Ostateczne wyjaśnienia Wszechświata
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 15 ต.ค. 2024
- "Ostateczne wyjaśnienie Wszechświata" - to brzmi dumnie. Czy w ogóle możliwe jest wyjaśnienie naprawdę wszystkiego? Okazuje się, że kiedy próbujemy obejmować naszymi teoriami coraz to więcej i więcej, sięgając fundamentów rzeczywistości fizycznej, zaczynamy albo natrafiać na pojęcia kłopotliwe i niedające się opisać naukowo, jak Pierwsza Przyczyna, albo na problemy logiczne, jak nieskończony regres albo zdarzenia będące swoimi własnymi przyczynami. Czy więc będziemy już na zawsze skazani na odpowiedzi cząstkowe?
dr Łukasz Lamża
Cykl "Czytamy naturę" zainspirował mnie do stworzenia dla swoich uczniów projektu pt. "Czytamy naukę", podczas którego omawiamy różne artykuły popularnonaukowe. Bardzo dziękuję za wartościowe materiały i interesujące treści! :)
O, i to jest dobra wiadomość! Bardzo się cieszę i gratuluję pomysłu. :) Proszę pozdrowić uczniów, jeżeli mnie kojarzą.
To brawo dla Pana. Dobry nauczyciel jest cenniejszy niż złoto
Wspaniały pomysł! Tez bym chciała skorzystać, nie wiem tylko w jakiej formie by można
@@LukaszLamza zabrzmi prostacko, ale kto Pana nie kojarzy, ten dupa 😉
Aha, właśnie. Książka, z której pochodzą cytaty, to "Ostateczne wyjaśnienia Wszechświata" Michała Hellera. Świetnie napisana książka, w całości właśnie na ten temat; bardzo przystępny miks fizyki i filozofii, a przy tym idzie daleko i głęboko. Polecam z całego serca!
Jest też świetna książka Jima Holta "Krótka historia niczego"
@Piotr Głogowski Mam inne zdanie. Krauss przez cały czas szuka *naukowej* odpowiedzi na pytanie o pochodzenie wszystkiego - i chociaż napisał ciekawą książkę, to jednak można by w uproszczeniu powiedzieć, że książka Hellera pokazuje, dlaczego książki typu tej Kraussa są niewystarczające intelektualnie. Prosty przykład: Krauss pisze (w rozdziale 11), że pusta przestrzeń albo prawa relatywistyki to dla niego "zadowalające kandydatki na nicość". Tym samym kompletnie wypacza zasadniczy problem z "ostatecznym wyjaśnieniem". Dalej - wydaje się nie za bardzo rozumieć zasadniczą metafizyczną ideę Pierwszej Przyczyny, ponieważ próbuje stosować do jej rozumienia fizyczny model przyczynowości. Więc zdecydowanie nie polecałbym ani książki Kraussa, ani "Grand design" Hawkinga, ani żadnej innej książki pisanej przez fizyka, ponieważ one zwykle prezentują bardzo wąski ogląd problemu. No i warto koniecznie podkreślić, że Heller w swojej książce nie "sprzedaje" chrześcijańskiej wersji stworzenia. Połowa tej książki to bardzo rzetelna, merytoryczna i uczciwa intelektualnie analiza modeli fizycznych i kosmologicznych, a kontekst filozoficzny i teologiczny po prostu są tego koniecznym uzupełnieniem. Nie bawimy się tutaj w fizykę, tylko w metafizykę! :) Pozdrawiam.
@@LukaszLamza Jeśli bawimy się w metafizykę, a nie fizykę, to należy powiedzieć, że byt jest, z nicości (niebytu) nie ma. Zatem jest tylko byt i nieskończony łańcuch przyczyn. Byt nie może wyłonić się z niebytu, bowiem niebytu nie ma :)
@@LukaszLamza Można jeszcze gdzieś dostać tę książkę?
@Piotr Głogowski Dr Lamża celowo unikał tytułów Michała Hellera, nawet pomijał Jego imię, tak by brzmiało, jak przystało na artykuły naukowe. Nikt w podręczniku do fizyki nie pisze "równanie profesora doktora habilitowanego nauk ścisłych Erwina Rudolfa Josefa Alexandra Schrödingera".
Fanatyzm religijny bywa czasem żenujący. Fanatyzm ateistyczny, a w szczególności antykatolicki jest żałosny.
Pięknie się słuchało, wypada podziękować.
Tak, gość robi dobrą robotę
Podziękuj więc.
@@1meylo Do budy, piesku.
@@GustavoFreeng :D
@@1meylo No i?
Największym problemem w rozwiązywania takich wyzwań filozoficzno-fizycznym jest nasz język, za pomocą którego próbujemy nazywać i opisywać świat, oraz jego mechanizmy. Nawet jeżeli nie wypowiadamy słów, to i tak w pamięci korzystamy z uproszczonego, mocno ograniczonego zasobu znaczeń a to nas bardzo ogranicza w twórczym myśleniu i wciąż się poruszamy w zamkniętych pudełkach znaczeń z których trudno nam wyjść. Dopóki używamy naszego języka do opisywania znanych mechanizmów i znanych rzeczy, lub ich pochodnych, dopóty nieźle to nam wychodzi, ale gdy trzeba zajrzeć tam, gdzie jeszcze nikt nigdy nie był, lub wynaleźć coś przełomowego na poziomie koła (koła jezdnego, którego nie podpatrzyliśmy w naturze) nasz język bardzo nas ogranicza.
Lepsza jest matematyka, która jest "językiem" natury.
zaczynam rozumieć czego brakuje mi na youtubie, inteligentnych ludzi i inteligentnych tematów
Nie brakuje, zle szukasz
Dopiero teraz to widzisz xD
ale wiesz ze YT dopasowuje content do ciebie ? xD
Oj tam oj tam. Inteligenty temat możesz znaleźć nawet u siebie pod blokiem czy pod osiedlowym sklepem. Lol
O czym kanal byscie chcieli kochani ludzie ja wam zrobie
Moglibyście szerzej się chwalić takimi filmami. Świetnie zmontowane i przemyślane, pigułka popularnej wiedzy, bynajmniej nie banalanej. Ekscytującej i sytej!
Sorry ale to nic nie da, wejdź w kartę na czasie na YT, ludzi naprawdę takie tematy nie interesują.
Czy ja wiem? Tytuł sugeruje ostateczne wyjaśnienie, ale jak się okazuje, takowego nie ma.
@@luke4119 Jasne, że ten temat nie jest interesujący dla większości. Takie rozważania pewnie mają ponad dwa tysiące lat, a po drugie rezultat tych myśli nic nie zmienia w codziennym życiu. To tak samo, jakbyś doszedł do wniosku, że żyjemy w symulacji - czy to zmieni w jakikolwiek sposób Twoje zachowanie? Raczej nie.
@@luke4119 Nie interesują takie tematy?! Przecież to jest temat nr 1!
@@astat1 Myślałeś, że pan na jutubie Ci powie skąd przychodzimy, kim jesteśmy i dokąd idziemy?
Śledzę tego człowieka na kanale czytamy naturę, powiem szczerze to są najlepsze materiały popularnonaukowe nie tylko w języku polskim na YT, oryginalne podejście, pomysłowość, wyluzowanie a przy tym naprawdę rzetelnosc i naukowe podejście. Szacun
pan Łamża swoimi sciezkami chodzi. Do tego rozumie czym są rozdzialy nauki, filozofii i religii - czego nie mozna powiedziec o wiekszosci tego typu kanalow, ktore coraz czesciej epatują scjentyzmem, politykierstwem lub zwyczajnym bucostwem. Milo posluchac czlowieka, ktory wyraza w swych programach autentyczną pasje do zagwozdek tego swiata.
"A gdyby tak pewnego dnia lub nocy jakiś demon wpełznął za tobą w twą najsamotniejszą samotność i rzekł ci: ‘Życie to, tak jak je teraz przeżywasz i przeżywałeś, będziesz musiał przeżywać raz jeszcze i niezliczone jeszcze razy; i nie będzie nic w niem nowego, tylko każdy ból i każda rozkosz i każda myśl i westchnienie i wszystko niewymownie małe i wielkie twego życia wrócić ci musi, i wszystko w tym samym porządku i następstwie - tak samo ten pająk i ten blask miesiąca pośród drzew i tak samo ta chwila i ja sam. Wieczna klepsydra istnienia odwraca się jeno - a ty z nią, pyłku z pyłu!’ - Czy nie padłbyś na ziemię i nie zgrzytał zębami i nie przeklął demona, któryby tak mówił? Lub czy przeżyłeś kiedy ogromną chwilę, w którejbyś był mu rzekł: ‘Bogiem jesteś i nigdy nie słyszałem nic bardziej boskiego!’ gdyby myśl ta uzyskała moc nad tobą, zmieniłaby i zmiażdżyła może ciebie, jakim jesteś. Pytanie przy wszystkiem i każdym szczególe: ‘czy chcesz tego jeszcze raz i jeszcze niezliczone razy?’ leżałoby jak największy ciężar na postępkach twoich. Lub jakże musiałbyś kochać samego siebie i życie, by niczego więcej nie pragnąć nad to ostateczne, wieczne poświadczenie i pieczętowanie."
Friedrich Nietzsche
Wiedza radosna/Tako rzecze Zaratustra
💚
@@agnieszka3512 Fryderyk. ale to bardzie tyczy sie naszej psychiki
W matematyce udowodniono że nie istnieje "zbiór wszystkich zbiorów" tak więc nie istnieje również jego negacja czyli "nicość" i widocznie ma to przełożenie w naszej rzeczywistości że raczej jest coś (zbiory dodatniej energii i ujemnej energii - grawitacji) niż nic.
@Mruuuczek mylisz pojęcia. Dałeś najzwyklejszy przykład liczebnosci obiektów a w matematyce istnieje cos takiego jak 0. Mnie bardziej chodzi o wypełnienie przestrzeni zbiorami jakichś elementów np mniejszymi podprzestrzeniami lub obiektami i wychodzi na to że zawsze istnieje "coś" w każdym punkcie przestrzeni choćby zbiór pusty ale mimo wszystko zbiór. Nie ma nicości
@Mruuuczek ale twoje przykłady to tylko abstrakcyjne pojęcia (nazwy) dla obiektów policzalnych. Brak plonów czy nieistnienie jakichś pieniędzy nie ma nic wspólnego z pojęciem nicości o którą mi chodzi. MI chodzi o to czy np wewnątrz czarnej dziury może być ta nicośc czy poza naszym wszechświatem. Chodzi mi o przestrzeń poza nasza przestrzenią gdzie nie ma zupełnie nic - żadnej energii ani oddziaływań. I wychodzi na to że coś takiego nie może istnieć bo powoduje matematyczny paradoks bo istnienie takiej "pustki" powoduje że ona już jest jakimś bytem choćby abstrakcyjnym co wyklucza ją by nazwać to prawdziwą nicością. Dokładnie to samo jest z pojęciem zbioru wszystkich zbiorów, też powoduje paradoksy czyli sprzeczności. sorry jeśłi pogmatwałem i wiem że mogę sie mylić ale próbuję wyjaśnić mój punkt widzenia na pytanie Czemu jest raczej coś niż nic
@Mruuuczek to co napisał Jarek jest bardzo mądre. Nawet pustka jest czymś. A coś takiego jak nic nie istnieje.
@@jarekk.8247 to proste ,moze coś lokalnie nie istnieć i Janek nie ma kiełbasy i opisuje się ten stan jako Janek ma zero .Jednak aby taki stan lokalny byl u Janka musial byc najpierw u Malgosi jako niezerowy np.jeden. .plasterek.Natomiast operowanie slownictwem proznia, nicość to tylko poetyckie stwierdzenia stanu swiadomosci obserwatora będącego w czasie/ruchu/ przestrzeni i jako takie nie powinno być uzywane zwlaszcza w fizyce. Jezeli jest przestrzen to ja tworzą byty :gwiazdy, planety galaktyki.Jest grawitacja w przestrzeni wiec ona nadaje jej charakter materialny.Nie dwóch identycznych kwiatków ,atomow kwarkow .Sa podobne jednak nie identyczne. Liczby to pojecia abstrakcyjne jednak to są symbole bytów ,ktore opsujemy z większym lub mniejszym przyblizeniu ale nie znaczą zawsze to samo.Dlatego swiat opisujemy zero jedynkowo.Nie wjasnia to w zaden sposob istoty natury bo jest to poza możliwościami matematyki jako naszego "jednak " najdokladniejszego opisu rzeczywistosci . Stałość i powtarzalnosci zjawisk moze wystepowac tylko w miarę stabilnych czsowo ukladach co potwierdzają doswiadczenia i eksperymenty dokonywane przez obserwatora jako pomiary w tzw. przybliżeniu z dokładnością bliską do stalosci .W "zasadzie" nie ma nic stalego, co potwierdza czesciowo teoria kwantowa jak i teoria nieoznacznosci.Wszelkie stale naukowoprzyrodnicze służące do objaśnienia natury a sprawdzające się matematycznie poprzez skomplikowane operacje obliczeniowe maja za zadanie symulacje zachodzacych zjawisk. Na tyle sa przydatne, że pozwalają z działać w ramach przypadkowosci/ teoria chaosu/ z dobrym skutkiem - wynikiem oczekiwanym.Wolalbym aby wiecej badan bylo poswiecone tu i teraz np.ukladowi slonecznemu bo tu jeszcze wiele niewiadomych .Snucie fantasmagorii przez scigajacych fizyków chcacych byc slawnymi na wieki może byc przeciwskuteczne.
Genialny, szczery i uczciwy wykład
Zastanawia mnie, dlaczego wielki wybuch postrzegany jest jako początek, przyczyna, jak i skutek tego, co obecnie nas otacza. Przecież z niczego... nie może nawet powstać większe nic, więc tym bardziej nie przemawia do mnie to, że z niczego, rzekomo powstaje coś.
A może wielki wybuch to nie początek, tylko koniec, czegoś przerastającego nasze zdolności poznawcze.?
W sensie, że tego, co było przed wielkim wybuchem. Natomiast życie, takie, jakie znamy na ziemi, jest tylko jedną z faz końca, śmierci czegoś. A może świadomość każdego z nas była jedną świadomością. Która ulegając jakiemuś rozpadowi, upodobała sobie w człowieku, próbując w ten sposób przetrwać.
Bo o wiele łatwiej przyjąć, że coś powstaje z czegoś, niż to, że nie istniało nic, i to nic bliżej nieokreślonej przyczyny, nagle staje się czymś. I tak w efekcie, zgodnie z teorią Wielkiego wybuchu zaczyna się ekspansja, materii, czasu i przestrzeni. Co kruwa!
Czy ja dobrze to rozumiem?
Rzekome nieistniejące nic, oddziałuje na... nic - Hmm... Pytanie - w jaki sposób, co w tym niczym jest przyczyną i wywołuje skutek, skoro przecież nie ma nic?
Oczywiście zakładam też, że mogę czegoś nie wiedzieć, co za tym mogę tkwić w błędzie. Dlatego proszę o sporo wyrozumiałości z waszej strony i rzecz jasna pozdrawiam.
Rozkosz słuchać kogoś tak pięknie władającego językiem polskim. Brawo!
Może oprócz braku litery r bym się zgodził.
Jeśli żaden byt nie może być przyczyną istnienia samego siebie, to Wszystko "po prostu jest", a pytanie o istnienie Wszystkiego jest pozbawione sensu.
Dzięki za ciekawe ujęcie tematu
Przywilejem ludzi myślących jest ciągłe zadawanie pytań. Życzę sukcesów w dalszym zadawaniu pytań
@Mruuuczek Jeden razy jeden równa się jeden. Nie plus.
@Mruuuczek Ale jak spotykają się w punkcie b (na środku) to każdy z nich przeleciał pół odcinka 'ac'. ab +bc=1
Przecież jeden leci z punktu 'a' z drugi z 'c' więc każdy pokonuje pół całego odcinka oznaczonego miarą 1.
Chyba że czegoś nie rozumiem.
Istnieje tylko jedna mulit bryła - chmura drgań, a obecnie definiowana jako atomy. Obrazkowo to jak arbuz hodowany w słojach o rożnych zadanych ograniczeniach(*prawach) przestrzeni..
Bryły o fikcyjnie skończonych wymiarowo bokach i krawędziach, są cieniem rzucanym na mono płaszczyzny - fikcyjne pojęcie(wszystko posiada fakturę i cztery wymiary z czasem rozpadu).
/Piąty to sztuczne abstrakcie, gdzie bardzo często rozbijamy się o twarde kanty fatamorgan/
Wystarczy spróbować nałożyć na realną kulę i wszystkie *prawa się zdeformują, artefaktami czasoprzestrzeni..
Obrazek kota jest piktogramem i nie jest kotem, tak samo jak liczba nie jest realną reprezentacją obiektu.. Są opisowymi stratnymi kompresjami różnych typów, które to często są zbudowane z własnych światów reprezentacji materialnych.
Zatem mogą wchodzić w interakcje i modelować i zmieniać czy ograniczać procesy symulacji różnych typów, na których możemy potem dokonywać bardziej czym mniej sztucznych(koncepcji nie osiągalnych) symulacji, próbując odwzorować i zorientować, budując i modyfikując otaczające środowisko.
/ umysł jako część procesora do kreowania symulacji interakcji/..
Jeśli przyjmiemy, że ludzki umysł, to taki czy inny mniej czy bardziej doskonały, zestaw cybernetycznego osprzętowania hardware i software do analizy, to tak czy inaczej operuje on na fizycznych reprezentacjach, aż po wibracje wirów fal elektromagnetycznych. Czyli dokonuje mapowania z kompresją i prowadzimy spekulatywne symulacje na tak kompresowanych obiektach i danych. Jednak są to zawsze statystyczne zaokrąglenia realizowane w innym materiale i tu właśnie wychodzi zawsze artefakt, że symulacja nigdy nie jest tożsama z zjawiskiem..
Psychiatria - hardware ; Psychologia - software.
Ale hardware to software realizowane na "kablach". Przeprogramowanie wymaga szerszej interwencji.
Czy - "Można powiedzieć, że cały świat, w którym żyjemy został wymyślony." Prawa, idee,.. Umysł kreuje..
Tu chyba leży sęk sęków szkopem..
Co to znaczy wymyślony? Czy idea, myśl,.. jest zapisana w sposób cybernetyczny, elektryczny, falowy,.. w materiale neurobiologicznym, mechanicznym czy elektro krzemowym? W jednym i w drugim mamy do czynienia z strukturami fizycznymi, a symulującymi zjawiska - makietami i symulacjami na nich dokonywanymi, aż po FWEM ~falo wir elektro magnetyczny..
Po przekroczeniu skal i rozwinięciu ilości wymiarów($dekompresji),.. Wszystko zaczyna działać inaczej. Ponieważ jest realizowane w czasoprzestrzeni i materiale docelowym. Inaczej wchodzącym w interakcje z naturą rzeczywistości i przestaje funkcjonować w jakimiś słoju z wykoncypowanymi prawami danych przestrzeni..
Wydaje się, że bardzo często ci sami co uważają, że tzw. "ja" jest czymś więcej od konkretnej materii czasoprzestrzeni, chętnie by je przenieśli do innej materii[ $duchowej; $cybernetycznej,...] aby zwiększyć rajską żywotność,..
/Zagadnienia przekopiowania "ja" do maszyny,../
Wiele obrazków w tym i sekwencji naśladujących ruch czasoprzestrzenny, symulujemy na płaskich mono wymiarowych czasoprzestrzeniach: gliny, kartki, płótna, kliszy, wyświetlacza, hologramu,.. Są już tworami z innymi właściwościami i tam postulowane czy symulowane prawidłowości($prawa - zakazy nakazowe) nie muszą być *prawami.
Tak świat nie jest racjonalny, ale: nauka, matematyka, fizyka,.. którą wymyślono, że stworzył jest? Bardzo często żeby działało musicie czytać od tyłu, a rozumieć odwrotnie, żeby duchy nie straszyły.. Koboldy grasują i trudu powiedzieć, który dział nauki wykreował ich więcej..
Nie da się falsyfikować ani potwierdzać rzeczy nieznanych..
Ponieważ nauka tak naprawdę, nie zna podstaw istnienia wszystkiego. Dlatego naukowo nie da się zaprzeczyć i potwierdzić wszystkiego..
Zazwyczaj możemy tylko falsyfikować lub potwierdzać przepisy kuchenne, a które już powstały i są powtarzalne, ale tylko i wyłącznie do chwili nie przekroczenia skali różnic oceanów pomijalnych stanów środowiskowych..
Fiki miki z mono dualizmu..
Wiecie ze słyszenia, a dopóki ktoś nie ze słyszenia doświadczył tego. Tylko wy o tym wiece z doświadczenia czy słyszenia, bo ktoś wam powiedział że gdzieś wyczytał że nie ze słyszenia?..
Większość przepisów i receptur z świętych ksiąg jest wątpliwa, a nawet odradzał bym testowanie, bo skutek dla innych jest doświadczalnie znany..
Natomiast prywatne i nie prywatne w pewnym sensie kończy się już delikatnie na granicy w momencie rozgłaszania, a tym bardziej nakazywania dostosowywania, bo to już jest co innego z zasady przeistoczeń mas krytycznych..
Matematyka jest również zestawem kuchennych szarada, a na liczbach. Można zastosować inną logikę ich znaczenia i obróbki. np. Matematyka Marko Rodina. Zatem można myśleć, ale czy ktokolwiek dotarł do mety zrozumienia wszystkiego, czy tylko rozumienia jakiegoś zestawu przepisów.. Magowie owej zaś zatrudniani dla wizualizacji cudów, jak i inni..
Można rozumieć, ale przetrwanie zapewnia osąd skutków i wyboru między nimi. Prosta zasada by czynić innym co wam miłe, jest do prostego podważenia w przypadku kontaktu z masochistą..
Typowo tzw. inteligencję utożsamiamy potocznie z szybkością w przyswajaniu i operowaniu rozrastająca się bazą wiedzy, a dla zaspokojenia swoich prawdziwych bądź wykreowanych potrzeb..
Emocje - np. miłość, nienawiść -> wolna wola - świadome oparte o wiedzę skutków wybory -> wiedza..
Błąd.. "Wiedza" - Rajska Adamowa psinka "Wolna wola" świadome oparte o wiedzę skutków wybory -> emocje..
Czy wiemy jakie emocje pojawią się u dysponujących większą wiedza od nas i do czego zostaną wykorzystane..
Jakie emocje pojawią się na jakich etapach rozwoju..
Dowolne dość Chaotyczne, a zmieniające się w raz z rozbudową bazy wiedzy i możliwości jej interpretacji..
Emocje - lejek, filtr, waga,.. szybka kategoryzujący podczas selekcji przeszukiwania skutku..
Sposób na niemożność samo destrukcji..
Wiele jednostek równoległych, zwalczających wykreowania pojedynczych istnień, których wiedza i sposób obróbki wsparta możliwością na danym etapie czy gałęzi uszkodzenia, doprowadzi do wniosku o konieczności pozbycia się konkurencji z siebie 🙂?
W ramach specjalizacji najprawdopodobniej pojawiały się układy automatyczne, odciążające inne ośrodki dla innych zadań..
Świadome procesy bardziej angażujące // obciążone nieustaną kontrolą?//, mogą przejąć procesy mniej świadome w momencie awarii automatów logicznych do ich realizacji..
Każdy jest cudem życia, bo jego organizm wie jak dokonywać skomplikowanych operacji by zaistnieć..
Z tymi symulacjami to taki knif z obserwacją jednostkową i subiektywną. Nie tylko ludzie obserwują, wszystko obserwuje i dlatego obserwacja nie jest obojętna obiektowo i obiekty obserwujące wpływają na siebie z natury tożsamości interakcji..
Spekulatywna inteligencja mogła się pojawić z powodu braku mocy przerobowych i potrzeby balansowania między systemami..
Znakomite w swej prostocie, dziękuje i pozdrawiam.
To są chyba najlepsze i najgłębsze filmy popularyzujące naukę na polskim YT. Ogromny szacunek!
Dlaczego jest coś ?A niczego nie mam?
@@adam-nc2hn Przecież nie ma nic, więc o co chodzi ? ;)
@@luke4119 cytując klasyka... 'nie będzie niczego' xD
@@sobirobi3375 to największy filozof naszych czasów, przewidział że nie ma nic, niedoceniony za życia.
Żeby nic nie było
Piękne dzięki! Brakowało mi czegoś skodensowanego do wsparcia w wielu dyskusjach, które prowadzę z "kierującymi się nauka" W życiu... Pozdrawiam
Znakomity materiał. Bardzo zgrabne połączenie fizyki i filozofii okraszone niezobowiązującą szczyptą wiary. Gratuluję i dziękuję.
Życzyłbym sobie, aby młodzież deklarująca chęć pozostania w dorosłym życiu "youtuberem" miała na myśli wzorzec w postaci pana dr Łukasza Lamży.
Świetny materiał. Zostawiający nas, oczywiście, chyba nawet nie paradoksalnie, bez żadnej odpowiedzi. Mogę bardzo gorąco polecić też książkę Autora "Wszechświat. Krok po kroku." Jest wybitna.
Ja bym cały multi-wszechświat wyjaśnił na podstawie prostego równania. Z nicości ( z zera "0" ) wyłoniło się 1 i ( -1 ). -1 zostało zamienione na jednostkę urojoną i². Powstało i² + 1 = 0. Całe istnienie jest liczbą zespoloną. Przykładem są na przykład fluktuacje kwantowe. W próżni bezustannie powstają wirtualne pary cząstka-antycząstka. Z pierwszą przyczyną było podobnie, z tą różnicą, że antycząstka ( -1 ) została szybko zamieniona na jednostkę urojoną i². Jednostka urojona uniemożliwiła anihilację pierwszej przyczyny, dlatego istnieje raczej coś ( 1 ) niż nic ( 0 ).
A -1 "zostało zamienione" na i przez kogo? 😁 Nie trzyma się to kupy, zresztą liczby zespolone nie istnieją, to tylko wygodne narzędzie dla matematyków.
@@damnedmadman Czym fizyka różni się od matematyki ? Odp: Czasem. Matematyka + czas = fizyka.
Bardzo ciekawy wykład - dziękuję !
Nie ma skutków bez przyczyn i jest to podstawowy łańcuch zależności.
"Ona przyszła
On doszedł
Ona zaszła
On poszedł"
Pozdrawiam
MZ
Taak.i jak było wspomniane o praprzyczynie według św.Tomasza z Akwinu "Pierwszy Poruszyciel"
Ogromny szacunek i podziękowania przede wszystkim dla Michała Hellera już nawet bez tytułów, poprostu Człowieka poszukującego brawo, Pan Łukasz to świetnie zmontował.
Super materiał. Dzięki.
Bardzo ciekawy i przyjemnie przedstawiony materiał
Dziękuję !
Absolutnie dobry materiał. Dziękuję !
Najlepszy Pana film Panie Łukaszu
Strach obejrzeć inne :P
To jest jak dobry film fabularny, kryminał z elementami dramatu. Brawa za kreacje aktorskie i scenografie a kostiumy i stylizacja to mistrzostwo :D
Dziękuję za materiał
Tak, tak- i wypada i aż chce się. Tak więc dziękuje z uszanowaniem.
Wyjątkowo uczciwe podejście do tematu, gratuluje i cieszę się, że w CNK można jeszcze tak mówić... bravo....
Jeszcze? Masz przecieki o "dobrej zmianie" tam?
Jako prawdziwy facet czasem potrafię robić nic. Nie można oczywiście tego myli z nic nierobieniem. Świetny odcinek.
A co z nierobieniem czegokolwiek?
Raczej jest coś.... bo nic nie może zaistnieć z definicji. Zatem fakt istnienia jest jedyną możliwą opcją. Istnienie jako pojęcie samo definiuje siebie i jest swoją przyczyną.
Ale to tylko przy założeniu, że postawimy znak równości pomiędzy fizycznym pojęciem przestrzeni a duchowym pojęciem umysłu.
ale stwierdzenie że nic nie istnieje jest też sprzeczne logicznie, bo oznacza brak nicości; a jak może brakować czegoś co nie istnieje i nigdy nie istniało ?
Więcej, więcej Pana Łukasza! Świetny materiał :)
Bóg stworzył wszechświat i Ziemię.
Lubię Twoje opowiadania, filmy, ciekawe tematy. Proszę o książkę z tymi wszystkimi tematami.
Bardzo mi sie spodobal sposob omawiania:)
Bardzo przyjemnie się słuchało i oglądało😃.Jestem kompletnym abnegatem,ale pierwsza myśl w trakcie oglądania była taka:Im bardziej się rozprzestrzenia tym więcej w nim materii ze znakiem minus.Druga myśl: Jak w maszynie z wieloma przekładniami :kolejne kręcą się coraz wolniej ,osyatnia zaś pozostaje nieruchoma.Przyopbrzymiej ilości przekładni nie ruszy się nigdy.Czas.obrotu róeny zeru.Nie istnieje więc.
Co ja brałem?😎😀
Kurde ciekawe.no.
Dziękuję I pozdrawiam
Ja też dziękuję i chętnie bym zakupił książkę księdza profesora Hellera. Niestety nie jest nigdzie dostępna - nawet w formatach elektronicznych. Dlaczego księgarnie są pełne książek, a tych, które chcielibyśmy akurat kupić tak często nie ma? Przecież, myślę, na sprzedaży książek się zarabia, to czemu nie drukować tych, które ludzie kupują? Przecież dziś maszyna drukarska ma wielkość xeroxa sprzed kilkunastu lat i można drukować nawet pojedyncze egzemplarze na zamówienie.
Bardzo dobra prezentacja, nawet dla takiego laika w temacie, jak ja. Dla mnie jednak „logiczna” przyczynę przyczyny tego wszystkiego pozostawiam … Bogu. On naprawdę dla mnie tłumaczy to „coś” i to „nic”. On jest „kimś” Kogo nigdy nasz wielki „mały” rozum nie ogarnie; zadna teoria. Nie mieści się, moim zdaniem, w granicach poznania człowieka, Przyczyna Pierwsza, która nie musi mieć żadnej przyczyny… Pozdrawiam i dziękuje za inspiracje do myślenia
Może po prostu to coś co widzimy itd jest niczym tylko poprzez zmysły tak to widzimy i tyle.Niekoniecznie coś musi mieć zawsze sens.
Teraz proszę o wykład 0+0=0 z czego wynika 2+2=4. czyli z nic do czegoś. Piękna filozofia zmiksowana z matematyką. Nawet Salomon z pustego nie naleje. Fizyk/astronom z pustego naleje.
A co jeżeli Coś istnieje dzięki nicości? Jeżeli istniałoby tylko Coś bez nicości to czy dałoby się do niego jakkolwiek odnieść? Czy możliwe byłoby jakiekolwiek doświadczanie? Czy nie byłoby po prostu "wszystko"? Co jeżeli to nicość jest sprawcą formy, kształtu? Dlaczego uważamy że nicość musi być absolutna?
Nie wiemy co jest po drugiej stronie czarnej dziury. Tam może być odpowiedź.
Interstellar
Świetny materiał. Pozdrawiam.
Co było przyczyną hamowania energii przed Wielkim Wybuchem?
WIELKIE TARCIE? :)
Ja tylko czekam na "odkrycie" naukowców : Wiemy co się działo zanim czas zaczął swój bieg XDDDD
Bardzo interesujące, bardzo! Z tym, że pan Łukasz nie powinien się tak ciągle bawić klockami, bo odwracał moją uwagę i nie mogłem się skupić na Wszechświecie. A tak na marginesie - skoro mogą istnieć cząstki wirtualne, to czemu nie miałaby być możliwa taka fluktuacja, w wyniku której powstał Wszechświat? Cząstki wirtualne znikają zaraz po pojawieniu się, Wszechświat jest znacznie większy, więc to znikanie może mu zająć trochę więcej czasu, o, na przykład TERAZ!
O czymś takim opowiada właśnie model Hartle'a-Hawkinga. Ale nie w tym rzecz. Rzecz w tym, dlaczego istnieje raczej możliwość takiej fluktuacji, niż nic?
Myślę, że odpowiedź na pytanie Leibniza, może być związana z pojęciem świadomości, otóż dla nas ludzi zawsze będzie coś bo bez tego nie byłoby nic. W ten sposób odbieramy rzeczywistość (przez nasze zmysły i rozum) i w ten sposób opisujemy wszechświat więc pytanie Leibniza nie może być rozwiązane przez nas ludzi bo nie wiemy co to znaczy nic. Na to pytanie mógłby odpowiedzieć np. kamień, który jest rzeczywisty ale też jednocześnie nie, bo brakuje mu świadomości swojego istnienia. Więc czy ten kamień jest czy go nie ma? Dla nas jest ale dla niego go nie ma, jednakże kamień ten spełnia zasadę zachowania energii w tej rzeczywistości, którą odbieramy dlatego, że istnieje. Ale istnieje tylko dzięki naszej świadomości jego istnienia. Rozumując w ten sposób możnaby dojść do wniosku, że gdyby nie było świadomości to nie byłoby wszechświata. Czy może to właśnie jest pusty wszechświat - bez świadomości i kiedy staje się świadomość wszechświat się staje. My ludzie, możemy obserwować to stawanie się tylko z naszej ludzkiej perspektywy i naszej świadomości i stąd wynika ten problem logiczny, którego nie jesteśmy w stanie przeskoczyć. Co o tym myślicie?
Jedyne co mi przychodzi do głowy to to że początkowym domino było stworzenie przez boga czasu, wyjaśniało by to dlaczego nie ma nic wcześniej bo wcześniej jest pojęciem czasowym więc można powiedzieć że wszystko istniało i nie istniało jednocześnie. Być może nawet sam bóg stworzył samego siebie bez czasu nie było by to niemożliwe
Super temat. Jednak jest coś takiego, co nie wymaga pierwotnej przyczyny. Jest nim sama matematyka teoretyczna. 2+2=4 w zbiorze liczb naturalnym jest bytem obiektywnym nie wymagającym ani przyczyny, ani stworzyciela, ani kontekstu. Prawa matematyki nie wymagają matematyka, który te prawa zapisze czy też odkryje. One są ponadczasowe i ponad przyczynowe.
Jeśli więc przyjąć, że matematyka jest bezwzględnie obiektywna i nie wymaga stwórcy, to nasz świat jest niczym innym jak rozwiązaniem pewnego równania matematycznego. Primordial equation. Istnienie takiego równania jest obiektywne i nie wymaga matematyka, który by to zapisał i rozwiązał. Tak samo jak 2 jest rozwiązaniem absolutnego równania 5 - x = 3. Nawet sam Bóg nie jest w stanie zmienić wyniku owego równania. My i nasz świat jesteśmy po prostu tą dwójką.
Problemem takiego podejścia jest jednak fakt, że matematyka jest statyczna. Czyli nasz świat jest absolutnie określony, tak samo jak określona i statyczna jest ta dwójka. Ale to można z kolei wyjaśnić jeśli dodając probabilistykę do owego primordial equation.
Moje ulubione tematy.
Bardzo dziękuję za ten ciekawy wykład. Mam pytania. Czy jeśli coś jest możliwe bo pochodzi z przedziału od 0 do 1 (prawdopodobieństwo) to czy jest konieczne? No nie. Prawda? bo tylko prawdopodobne. Po drugie - skoro mamy matematyczny obraz pewnych możliwości to skąd on się wziął? Po trzecie. skoro w fizyce zachodzi obecnie problem unifikacji czterech oddziaływań to czy nie jest to czas nad zastanowieniem się nad unifikacją metanauk? Być może żadna z gałęzi (nawet najpotężniejszej) w pojedynkę sobie nie poradzi? .....Serdecznie pozdrawiam i dziękuję za ten wykład. Z poważaniem Robert Dłuszczakowski.
no i jeszcze jedno
Logika to też prawo. Zatem musi mieć prawodawcę czy choćby jakieś uzasadnienie. Zatem jakie jest uzasadnienie istnienia prawa logiki?
Dlaczego teoria "wieloswiatow" jest obalana przez fizyków? Chodzi mi głównie o jeden konkretny który się kurczy i rozszerza. Skoro wielu z nich stwierdziło że wszechświat się rozszerza do pewnego momentu, żeby potem się skórczyć do osobliwości początkowej, to kto wie czy moment skórczenia a następnie ponownego wybuchu nie jest kluczem do powstania nowych atomów bądź pierwiastków, które w wyniku tak długiej ekspansji mogły odkrywać się na nowo i doskonalić, a może z każdym kolejnym wybuchem życie we wszechświecie staje się powszechniejsze? (albo i rzadsze)
Dziękuję, potrzebuję więcej takich filmów
Czym jest to "nic", jakie ma cechy aby za takie uznać?
Super materiał, dawno nic nie pobudziło tak moich szarych komórek.. myślę sobie, że może nic po prostu nie istnieje? Nam tak się wydaje od zawsze, że istnieje, ale im nauka dalej szła do przodu tym każde nic stawało się czymś. Może jest to ciężko pojać, ale może w przyrodzie i w kosmosie nigdy nic nie ginie, tylko się transformuje. Może zawsze było coś, może ktoś to stworzył, a może wcale nie musiał. Coś sobie było, na skutek jakiejś reakcji wytworzył się czas i cały łańcuch przyczynowo-skutkowy miał tam swój poczatek. Można założyć, że był Bóg, ale to tylko przykrywa nasza niewiedzę, można by dalej szukać z czego jest Bóg? Kiedy powstał? Może właśnie "coś" czy "Bóg" nie musieli powstać? Tak samo realne wydaje się istnienie od zawsze "czegoś" co dało poczatek wszystkiemu, jak i istnienie Boga. Może tym Bogiem jest to "coś" najprostsza najdoskonalsza czasteczka na świecie, czastka energii kreacji, która jest wszędzie i we wszystkim, tworzy i spaja wszystko, może to jest nasz Bóg istniejacy od zawsze?
Dziękować dziękować
Podziękował
Czy odpowiedz nie bedzie sie kryla w pytaniu o matematyke? Dlaczego matematyka, skad matematyka i jakim prawem ona rzadzi wszystkim? A czy matematyki nie mozemy potraktowac jako czegos nieuniknionego, bytu ktory istnieje zawsze niezaleznie od warunkow, niezaleznie czy istnieje cos, czy raczej nic? Czy matematyka nie jest czyms wynikajacym z samej siebie i niezmiennie prawdziwym? No bo jesli jednak byloby nic raczej niz cos, to czy 2 + 2 przestaloby sie rownac 4? 2+2=4 nie istnieje nigdzie naprawde i nie potrzebuje zadnego nosnika, zadnego istniejacego swiata, przestrzeni, tak jak cala matematyka, ktora zwyczajnie jest zawsze prawdziwa, niezaleznie od warunkow. Od razu nasuwa mi sie pytanie - co gdybysmy ustanowili matematyke w inny sposob, co jesli inny gatunek istot rozumnych posluguje sie inna konwencja matematyki? Ale czy one musza byc ze soba sprzeczne? One chyba po prostu opisuja w rozny sposob jeden obraz. Matematyka nie moze byc ze soba sprzeczna, jest zawsze prawdziwa i to ona jest zarowno pytaniem jak i odpowiedzia w tym problemie.
Na ten Film czekałem całe życie.
Ps, Panie Łukaszu, muszę zapytać, bo ostatnio Pan Paweł z kanału Motoprawda, mówił coś prześmiewczego na temat naukowców. Czy to prawda, że naukowcy mogą mieć problem z wymianą koła w aucie? Nie żebym tak uważał, tak tylko pytam... może jednak w czymkolwiek jestem od Pana lepszy...
Hehe. :) Powiem może tak: w moim pierwszym aucie wymianę kół na letnie i zimowe zawsze robiłem sam, TEMI RĘCAMI. Jakiś czas temu postanowiłem się jednak rozleniwić - i dać zarobić fachowcom - i robią mi to w zakładzie. Ale chyba bym jeszcze umiał... Natomiast mam silne przeczucie graniczące z pewnością, że jest Pan ode mnie lepszy w wielu rzeczach, również takich, o których istnieniu nawet nie wiem. ;) Pozdr!
@@LukaszLamza Bardzo dziękuję, że zaszczycił mnie Pan odpowiedzią. Dużo zdrowia życzę.
Dziękuję
Co jeśli kwestia początku wszechświata jest przypadkiem kota schrodingera? Jednocześnie jest i go nie ma?
Polecam również film Roberta lorenca Khun,,dlaczego istnieje raczej coś niż nic "
Dzisiaj ciężko mi się myśli ale w trakcie słuchania zostałem pobudzony do myślenia. Ten model wieloświata z parametrem prawdopodobieństwa nie wyjaśnia wielu rzeczy. Choćby takiej czy nasz obserwowalny istnieje samotnie. Czy inne z mniejszym prawdopodobieństwem nie powstały a raczej ich czas rozpadu był tak krótki że już nie istnieją. Czy wszystkie prawdopodobne wszechświaty powstały równocześnie czy może jest to proces ciągły wynikający z przepływu energii a właściwie jej tętnienia zgodnie z rachunkiem prawdopodobieństwa. Czy nasz świat jest tak stabilny że powstała w nim co najmniej jedna myśląca rasa z powodu spójności praw fizyki, czego nie doświadczyły inne wszechświaty. Być może coraz głębiej i dłużej dłubiąc w poszukiwaniu wiedzy uda się dotrzeć a co najmniej zbliżyć do wyjaśnienia. Jedno pewne, moje rozważania zza stołu kreujące wizje są tym samym źródłem z jakiego wypłynęła fantastyka naukowa, literatura fantasy, mity oraz religie. Więcej pytań niż konkretnych odpowiedzi. Coś na kształt tego co kłębi się w mózgu gdy siedzi się w całkowicie ciemnym i wygłuszonym pokoju.
Trochę brakuje mi w tej prezentacji dwóch elementów. Kwestii czasu, którego wg teorii fizyki współczesnej przed wielkim wybuchem nie było (co nie jest dla naszego umysłu możliwe do wyobrażenia a przynajmniej nie jest łatwe) a to komplikuje stawianie pytań co było "przed" Choć można chyba stawiać pytania o przyczynę. Po drugie brak mi tu zaznaczenia istnienia teorii antropocentrycznej wg której zdaje się fakt że rozważamy te teoretyczne hipotezy jest być może przyczyną że powstaliśmy. Takie zaburzenie porządku przyczynowo-skutkowego. Poza tym równie podstawowym pytaniem jest kwestia ograniczeń naszego umysłu. Czy jesteśmy w stanie poznać wszechświat z jego prawami? Myślę że jest oczywiste dla każdego że nie ds się prowadzić takich rozważań np. Z kogutem albo psem. I nie wynika to z umiejętności mowy. Można też wyobrazić sobie istotę biologiczną o tyle wyżej stojącą od nas co my od koguta. Która nie będzie w stanie przekazać nam swojego widzenia wszechświata i jego praw. Jak więc możemy sądzić że poznamy podstawy rzeczywistości? Czyli istnienia i natury rzeczy? Może dzięki protezowaniu umysłu sztuczną inteligencją? Może czas na przewidzianą przez futurologów (np. Stanisława Lema) ewolucję techniczną, cybernetyczną?
Człowiek pod względem zdolności intelektu nigdy nie będzie w stanie rozwiązać zagadnienia początku. I kolokwialnie mówiąc jest za głupi, aby stworzyć sztuczną inteligencję do rozwiązania problemu. Aby napisać program trzeba mieć dane. My ich nie mamy i mieć nie będziemy na tym etapie rozwoju. Może i nasza cyeilizacja kiedyś przeistoczy się w te istoty wyższe, o których wspomniałeś. A wtedy takie koguty (czyli aktualnie my) będą też zastanawiać się nad identycznymi zagadnieniami. W każdym razie te i podobne spekulacje są nam potrzebne. Właśnie do tego rozwoju.
Dlaczego nie da się skonstruować wszechświata cyklicznego? Twierdzenie to opiera się na znanych nam prawach fizyki, a tych najbardziej podstawowych przecież nie znamy. Nie wiemy czym jest materia, skąd biorą się jej takie a nie inne właściwości i wielkości itd. Wiemy, że w osobliwości początkowej/końcowej znane nam prawa przestają obowiązywać, a zaczynają obowiązywać prawa o których nic nie wiemy. Skąd więc teza, że wszechświat przechodząc przez osobliwość musi robić to z zachowaniem praw nam znanych??? Z punktu widzenia estetyki filozofii (mojej), wszechświat cykliczny jest najbardziej atrakcyjny.
O to chodzi, że we wszechświecie nie ma czegoś takiego , jak nic. Kryterium próżni zależy od przyjętego stanu początkowej energii. Jeśli z perspektywy ziemskiej przyjmujemy, że butla z kuchni gazowej po wypaleniu się gazu jest pusta, to nie oznacza to, że ta sama butla wyrzucona w przestrzeń kosmiczną nie będzie pełna, dlatego że ogranicza nas przyjęty status tej butli, jakościowy i sufficjalny. W tej samej butli można gromadzić ładunki elektryczne albo plankton dla ryb.
wszystko fajnie. tylko w mechanice kwantowej nie isnieje ciag przyczynowo skutkowy, co jest udowodnione tym ze nie istnieje zjawisko przez nas opisywane jako efekt motyla (dla mnie to odkrycie wszechczasow, ale przez nasza cywilizacje zupelnie nie rozumiane), wiec to co jest tu opisywane moze istniec w naszej swiadomsci mozgowej, ale juz na innych poziomach swiadomosci sie tak nie dzieje, moglbym napisac jak ja to widze, co nie oznaczacza ze tak jest, ale przez fizykow nazwane to bedzie ezoteryka pozanaukowa, tak jakby dzisiejsza fizyka miala arbitralnosc na opis rzeczywistosci, dla mnie to zwykle samouwielbienie, dlatego nasze technologie sa dalej w czarnej d...
15:00 Panie Łukaszu, pragnę tylko zaznaczyć, że fakt, iż zdarzenie ma prawdopodobieństwo 0 nie oznacza, że nie może zajść. Oznacza jedynie, że jest ono "wystarczająco małe" w przestrzeni wszystkich zdarzeń
A to w praktyce nie to samo?
@@dominikkurek1155 wyobraź sobie, że z zasłoniętymi oczami wbijasz szpilkę w oś liczbową, tzn. możesz trafić dowolną liczbę rzeczywistą, np. 3, - 1/2 lub pierwiastek z 13. Jakie są szanse, że trafisz szpilką w liczbę 0? Oczywiście 0. A jednak może się tak zdarzyć, szczególnie, jeśli dużo razy będziesz wbijał w ten sposób szpilkę, prawda?
Z przyczynowością i skutkiem jest ten problem, że nie wiemy czy ma/miał zastosowanie zawsze i wszędzie. My próbujemy wyjaśniać wszechświat "swoją miarą", która jest przyczynowo-skutkowa, ale nie zawsze tak musiało być. Nawet nie wiem, czy człowiek jest w stanie wyjaśniać wszechświat "inaczej", gdyż wszystko co znamy jest przyczynowo-skutkowe. Spójrzcie jaki problem nam zrobiła fizyka kwantowa, gdzie rozpady cząstek wydają się być czysto losowe i już jesteśmy pokonani, bo nie wiemy jak to wyjaśnić poza "no tak jest i koniec".
Słucham i czytam Pana od lat.
Chcę wspomnieć o konforemnej cyklicznej kosmologii Rogera Penrose'a, z którym współpracuje nasz polski fizyk Krzysztof Meissner.
Myślę, ż ta teoria ma szansę na znalezienie namacalnego dowodu i wpisuje się znakomicie w Pana pouczający wykład.
Każda galaktyka to inny odległy świat i ja strasznie się cieszę kiedy spoglądam przez lornetkę na galaktykę Andromedy i ją widzę, bo widzę inny odległy świat ! Człowiek, te parę lat istnienia na Ziemi jest niczym w porównaniu z życiem gwiazd. Szukacie Boga, a na naszych oczach widzimy miejsca gdzie rodzą się gwiazdy i wiemy dzięki nauce jak powstają. Najbliższym Bogiem dla nas jest Słońce i to ono daje nam życie !
Jeżeli jest raczej coś to znaczy, że to stan naturalny. Jeżeli by nie istniało nic (tak język polski tutaj bardzo zawodzi, ale wiecie do czego zmierzam), to nie mogłoby się pojawić pytanie odwrotne. Sama możliwość zadania tego pytania wskazuje na to, że naturalnym stanem dla Wszechświata jest istnienie czegoś. Pytanie ile rzeczy nie istnieje i czy jeśli o nich pomyślę to znaczy, że już zaistniały w jakiejś formie (np. w formie wyobrażenia w mojej głowie). Zauważmy też, że do badania zagadnień ontologicznych używamy narzędzia logiki. Logika jest czysto ludzka i wynika z ewolucji oraz obserwacji znanego nam świata. Co jeśli w nadzbiorze który powołał nasz Wszechświat są inne zasady logiczne i nic z niczego nie musi wynikać, albo to wynikanie działa inaczej. Aby logika funkcjonowała w sposób deterministyczny potrzebny jest czas. Co jeśli "wcześniej" czasu w takim rozumieniu jak my znamy (nawet nie chodzi o wiele wymiarów czasowych, a o zupełnie inną konstrukcję), nie było? Myślę, że zadawanie takich pytań nie ma zbytnio sensu. Mamy zbyt ograniczone możliwości poznawcze. Nie możemy eksperymentować z egzotyczną logiką bo nie mamy jak tego sprawdzić bo jesteśmy przywiązani do naszego ludzkiego postrzegania. Pytanie o przyczynę ma sens dla nas ludzi, bo wynika z obserwacji, że w naszym świecie wszystko ma przyczynę. Nie musi mieć sensu w teoretycznej wyższej logice teoretycznego nadświata (czy może metaświata).
"Zastanawiam się od lat irytując tym rodzinę
Czy to że się kręci świat jakąkolwiek ma przyczynę
Co go co dzień wprawia w ruch czy jakiś duch czy anioł stróż
Czy po prostu to tak jest i już"
Piotr Bukartyk
Nic, wieczność... albo 'coś' zupełnie innego, na co jeszcze nie wpadliśmy.
Co ze wszechświatem cyklicznym Penrose'a?
Zawsze jak ludziom brakuje wiedzy, to powołują się na wymyślonego przyjaciela. A potem przychodzi ktoś, kto tego "przyjaciela" detronizuje i skazuje na banicje coraz to dalej i dalej. Teraz ów przyjaciel rzekomo ma dyktować podstawowe prawa fizyki, bądź matematyki ("no to kto to wszystko pomalował i sprawił że pi równa się 3.1415...") choć jeszcze niedawno rządził deszczem, chorobami i piorunami.
Rozważania o tzw. początku są o tyle bezsensowne, że nie posiadamy wiedzy o tym jak działa tu i teraz. Jeśli wg naszej wiedzy znana nam materia barionowa stanowi 5% Wszechświata i nie wiemy, co mogłoby być całą pozostałą resztą, to nie ma za bardzo o czym mówić, dopóki tego nie zgłębimy. Tym samym bardziej fundamentalne pytania z oczywistych powodów nie znajdą racjonalnych wyjaśnień. I zawsze przyjdzie ktoś z protezą mądrości w postaci wymyślonego przyjaciela.
Pytanie Leibniza też może być idiotyczne, bo wystarczy zadać kolejne pytanie co to jest "coś", i co to jest " nic". A jeśli to to samo?
Problemem jest też samoświadomość. Jest tak wielkim problemem że ludzkość bolało samo myślenie nawet o tym. Wtedy użyto słowo Bóg aby myśli nie bolały i aby zatorować drogę myśli ku nieskończoności.
@Mruuuczek w punkt
dlaczego zawsze staramy sie rozumiec nauke tak jak my tegi chcemy. Tworzymy teorie dostarczamy dowodow i cieszymy sie jacy madrzy jestesmy a i tak spotkamy zawsze cos czego niepotrafimy nijak wytlumaczyc. Dlaczego wiec tlumaczymy sobie nasz swiat naszymi standardami jesli one i tak sa niedoskonale ? Szukamy zycia w kosmosie... jak ? a no szukamy wody szukamy zwiazkow te ktore znamy, szukamy takiego zycia jakie juz znamy!!!! Czy to jest poprawne ?? NIE ! Nie znajdziemy ufoludka ktory bedzie mial wielka glowe wielkie oczy i bedzie podobny do ziemianina!! A jesnak wlasnie tego szukamy wiec dlaczego ??!! Kolega zrobil fajny program w ktorym opowiada o czyms czego sam nierozumie standardami tymi ktore rozumie dlatego nigdy problemu nie bedzie mozna rozwiazac poprawnie ! Jestesmy tak slabo wyewoulowani , ledwo deczko lepsi od zwierzat a siegamy juz gwiazd i tlumaczymy sobie je tak jak sami rozumiemy czyli blednie. To tak jak z tym szukaniem zycia podobnego do naszego- a co jesli juz je znalezlismy ? A co jesli to my zyjemy w istocie zywej myslacej inteligetnej a kosmoz ze swymi miliardami lat swietlnych to tylko malenki ulamek tej istoty ? Poza nia roztacza sie jesze i jeszcze wiecej czego zupelnie niemozemy zrozumiec poniewaz jestesmy glupsi w tym temacie od naszych bakterii ktore mamy w brzuchu. Mamy takie pojecie o kosmosie tak jak nasze bakterie z brzucha ma pojecie o wybuchu super Novej. Czyli zerowe- ale bedziemy stawiac klocki i tlumaczyc to czego nie rozumiemy tak jak chcemy zrozumiec bo ogranicza nas rozwoj intelektualny zaledwie ulamek sekundy szybszy od zwierzat- w rozumieniu czasu wszechswiata.
Od małego zawsze byłem przekonany, że nicość to jest normalny stan i że absolutnie nic nie powinno istnieć. Być może nie powinno być nawet przestrzeni.
Dopiero taki stan rzeczy byłby dla mnie logiczny i by mnie w pełni satysfakcjonował.
Bardzo milo sie slucha
I nigdy się nie dowiemy "dlaczego z nic może się coś wyłonić", bo odpowiedź na to pytanie jest niemożliwa do pomyślenia. E. Kant o tym pisał, że nie potrafimy myśleć poza kategoriami czasu (czyli przyczynowości) i przestrzeni (czyli czegoś co istnieje).
I jest to problem epistemologiczny ,czyli teoriopoznawczy ,a nie fizyczny, czyli z dziedziny zjawisk obserwowalnych.
pl.wikipedia.org/wiki/Epistemologia
Małe, ale ważne sprostowanie (dot. 3:34 - 3:58) - w 1927 opisał to Georges Lemaître, a 2 lata później Hubble potwierdził to obserwacyjnie. Co ciekawsze, Lemaître nie tylko przewidział rozszerzanie się Wszechświata, ale również jest odkrywcą teorii Wielkiego Wybuchu, przewidział istnienie promieniowania tła (odkryte doświadczalnie ok. 35 lat później) oraz przyspieszanie tempa ekspansji - odkryte obserwacyjnie w latach 90-tych XX wieku.
Tak na marginesie - Hubble ukradł teorię Lemaître'a (bo po co Amerykanim miałby się liczyć z jakimś tam Belgiem piszącym po francusku), ale parę lat temu oficjalnie zmieniono nazwę "Prawo Hubble'a" na "Prawo Hubble'a - Lemaître'a". To już o czymś mówi.
Bardzo przystępne wyjaśnienia .
Nawet debil rozumie, dlatego tak sie wszystkim podoba. Tyle że to z nauką ma tyle wspólnego co świnia z karetą
Świetny materiał, dziękuje ;) P. S. Kto czyta krótkie fragmenty? Bardzo przyjemny i ciekawy głos, chętnie posłuchałbym więcej :)
NAPRAWDE SUPER , WIELKIE DZIEKI.
Ciezko stwierdzic na podstawie tego krotkiego wyjasnienia, na ile teoria wszechswiata pulsujacego jest bledna, ale kiedy o tym sluchalem, od razu przypomnial mi sie cytat z Nietzschego:
A gdyby (...) jakiś demon (...) rzekł ci : »Życie to, tak jak je teraz przeżywasz i przeżywałeś, będziesz musiał przeżywać raz jeszcze i niezliczone jeszcze razy; i nie będzie nic w niem nowego, tylko każdy ból i każda rozkosz i każda myśl i westchnienie i wszystko niewymownie małe i wielkie twego życia wrócić ci musi, i wszystko w tym samym porządku i następstwie« (...) - Czy nie padłbyś na ziemię i nie zgrzytał zębami i nie przeklął demona, któryby tak mówił?
Lamza jest the best.
Może w następnym odcinku Sir R. Penrose i CCC - Conformal cyclic cosmology?
Już o tym opowiadał: th-cam.com/video/TsMiYVkkcvM/w-d-xo.html
Niesamowity Materiał! Dzięki!!
W sumie fajnie zrobione ale...
1. Przeszliście od emanacji wszechświata cyklicznego (zamkniętego) do kroków rozwoju wszechświata, a to nie to samo - wszechświat może być otwarty lub płaski i wtedy nie ma kolejnych emanacji.
2. Nazwaliście ciąg emanacji wieloświatem (multiverse), co jest niedokładne, bo wieloświat dotyczy przypadku wszechświatów równoległych lub chociaż istniejących niezależnie od siebie. Wieloświat jest konsekwencją zastosowania fizyki kwantowej do opisu wszechświata - tak, jak to przedstawiliście, lub ratunkiem konsekwencji dekoherencji dowolnego stanu wszechświata.
3. Wiemy już, że Stała Hubbla nie jest stałą, na pewno w czasie (ekspansja średnio przyspiesza - wszechświat otwarty?), a prawdopodobnie też w przestrzeni. W połączeniu z faktem, iż wszechświat obserwowalny jest znacznie mniejszy od postulowanego oznacza, że nie znamy ewolucji przestrzeni i nie możemy sensownie wykraczać poza osobliwość początkową lub końcową.
4. Próba opisu wszechświata za pomocą funkcji falowej (prawdopodobieństwa) jest jak próba opisu kostki do gry za pomocą stwierdzenia, że "prawdopodobieństwo każdego zdarzenia wynosi 1/6". Wszechświat "pusty" jest tylko jedną z możliwości i posiadałby jakąś, ewoluującą przestrzeń. To nie prowadzi do jakiegokolwiek opisu pierwszej przyczyny.
5. Teraz będzie herezja :) Nie istnieje energia ujemna - zero jest zawsze umowne. Do istnienia czegokolwiek, w tym przenoszenia informacji, jest potrzebna energia - pozytywna, realna. Do podziału na energię dodatnią i ujemną potrzebna by była... energia - nie ma możliwości aby się to stało samo z siebie. Tak, wiem o polu zerowym i promieniowaniu Hawkinga - 2 razy poprawiał tę teorię i nikt tego jeszcze nie widział.
6. Z tego, co wiem, obowiązująca teoria powstania wszechświata jest taka, że wszystko powstało z absolutnie niczego, być może właśnie ze względu na założenie, że bilans energetyczny wszechświata wynosi 0. Nie zmienia to faktu, że nie ma to żadnego sensu logicznego.
7. Czy naprawdę do wytłumaczenia braku przyczynowości pierwszej przyczyny potrzebne było przechodzenie przez wieloświaty i funkcje falowe wszechświata? To jest odwieczny problem filozoficzno-logiczny, niezależny od tego o jakim bycie się rozprawia.
Ad. 1. Nieprawda - por. konforemna kosmologia cykliczna Penrose'a, która łączy otwartość poszczególnych wszechświatów ("eonów") z ich cyklicznością.
Ad. 2. Termin "wieloświat" ma wiele nierównoważnych znaczeń. Określenie to stosuje się zarówno w kontekście wieloświatowej interpretacji mechaniki kwantowej Everretta, jak i tzw. wiecznej inflacji, ale też w połączeniu z cyklicznością (por. klasyfikacja wieloświatów B. Greene'a)
Ad. 3. Zmienność czasoprzestrzenna parametru Hubble'a nie wykracza poza równania Einsteina (jej zmienność czasowa była obecna już w modelach Friedmanowskich), toteż nijak ma się ona do kwestii "wykraczania poza osobliwość początkową lub końcową".
Ad. 4. Nieprawda - por. model Hartle'a-Hawkinga.
Ad. 5. Mylisz się, por. efekt Casimira (udało się go już zmierzyć).
Ad. 6. Nie ma obecnie czegoś takiego jak "obowiązująca teoria powstania wszechświata". Jeśli masz na myśli tzw. standardowy model kosmologiczny, to nie wypowiada się on na temat przyczyn Wielkiego Wybuchu. To jest wciąż otwarty problem i istnieje sporo bardzo lub bardziej spekulatywnych modeli. Na przykład wspomniany już model Hartle'a-Hawkinga, który nie zakłada żadnego "bilansu energetycznego", albo również wspomniany model Penrose'a, który sprytnie problem energii (a także entropii) rozwiązuje (aczkolwiek przy pewnych silnych założeniach).
Ad. 7. Moim zdaniem bardzo dobrze, że ŁL przeszedł przez fizyczne wyjaśnienia ukazując, że są one niewystarczające i że problem jest meta-fizyczny, a fizyka co najwyżej go przesuwa i dodatkowo wyostrza. To nie jest dla wszystkich oczywiste, o czym świadczy wiele z napisanych tu komentarzy, a także książki popularnonaukowe Hawkinga czy Kraussa.
Mój przyjaciel - dawno temu - mawiał, że świat to proces przejścia fazowego między stanami próżni. Jakoś to spojrzenie mi się utrwaliło.
Mój mawiał podobnie, że naturalnym stanem wszechświata, do którego dąży, jest nicość.
a czym miałby być ten proces wywołany ?
Myślę że ktoś kto by dostatecznie długo i intensywnie próbował ten problem skutecznie rozwiązać, koniec końców, zamiast wyjaśnienia czeka dom bez klamek.
Świetnie wyjaśnione. Super odcinek👍
Super :) fajna "kaczyńska" koszula swoją drogą ha,ha...zjawiska wyłaniają się z pustki i do niej powracają od zawsze, wszechświaty znikają i pojawiają się znowu, nasze wyobrażenia, sny, wizje, fantazje o podróżach międzygwiezdnych (z Godzillą włącznie) są odbiciami czegoś co już przeżywalismy nieskończną ilość razy, a kto wie, może za każdym następnym odrodzeniem wszechświata udaje się nam poznać coraz więcej...
Kiedy powstały prawa, które nazywamy prawami fizyki... wydaje się że istniały zawsze... jakby były programem ... dzięki któremu z energii powstał wszechświat i świadomość, która zdaje sobie sprawę z jego istnienia.
Dlaczego raczej jest coś niż nic?
Zapewne na złość, zwłaszcza jeśli sobie uświadomimy krwawość tego czegoś, co jest i uporczywie nie chce się poprawić.
Czy jest cywilizacja która jest w stanie przekroczyć wszechświat i żyć poza nim? Dokąd my zmierzamy?
Duch, duchowość - to jest przekroczenie wszechświata.
Może być też plus nieskończonosć czyli świat powstał ale już nigdy się nie skończy.
Super... to jak już wyjasniliscie nature wszećhświata, to czy szanowni naukowcy moga wyjaśnić nature koronawirusa?
I to, czy koronawirus został stworzony przez Boga? I w którym dniu stworzenia Bóg stworzył wirusy?