ep.142 : พิธีจองเปรียง และลอยประทีป สมัยอยุธยา-รัตนโกสินทร์
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 23 พ.ย. 2023
- รุ่นเก๋า...เล่าเกร็ด
รายการประวัติศาสตร์ย่อยง่าย
เพื่อเสริมสร้างความรู้ทางเลือก
โดย หอย อภิศักดิ์
TH-cam : HOY APISAK - OFFICIAL
/ @hoyapisak
Fanpage : Hoy Apisak Fanspace
/ hoyapisak
Podcast : รุ่นเก๋า...เล่าเกร็ด
pod.co/hoyapisak
Tik Tok : Hoy Apisak - Official
/ hoyapisak
--
::: อ้างอิง :::
กฎหมายตราสามดวง เล่ม 1 / พระนคร: โรงพิมพ์คุรุสภา. 2505 (หอสมุดแห่งชาติ ชลบุรี : เว็บท่ากรมศิลปากร)
finearts.go.th/chonburilibrar...
พระราชพิธีสิบสองเดือน พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว : เว็บไซต์ห้องสมุดวัชรญาณ
vajirayana.org/พระราชพิธีสิบส...
โคลงทวาทศมาส
vajirayana.org/โคลงทวาทศมาส/โ...
จดหมายเหตุ ลาลูแบร์ ราชอาณาจักรสยาม / ผู้เขียน มองซิเออร์ เดอ ลาลูแบร์ ผู้แปล สันต์ ท.โกมลบุตร. นนทบุรี: ศรีปัญญา. 2557
kledthai.com/9786167146607.html
-
::: Credits :::
โมชั่นกราฟิกไตเติ้ลรายการ :
จารุวัตร โภไคธเนศ
Motion Graphic :
Jaruwatr Bhokhaidhanes
เพลงไตเติ้ลรายการและดนตรีประกอบ :
บันทึกเสียง มิกซ์ และมาสเตอร์ โดย นฤชิต เฮงวัฒนอาภา
Title Music and Scores :
Recorded / Mixed and Mastered by Naruechit Hengwattanaarpaa
ภาพนิ่ง :
รุ่งทิพย์ เฟื่องฟุ้ง
Photography :
Roongthip Fuengfung
สคริปต์ บรรยาย และเพลงประกอบรายการ :
หอย อภิศักดิ์
Written, performed and all music by Hoy Apisak
--รุ่นเก๋า…เล่าเกร็ด
เรียงตาม Timeline ในประวัติศาสตร์
จัดลำดับโดยคุณ Noppadol Mukyu Sathusen • รุ่นเก่า เล่าตาม Timeline
#ep142 #พรหมลิขิต #จองเปรียง #ลอยกระทง #ลอยโคม #ลอยประทีป #เจ้าฟ้าเพชร #เจ้าฟ้าพร #พระเจ้าท้ายสระ #ออเจ้า #ขุนหลวง #ท้ายสระ #ลดโคม #ลดชุด #ไฟชุด #วัดพุทไธศวรรย์ #พระเมรุ #บรรพบุรุษ #อยุธยา #ลาลูแบร์ #พระราชพิธีสิบสองเดือน #ทวาทศมาส #รัตนโกสินทร์ #รัชกาลที่5 #รัชกาลที่4 #ประเพณี #กรุงศรี #Ayutthaya #รุ่นเก๋าเล่าเกร็ด #Siam #สยาม #เกร็ด #ความรู้ #เกร็ดความรู้ #ประวัติศาสตร์ #History #เสียงหอย #HoyApisak #Announcer #โฆษก
![คบซ้อน - วงL.กฮ. [ Official MV ]](http://i.ytimg.com/vi/5MtesqJ0I1c/mqdefault.jpg)
ผมสงสัยมาก ในบรรดาเอเซียฟิลิปปินส์หน้าตาคล้ายกันกับหน้าตาคนไทยเยอะมากที่สุดแต่ดีเอ็นเอ ไม่รู้จะเหมือนกันหรือเปล่า🇹🇭
ชอบการบรรยายมากครับ
อยากฟังเรื่องราว เมียพระราชทาน บ้างครับ
คุณหอยคับ อยากไห้ทำขุนนางคนไหนได้ยศเป็นสมเด็กเจ้าพระยาบางแล้วสาเหตุที่ได้ยศนี้ทำความดีความชอบอะไรบาง ขอบคุณคับ
เจ้าแม่วัดดุสิต คือ ใครครับ...วัดดุสิต อยู่ตรงไหนของอยุธยาครับ
ดูคลิปนี้ครับ th-cam.com/video/kJkGQzk8Mug/w-d-xo.htmlsi=QskJieCTA2Zi2hy8
❤❤❤
🙏🏽🙏🏽🙏🏽
อยากย้อนเวลากลัยไปดูพิธีจังครับ😊😊😊
เปิดคัมภีร์กฤษณะกาลีครับ ผมไปด้วย55
สรุปการลอยกระทงใบตองเกิดขึ้นที่หลังอะนะ
ฟังทุกคืนครับ
🙏🏽
เมื่อวานไปธุระ จึงมาดูวันนี้ครับ😊❤
ดีใจจังวันนี้กลับมาทัน...แต่ไม่ลอบชื่อเลยครับ ลืม!สวัสดีครับคุณหอย
🙏🏽
สวัสดีค่ะ
กว่าจะเตรียมข้อมูลได้ไม่ง่าย เป็นรายการที่มีสาระประโยชน์มากๆครับ
🙏🏽
❤
เล่าแบบฟังเพลินไปเลย วิชาประวัติศาตร์สนุกตอนเล่าเรื่องแบบ คุณ Hoy Apisak เนี๋ยแหละ ค่ะ
🙏🏽
ขอบคุณค่ะ
🙏🏽
ขอบคุณมากครับ อาจารย์ ติดตามตลอดครับ
🙏🏽
พี่หอยพอจะบรรยายปีเป็น ค.ศ. ด้วยได้มั๊ยครับ? จะได้ช่วยให้ผู้ฟังสามารถ Relate กับประวัติศาสตร์โลก
ผมทำได้ในระดับหนึ่ง เฉพาะที่เกี่ยวกับเอกสารต่างชาติครับ
บางอย่างมันไม่สามารถ +543 เข้าไปชั้นเดี๋ยวได้ เพราะต้องตามไปดูวันเถลิงศกอะไรวุ่นวายหลายชั้นครับ และขืนถ้าแปลงศักราชมั่ว ๆ คนก็เอาไปใช้ผิด ๆ อีกครับ
@@hoyapisak ครับพี่
กระทงก็พร้อมลอยคนซอยก็พร้อมแล้วครับ😊
ผมมาแล้วครับน้าหอย #รุ่นเก๋าเล่าเกร็ด #ep142 #พิธีจองเปรียงลอยประทีป
🙏🏽
พิธีจองเปรียงลดชุดลอยโคม ประกอบด้วย 2 กิจกรรม
จองเปรียญ คือ โคมไฟที่ได้จากการจุดไฟเผาน้ำมันเนย การชักโคมขึ้นสู่ยอดเสาเพื่อให้แสงส่องสว่างอยู่ท่ามกลางความมืด เมื่อระยะเวลาผ่านไปโคมจะตกลงสู่แม่น้ำ เป็นการขอขมาดินและน้ำที่ทำให้พืชผลเติบโตสมบูรณ์
จอง มาจากคำว่า "จง" ในภาษาเขมร แปลว่า ผูก หรือ โยง หมายถึง การประคับประคองให้มีแสงสว่าง และ เปรียง มาจากคำว่า "เปฺรง" ในภาษาเขมร แปลว่า น้ำมัน ในที่นี้หมายถึงน้ำมันเนยที่ได้จากน้ำนมของวัว หรือควาย ผสมกับน้ำแล้วเจียวให้แตกมัน
ลดชุด แท้จริงแล้วยังไม่พบนิยามหรือคำอธิบายที่แน่ชัด แต่ในแง่ศัพท์ ลดชุด หมายถึง เครื่องจองเปรียงขนาดเล็ก จัดวางเป็นแถวตามแนวไฟในช่องที่เจาะไว้ตามผนังกำแพงเมือง หรือกำแพงวัง
เมื่อลาลูแบร์ ทูตจากฝรั่งเศส นั่งเรือหลวงมาเข้าเฝ้าสมเด็จพระนารายณ์ ในช่วงเดือน 12 แล้ว ได้เห็นบรรยากาศการชักโคมลอยโคม จึงบรรยายไว้ว่า เมื่อไปถึงเมืองละโว้ในยามกลางคืน เห็นไฟเรียงเป็นแนวตามกำแพงเมืองและวังเป็นระยะๆ เพื่อแสดงความขอบคุณต่อพระแม่ธรณี ที่ทำให้พืชผลอุดมสมบูรณ์ในช่วงปีใหม่
ส่วนประเพณีลอยกระทง เป็นประเพณีที่พัฒนามาจากพิธีจองเปรียงลดชุดลอยโคม และเป็นขนบธรรมเนียมที่เกิดมาจากความเชื่อของคนไทย จนกลายเป็นประเพณีที่อยู่คู่คนไทยมาอย่างยาวนานจวบจนถึงปัจจุบัน
ที่มา : จากหนังสือ จดหมายเหตุลาลูแบร์
ปล. ที่บอกว่าจองเปรียงมาจากภาษาเขมร แต่ไม่ได้หมายความว่าพิธีนี้ไทยนำมาจากเขมรนะครับ เพียงแต่บอกว่าเป็นพิธีของพราหมณ์ เท่านั้น เดี๋ยวจะเป็นประเด็น
ถูกต้องครับ นักศึกษาที่กัมพูชา ก็มีข้อมูลแบบนี้ คล้ายกันครับ
ยืนยันจองเปรียงเป็นภาษามอญไม่ใช่เขมร สยามเดิมเราคือชาวทวารวดี หรือขอม เราพูดภาษามอญและใช้อักษรมอญ ไม่ใช่เขมร
เป็นวัฒนธรรมของชาวละโว้ เขมรต่ำล้ว😅นมโนเอา มันไม่มีประเพณีนี้กรอก ล่าสุดสารแน เอาคำว่า ลอยกระทงไปใช้เฉย งงกับคนประเทศนี้ คำเรียกประเพณีนี้ ของตัวเองก็มีทำไมมันไม่ใช้ เสือกใช้ตามไทย ทำไม 😅😅😅😅😅
เข้าเทศกาลเลยครับน้า 555
🤓
ตอนแรกนึกว่าใส่หมวก ดูอีกทีเป็นพระพุทธรูปอยู่ด้านหลัง ขออภัยนะคะ
ผมถามคำเดียวเลย มีบนกำแพงไหมครับ
โคลงนี้ครูสอนภาษไทยบางคนยังไม่เข้าใจ 5555
แสดงว่าพิธีนี้มีสองส่วนคือ จองเปรียง (ประดับโคม) และลอยประทีป ฟังดูคล้ายๆ พิธีทีปาวาลีของอินเดียที่บูชาแสงสว่าง ไม่รู้ว่ากลายเป็นบูชาพระแม่คงคาตั้งแต่เมื่อไหร่ สมัยใหม่นี้เหลือแต่ลอยกระทง ไม่ประดับโคมกันแล้ว คงสู้ไฟฟ้าไม่ไหว ลอยโคมขึ้นฟ้าซะเลย
Depawali เป็นเทศกาลปีใหม่ของชาวบารัตหรือชมพูทวีป และผู้ที่เป็นเผ่าพันธัุสยามมาจากอินเดีย หรือบารัต เรามาอยู่ก่อนพุทธกาล จึงมาอารยธรรมทพราหมณ์ ปราสาทหิน ปรากฏอยู่ และนั่นคือกลุ่มขนที่เรัยกว่าทวารวดี หรือขอม เราใช้ภาษามอญ คัวอักษรเกิดขึ้นที่นี่ก่อนอักษรเทวนาคลีที่อินเดียใช้เสียอีกภายหลังรามัญซึ่งใช้ภาษามอญรัยอักษรนี้ไปใช้ ปัจจุบันก็ยังใข้อยู่ อ้กษรไทยกับใช้แล้วรูปเปลี่ยนไป ซึ่งไม่น่าเรียกอักษรไทยเพราะไม่เกี่ยวกับคนไท ไทคือเปาสพันธุ์จีนตอนใต้ไร้ออารยธรรม ชาวทวารวดี ได้รวมกลุ่มตัวอยุธยาเป็นราชธานีแห่งแรกของสยาม อยุธยาล่มก็ถอยมาตั้งรัตนโดสินทร์ สยามหรือที่นักวิชาการบางกลุ่มไปตั้งชื่อว่าทวารวดี ก็คือบรรพบุรุษของเราไม่เกี่ยวกับไทยหรือไตซึ่งเป็นชนกลุ่มน้อยแถวล้านนา นักวิชาการไทยไม่ค่อยรู้เรื่ิองนี้ชอบอ้างโจ้ต้ากวาน ลารูแบร์ แล้วนักวิชาการไม่รู้จักภาษามอญ ถึงอ่านได้ก็ไม่รู้ความหมาย ชอบสันนิษฐานก็มักจะผิดเสมอเขามีหน้าที่เรียนแต่ไม่เรียนเอง อะไรก็อ้างเขมร ซึ่งไม่ภาษาและอักษรเขมรเลย ในโบราณสถานลย เขมรแค่ชนกลุ่มน้อยในกัมพูชา ตอนนี้มีเรื่องศรีเทพขึ้นมาอีก ไม่รู้จรืงก็บอกไม่รู้ ไปหาความรู้จากผู้รู้ จองเปรียง กับลอยกระทง เขาทำเพื่อบูชาพระแม่คงคา กับบูชาพระอุปคุต
ขอบคุณครับ ที่ให้ความรู้เพิ่มเติม ชืนชมที่อ้างข้อมูล จาก "ทวาทศมาส "แต่อึดอัดใจ ที่อ้างข้อมูลจากละคร
ทำไมเหรอครับ ?????
ผมไม่ได้เอาเนื้อหาจากละครมาอ้างอิงเชิงวิชาการ แต่เอามา “พูดถึง” เพราะมันมีบางสิ่งที่ผู้ผลิตและผู้แต่งเขาทำการบ้านมา และมันตรงกับเอกสารทางประวัติศาสตร์ครับ
@@hoyapisak ไม่มีอะไรหรอกครับ แค่ความรู้สึกส่วนตัวที่ไม่ค่อยเชื่อถือข้อมูลจากนักเขียนนวนิยาย ละครที่มุ่งเน้นการตลาด เรตติ้ง
เห็นด้วยกับคุณหอย การแสดงที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมต้องยึดถือความเป็นจริงจากประวัติศาสตร์ ไม่ใช่จินตนาการ เป็นการถ่ายทอดและทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม ถ้าใช้จินตนาการจะถูกโจมตีจากผู้รู้
ขอชื่นชมกับรายการนี้ที่ใช้หลักฐานทางประวัติศาสตร์มาอ้างอิงทำให้ได้รับความรู้ทางศิลปวัฒนธรรมลึกซึ้้งมากขึ้น คุณหอยยังอ่านตอบความเห็นของผู้ชมซึ่งจะช่วยในการปรับปรุงรายการต่อไป
@@sompongmoan5163 ผมว่าเราควรจะต้องแยกแยะครับ ผมอ่านนิยาย 2 รอบ และดูละครทุกตอน ได้เห็นตั้งแต่ในนิยายแล้วว่า ตรงไหนอิงประวัติศาสตร์ ตรงไหนจินตนาการ
คุณรอมแพงผู้แต่ง เรียนจบโบราณคดี และศึกษาประวัติศาสตร์เพิ่มเติม ค้นคว้าเอกสารจากหลายแหล่ง และหยิบหลายประเด็นจากเอกสารต่างชาติร่วมสมัยมาใส่เข้าไปในเนื้อเรื่อง นั่นทำให้งานเขียนของเขาน่าสนใจเป็นพิเศษ
จุดไหนที่อิงประวัติศาสตร์จริง ผมก็หยิบมาขยายความรู้เป็นประโยชน์แก่ผู้ชม ตรงไหนจินตนาการ เราคนศึกษาประวัติศาสตร์ เรารู้ดี เราก็จะไม่แตะ เพราะนั่นคือเสรีภาพทางความคิดของเขา ตราบใดที่ไม่ได้ทำให้การรับรู้ประวัติศาสตร์เพี้ยนไปจากที่ควรจะเป็น
ส่วนตัวละครภาคนี้ ความจริงผมเองก็ไม่ได้ชอบเท่าภาคแรก แต่เนื่องจากรายการนี้ไม่ใช่รายการวิจารณ์ละคร ผมจึงไม่ขยายความอะไรมากครับ
คนไทยสมัยนี้ควรเรียนรู้ใช้คำภาษาไทยให้ได้ถูกต้อง มีคนไทยส่วนใหญ่ยังไม่รู้เลยว่า คำ จองเปรียง และ ลอยประทีป เป็นภาษาไทยหรือเป็นภาษาที่ไทยยืมมาจากประเทษเพื่อนบ้านมาใช้ ในสมัยก่อน นี้เป็นภาษาเขมร ចងប្រេង(จองเปรง )= จองเปรียง=มัดน้ำมัน(มันคลายๆเนย) จดไฟเป็นพิธีบนบก/ ប្រទីប (ปรอตีป) ประทีป=เป็นไฟเล็กๆที่เขาเอาไปลอยเต็ม แม่น้ำ กระทง= กะโตง (កន្ទង) ที่ทำลอยตามบนน้ำ ตัดถมอ កាត់ថ្ម (กัดถมอ) = ตัดหิน เพลิง ភ្លើង (เพลิง) = ไฟ
ผิดแล้ว จองเปรียง เป็นภาษามอญไม่ใช่ภาษาเขมร จองแปลว่าจุด หมายถึงจุดประทีป เปรียง แปลว่าเรียง รวม จัดประทีปเรีบงเป็นแถว คุณว่าคำเขมร ไม่ใช่แน่นอน คุณไม่รู้ภาษามอญ เปรียง แปลว่่าควาย ด้วย เปรียงเหม่ปาด แปลงว่า ลูกฆ้องเรียงเป็นวง ถ้า เปรียงเหม่ปลั๊ด ปลั๊ดแปลว่าอวียวะเพศชายหรือสัตว์ตัวผู้ เปรียงเหม่ปลั๊ด แปลว่า ควายหัวปลั๊ด (คว..) คุณก็ไม่รู้ เปรียงแปบลว่าเรียง ที่บอกว่าไข ผิดนะ เขาใช้น้ำมันมะพร้าวเป็นเชื้อเพลิง วัดมอญสมัยก่อนๆก็จุดประทีปเรีบงไว้บนเจดีย์ แล้วสวดมนต์ หลังจากลอยกระทง บางคนไปแปลเปรียงเป็นไขวัวไขควาย นั่นมั่ว ้ขาใช้น้ำมันมะพร้าว
@@davarcanshyam1374 สมัยนี้มอญยัง ทำอยู่ไมครับ มันเป็นศาสนาพรามจากอินเดีย มอญกวยก็อยู่ในรัฐอาณาจักรเขมรไม่เปลกหรอกว่ากวยก็พูดแบบนี้มอญเขมรก็พูดเหมือนกันแต่คนละความหมาย แต่เป็นพิธีเดียวกัน ที่เขมรเรียกว่า ปรอตีป ไทยเรียก ว่า ลอย(ประทีป) กะโตง = กระทง พิธีและประเพณีนี้ มีก่อนสมัยอยุธยา หลังมา สยามก็รับต่อจากอาณาจักรเขมร ในสมัยอยุธยาและรัตนโกสินทร์ถึง มีคำเขมรอยู่แต็มมากมาย จองเปรียง กระทง บายศรี ประทีป เพลิง โคม จนมาถึงปัจจุบันนี้
ประทีปไม่ใช้ภาษาเขมรนะ
@@greenbean1169ใช่ครับ บาลีสันสกฤตเขมรรับมาก่อน ไทยรับต่อมาจากเขมรอีกที เราจึงออกเสียงแบบเขมรไงครับ อักษรไทยก็ออกเสียงแบบเขมรเหมือนกัน
เปรียงก็คือน้ำมันเนย กี घी ทำจากน้ำนมวัว
❤
🙏🏽
❤
🙏🏽