Nadruk na czubku igły - Mózg sprzed 520 mln lat - Złe słowa ewoluują szybciej | Czytamy naturę

แชร์
ฝัง
  • เผยแพร่เมื่อ 4 ธ.ค. 2022
  • W 146. odcinku "Czytamy naturę" opowiadam o:
    1) 01:05 nowej technologii przenoszenia nadruku na dowolną powierzchnię przy pomocy karmelków;
    2) 07:34 mózgu odległego przodka stawonogów, sprzed 520 mln lat;
    3) 14:00 tempie ewolucji słów - okazuje się, że te kojarzące się negatywnie ewoluują szybciej.
    Źródła:
    1) Zabow, G. (2022). Reflow transfer for conformal three-dimensional microprinting. Science, 378(6622), 894-898. www.science.org/doi/full/10.1...
    2) Strausfeld, N. J., Hou, X., Sayre, M. E., & Hirth, F. (2022). The lower Cambrian lobopodian Cardiodictyon resolves the origin of euarthropod brains. Science, 378(6622), 905-909. www.science.org/doi/full/10.1...
    3) Jackson, J. C., Lindquist, K., Drabble, R., Atkinson, Q., & Watts, J. Valence-Dependent Mutation in Lexical Evolution. Nature Human Behavior. www.nature.com/articles/s4156...
    Materiał powstał dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.
  • วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ความคิดเห็น • 82

  • @osiemmusic5151
    @osiemmusic5151 ปีที่แล้ว +38

    Eksperymenty przeprowadza się na studentach, bo jest ich dużo i na szczurach, bo są inteligentne

  • @dariuszstrojecki4921
    @dariuszstrojecki4921 ปีที่แล้ว +22

    Zwykle, najprzyjemniejsze 30 min. poniedziałku.

  • @taszczowski
    @taszczowski ปีที่แล้ว +6

    Ech. Dlaczego jest tak mało "Lamżopodobnych" produkcji. Nie dość, że merytoryczne, to jeszcze z humorkiem.
    Fany sweterek przy okazji😉

  • @76200bartek
    @76200bartek ปีที่แล้ว +5

    0:30 Stacja 3. Pani po raz pierwszy upada :D

  • @infection_seraphection
    @infection_seraphection ปีที่แล้ว +11

    Sweterkiem rozbiłeś bank! 😂
    Przy okazji, dziękuję Ci za wszystkie materiały z serii "Czytamy naturę" - świetna robota!

  • @panikrystyna1
    @panikrystyna1 ปีที่แล้ว +2

    Znów będzie interesująco! Pozdrawiam,

  • @srebrnykruk
    @srebrnykruk ปีที่แล้ว +1

    Wszystkiego dobrego, dziękuję za kolejny materiał. Aż mnie korci wybrać się do Krakowa na rynek aby kupić kawę.

  • @Klasyczny_Introwertyk
    @Klasyczny_Introwertyk ปีที่แล้ว +4

    Świetny ten Ciastek 🙂 odcinek również.

  • @mateusz2074
    @mateusz2074 ปีที่แล้ว +4

    Genialny ten sweter, odcinek też 😀

  • @z3kawki370
    @z3kawki370 ปีที่แล้ว +6

    w kwestii formalnej : Dutch - holenderski.

    • @bartstelmach329
      @bartstelmach329 ปีที่แล้ว

      Tez mialem się do tego przyczepic, ale postanowilem zerknac czy ktoś już to zrobił ;)

  • @marcinkrzyzynski5894
    @marcinkrzyzynski5894 ปีที่แล้ว +2

    fajne tematy
    obejrzane do końca
    pozdrawiam

    • @gonzogorf7019
      @gonzogorf7019 ปีที่แล้ว +1

      a to można nie obejrzeć? O_o

    • @marcinkrzyzynski5894
      @marcinkrzyzynski5894 ปีที่แล้ว

      @@gonzogorf7019 miałem kilka odcinków gdzie przywijałem do tematów które bardziej mnie interesowały , ale seria czytamy nature jest super

    • @gonzogorf7019
      @gonzogorf7019 ปีที่แล้ว +1

      @@marcinkrzyzynski5894 w ten sposób mogłeś przegapić np historię kiżuczy...

  • @shadow-ox2wg
    @shadow-ox2wg ปีที่แล้ว +3

    A już się martwiłem :D ale jest, lecimy!

  • @marcinkrzyzynski5894
    @marcinkrzyzynski5894 ปีที่แล้ว +3

    słowo czytaci ma u mnie walencję pozytywną

  • @kubacski8454
    @kubacski8454 ปีที่แล้ว

    Wszystkiego dobrego dobry człowieku

  • @majkimajki1147
    @majkimajki1147 ปีที่แล้ว

    Jak zwykle super , dziękuje

  • @monikat2327
    @monikat2327 ปีที่แล้ว

    Dziękujemy

  • @grzegorzkowalczyk9469
    @grzegorzkowalczyk9469 ปีที่แล้ว

    Wzajemnie! Wszystkiego dobrego w grudniu! ;-))

  • @KoszmarnyPaweTheNightmare
    @KoszmarnyPaweTheNightmare ปีที่แล้ว

    Dziękuję za świetny materiał

  • @joannakusak6498
    @joannakusak6498 ปีที่แล้ว

    Słowo które całkowicie zmieniło znaczenie na przestrzeni wieków to od razu przyszedł mi do głowy "kutasik" ;)

  • @htmlowiecii
    @htmlowiecii ปีที่แล้ว +1

    Do ostatniego badania:
    Dzieciaki też kombinują, żeby rodzice nie zorientowali się, że ich skarby przeklinają. To też może być źródłem tego efektu.

  • @TateKeke
    @TateKeke ปีที่แล้ว +4

    Dutch po angielsku znaczy raczej niderlandzki niż duński 😉
    W językach słowiańskich stanowiło dla mnie zawsze zagadkę słowo "ojciec'", tak odmienne od reszty indoeuropejskich.

    • @jakubhusak1624
      @jakubhusak1624 ปีที่แล้ว +1

      Wydaje się, ze to od otaczania. Zapewne opieką, Otec, atylla. Padre, pater, jest to ten, co patrzy, ale tez ma pieczę. A tata to nie wiem, pewnie od dziecka.

    • @TateKeke
      @TateKeke ปีที่แล้ว

      @@jakubhusak1624 Ciekawie brzmi z tym otaczaniem. Jednak brat, siostra, matka są tak bardzo niezmienne...

    • @jakubhusak1624
      @jakubhusak1624 ปีที่แล้ว

      @@TateKeke jak ojciec był, to otaczał, a pewnie częściej go nie było, a matka to matka. W centralnej Polsce było przecięcie wszystkich niemal europejskich kultur, więc, ten, dlatego ten nasz język jest de facto bezpośrednią kontynuacją tego wymyślonego PIE, on jest tym PIE. Nikt tędy masowo nie przechodził, nikt masowo nie wyrzynał, nikt nigdzie nie odchodził.

  • @paprukas
    @paprukas ปีที่แล้ว +2

    Eksperymenty przeprowadza sie na studentach, bo jest ich dużo i na szczurach bo są inteligentne

  • @adamganski2012
    @adamganski2012 ปีที่แล้ว +1

    👍

  • @SplawikPLW
    @SplawikPLW ปีที่แล้ว +1

    . - kropka taktyczna dla zasięgu :)

  • @drakedakes
    @drakedakes ปีที่แล้ว +1

    Może to taki atawizm, że negatywne rzeczy są istotniejsze z perspektywy przetrwania ("jak uniknąć zagrożenia")? Jeżeli jest to ewolucja uszczegóławiająca, to być może takie uzasadnienie jest właściwe ("lepiej opisuję dane zagrożenie, więc mogę lepiej ocenić, czy coś zagraża czy nie")? Nomen omen, sam pisząc przykłady zauważyłem, że zwróciłem uwagę na negatywny aspekt tego zagadnienia pisząc o zagrożeniu... :) I znowu! Omen (!) słowo, które się kojarzy negatywnie :)

  • @muta5678
    @muta5678 ปีที่แล้ว

    Super sweterek

  • @marekmareckionline8493
    @marekmareckionline8493 ปีที่แล้ว +1

    igła 😇

  • @zenonpompka
    @zenonpompka ปีที่แล้ว

    💪

  • @gonzogorf7019
    @gonzogorf7019 ปีที่แล้ว +1

    Ten pierwszy to jakiś alchemik, nie zdradził jeszcze, że światło Księżyca jest potrzebne by to utrwalić ;)

  • @Ad4x4W
    @Ad4x4W ปีที่แล้ว +1

    Rosja wymieniło złe słowo "wojna" na "operacja specjalna". Potwierdza to badania, o których w filmie mowa.

  • @robertroth1378
    @robertroth1378 ปีที่แล้ว +1

    Cudowna kitka a te dwa paluszki to rekord świata

  • @arkadym
    @arkadym ปีที่แล้ว +2

    Zabawa karmelkami.. Ale co właściwie utrzymuje złote dyski na czubku pinezki, skoro karmelek został wypłukany wodą?

    • @srebrnykruk
      @srebrnykruk ปีที่แล้ว

      Przy takim rozmiarze może wystarczają słabe wiązania jonowe. Ale przydałoby się wyjaśnienie a nie gdybania.

  • @abstrakt2003
    @abstrakt2003 ปีที่แล้ว

    Sweter zajebioza!

  • @jakubhusak1624
    @jakubhusak1624 ปีที่แล้ว

    Dla mnie negatywne wyrazy są nieprzyjemne, odrzucające. Dlatego je odsuwam od siebie, ale jak ich nie ma, to trzeba znaleźć inne, bardziej neutralne. Potem one nabierają znowu bardziej pejoratywnego zabarwienia. Natomiast wyrazy typu miłość są magiczne, przyciągające, więc po co zmieniać? To tak wg mnie.

  • @CichyADV
    @CichyADV ปีที่แล้ว

    Heya!

  • @chlodnia
    @chlodnia ปีที่แล้ว

    O to slowo chcialem zapytac tez czy w koncu udalo sie wymyslic. Sweter fajny

  • @Kamil_O
    @Kamil_O ปีที่แล้ว

    super sweterek

  • @kamilfijakowski6458
    @kamilfijakowski6458 ปีที่แล้ว

    Bild Gates lubi wstęp o mikro dyskach heheh

  • @sebastianparkasiewicz757
    @sebastianparkasiewicz757 ปีที่แล้ว

    Ostatnio zabawa w Photoshopie nie skończyła się dobrze dla nauki. Przepraszam musiałem to napisać, akurat zgrało się w czasie :-). Dzięki za rozmowę na ŚFN i jak zwykle dobry materiał. Pozdrawiam.

  • @baaaj3200
    @baaaj3200 ปีที่แล้ว

    2:10 zgadłem :-D dajcie mnie Oskara

    • @baaaj3200
      @baaaj3200 ปีที่แล้ว

      znaczy, zgadlem ze to cukier :-]

  • @1TimTheEnchanter1
    @1TimTheEnchanter1 ปีที่แล้ว +1

    A jaka jest walencja słowa "szuszlać"? 🙂

  • @ratunkuuu
    @ratunkuuu ปีที่แล้ว +1

    Ciekawe, ile aniołków zmiesci się na czubku igly?

  • @Mufafa89
    @Mufafa89 ปีที่แล้ว

    Czy "powszednienie" słów to też walencja? Kiedyś wulgarne były słowa "kobieta" czy też "kiepski". Druga rzecz, to nazwanie najgroźniejszego drapieżnika, którego można było spotkać, niewinnie: "miodożercą" (miedźwiedź -> niedźwiedź)

  • @gabrielarchanio9238
    @gabrielarchanio9238 ปีที่แล้ว

    Pycha sweter:)))

  • @janmay8519
    @janmay8519 ปีที่แล้ว

    Rozumiemy o co chodzi .

  • @MichalOttotoday
    @MichalOttotoday ปีที่แล้ว +3

    Szybszą wymianę przekleństw i słów uważanych za obelżywe zauważyli już nasi przodkowie w erze kamienia łupanego. Uwielbiam odkrycia naukowe dotyczące rzeczy oczywistych i powszechnie wiadomych. Niedawno naukowcy odkryli, że psy płaczą i rozpoznają siebie w lustrze. Coś nieprawdopodobnego, jak wspaniale nam się nauka rozwija ;-)))

  • @nepnep9727
    @nepnep9727 ปีที่แล้ว

    No sweterek wyczesany Panie ;p

  • @vondhar
    @vondhar ปีที่แล้ว

    nielada wyzwaniem byloby okreslenie walencji slowa 'szuszlało' 🤔

  • @annanowak4781
    @annanowak4781 ปีที่แล้ว +2

    Slowo jest tez nosnikiem emocji tak wiec jesli slowo kojarzy sie z negatywnymi emicjami to "osobnik" ma tendencję do zamiany go na inne bardziej eufemistyczne. W puerwotnych kulturach jak i w osychologicznym podejściu " nienazwanie niewypowiedzenie imienia" chroni przed tym złem. A że jaliego slowa uzyc sie chce w wypowiedzi stosuje sie zamiennik jakby mniej obciazony emocjonalnie, ktiry z czasem uzywania nabiera znow swej negatywnej mocy. Za to pozytywne slowo nosi pizytywne emocje tak wiec czesto sie je wypowisfa a tym samym utrwala. Tak sobie myślę ja szara matematyczka...

  • @redwine2069
    @redwine2069 ปีที่แล้ว

    Najpierw oblewamy igłę karmelkiem, później zdejmujemy zastygły karmelek, a gdzie nadruk?

    • @annanowak4781
      @annanowak4781 ปีที่แล้ว

      Moeil ze mozna go uwypuklic w druga strone w sensie ze "wywinąć " napelnione czyms rozumiem ze robimy foremkę tak jak gipsowe odlewy

  • @zbigniewgotkiewicz
    @zbigniewgotkiewicz ปีที่แล้ว

    Może słowo kiepski będzie dobrym przykładem zmiany korzenia

  • @PawelJimmi
    @PawelJimmi ปีที่แล้ว +1

    22:54
    Nie przyszło Ci do głowy że zniknęli kalecy, murzyni, karły, geje, a pojawili się znikąd niepełnosprawni, niepełnobiali, niskorośli, czy osoby nienormatywne (zamiast poprostu nienormalne)

  • @tomaszp.9424
    @tomaszp.9424 ปีที่แล้ว

    Duth to holenderski

  • @nzsbango
    @nzsbango ปีที่แล้ว +1

    22:50 najprostszy przykład to słowo: kobieta

    • @adamadams5474
      @adamadams5474 ปีที่แล้ว

      21:25
      walencja pozytywna 6.7
      pies 6.74
      jeść 6.96
      matka 7.72
      No ale żeby pies był wyżej niż kobieta? ;)

    • @nzsbango
      @nzsbango ปีที่แล้ว +1

      @@adamadams5474 No ja mówiłem o słowie którego znaczenie się zmieniło. Kobieta pochodzi od słowa kob czyli chlew i to jest tylko w Polsce, w pozostałych językach słowiańskich pozostało słowo "żona" (no i przekształcenia)

    • @adamkluska356
      @adamkluska356 ปีที่แล้ว

      Kobieta kiedyś to było bardzo obraźliwe określenie

  • @czarekf.3941
    @czarekf.3941 ปีที่แล้ว

    Sweterek jest czadowy!

  • @bombadil7867
    @bombadil7867 ปีที่แล้ว

    Oj panie doktorze, dutch to holenderski, a nie duński 🙂. Wypadałoby wiedzieć.

  • @maciej12345678
    @maciej12345678 ปีที่แล้ว

    kurczę przetłumacz ten wykład th-cam.com/video/2mVTWZ0T4hE/w-d-xo.html :D

  • @j.3378
    @j.3378 ปีที่แล้ว +1

    😐 Zły człowieku ... "robak i dziad" o sympatycznym pleuronogu tak mówić, i do wuja pana publicznie? I to już po raz kolejny, a jeszcze raz takie antywalentne słowa usłyszę ... to znajdę prelengenta, tam pod tym Rynkiem! 👨‍🏫

  • @zapomniaemstarego4980
    @zapomniaemstarego4980 ปีที่แล้ว

    Proszę zmniejszyć swoją agresję słowna względem studentów.

  • @nihilistycznyateista
    @nihilistycznyateista ปีที่แล้ว

    Moja hipoteza robocza o zastępowalności słów o ujemnej walencji to kreatywne wyzwiska.
    Brzmi głupio? Może na pierwszy rzut oka, ale zastanówmy się nad tym chwilę... Przez historię jednym z ważniejszych elementów życia społecznego było konkurowanie bitewne, czy wręcz wojenne i sprowokowanie wroga kolejnym wyzwiskiem było pożądane jak nie wiem co. No to bierzemy jakieś słowo negatywne, określamy nim wroga, a przy okazji dodatkow tworzymy je w nieco zmodyfikowanej wersji, aby dopiec bardziej.
    A hipoteza robocza większej stałości słów o dużej walencji dodatniej?
    Szacunek! Tak - taka prosta zasada, jak kwestia szacunku do takiego słowa, uświęcenie go, a co za tym idzie, staranność w jego wypowiadaniu. Dlatego też nie proponowano wymiany tych słów w badaniu - ich po prostu nie wypada zmieniać.

  • @Maruder148
    @Maruder148 ปีที่แล้ว +1

    Co żeś se chłopie na łbie zrobił "koka" po angielsku "kuta....a?"😁

  • @augustsaby5457
    @augustsaby5457 ปีที่แล้ว

    W języku polskim słowo kuś zastąpiono słowem chuj. A więc nastąpiło coś odwrotnego niż twierdzą naukowcy lingwiści, bo słowo kuś miało bardzo pozytywną walencję, a słowo chuj ma negatywną walencję. Po słowie kuś pozostało w języku polskim kilka słów na przykład: kusić, kuszący (wygląd). Niby oba słowa są nazwą tej samej części ciała, a jak bardzo zmienił się sens słowa z powodu walencji (lepiej wyglądać kusząco niż chujowo).

  • @kurwakazdynickzajety
    @kurwakazdynickzajety ปีที่แล้ว +1

    co to są kałmełki?

  • @gregorius790
    @gregorius790 ปีที่แล้ว

    👍