KOMPRESÖRDE STALL VE SURGE

Gaz Türbinli Motorlarda Stall ve Surge
Gaz türbinli uçak motorlarında kompresör kademesinde ortaya çıkan stall ve surge olayları, motorun hava akışının kesintiye uğraması ve itki kaybı yaşamasına neden olur. Stall, hava akışının kompresör kademelerinde kesintiye uğrayarak motorun verimliliğini düşürmesi ve yapısal hasarlara yol açması durumudur. Surge ise, hava akışının ters yönde hareket ederek motorun çalışmasını engellemesi ve ciddi hasarlara neden olabilmesidir.
Stall ve Surge Nedenleri
Motor Devri ve Hava Akış Hızı: Motor devri ve hava akış hızının uyumsuz olması, kompresör bıçaklarının hücum açısını etkiler. Eğer bu açılar optimal aralıkların dışına çıkarsa, hava akışı bozulur ve stall oluşur.
Kompresör Bıçakları: Kompresör bıçakları üzerindeki hücum açısı, motorun devri ve hava akış hızına bağlıdır. Uygun olmayan açılar, türbülans yaratarak hava akışını engeller.
Hava Basıncı ve Sıcaklık: Kompresör kademelerinde hava basıncı ve sıcaklığı artar. Bu değişiklikler, hava akışının dengesini bozabilir ve stall oluşumuna katkıda bulunabilir.
Stall ve Surge'ü Önleme Sistemleri
Variable Inlet Guide Vanes (VIGV): Motor girişindeki sabit kanatçıklar, motor devrine bağlı olarak açılarak hava akışını düzenler. Düşük motor devirlerinde kapalı, yüksek devirlerde açık pozisyonda çalışarak optimal hava akışını sağlar.
Variable Stator Vanes (VSV): Kompresör kademelerinde bulunan sabit kanatçıklar, açısal olarak ayarlanabilir. Bu sistem, hava akışını optimize ederek stall'ı önler.
Multi-Spool Motorlar: Kompresör ve türbin kademeleri farklı devirlerde dönebilir hale getirilir. Bu sayede, her kademedeki hava akışı ve sıkıştırma oranı optimize edilir, stall önlenir.
Bleed Valves: Kompresör kademelerinde hava basıncını düzenlemek için kullanılır. Stall durumunda türbülanslı hava, bleed valfleri aracılığıyla dışarı atılarak hava akışı stabilize edilir.
Kokpit Göstergeleri ve Stall Belirtileri
Inter Turbine Temperature (ITT): Stall durumunda ilgili motorun ITT değeri artar.
Vibration Monitors: Motor titreşim seviyeleri artar. Bu göstergeler, pilotlara motorun stall durumu hakkında bilgi verir.
Özet
Video, gaz türbinli uçak motorlarında stall ve surge olaylarının nasıl meydana geldiğini ve bu durumları önlemek için kullanılan sistemleri açıklıyor. Motor devri ve hava akış hızının uyumlu olması, kompresör bıçaklarının doğru hücum açısında çalışması ve hava basıncı ile sıcaklığın düzenlenmesi, stall ve surge olaylarının önlenmesi için kritik öneme sahiptir. Variable inlet guide vanes (VIGV), variable stator vanes (VSV), multi-spool motorlar ve bleed valves gibi sistemler, modern gaz türbinli motorlarda bu sorunları önlemek için kullanılır. Kokpit göstergeleri, pilotlara motorun durumunu izleme ve gerektiğinde müdahale etme imkanı sağlar.
Umarım bu özet, videonun içeriğini anlamanıza yardımcı olur. Havacılıkla ilgili daha fazla teknik bilgi için videoyu izleyebilir ve belirtilen sistemlerin detaylarını öğrenebilirsiniz.

[@popescugsw1558]

Hocam merhaba. Joking effect demişsiniz 5.58'de. tam ingilizce yazımı nedir?

[@sinanfidan7365]

Choking effect

[@K.aa.n]

Bu tarz kanallar keşke daha fazla olsa...

[@bthnmaden]

hocam cok tesekkur ederim. aksam calisicam. gercekten mutesekkirim. saygilar

[@emrezhn]

Hocam 1 hafta önce paylaşsan vizelerden daha iyi sonuç alabilirdik. Şaka bir yana teşekkürler yine de

[@muratenesbarut7175]

Hocam diğer moduller ne zaman gelir?

[@turalhaciyev3840]

Teşekkürler Hocam Azerbaycandan hürmetler saygılar

[@sinanfidan7365]

Kardeşlere selam olsun 🙋🏻‍♂️📚.

[@sinanfidan7365]

🇦🇿🇹🇷🇦🇿🇹🇷🇦🇿🇹🇷🇦🇿🇹🇷🇦🇿🇹🇷🇦🇿

[@tuncaydilbaz9974]

Değerli hocam faydalı anlatımınız iÇin öncelikle teşekkür ederim. Takıldığım bir durumu daha sormak isterim… rotor blade’inin RPM yönü yüksek basınç kısmından düşük basınç kısmına doğru olmasının nedeni nedir ? (Uçağın normal kanadında alçak ve yüksek basınç gereği oluşan lift etkiside yüksek basınçtan - alçak basınca doğru oluyor)