Angielskie GOOD ma to samo pochodzenie, co polskie GODNY i POGODA! | Ciekawostki językoznawcze, 2
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 3 ส.ค. 2020
- ► FACEBOOK / ciekawostkijezykoznawcze
► INSTAGRAM / ciekawostki.jezykoznawcze
scenariusz, prowadzenie, montaż - Kamil Pawlicki
kierownictwo produkcji - Klara Pawlicka
opracowanie graficzne - Jacek Owczarz
źródła:
Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
Rick Derksen, Etymological Dictionary of Proto-Slavic Inherited Lexicon, Leiden-Boston 2009.
Guus Kroonen, Etymological Dictionary of Proto-Germanic, Leiden-Boston 2013.
Benjamin W. Fortson IV, Indo-European Language and Culture: An Introduction, Chichester, U.K. - Malden, MA 2004.
The American Heritage Dictionary of the English Language - The American Heritage Dictionary Indo-European Roots Appendix (ahdictionary.com/word/indoeur...)
Languages of the World - Great Vowel Shift - part 2 (www.languagesoftheworld.info/...)
wykorzystane fragmenty filmowe:
„Gwiezdne wojny: Część III - Zemsta Sithów” (2005, reż. George Lucas - • Star Wars: Revenge of ... )
321 Relaxing - Meditation Relax Clips - “Rain Sound and Thunder - 2 Hours Sleep Meditation Sound“ ( • Rain Sound and Thunder... )
OpticStream360 - Mountain Lake View - Relaxing Video w/Natural Sounds - Stress Relief, Calm, Yoga, Meditation, Focus ( • Mountain Lake View - R... )
Relaxing Soundzzz - Winter Storm Ambience with Icy Howling Wind Sounds for Sleeping, Relaxing and Studying Background ( • 💨 Winter Storm Ambienc... )
Ultimate Ambient Noise Soundzzz - London City Rain Sounds | Ambient Noise to Fall Asleep Fast! Or Studying, @Ultizzz day#34 ( • 🎧 London City Rain Sou... )
Сергей Пантелеев - Paris France. Place du Trocadéro Tour Eiffel. ( • Paris France. Place du... )
MultiMovieplayer - Timer clock with sound 1 hour ( • Timer clock with soun... )
O kilku sprawach nie zdążyłem na filmie powiedzieć… Podaję poniżej - dla dociekliwych 😉
1. Słowa spokrewnione z „godny” nie zawsze mają dziś konotacje pozytywne… Na przykład czasownik „godzić” oprócz znaczenia ‘doprowadzać do zgody’ ma też znaczenie mniej przyjemne: ‘uderzać, trafiać’. Można zostać czymś „ugodzonym”, albo coś może „godzić” w czyjeś dobre imię. Ale to znaczenie jest wtórne; ono rozwinęło się ze znaczenia ‘czekać na odpowiedni czas, dogodną okazję, celować, trafiać’. No a skoro celujemy i trafiamy, to możemy też - niestety - celować i trafiać w kogoś np. strzałą albo kulą. I w ten sposób słowo o nacechowaniu pozytywnym nabrało tutaj znaczenia negatywnego.
2. Angielska zmiana długiego [o:] do [ʊ] to właściwie dwie zmiany: pierwsza to tzw. Great Vowel Shift, wielka przesuwka samogłoskowa (ok. XV-XVII w.), podczas której zmieniła się wymowa wszystkich samogłosek długich. Ale początkowo samogłoska, choć zmieniła barwę, zachowała długość: [o:] > [u:]. Dopiero później to długie [u:] skróciło się do [ʊ] - działo się tak wtedy, gdy po tej samogłosce następowała spółgłoska „d” lub „k”. Dlatego dzisiaj wśród angielskich słów zapisywanych przez „oo” mamy zarówno słowa z samogłoską długą, np. „soon” [su:n], „moon” [mu:n], jak i słowa z samogłoską krótką, np. „good” [gʊd], „book” [bʊk].
3. W języku angielskim od tego samego rdzenia *ghedh- pochodzą także słowa „gather” ‘zbierać’ i „together” ‘razem’. Oba są bliskie (a w każdym razie bliższe niż „good”) pierwotnemu znaczeniu tego rdzenia, czyli ‘łączyć, dopasowywać, jednoczyć’. Ściślej rzecz biorąc, oba pochodzą od formy z „o”, tzn. *ghodh-. W języku pragermańskim *o przechodziło w *a, a następnie w języku angielskim w [æ], stąd dzisiejsza wymowa „gather” [gæðə]. A w niektórych dialektach, na przykład w dialekcie kentyjskim, to [æ] przechodziło jeszcze potem w [ɛ], stąd dzisiejsza wymowa „together” [tʊɡɛðə] (bo akurat to słowo do ogólnego języka angielskiego z dialektu kentyjskiego). Słowa „gather” i „together” różnią się od „good” też tym, że zamiast „d” mają „th”, wymawiane jak [ð]. Wynika to stąd, że na pewnym etapie historii języka angielskiego głoska [d] przechodziła w angielskim w [ð], jeżeli w następnej sylabie znajdowała się głoska [r]. Podobnie stało się więc z innymi słowami, które kończyły się na r, np. moder > mother, fader > father.
Pogoda ducha niech Cię nie opuszcza.
Goat - kozioł - bóg przedchrześcijański, który godzi w cos. Gody, godzina - odstępy czasu związane z kultem solarnym.
Zupełnie jak "ugodzić"
Wspaniały kanał, szkoda że nie ma kontynuacji. Nie wiem, czy jest to potrzebne, ale pozwolę sobie zaznaczyć że angielskie samogłoski "i" oraz "i:" nie do końca różnią się długością - jest to pewne uproszczenie. "i" ("ship", "it") należy wymawiać krótko, ale już "i:" może być wymawiane zarówno krótko, jak i długo. W nauce jęz. angielskiego zaleca się by 'i:' ("sheep", "sheet", meet", etc) wymawiać długo, ale tylko po to, by nauczyć się w ogóle rozróżniania tych dwóch samogłosek. Różnica pomiędzy tymi dwoma rodzajami "i" leży przede wszystkim w barwie, co już nie jest chyba przedmiotem wykładu "Ciekawostek".
Dodam, że bardzo lubię Pański kanał, i każdy z odcinków odtwarzałem już wielokrotnie.
Bardzo Pana lubię i pozdrawiam.
A oto próbka innej ciekawostki językoznawczej. Dialog usłyszany w moim mieście. Starsza kobieta: "Dzie ty mie stary prowadzisz?" starszy mężczyzna: "Ło tu, na tyn sklip."
"Ło" to polskie "O", "tyn" (wymowa głęboko gardłowa, podobna do białoruskiej albo ukraińskiej) to "ten", a sklip to nic innego jak sklep... Najzabawniejsze w tym jest to, że na wschodzie wyrazy "mleko", sklep, "chleb" są (były... niestety) wymawiane jako "mliko", "sklip", "chlip", z (!!!!) klasycznym angielskim "i:", identycznym jak w "sheet", "meet". Jaka szkoda, że mój nauczyciel angielskiego w liceum tego nam nie powiedział!
Gdyby w szkole tak uczono języków jak tu... Ten kanał jest tak genialny, szczękę zbieram z podłogi, choć niektóre odcinki oglądam któryś raz.
Od "pogody" pochodzi przymiotnik "pogodny". I niezależnie czy jest to "pogodny dzień" czy "pogodny nastrój" to jest to nacechowane pozytywnie. Gdy mówimy, że się "rozpogodziło" to mamy na myśli poprawę pogody a nie dowolną zmianę pogody.
I love your videos very much....even if i dont understand polish i put english subtitles when there are...if not i follow you the same because it is very interesting.....i like to hear polish sounds.....greeting from italy....(włochy)......👍🔆😍
No, wreszcie ktoś się wziął z rozmachem za język, nie tylko od strony odmiany.. i poprawności (ileż można miodku słuchać), ale w powiązaniu z innymi językami z naszej rodziny.., pokazując nam że mówimy (całkiem nierzadko) tymi samymi słowami, a jedynie inaczej wymawianymi.
Sam kilka razy zdumiałem się że cudzoziemcy (Portugalczycy, Niemcy) rozumieli niektóre moje polskie (na 100% słowiańskie) słowa..
Bardzo zatem dobrze, od dawna na to czekałem, już po północy, ale tu się oderwać od "lektury" trudno. Never stop it!
Jak fajnie, że Ciekawostki teraz też w filmowej odsłonie!
Mnóstwo pracy, świetny efekt.
Arcyciekawe informacje.
Mówi się w j.polskim: "pogodne dziecko, pogodni ludzie, pogodny dzień, itd.", czyli w pozytywnym znaczeniu opisujemy naturę osoby, okoliczności..
Mówisz, że od słów oznaczających coś dobrego mamy określenia jednostek czasu. Faktycznie, nazwa doby w języku rosyjskim jest super: sutki 😍.
As a Russian, I am flattered that foreigners like our version to call 24 hours as 'sutki')
Gratuluję odwagi i konsekwencji. Dla mnie to kolejny wartościowy kanał do obserwowania.
Tak świetny językoznawca powinien unikać wyrażeń typu "przegapić". Wszak jego odbiorcy się nie gapią. Polecam "przeoczyć".
Super filmik, bardzo ciekawy. W zwiazku z tym przypomnial mi sie film/serial z przed wielu lat: "Pogoda dla bogaczy", co w tym znaczylo: dobry czas dla bogaczy. Nawet jako dziecko juz wtedy bylo to oczywistym znaczeniem tego wyrazu. Pogoda = dobry czas.
Do listy języków, w których to samo słowo oznacza "czas" i "pogodę" można dodać jeden nieindoeuropejski: węgierski ze słowem "idő". :)
i serbski! "vreme" :)
@@kuba0008 serbski jest językiem indoeuropejskim
@@SuperDzastaa fakt, nie doczytałem
Jeszcze rumuński: "vremea".
Время rosyjskie - wiadomości, (dobre) nowiny, czas
Mało mówisz o powiązaniach w ramach języków słowiańskich. Np. w przypadku rosyjskiego wyrazu god/год można było odwołać się również do południowosłowiańskiego godina/година, a przy pogodzie sięgnąć po czesko-słowackie pohoda (v pohode, v pohodičke ;) ). Do tego warto byłoby też powiedzieć, że języki słowiańskie też wiążą czas z pogodą: np. Słowacy mają počasie, a w polskich gwarach również spotyka się rozumienie słowa czas/cas jako pogoda (przynajmniej w południowej Małopolsce). A z angielskim weather i niemieckim wetter ma wiele wspólnego mazurskie "pozietrże" (wym poźetře) - też pogoda ;)
A zła pogoda to " niepeć" teraz już chyba nikt nie używa tego słowa.
Mam na nazwisko Pogoda, więc musiałam zobaczyć ten odcinek.
Jak zapytasz Słowaka, albo Czecha jak się masz, to może odpowiedzieć " v pohode".
8:25..
Przykłady "weather" oraz "wet there" brzmią dość zbieżnie.
Podobno w UK deszcz to standard, więc coś jest na rzeczy.
Lub "wetter" - mokrzejszy
Pogoda chyba jest bardziej spokrewniona z "wind"
Godny odcinek, amigo! :)
W j.japońskim pogoda (tenki) po udźwięcznieniu zmienia się na zdrowie,wigor( genki),więc w sumie też coś dobrego😁 Ciekawy odcinek.Pozdrawiam.
Po udźwięcznieniu? Jedyną różnicą, jaką tu widzę, jest to, że jedno ma "t", a drugie - "g", a dźwięczne [t] to byłoby [d], a bezdźwięczne [g] to byłoby [k]...
Świetny film!
A propos Anglików i ich pogody, na którą uwielbiają sarkać i narzekać. W 2006 r. nie padało przez trzy miesiące no i zauważyłem, że tubylcy robią się dziwnie nerwowi. Zawsze narzekają na deszcz, a tu nagle zaczynają narzekać na słońce. Ale wszyscy robili dobrą minę do złej gry. No i nagle we wrześniu niebo się nareszcie zachmurzyło. Pamiętam, to była godzina ok. ósmej trzydzieści, przystanek pełen ludzi. I nagle zaczęło siąpić z nieba, a wszyscy Anglicy płci obojga jak jeden mąż wyszli na zewnątrz i stanęli zachwyceni chłonąc deszczyk, deszczunio, deszczyniuńcio... The weather in those day was really good! And sweet as honey for real English people...
dla zasięgu, dobra robota 👍
Bardzo dobre, dziękuję za inspiracje!!!!
Kurde, pamiętam jak 20 lat temu bylo ćwiczenie w książce od przyrody, "wyjaśnij koledze, że nie mówi się pogoda w znaczeniu dobra pogoda". Oj, teraz bym im wyjaśnił... i stracił punkty wg. klucza.
6:58 czyli angielskie "oo" to w pewnym sensie odpowiednik naszego "ó". W obu przypadkach było to długie o, i w obu przypadkach ono przeszło w u. Tak wieć mamy tu podobny proces w obu językach. Podobnie w norweskim o przeszło w u.
5:25 to jest jedyny i właściwy przykład użycia tego słowa. Choć ja już czytając tytuł odcinka widziałem Imperatora przeciągającego na Ciemna Stronę Luke'a w Powrocie Jedi 😅
Super, że znalazłem Twój kanał. Bardzo ciekawe zagadnienia, profesjonalne ich przedstawienie.
+1 sub 🙂
Nie tylko talent jezykowy Pana Kamila ale i takze ta odrobina showmanship czyni program tak atrakcyjny, ze nasuwa sie pytanie dlaczego Pana jeszcze nie ma w telewizji? A moze jest inaczej bo nie mieszkam w Polsce i nie wiem co jest w telewizji.
Siostry Godlewskie - dzisiaj to nazwisko już utraciło swój pozytywny wydźwięk :P
W serbo-chorwackim vreme/vrijeme też znaczy zarówno pogodę jak i czas :)
I po rumuńsku (co prawda nie jest to język słowiański, ale jest pełen słowiańskich zapożyczeń, których to przed XIX wiekiem było jeszcze więcej) - z tym, że "vreme" to może być też "sposobność", a nawet i "ponieważ".
A propos długiego o, które przeszło w u, mamy to zjawisko również w języku polskim, np. w: pogódź się od: pogodzić się. Choć raczej to wydłużenie jest z późniejszych czasów, związane z zanikiem jerów.
Вас так приємно слухати, мова як пісня!👂👂👂👂😘
Bo człowiek jest inteligentny:)
W języku rosyjskim też jest "погода" (pogoda), i "непогода" (niepogoda) lub "непогодица" (niepogodica), którzy mają znaczenie "zła pogoda".
W języku białoruskim tak i pozostało, pahoda (pogoda) - to znaczy dobra pogoda, zła pogoda, to niepahoda. A to co po polsku pogoda, po białorusku nazywa się nadvorje. ). Ciekawo też, jak mówią na Zach. Polesiu: pohoda (dobra pogoda), nehodyna, (zła pogoda).
Dziękuję za ten podcast - widzę interesujące, porządnie opracowane informacje :) Mam tylko drobną prośbę do rozważenia: sygnały dźwiękowe (które się pojawiają razem z wybranymi napisami/literami) mogą się kojarzyć z powiadomieniami z różnego rodzaju komunikatorów - a to może stresować odbiorców. Może uda się je złagodzić albo w ogóle usunąć? Ale ogólnie podcast jest bardzo ciekawy; będę oglądać
Polubiłam w Lubece 😉
Посматриваю видосы будучи русским не учившим польский, и если сосредоточиться то понимаю почти 90% слов, а из контекста догоняю остальные 10%. Slavs FTW!
Jeszcze proszę o komentarz do słowa GODY. W starosłowiańszczyźnie były n.p. 'szczodre gody'.Inna fraza 'miesiąc godowy'. Wiem że to już w filmie było w jakiś sposób wyjaśnione oczywiście 😊
Odpowiedni czas parzenia herbaty ;)
Kiedyś czytałem długi wywód, w którym udowadniano pochodzenie od wspólnego praindoeuropejskiego rdzenia następujących słów w kilku językach:
gród, hrad, grad (nie kulki lodu z nieba lecz tak jak w nazwach rosyjskich miast, np. Wołgograd, a także w nazwie Belgrad), gorod, gard w nazwach takich jak Starogard (chyba są też jakieś skandynawskie miejscowości z -gard na końcu), zagroda, ogród, ogrodzenie, garden, Garten, yard (było jeszcze kilka innych, ale nie mogę ich sobie przypomnieć).
Są to słowa na określenie czegoś oddzielonego na powierzchni ziemi, ogrodzonego, ewentualnie przygotowanego do obrony przez otoczenie wałem ziemnym, palisadą lub murem tak jak dawne grody i miasta.
Ten wywód był zdecydowanie słuszny :) Wszystkie te słowa pochodzą z praindoeuropejskiego rzeczownika *gʰordʰos, pochodzącego od rdzenia *gʰerdʰ- 'otaczać, ogradzać'. Spółgłoski zachowywały się tutaj tak samo, jak w wypadku "godny" i "good" - czyli i w pragermańskim, i w prabałtosłowiańskim straciły przydechy.
Przy czym w angielskim mamy słowo rodzime - "yard" i słowo zapożyczone z normandzkiego (a tam dostało się z frankijskiego) - "garden".
To jest w ogóle ciekawa rodzina słów i parę jeszcze rzeczy można by o niej powiedzieć. Myślę, że zrobię o tym za jakiś czas odcinek :)
Akurat Starogard (jak i Białogard, czy Gardna) pochodzą od kaszubskiego słowa "gard", które pierwotnie oznaczało gród, jednak przetrwało dziś tylko w literaturze i standardzie kaszubskiego, gdzie jednak najczęściej używa się tego słowa w znaczeniu "miasto". I raczej nie jest to zapożyczenie z języków germańskich, ponieważ dawna grupa prasłowiańska TorT przeszła na Pomorzu w TarT, np. takie słowa jak: "korva", "pormy" czy właśnie "gord" przeszły na Pomorzu w: "karwa", "parmiéń" czy "gard". W języku polskim natomiast TorT zamieniło się w TroT, a później w niektórych przypadkach także w TróT, np.: korva - krowa, pormy - promień, gord - gród. Jednak niestety ta kaszubska forma TarT zachowała się głównie na północy Kaszub, jedynie pojedyncze słowa uchowały się gdzieś indziej (np. "parmiéń" używa się na Kaszubach środkowo-zachodnich oraz południowo-zachodnich). Natomiast ta grupa ma się dobrze w literaturze, wśród inteligencji kaszubskiej. Tam jednak ma się ona nawet zbyt dobrze, bo w XX wieku powstały nawet neologizmy, które do dziś są częste wśród inteligencji kaszubskiej i bazują one właśnie na tej grupie, więc powstały takie słowa jak: barń (broń), barnic (bronić), starna (strona) czy darga (droga). Słowa te najprawdopodobniej niegdyś występowały (a "darga" nawet zachowała się do czasów współczesnych, ale pod znaczeniem: "wał sztucznie usypany na mokradłach"; z kolei np. starokaszubskie imię "Barnim", które było częste wśród książąt pomorskich pochodzi najpewniej właśnie od "barnic"), jednak nie zachowały się do dnia dzisiejszego, nawet nie ma żadnego źródła, które by potwierdzały ich pewne w 100% istnienie.
Jak zwykle super ale przydało by się aby Pan częściej pokazywał kiedy ( w jakich zdaniach i latach) takie znaczenie było i kiedy to się zmieniło - np właśnie z pogodą czy to było w XIXw czy wcześniej
Chyba to w xix wieku tak to poformalizowali, kiedy tworzyli polskie słownictwo naukowe :P
Godny content. Like from Ucraine
"Dziś jest pogodnie", "rozpogodziło się", "pogodny wyraz twarzy"... jest mnóstwo takich reliktów.
W najlepszym wypadku powiedziałeś cieka[β]ostek, i nie zwróciłbym na to uwagi, gdyby nie notka. Zaryzykowałbym nawet stwierdzenie, że [β] mieści się w zakresie alofonów /v/ potocznej polszczyzny - dlatego bez spiny.
Dziękuję za komentarz! Mam wrażenie, że to było jednak [b]... Ale mogę się mylić. A na to, że [β] może być alofonem /v/ w polszczyźnie, nie zwróciłem uwagi, a to bardzo ciekawe, więc bardzo dziękuję za uwagę.
@ [β] może mieć wiele wariantów, zresztą jak inne spółgłoski. Im mniejsza szczelina, tym bardziej brzmi jak [b], a im większa, tym bardziej jak [w]. Na pewno są jakieś diakrytyki do szczegółowego zapisu, ale nie znam ich za bardzo.
W potocznej (niedbałej?) polszczyźnie dzieje się dużo. Niestety z tego, co się orientuję, przeważa normatywistyczne i pobieżne podejście i trudno znaleźć cokolwiek na temat fonetyki potocznej polszczyzny, o ile w ogóle można coś znaleźć.
Po prostu BOSKIE!!
"Pisownia zmienia się szybciej niż wymowa.“ - naprawdę? Byłem przekonany, że jest dokładnie odwrotnie - że to pisownia nie nadąża za wymową i dlatego nieraz z tego, jak jakiś wyraz jest zapisany, można wywnioskować, że dawniej wymawiało się go inaczej. Rozwinąłbyś ten temat? 🙂
O rety... oczywiście, masz rację, chodziło mi rzecz jasna o to, że pisownia zmienia się WOLNIEJ niż wymowa! Przejęzyczenie. Dziwię się, że tego dotąd nie zauważyłem... Wyciąłem ten fragment. Dzięki za czujność!
@
dodając, wpływ Środków masowego przekazu (i.e. *Media* ) 📡 oraz alternatywne wizję 💭 post-apokaliptycznego rozwoju Cywilizacji po utracie nabytków technologicznych z utartymi Nawykami 🤳
fajne
Rosyjskie "Vremia" (czas), bulgarskie i srbskie "Vreme" i rumunskie "Vreme" - kiedy Rumunie przejeli to slowo od Slowian poludniowych we znaczeniu - pogoda.
Po bulgarsku i srbsku slovo "vreme" oznacza jak czas, tak pogode. I rumunie go przyjeli we znaczeniu tylko "pogoda".
Po slowacki nawet czas i pogoda sa z tego samego rdzenia: Cas (czas) i pocasie (pogoda).
Na Slowacji slowo "pohoda" nie oznacza pogode czy dobra pogode, ale dobry satysfakciujacy uspokajajacy wyluzowany zrelaxowany czas, kiedy czlowiek czuje sie bardzo dobre.
Co ma znaczenie, bo kiedy nasze jezyki sie formowaly, to nie jest trudne sobie wobrazyc, ze naszy przodkowie zpedzali duzo czasu na zewnacz. I przy takim stylu zyca czlowiek sie czul bardzo dobrze wtedy, kiedy wlasnie byla bardzo dobra pogoda.
Na Slowacji, Morawach i Czechach jest is slowo "Hody". I w tym przypadku to ma cos wspolnego z czasem, tak jak "god" po rosyjsku. Jest to taktez okres czasu, powtarzajacy sie raz za rok.
Hody, to swieto na wioskach kiedy imeniny ma patron kosciola we wiosce. Naprzyklad kiedy kosciol jest poswiecony swietemu Michalowi, to kiedy Michal ma imieniny to cala wioska jest w porzadnym swietecznym ubraniu, duzo gosci przychodzi z innych wiosek, niestety, czesto duzo sie chleje. I je.
Przychadza karusely dla dzieci i wsistci sie bawia.
I co to ma wspolnego z naszym tematem? To, ze to swieto tez dzieje sie tylko raz za dokladnie okreslony czas. Raz za rok.
Pozdrawia Slowak.
W języku norweskim podział na samogłoski długie i krótkie się zachował i dotyczy to wszystkich samogłosek. Jest bardzo wiele par wyrazów, które różnią sie w mowie tylko długością samogłoski i koniecznie, jeśli jest długa, trzeba tę samogłoskę dłużej wymawiać, bo można np. "skakać" zamiast "mieć nadzieję". Sprawia to sporą trudność uczącym się norweskiego cudzoziemcom.
O ile samo "pogoda" w starym znaczeniu rzadko się używa, tak myślę że nieco popularniejsza jest "niepogoda". Choć to może tylko moja okolica?
6:53 znowu po polsku ma być z dużej.... 😭😭😭😭😭
Panie Boże ja Cię kocham!
W języku czeskim słowo oznaczające pogodę ma w sobie rdzeń čas ("počasi")
годний ролік-годний канал-вподобайка
Czy przypadkiem pogoda w sensie sprzyjających warunków atmosferycznych ale też dobrejosobowości czy nastroju niezmieniło się w słowo "pogodny"?
Wątpię ale ciekawe czy słowa włoski godo / godere (cieszyć się, mieć przyjemność) z łacińskiego gaudere też są połączone
Dla mnie osobiscie bardzo ciekawe, dlaczego po francusku/portugalsku/wLochsku/hiszpansku "temps, tempo, tempo, tiempo" oznacza czas i pogoda jednoczesnie
Bo pogoda to dobry czas, poza tym tempesta na burze ;)
W niektórych dialektach angielskiego są słowa różniące się tylko długością. Horse-koń i Hoarse-szorstki, albo Or-albo, Oar-wiosło i Ore-ruda (np. Żelaza). Ale w większości dialektów różnica zanikła i te słowa wymawia się tak samo.
czy ze słowami "dobry" i "doba" jest spokrewnione słowo "Nadobny"?
mam pytanie: czy w językach germańskich słowa 'pogoda' i 'znowu' są spokrewnione? Vide niemieckie 'Wetter' i 'wieder', po hol. tak samo 'weer' i 'weer'. Czy to dlatego, że za każdym razem jak wychodzimy z domu, to jest znowu deszcz?
Kamil, bez "okresów czasu" mi tu :-) A tak przy okazji czy "jagoda" też ma z tym jakiś związek? - "dobry owoc"?
Ups, faktycznie... Starałem się mówić "odcinek czasu", ale widzę, że rzeczywiście dwa razy użyłem pleonastycznego "okresu czasu". Kajam się i dziękuję za czujność :) Na swą obronę mam tylko to, że początkowo słowo "okres" nie odnosiło się jeszcze do czasu, np. w XVI wieku oznaczało ono albo 'koło (figurę geomtryczną)' albo 'obszar w jakiś sposób wyodrębniony, strefa', np. "okres niebieski" (tzn. wyodrębniony obszar w niebie).
Zatem w XVI wieku "okres czasu" nie byłby jeszcze pleonazmem ;)
Co do "jagody" - nie, ona ma akurat nie ma związku z "godnym". Pochodzi bowiem od prasłowiańskiego *agoda ("j" zostało dodane później, dla ułatwienia wymowy), które było prawdopodobnie derywatem od †(j)aga, a to z praindoeuropejskiego *h₂ógeh₂. Jest zatem - być może - spokrewniona ze słowami celtyckimi: staroirlandzkim "áirne" 'tarnina' i walijskim "eirin" 'śliwki, tarnina'.
Jeśli większość natywnych użytkowników języka robi ten "błąd" to powinniśmy się serio zastanowić nad definicją błędu. Pleonazmy w ogóle imo nie są błędami, język jest znany ze swojej redundancji, braku logiki itp. i próbowanie na siłę go "ulogicznić" jest nie dość, że nieefektywne to też szkodliwe.
@@RyszardPoster27 Zastanawiam się, czy skoro po dziś dzień mówimy "okresy" na te wiersze w tablicy Mendelejewa, to czy nie wynika z tego, że "okres" nie musi się tyczyć tylko czasu, a co za tym idzie - czy "okres czasu" to aby na pewno masło maślane (np. można mówić "w miesiącu lipcu", jeżeli nie ma pewności, czy mówiąc "lipiec" mamy na myśli miesiąc, nazwisko etc.)
Pogoda ducha niech Cię nie opuszcza.
Było jakieś słowo, również spokrewnione, gdzie w miejscu angielskiego "oo" było polskie "ó". Tylko nie moge sobie przypomnieć. Swoją drogą, "ó" to właśnie dawne długie "o", które przeszło taka sama ewolucję jak angielskie "oo" i dlatego wymawia się je jako "u".
W języku ukraińskim do dziś czasami mówi się i pogoda, i godzina w znaczeniu dobrej pogody.
Ja wiem, że nie w temacie, ale chciałbym wiedzieć dlaczego w angielskim "Pacific ocean" każde C wymawia się inaczej?
👍
To może pochodzenie słowa "deszcz"? Można przy okazji wspomnieć o ciekawej słowa "duszman" występującego w języku rumuńskim, czy serbskim.
Łączyć, dopasowywać? Hmm… Ged (ten z Ziemiomorza)?
Czy miejscowość w której Pan na początku nagrywa, są to może Dębki woj.pomorskie ?
Tak :) Ujście Piaśnicy :)
"Czas nas uczy pogody" traci sens.
A przypadkiem 'okres czasu' nie jest pleonazmem? Jak dłuższy okres, to większy czas potrzebny, a jak krótszy okres, to mniejszy. Po co ten 'okres czasu'?
WYGODNY!
Goat - kozioł - bóg przedchrześcijański. Gody, godzina - odstępy czasu związane z kultem solarnym.
00:50 godzilla
pozdrawiam, pogoda dzieli się na pogodę i na złą pogodę, tak jak dzień dzieli się na dzień i noc 🤗
Skąd się wzięło w języku angielskim słowo "dog"?
W języku ukraińskim mamy słowo "pohoda" w znaczeniu takim jak w języku polskim, ale oprócz tego jest słowo "nehoda" w znaczeniu "niepogoda" oraz "nieszczęście", "ciężki okres, pełen niepowodzeń". Istnienie takiego słowa jest kolejnym dowodem na historycznie wyłącznie pozytywne znaczenie słowa "pogoda".
W dimotice, grekogotice czy grekoetiopskim zawsze O czytamy jako U, itp. Może Anglowie zakodowali to na jeszcze na Kontynencie? Toć Sasi powstali nad Wissel a Anglowie na Pomorzu B-)
Może głupie pytanie ale skąd wiadomo jak wymawiano wyrazy np w prasłowiańskim?
Pytanie nie jest głupie, jest bardzo dobre. Ale trudno na nie krótko odpowiedzieć. Prasłowiański to (tak jak praindoeuropejski) język rekonstruowany - czyli taki, w którym nie mamy żadnych zapisków, ale rekonstruujemy go na podstawie języków, których zapiski mamy. Czyli porównujemy ze sobą np. słowa polskie, czeskie, rosyjskie, chorwackie, bułgarskie itp., i na tej podstawie dochodzimy do wniosku, jak musiał brzmieć ich przodek. Ściślej rzecz biorąc, porównujemy przede wszystkim NAJSTARSZE fazy tych języków, czyli cenniejszy niż dzisiejszy polski jest dla nas staropolski, cenniejszy niż dzisiejszy czeski jest staroczeski itp. W wypadku prasłowiańskiego szczególnie cenny jest dla nas język staro-cerkiewno-słowiański, który został zapisany najwcześniej (w IX wieku) i przypuszcza się, że był jeszcze bardzo podobny do języka prasłowiańskiego.
A jak konkretnie wygląda to porównanie? Jeśli chcesz, możesz przeczytać moją odpowiedź na jedno z pytań na Quora, gdzie trochę o tym piszę: pl.quora.com/Skoro-wi%C4%99kszo%C5%9B%C4%87-j%C4%99zyk%C3%B3w-pochodzi-od-%C5%82aciny-to-od-jakiego-j%C4%99zyka-pochodzi-%C5%82acina Najkrócej mówiąc, chodzi o REGULARNE podobieństwa pomiędzy dźwiękami. Niedługo będę szykował ogólny film o praindoeuropejskim, gdzie opowiem o tym dokładniej.
Aha, tylko w powyższej wypowiedzi na Quorach pisałem wówczas *porsę i *vorna - tak się je tradycyjnie zapisuje, ale tak naprawdę fonetycznie były to zapewne raczej *parsę i *varna. Piszę o tym (tzn. o kwestii "o" i "a" prasłowiańskiego) trochę w komentarzu przypiętym do filmu o słowie "Włochy". I o tym też planuję zrobić oddzielny film. Mówiąc najkrócej: wskazują nam na to przede wszystkim zapożyczenia z prasłowiańskiego do innych języków, np. do greki.
@ Fajny kanał! Super, że mówisz o rdzeniach i jako podstawę budowy słów i podkreślasz je na niebiesko dla lepszej widoczności! :-)
Co do SCS/OCS i tego: "W wypadku prasłowiańskiego szczególnie cenny jest dla nas język staro-cerkiewno-słowiański, który został zapisany najwcześniej (w IX wieku) i przypuszcza się, że był jeszcze bardzo podobny do języka prasłowiańskiego."
SCS/OCS został stworzony dopiero w połowie tzw. 9w przez mnichów bizantyjskich, mówiących na co dzień w tzw. średniogreckim, jako sztuczny język pisany, a nie mówiony. Nikt tym językiem nie mówił. To takie słowiańskie esperanto, stworzone na podstawie gwar wtórnie zeslawizowanych plemion Turków Wołgarskich / Bułgarskich.
Twierdzenie, że SCS/OCS jest podobny do Pra-Słowiańskiego jest tak samo prawdopodobne, jak twierdzenie że obecny język bułgarski z uproszczoną gramatyką i wymową, jest tak samo podobny do języka polskiego.
Co do odtwarzania jak coś brzmiało, to jest to zgadywanka i w sumie nie ma żadnej pewności jak to było, patrz np. 10 różnych wersji bajki Schleichera o owcy i koniach.
Poza tym super!
Jest pogoda i jest niepogoda.
albo ktoś jest poGODny :)
Ok
Zatem z jakiego rdzenia pochodzi angielskie słowo "weather"? Czy jest związek między słowami "wiatr" i "weather" A może jest to proste zapożyczenie od słowa "wiatr", tylko pisane angielską transkrypcją?
On też zrobił wideo z akuratem tym przykładem.
Pogoda ducha
"Łorsoł baj najt gut?" - Tygrys Warszawy
Na samym poczatku powiedziales, ze slowo god wiaze sie z samymi pozytywami. A ja znalazlam jedno slowo, ktore pozytywne nie jest: Ugodzic. ( w sensie zrobic krzywde ).
Tak, masz rację - napisałem już o tym słowie w przypiętym komentarzu. Kopiuję tutaj:
"Słowa spokrewnione z „godny” nie zawsze mają dziś konotacje pozytywne… Na przykład czasownik „godzić” oprócz znaczenia ‘doprowadzać do zgody’ ma też znaczenie mniej przyjemne: ‘uderzać, trafiać’. Można zostać czymś „ugodzonym”, albo coś może „godzić” w czyjeś dobre imię. Ale to znaczenie jest wtórne; ono rozwinęło się ze znaczenia ‘czekać na odpowiedni czas, dogodną okazję, celować, trafiać’. No a skoro celujemy i trafiamy, to możemy też - niestety - celować i trafiać w kogoś np. strzałą albo kulą. I w ten sposób słowo o nacechowaniu pozytywnym nabrało tutaj znaczenia negatywnego."
A co ze angielskim słowem God. Czy to też pochodzi z tego rdzenia?
Nie
czy slowo "Godzilla" tez sie zalicza do tej rodziny slow?
Nie :) "Godzilla" to złożenie dwóch słów japońskich: "gorira" 'goryl' i "kujira" 'wieloryb'. Pierwsze z tych słów wywodzi się z tego samego słowa, co polskie słowo "goryl" - które ma ostatecznie prawdopodobnie pochodzenie afrykańskie.
🦍🐳 = 🦖☢️☣️
Weather, wetter to wiater. Tak trudny do wymówienia, że powstał aero, air. Gather to zniekształcony zaber. Generalnie brakuje mi zasad, i dlaczego w tym całym PIE był ten przydech H, ale zanikł. Ale być może był, bo się ostał w sanskrycie. Natomiast na 95 nieprawdą jest, że ten PIE niemal nie miał syczących zębowych głosek. Wystarczy poczytać o zbieraczami i łowcach, poczytać o Indianach i już wiadomo, że kobiety nie miały zębów, więc mówiły gar, a mężczyźni mieli i mówili żar. Podobnie ogień, ozień (zionąć ogniem), gąb, ząb, noga, noża (nie nogice, tylko nożyce, nie nóg, tylko nóż) góra, żora, ucho, uszy, stąd oboczność w pl. Wynika z tego, że pl w niemal dzisiejszej formie kształtował się więcej niż 4000 czy 5000 tysięcy lat temu, grubo przed greką czy łaciną.
Mamy jeszcze "wymówiłeś w złą godzinę" czyli w złym czasie, złym momencie
W języku węgierskim ,który przecież nie jest językiem indoeuropejskim również określa się pogodę jak i czasu przy pomocy tego samego słowa - idő
Poza Głódź
Po chorwacku rok to godina.
God is good
Skąd wiadomo, że różne warianty praindoeuropejskiego rdzenia to faktycznie różne warianty jednego rdzenia, pokazujące, że pochodzące od nich słowa są ze sobą spokrewnione, a nie po prostu różne, lecz synonimiczne rdzenie?
To jest związane z tym, jak funkcjonowała apofonia praindoeuropejska (wymienność samogłosek w morfemie, np. w rdzeniu). Zasadniczo wariantów apofonicznych mogło być tylko pięć: *e, *o, *ē, *ō, oraz zero, tzn. brak samogłoski (istnieją spory co do tego, czy w wymianie apofonicznej uczestniczyły też *a i *ā - jeśli tak, to bardzo rzadko). Konkretne formacje "wymagały" konkretnych wariantów (tzw. stopni) apofonicznych. Np.:
- sufiks *-tōr, tworzący nazwy wykonawcy czynności, łączył się z rdzeniem na stopniu "e", np. *déh₃-tōr 'dawca, ten, kto daje'
- sufiks *-éi̯e, tworzący czasowniki kauzatywne, łączył się z rdzeniem na stopniu "o", np. *sod-éi̯e-ti 'powoduje siadanie, sadza'
- sufiks *-mó-, tworzący nazwy czynności lub rezultatu czynności, łączył się z rdzeniem na stopniu zerowym (zanikowym), np. *dʰuh₂-mó-s 'dymienie, dym'
Same rdzenie miały strukturę *CVC, tzn. spółgłoska-samogłoska-spółgłoska (choć spółgłosek z obu stron mogło być więcej). To, co po lewej i po prawej, czyli spółgłoski, było takie samo we wszystkich formach rdzenia, a to, co w środku, czyli samogłoska, ulegało wymianie. Można w pewnym sensie powiedzieć, że spółgłoski przenosiły znaczenie leksykalne, a samogłoska - znaczenie gramatyczne.
Dlatego jeśli mamy formy z dwóch języków, które pozwalają na rekonstrukcję dwóch formacji, których rdzenie:
1. mają te same spółgłoski, a różnią się jedynie środkową samogłoską
2. użycie samogłoski w każdej z form zgadza się z wymaganiami danej formacji (których przykłady opisałem powyżej)
3. znaczenie obu formacji jest zbliżone
...to jest o wiele bardziej prawdopodobne, że są to formacje oparte na dwóch wariantach (stopniach) jednego rdzenia, a nie na dwóch synonimicznych rdzeniach. Z punktu widzenia Praindoeuropejczyków te rdzenie byłyby nie tylko synonimiczne, ale i w pewnym sensie homonimiczne, co byłoby dość niefunkcjonalne. Nie wiem, czy są w ogóle przykłady takich par dla pie. - jeśli są, to ekstremalnie rzadkie.
Co innego, gdyby rdzenie w tych dwóch formacjach różniły się spółgłoską - wtedy zasadniczo musiałyby to być dwa różne rdzenie, nie warianty jednego.
@ "Można w pewnym sensie powiedzieć, że spółgłoski przenosiły znaczenie leksykalne, a samogłoska - znaczenie gramatyczne." - to mi się chyba wydaje mówić najwięcej. Chyba już zaczynam kumać.
Swoją drogą, to pierwszy raz, jak odpowiadacie na mój komentarz na tym kanale...
"Chyba już zaczynam kumać" - to się cieszę. "Swoją drogą, to pierwszy raz, jak odpowiadacie na mój komentarz na tym kanale..." - przez ostatni rok w ogóle na niewiele komentarzy odpisałem, to dotyczy nie tylko Ciebie. Ale będzie z tym lepiej.
@ "przez ostatni rok w ogóle na niewiele komentarzy odpisałem" - cóż, teraz, gdy wiem, jaki był powód tej długotrwałej nieaktywności, jest to zrozumiałe...
@ W sumie to chyba istnienie różnych wariantów jednego rdzenia można by chyba porównać do tego, że mówimy "jeden błąd", ale "dwa błędy", a nie "błądy" - a więc taka jakby podstawowa forma rdzenia to "błąd-", a "błęd-" to jeden z jej wariantów.
Godzilla!!!
6:14 minecraft
a gody? Wesele
Najbardziej mnie zaskoczyło to, że "God/god" i "good" nie są ze sobą spokrewnione. To by bowiem w sumie miało sens, gdyby etymologicznie w języku angielskim (i może też w ogóle w językach germańskich) Bóg/bóg byłby kimś dobrym. Spójrzmy zresztą na "oh my goodness" - "goodness" to dosłownie "dobroć", aczkolwiek dzisiaj używa się tego słowa niemal wyłącznie jako eufemizmu do słowa "God" w takowych wykrzyknieniach.
w ukraińskim mamy pare погода/негода dla dobrej i zlej pogody
Po Makedonski e isto :
"pogodno" i "nezgodno" ili "dobro" i "lošo"
(good and bad ) !
@@voskreglavincevska3651 interesting, thank you!
Cześć nie ma czegoś takiego jak okres czasu, albo okres, albo odcinek czasu
TH-cam doidão, intendo nada kk
Pogoda to była jedna z starosławiańskich bogiń.