @mreclik
    @mreclik ปีที่แล้ว

    U nas, na Śląsku nadal siecze się trawę, zborze. 🙂

  • @Ariel-hm5dv
    @Ariel-hm5dv 2 ปีที่แล้ว +1

    Jestem ciekaw skad wzięło się słowo "skate" i jaka była jego geneza

  • @wandawoosowicz919
    @wandawoosowicz919 ปีที่แล้ว

    A sąsiek, czyli część stodoły, gdzie przechowywano zboże, też zapewne od tego zasieku pochodzi.

  • @gi1937
    @gi1937 10 หลายเดือนก่อน

    Could you put some subtitles?🙏 even if in English

  • @maciejkulczycki3882
    @maciejkulczycki3882 2 ปีที่แล้ว

    Czy baskijskie (h)aizkora na pewno jest zapożyczeniem indoeuropejskim? Bo zetknąłem się z twierdzeniem, że jest odwrotnie.

  • @MilvenTheDwarf
    @MilvenTheDwarf 3 ปีที่แล้ว +10

    A propos tego rozszerzonego formatu *(s)keid-, to czy przypadkiem angielska kosa, czyli "scythe", nie będzie pochodzić właśnie od tego rdzenia?

    • @Ciekawostkijezykoznawcze
      @Ciekawostkijezykoznawcze  3 ปีที่แล้ว +7

      Od *(s)keid- raczej nie, ale od *sek- prawdopodobnie tak. W tym słowie "c" zaczęto pisać dopiero w XV wieku, skojarzywszy je ze średniowiecznym łacińskim "scissor" 'krawiec, rzeźbiarz'. W staroangielskim słowo brzmiało "sīþe", "sīðe" lub "siġði". Źródła różnią się co do dokładnej formy pragermańskiej tego słowa (podając np. *segitho, *segisnu), ale w każdym razie zaczynała się ona od *seg-, które musiało pochodzić od pie. *sek-, nie *sk-.

    • @annanowak7941
      @annanowak7941 3 ปีที่แล้ว +1

      mi kojarzy się z irański ludem koczowniczym Scythia - Scytowie. Nie wiem, czy była to ich własna nazwa, czy tak ich nazywano? Chyba nie przypadkiem :)

    • @Ana_Al-Akbar
      @Ana_Al-Akbar 2 ปีที่แล้ว +4

      Po niemiecku jest słowo "scheiden" czyli rozdzielić.

    • @valdemarborkovski1176
      @valdemarborkovski1176 2 ปีที่แล้ว +2

      Po litewsku jest słowo także “skaidyti” czyli rozdzielać, prawdopodobnie też będzie z *(s)keid-.

    • @walterweiss7124
      @walterweiss7124 ปีที่แล้ว

      @@Ana_Al-Akbar Sund, Sünde, Sintflut wszystko ta etymologia :P

  • @Inka3111
    @Inka3111 2 ปีที่แล้ว

    Są jeszcze takie słowa jak scedować i scesja

  • @tgk_dychka
    @tgk_dychka 2 ปีที่แล้ว +2

    booze od tego odcinka we mnie glowa wybuha!!!

  • @docelpl
    @docelpl ปีที่แล้ว

    Niesamowite wyjaśnienia. Czyli zdanie „siekierą pożądania zapukam w twoje drzwi” ma aspekt seksualny a nie grożenia?

  • @Czuczuq95
    @Czuczuq95 2 ปีที่แล้ว +4

    A słowo sekta ? Też oznacza oddzielanie

    • @karo2294
      @karo2294 2 ปีที่แล้ว +1

      Napewno. Skoro pierwotna religia ma swoje założenia, a jakiś wierzący się nie zgadza z nimi wszyskimi i interpretuje po swojemu, odłącza się i tworzy swój model tej religii, to wtedy musimy mówić o sekcie ;) (ale przyjęte znaczenie w naszym świecie jest negatywne i kojarzące nam się [słusznie] z manipulacją, krzywdą i brakiem realnego, samodecyzyjnego życia).

  • @magorzatahadas4384
    @magorzatahadas4384 ปีที่แล้ว

    U moich dziadkow jeszcze 20 lat temu chodzilo sie siec zboze, a nie je kosic. Gwary to chyba jedyny konserwatyzm , ktory lubie,:)

  • @janpelczynski9188
    @janpelczynski9188 2 ปีที่แล้ว

    Dodałbym jeszcze Osiek, jako nazwę miejsca ogrodzonego, odgrodzonego...

  • @michak5843
    @michak5843 2 ปีที่แล้ว

    Chyba nadal używa się "siec" w odniesieniu do zboża :)

  • @radowidvsrogi8145
    @radowidvsrogi8145 ปีที่แล้ว

    Już teraz wiem skąd się wzięło powiedzenie "rąbać się" w określeniu do współżycia seksualnego ;D

  • @grzechgrzes185
    @grzechgrzes185 ปีที่แล้ว

    Jak to powiedział był "Klasyk" Co zrobić z wyniosłym drzewem i zarozumiałą kobietą? - jedno i drugie trzeba dobrze zerżnąć. No a siekiera do tego służyła, lub jak kto woli rąbania, tak czy siak o jedno chodzi, w stosunkach damsko męskich.

  • @paulus1436
    @paulus1436 2 ปีที่แล้ว +1

    Sierpien?

  • @IronSly1
    @IronSly1 2 ปีที่แล้ว

    Ja też mam zdalne nauczanie. Kierunek to Językoznawstwo. :)) Ponoć facet myśli o seksie co siedem sekund, teraz będę musiał myśleć i o siekierze. :))

    • @civisposnaniae795
      @civisposnaniae795 2 ปีที่แล้ว +1

      Nie wiem jakim niby cudem można zrobić wiarygodne badania na tego typu temat. Podejrzewam, że dane naukowców którzy się tym zajmowali (o ile to istotnie byli naukowcy) są same przez się mocno nadszacowane i obarczone metodologicznym błędem.

  • @sarumun6812
    @sarumun6812 2 ปีที่แล้ว +30

    Jest tu jeden poważny błąd. Mianowicie traktowanie seksu jako coś rzeczywistostego. Gdy tymczasem seks nie istnieje.

    • @kameleon883
      @kameleon883 2 ปีที่แล้ว +1

      O co chodzi?

    • @sarumun6812
      @sarumun6812 2 ปีที่แล้ว +8

      @@kameleon883 Popularny żart piwniczaków. Seks nie istnieje bo nikt go nie widział.

    • @averagechad191
      @averagechad191 2 ปีที่แล้ว

      To już nie jest zabawne, spóźniłeś się o około rok

    • @sarumun6812
      @sarumun6812 2 ปีที่แล้ว +3

      @@averagechad191 o kurde, wybacz mi Panie.

    • @averagechad191
      @averagechad191 2 ปีที่แล้ว +2

      @@sarumun6812 jestem wstanie przymrużyć na to oko

  • @annanowak7941
    @annanowak7941 3 ปีที่แล้ว +7

    To ja dorzucę jeszcze to, z czym mi się to kojarzy : "sekunda" - podział czasu. Niezwykle inspirujący kanał ! Ten dodatek dla dociekliwych też jest dobrym pomysłem - nie przeciąża kanału, a dociekliwi i tak go znajdą! Nie ma tak profesjonalnego kanału o języku na YT. Jeszcze :)

    • @shroomek3794
      @shroomek3794 2 ปีที่แล้ว

      Sekunda wzięła się od słowa "second" co oznacza "drugi " ponieważ sekunda jest drugim podziałem godziny na 60

  • @mateuszlalala6525
    @mateuszlalala6525 ปีที่แล้ว

    Roszczesciles mi mozg😂

  • @RafalTraveler
    @RafalTraveler ปีที่แล้ว

    Czy to oznacza że pasieka i pasanie nie są spokrewnione? Czy może pastwisko też pochodzi od siekania? PaSIEKa -> Pasanie ?

  • @nosferatu6004
    @nosferatu6004 2 ปีที่แล้ว +4

    No, a teraz seks, to stan umysłu...

  • @The0Stroy
    @The0Stroy 2 ปีที่แล้ว +3

    sectiō to także sekta - czyli grupa która się oddzieliła.

  • @mariusznowak4696
    @mariusznowak4696 2 ปีที่แล้ว +1

    A słowo sceda? w sensie spadek?

  • @jacekbonikowski7426
    @jacekbonikowski7426 2 ปีที่แล้ว +1

    Lubie ludzi madrych. Wszystkego dobrego zyczy stary polonista.

  • @toma22a
    @toma22a ปีที่แล้ว

    U mnie na wsi do dziś mówi się o "sieczeniu" [w wypowiedzi, którą słyszałem akurat: trawy]. Pogranicze Górnego Śląska i Opolszczyzny.

  • @altaa7513
    @altaa7513 ปีที่แล้ว +2

    Od Secāre może pochodzić polskie: sekta :)

  • @chesnok340
    @chesnok340 2 ปีที่แล้ว +1

    Так так

  • @jozefowiczanna1984
    @jozefowiczanna1984 2 ปีที่แล้ว +4

    ... i jeszcze "sekta", sekciarski
    a może i sekwestracja?
    a sekularny?

  • @JS-os5bl
    @JS-os5bl 2 ปีที่แล้ว

    Wisłocką to czytałem w dzieciństwie, starość nie radość :-)

  • @nocnyskryba
    @nocnyskryba 2 ปีที่แล้ว

    Czyli idac tym tokiem rozumowania słowo owad jest od słowa owalny?

  • @paulinanerka9004
    @paulinanerka9004 2 ปีที่แล้ว

    To wcale nie jest reklama produktów Axe ;)

  • @matec4066
    @matec4066 2 ปีที่แล้ว +2

    Jestem tu przez to serce z the sims 2

    • @Ciekawostkijezykoznawcze
      @Ciekawostkijezykoznawcze  2 ปีที่แล้ว

      Cieszę się, że ktoś rozpoznał! :D

    • @szalinsky93
      @szalinsky93 2 ปีที่แล้ว

      Zacząłem przeczesywać komentarze, by znaleźć właśnie taki :D

  • @scarlett8123
    @scarlett8123 ปีที่แล้ว

    Bez oglądania odcinka, pierwsza myśl: rąbanie.🤣

  • @alexv4124
    @alexv4124 ปีที่แล้ว

    A ,,gomosek,, uzywany?

  • @Kuba-qe9rd
    @Kuba-qe9rd 2 ปีที่แล้ว

    6:34 siekło czy siekało?

  • @meszkemeszke6296
    @meszkemeszke6296 2 ปีที่แล้ว

    a chędożyć to nie czyścić :?

  • @event151
    @event151 ปีที่แล้ว

    Jak można zapożyczyć kilkukrotnie jeden wyraz, który już istniał w języku?

    • @Ciekawostkijezykoznawcze
      @Ciekawostkijezykoznawcze  ปีที่แล้ว +1

      Jak najbardziej można i zdarza się to często. Proszę zwrócić uwagę, że mamy różne typy zapożyczeń. Typ najbardziej standardowy, tzw. zapożyczenie formalno-semantyczne lub zapożyczenie właściwe, to zapożyczenie i formy, i treści. Ale istnieją też m.in. zapożyczenia semantyczne (zwane też kalkami semantycznymi), w których nie zapożycza się formy, a jedynie treść. Dlatego jak najbardziej może być tak, że najpierw dokonujemy zapożyczenia formalno-semantycznego jakiegoś wyrazu z jakiegoś języka, a dopiero później zapożyczenia semantycznego jakiegoś nowego znaczenia tego wyrazu. Np. z niemieckiego zapożyczyliśmy słowo "produkcja" m.in. w znaczeniu 'zorganizowana działalność ludzka mająca na celu seryjne wytwarzanie określonych dóbr materialnych', ale dopiero później zapożyczyliśmy z angielskiego znaczenie 'film' (np. w wyrażenu "produkcja nominowana do Oskara").

  • @65mto
    @65mto 2 ปีที่แล้ว

    Seco, secare znacz ciąć. A jest w tym towarzystwie miejsce dla sekutnicy?

  • @pawekozanko8846
    @pawekozanko8846 2 ปีที่แล้ว +1

    Polubienia od Asi.

  • @tomaszkwiecien275
    @tomaszkwiecien275 ปีที่แล้ว

    Jeszcze w "odcinaniu" brakuje sekty.