No, naprawdę używają "ludzkiego" języka, przecież nie są zwierzętami. Jeszcze jak byłem dzieckiem i uczęszczałem na tak zwaną lekcję religii, to mówiono tak. Na początku był Chaos i ciemność, potem zapanowała jasność. Tak nie wybuchła, lecz zapanowała jasność. Dalej dla opisania chronologii, rozwijania się zjawisk na ziemi, używa się pojęcia dnia. A dlaczego, ponieważ mówiąc ludzkim językiem, ludzie wiedzieli, że jasny dzień zaczyna się porankiem, a kończy wieczorem, gdyby im mówiono o erze to nikt nie wiedziałby kiedy ona się zaczyna, a kiedy kończy.
Tak sobie tłumaczę jak kolejna godzinę slucham jakiegoś i interesującego filmiku na yt... może to uzależnienie od telefonu a może od ciekawych opowiadań mądrych ludzi...😊
0:57 Wreszcie udało mi się to nazwać. Widząc Panów razem coś nie dawało mi spokoju. Coś na zasadzie "mam to na końcu języka". Wreszcie wpadłem na to. Zacznę od tego - jeśli jeden jada mięso, a drugi kapustę. To statystycznie jadają gołąbki. A teraz zobaczcie na swe owłosienie na głowach. Jeden ma wszędzie, drugi nigdzie. Lecz nastąpiło zawirowanie fali w czasoprzestrzeni i... statystyka Was Panowie pogodziła ;)
Pan Tomasz mógłby częściej rozwijać dane zagadnienia i podawać przykłady. Czasem pomija coś, no i rozumiem że czasem jest to niezbędne aby zachować jaką kolwiek ciągłość i zwięzłość. Raz Piotr powiedział że fajnie by było gdyby coś powiedział mi było super. To są właśnie te smaczki jak np opowiedziane w na początku przewidzenie neutrin na podstawie braku zachowania energii w rozpadzie.
Początek i mina Pana Tomasza gdy usłyszał te banialuki rozpoczynające się od "Wielki Wybuch nie istnieje..." mnie rozbawiła. Nie wiem co myślał ale minę miał "Kamerka już nagrywa, nie wypada uciec. Co tu się wyprawia?"
a jak widoczny był wielki wybuch, który nie był wybuchem, z okien rakiety poruszającej się z prędkością światła? istnieje czy może istniał a może będzie istniał? przecierz jednoczesnoś nnie istnieje. to tak by ostudzić zachwyty. ale jesteśmy w polsze i autoryberety maja rację.
Kurcze, już w pierwszej minucie słyszę że ktoś coś wie na temat poczatku wszechświata. A pozniej obalanie mitów, itp itd. luudzie, my g. wiemy na temat początku wszechświata. Coś tam wierzymy, liczymy itp, ale to są tylko MODELE które mogą być różne. To ze model nam pasuje logicznie i matematycznie to nie znaczy że ten model przedstawia prawdę.
Czy pierwotne czarne dziury poprzez swoją grawitację i efekt zamrożenia czasu wokół horyzontu zdarzeń są wstanie uwięzić supergęstą pierwotną materię kwarkowo-gluonową. Jeśli tak to powinno się dać wykryć rozciągnięte światło z tej gorącej plazmy. Może sygnały radiowe FRB są jej efektem.
Wszechświat jest jak moje pomidorki rosnące na działce. Na początku malutkie a po jakimś czasie powiększają się i dążą do czerwieni. Nasiona w nich to galaktyki. Pomidory rosnące na jednej kiści to wszechświaty równoległe. Zamiast męczyć się tyle lat na ciężkich studiach, trzeba było założyć sobie działkę XD. Pozdrawiam i czekam na więcej.
W poradni językowej PWN proponowano tłumaczenie ang. _Big Bang_ na Wielki Huk; wspomina o tym polska Wikipedia. Tak jest nie tylko precyzyjniej, ale też krócej o sylabę. (-:
Dziękuję za świetną serię. Pytanie: jeżeli zakładamy że przestrzeń jest nieskończona a wielki wybuch był wszędzie czy to oznacza że jest nieskończenie wiele materii i galaktyk poza obserwowalnym wszechświatem?
Panowie, jeżeli już polecacie obejrzenie wcześniejszego odcinka, to róbcie to tak, żeby można było go znaleźć. Najlepiej bez doktoratu z wyszukiwania "linku w opisie"
Z pełnym szacunkiem ale nazwa Neutrino nie jest nazwą nadaną przez Pauliego, a Enrico Fermi. Pauli nie zjawił się na wykładzie. Enrico Fermi zapytany czy te cząstki odkryte przez Pauliego to to samo co neutron, odpowiedział, dość zresztą zabawnie, że nie "to jest neutrino" czyli po włosku maleńki neutron, ponieważ jak wiadomo bardzo rzadko oddziałuje z materią barionową. Miłego dla Was Panowie. Poza konkursem. Bardzo lubię Pana wykłady Panie Tomaszu.
wygląda na to, że się właśnie zapadł i powstał - promień Schwarzschilda "dziwnym" zbiegiem okoliczności dla szacowanej masy Wszechświata ma promień 13,7 mld lat świetlnych - przypadek?
Po pierwsze, analogia z czarną dziurą jest chybiona, bo czarne dziury powstają w taki sposób, że masz mnóstwo masy w małym obszarze otoczonym pustą przestrzenią, a w młodym Wszechświecie nie było pustej przestrzeni - był on niemal równomiernie wypełniony materią i energią. Po drugie, choć tej materii i energii było dużo, to jednak za mało, by tak szybko wyhamować tempo ekspansji zapoczątkowanej w Wielkim Wybuchu i doprowadzić do Wielkiego Kolapsu.
@@rigelheron9997 domysly czy obliczenia? Przy takich zalozeniach rozszerzanie sie musialoby zachodzic z predkoscia wielokrotnie wieksza od c, w sumie to mozliwe ale czy Mamy do tego teorie?
Jest też kwestia ilości wymiarów w jakich żyjemy. My jesteśmy zmuszeni patrzeć z perspektywy trzech wymiarów, być może żeby odgadnąć co było przed, czy w momencie "Wybuchu"nie wystarczą tylko te nasze trzy wymiary
Tak, i na podstawie tego, że równania Einsteina przewidują iż sama przestrzeń może się rozszerzać, a TEORIA względności zakłada...zatem wielki wybuch nie mógł być wielkim wybuchem. To proszę sobie wyobrazić sytuację w której materia zapada się do granic możliwości pod wpływem swej masy. Wszystko ma swoją skończoną granicę i wszystko ma swoje limity. Fizyka obrazuje to nad wymiar rzeczywiście uświadamiając nas o tym. Zatem, proszę wyobrazić sobie zapadanie całej masy wszechświata pod swym ciężarem osiągając krytyczną wartość. Co się wtedy dzieje? Szczerze, po wstępie akurat w tym odcinku, odechciało mi się oglądać kontynuacji. Dlatego za ten występ, podziękuję po dokładnie 2 minutach i trzech sekundach. Brnięcie w bzdury ma swoje granice, bo jak wspomniałem, wszystko je ma.
Zwolnienie procesów, czyli entropii we wczesnym Wszechświecie, można wyjaśnić większą krzywizną czasoprzestrzeni, w której zachodziły procesy, więc prędkość graniczna c, miała mniejszą wartość, co obserwujemy jako spowolnienie "filmu".
Panie Doktorze ja mam jedno pytanie które nurtowało mnie od połowy tego filmu jako to jest że wszechświat z punktowej osobliwości stał się nieskończony? Z góry dziękuję za odpowiedzi.
Jeśli Wszechświat jest przestrzennie nieskończony, to o osobliwości początkowej nie można mówić, że była punktowa. Gdy cofamy się w czasie, przestrzeń nie tyle "kurczy się do punktu", ile jej geometria się degeneruje i w samej chwili zero jest niezdefiniowana.
A ja mam takie pytanie na kącik heretyka 😉 : Załóżmy, że w następnym stuleciu będą możliwe obserwacje i tego z=1100 i jeszcze trochę dalej i wszystkie dadzą ten sam obrazek już w pełni uformowanych galaktyk, tzn uformowanych znacznie wcześniej niż powstanie niezjonizowanych atomów. Czy są obecnie jakiekolwiek teorie, które by takie obserwacje wytłumaczyły? Bo Pan Bóg może mieć poczucie humoru 😁 .
Na skróty Po Nobla. Przy każdym genialnym odkryciu w wszechświecie , z miejsca zaprzeczyć temu odkryciu, z nowym pomysłem o 360* innym. Dlaczego. Profesor Kaku powiedział,trzeba zaczøć od poczøtku. Nic nie wiemy. 1. Ziemia płaska z miejsca walnøć, ziemia okrøgła. 2. Wszechświat to nasza Droga mleczna. Nie z miejsca powiedzieć 100 miliardów lat świetlnych. 3. Big bang 13.7 miliardów lat temu. Nie stało się to wielokrotnie. 4. Czarne dziury, z miejsca dodać. Białe dziury. 5. Wpadniesz do czarnej dziury. W 100 % przeżyjesz, wylødujesz w innym identycznym wszechświecie, gdzie ku twojemu przerażeniu zobaczysz swojø żonę która katuje psychicznie drugiego “ciebie “. Nobel gwarantowany.
Ślepa uliczka jak większość współczesnych nam „ teorii naukowych „. By był Wielki Wybuch ( a może nawet i Mały Wybuch ? ) potrzebny byłby Genialny Pirotechnik , no pospolicie mówiąc konieczny byłby taki Wybuchowy.
Nie załapałem z tymi pionkami. Przecież cały czas pionki są w odległości 1 pola, więc nic się nie zmieniło. Czy nie powinno być tak, że w każdym kolejnym kroku pionki poruszają się o 1 pole?
Gdybyś przesunął pionek o jedno pole, oznaczało by to przemieszczenie wewnątrz przestrzeni, czyli np. lot statkiem kosmicznym. Ale właśnie to sama przestrzeń się powiększyła (czyli w tym modelu szachownica została zamieniona na większą) a więc nie ruszając się z miejsca, pionki jednocześnie oddalają się od siebie, co widać na oko lub można zmierzyć linijką.
Skoro w pierwszych momentach istnienia wszechświata cała materia była zgromadzona w jednym miejscu to dlaczego grawitacja nie powstrzymała materii przed rozprzestrzenieniem?
@@Astrofaza może moje wrażenie wywodzi się z faktu większej ilości materiałów. 1,5 metra pana Leszka w 3 metrowym zbiorze < niż 1,5 metra w 5 metrowym zbiorze ;) Pozdrawiam
Nasza rzeczywistość bierze swój doczesny początek w pierwotnej nicości, której jakość była tak marnej próby, że przy pierwszej nadarzającej się okazji, gwałtownie rozpruła się we wszystkich kierunkach...
To by oznaczało, że przeżywamy to samo życie nieskończoną ilość razy. Do tego nieskończona ilość bardziej lub mniej podobnych żyć i nieskończona ilość cyklów, w których nas nie ma. Jeszcze jest kwestia świadomości, czy to będziemy MY ci sami czy tylko MY tacy sami. Trochę jak przy zagadnieniach o teleportacji i teorii wielu światów.
@@KapitanNem0 OK, ale mnie chodzi o zupelnie co innego. Chodzi o to czy jest mozliwe wykonanie sie nieskonczonej liczby cykli jeden po drugim. Moim zdaniem jest to niemozliwe. Musial byc jakis poczatek.
Kolejne refleksje.... Czy "wypłaszczenie" wszechświata, można wyjaśnić probabilistycznie, czyli splątaniem kwantowym? Jeżeli "wszystko" było w bardzo małej objętości, to "wszystko" powinno być ze sobą splątane kwantowo, tworzyło rodzaj kondensatu, w którym zmiana stanu jednego elementu powoduje zmianę stanu wszystkich elementów.
Dzień dobry, Panie Piotrze zostałem zmuszony do zamieszczenia komentarza pańską nieprzemyślaną wypowiedzią z 7' 29". Bardzo dobrze, że nadal są osoby, które chcą obalić OTW Einsteina ( i to jest właśnie kwintesencja nauki), więc proszę nie kpić, jakby były niespełna rozumu , a tak to zabrzmiało. Przypominam, że w prawdziwej nauce nie powinno być świętych krów i każdą teorię należy poddawać procesowi ciągłej falsyfikacji oraz konfrontacji z innymi teoriami, choćby jej autorem był uznany autorytet. Mam jednak wrażenie, że OTW od dawna jest traktowana jak religijny dogmat, i każdy podejmujący jakąkolwiek próbę kwestionowania jej założeń od razu jest sprowadzany do poziomu "foliarza" a oficjalne gremia nie podejmują żadnej dyskusji. A przecież OTW nie tlumaczy wielu rzeczy (m. in. czarne dziury, wielki wybuch etc.), więc nie jest kompletną teorią.
pomiędzy atomami, nawet pomiędzy elektronami i jądrami atomów też jest przestrzeń, to dlaczego nie obserwujemy zwiększania się rozmiarów atomów, ogólnie skalowania samej materii?
Ponieważ siły grawitacji i elektromagnetyzmu są silniejsze na takich małych dystansach i ,,kontrują" to rozszerzanie się wszechświata. Odległości zwiększają się dopiero pomiędzy gromadami galaktyk. Jest to wyjaśnione w: ,,Ciemna materia i ciemna energia: Skąd o nich wiemy (i czego nie wiemy)? Tomasz Miller" na kanale Copernicus.
Hmm tak mi się zobrazowalo Wrzechswiat a właściwie przestrzeń zachowuję się jak jednorodne pole magnetyczne odpycha się w każdym kierunku Natomiast pełne pole magnetyczne mające dwa bieguny ma swój środek z którego linie się rozchodzą o spowrotem wracają, może wrzechswiat też zachowuję się jak pole magnetyczne. W centrum jest ten wielki wybuch, później wwzystko zaczyna coraz bardziej przyspieszać by wrócić do centrum i tak dalej taka samsara
miszczsztukmiszcz :D Sprytnie wykiwał "pierwszy eon " , a oczywiście ten kołowrotek istnieje od zawsze i już ? No i rekord pobity , a naukowiec puchnie i się oddala w " okiełznanej początkowej osobliwości" :D Niesamowita wiara - co to za sekta i co wy wciągacie przy tych "analizach"? ;) Coś nie pikło w pierwszej pikosekundzie ? Zróbcie w tych doświadczeniach cokolwiek zgodnie z waszą wiarą - czyli z niczego w niczym i bez świadomych knowań . Ale kluczowy wniosek końcowy padł, że "czegoś tu jeszcze nie rozumiemy" , a matmy i fizy nie styka... Powodzenia
Mam nadzieję, że będzie poruszany odwrotny kierunek - jaki koniec czeka nasz wszechświat? Czy teoria śmierci cieplnej jest dalej aktualna? Mam też pytanie co do punktu zero: w jaki sposób nieskończona przestrzeń może się skurczyć do nieskończenie małego punktu? Nie powinno być tak, że żeby nieskończona przestrzeń mogła się skurczyć do punktu musiałaby mieć skończone wymiary?
Jeśli Wszechświat jest przestrzennie nieskończony, to w chwili zero on nie tyle "kurczy się do punktu", ile jego geometria się sypie i w samej chwili zero jest niezdefiniowana.
Czy jest to uznawane za możliwe, że wszechświat i jego skrajności nie są opisywalne matematycznie nawet przez matematykę przez duże „M”? Czy brak analitycznego rozwiązania dla wielu trywialnych zdawałoby się problemów (np. problem 3 cial) wskazuje na taką ewentualność?
Słowo krytyki wśród tych pozytywnych komentarzy. Interesuję się kosmosem i jestem ogarnięty, ale dużo rzeczy nie zrozumiałem. Panowie często zapominają, że ten kanał jest dla amatorów, a nie naukowców:) Choć przyznam, że pan prowadzący czasami prosi o szersze wyjaśnienie dla widzów. Seria pop znacznie przystępniejsza. Mimo tego, nadal słucha się świetnie. Pozdrawiam.
Gdyby cokolwiek o czym jest tutaj mowa miało sens fizyczny nie określano by tego jedynie "teorią". Niech każdy pamięta. Jak można traktować przestrzeń jako coś fizycznie namacalnego?? Przestrzeń się nie zmienia.
Oj, ktoś tu nie zna znaczenia terminu "teoria naukowa". Za wikipedią: "Teoria naukowa - całość logicznie spoistych uogólnień, wywnioskowanych na podstawie ustalonych faktów naukowych i powiązanych z dotychczasowym stanem nauki. Ma na celu wyjaśnienie przyczyny lub układu przyczyn, warunków, okoliczności powstawania i określonego przebiegu danego zjawiska. Jest podsumowaniem wyników szczegółowych pracy naukowej. [...] Teoria naukowa jest najbardziej rzetelną, rygorystyczną i kompletną formą wiedzy naukowej. Odróżnia ją to od potocznego rozumienia słowa teoria, które sugeruje spekulatywność charakterystyczną dla hipotezy naukowej." PS. Swoimi przemyśleniami podzieliłeś się za pomocą urządzenia skonstruowanego w oparciu o: teorię kwantów, teorię elektromagnetyzmu (przykład teorii pola) i teorię obliczeń. A jeśli masz w nim nawigację GPS, to także teorię względności ;P
to jest teoria a nie hipoteza. hipoteza jest "teoretyczna", a teoria jest rzeczywista. ot, głupi błąd w nazewnictwie który przeszkadza wielu ludziom pogodzenie się z nauką
A dlaczego rozszerzanie się przestrzeni nie powiększa obiektów w niej znajdujących się? Tzn. pionki na szachownicy się nie powiększają w miarę rozrostu szachownicy ?
Czy nieskończona szachownica może skurczyć się do punktu? Jeśli tak to w którym momencie od wielkiego wybuchu punkt staje się nieskończoną szachownicą?
Czy ja dobrze zrozumialem: Przestrzen przed WW byla caly czas nieskonczona, ale pusta za wyjatkiem jakiegos malego punktu w ktorym byla cala materia/energia. Nastepnie przestrzen w tym punkcie ipoza nim tez zaczela sie rozszerzac i nastapilo to co nazywamy WW. Czy to jakos tak jest?
Skąd wzięła się ta samorozciągająca się przestrzeń ? Skoro wszystko działa według praw fizyki, matematyki, chemii i innych być może nieodkrytych nauk to znaczy że wszystko działa w sposób inteligentny przynajmniej na obecnym etapie. Co lub kto jest twórcą tych zasad na podstawie których budujecie teorie ?
1:04:50 ... Ale przyjmując prędkość rozszerzania się wrzechświata, chodzi o wielkość grapefruit'a gdy to nagrywaliście, czy wielkość grapefruit'a gdy to oglądam?
Może to i trywialne pytanie, ale skoro zasada zachowania energii jest tak pryncypialna i przesunięcie ku czerwieni oznacza utratę energii przez fotony, to gdzie podziewa się ta energia?
W OTW całkowita energia nie musi być zachowana. Od czasów odkrycia twierdzenia Noether wiadomo, że energia jest zachowana tylko w tych układach fizycznych, które są niezmiennicze ze względu na przesunięcia w czasie. A rozszerzający się Wszechświat nie ma tej cechy.
Te rozmowy są tak ciekawe że chyba wezmę się za studiowanie fizyki. Co prawda w wieku 70 lat troche trudno ale co tam... Pozdrawiam . P.S. Przykład z szachownicami zakłada że czasoprzestrzeń jest skwantowana i w dodatku te kwanty zwiekszają swoją wielkość. Że relacje między figurami pozostają niezmienione i w dodatku kształt tych pól tez jest stały /kwadraty/ Nooo nie wiem....
Ta seria nie powinna się nigdy skończyć 😉😉
Uja wiedzą i w upie byli. Próbują dopasować teorie do faktów
To są same teorie, sam możesz je stworzyć
powinna trwać do końca świata xD
@@ryszardryszard2719 a co, mają dopasowywać fakty do teorii, jak Hegel? xD
@@NeoNikosis nie, tyle że oni nie znają tych faktów
Tomasz Miller chyba najlepiej wyraża skomplikowaną naukę "ludzkim" językiem. Pozdrawiam panowie i oby tak dalej.
Jestem póki co w połowie materiału, ale zdolność przekazywania tak skomplikowanych zagadnień robi duże wrażenie. Super gość!
No, naprawdę używają "ludzkiego" języka, przecież nie są zwierzętami. Jeszcze jak byłem dzieckiem i uczęszczałem na tak zwaną lekcję religii, to mówiono tak. Na początku był Chaos i ciemność, potem zapanowała jasność. Tak nie wybuchła, lecz zapanowała jasność. Dalej dla opisania chronologii, rozwijania się zjawisk na ziemi, używa się pojęcia dnia. A dlaczego, ponieważ mówiąc ludzkim językiem, ludzie wiedzieli, że jasny dzień zaczyna się porankiem, a kończy wieczorem, gdyby im mówiono o erze to nikt nie wiedziałby kiedy ona się zaczyna, a kiedy kończy.
@@77SuperAs super, a co zrozumiałeś do połowy? pytanie nieretoryczne
@@janinaepoka963 obejrzałem do połowy :)
@@77SuperAs to samiec alfa z ciebie jakby napisał Romek z pod warszawy
Łatwość ubierania w słowa trudnych tematów zachwyca u dr Millera. Świetna rozmowa. 👍
Czekałem kiedy Pan Tomasz będzie gościem Astrofazy i wreszcie jest ten moment. Bardzo fajna seria ( Kod Wszechświata ).
Można poznać po avatarze i po tym, że ich wypowiedzi są kasowane.
Poniedziałek nie mógł skończyć się lepiej. Tomasz Miller i Astrofaza! Oglądamy!
Pan dr, Tomasz Miller, jest jak mistrz zen, mówi takie rzeczy, że nagle wszystko staje się jasne i zrozumiałe.
Czekaj, a kiedy mistrzowie zen mówią jasne i zrozumiałe rzeczy? 😅
@@dzieckochaosu To może napiszesz konspekt wypowiedzi dr. Tomasza Millera?
Prowadzący- prawdziwy Omnibus! A Dr Miller to GENIALNY popularyzator nauki !!!!!
Uwielbiam odcinki z dr Millerem
Oglądając ten kanał nie mam wyrzutów sumienia że marnuję swój czas. Warto coś wiedzieć 👍
Nie marnujesz. Zdobywasz (nikomu niepotrzebną) wiedzę :)
Tak sobie tłumaczę jak kolejna godzinę slucham jakiegoś i interesującego filmiku na yt... może to uzależnienie od telefonu a może od ciekawych opowiadań mądrych ludzi...😊
@@AliG-co3mw 😅😅👌
to już lepiej obejrzeć jakiś film przyrodniczy
@@xMastJedi nikomu niepotrzebna wiedza sprawia że tak zwany mózg zaczyna pracować ...
Jedna z najlepszych serii, ogólnie, nie tylko na YT, kawał dobrej roboty panowie :)
To jest najlepsza seria ever. Proszę nie kończcie jej! 🎉
Wszystko co ma początek musi mieć też koniec...
@@punk3900 1:10:46 Koniec może być początkiem
@@nikd6807 raczej początek jest końcem
@@janinaepoka963 A w tym przypadku nie wychodzi na to samo?
@@nikd6807 niestety nie zasada przyczynowości
Dziękuję za kolejny materiał, like w ciemno....
Świetna rozmowa, mnóstwo ciekawej wiedzy. Bardzo dziękuję.
Przykład z szachownicami wszystko wyjaśniają. Niesawowity wykład 🎉
huston mamy problem
Jak zobaczyłem w inwokacji "TE dość tajemnicze wydarzenie" to chęć wysłuchania reszty jakoś mi odeszła. PORAŻKA!!!!! TE wydarzenie!!!!
Ty tak zawsze? 😂
Świetne, dziękuję Panowie👏
Świetne, świetne, świetne. Dr T. Miller jest naprawdę super!
po dr nie stawiamy kropki
Uwielbiam słuchać pana Tomasza😊
0:57 Wreszcie udało mi się to nazwać. Widząc Panów razem coś nie dawało mi spokoju. Coś na zasadzie "mam to na końcu języka". Wreszcie wpadłem na to.
Zacznę od tego
- jeśli jeden jada mięso, a drugi kapustę. To statystycznie jadają gołąbki.
A teraz zobaczcie na swe owłosienie na głowach.
Jeden ma wszędzie, drugi nigdzie. Lecz nastąpiło zawirowanie fali w czasoprzestrzeni i... statystyka Was Panowie pogodziła ;)
Taki -wydawałoby się- szczupły osobnik a zarazem bardzo charakterny głos ,to są dopiero cuda wszechświata :)
Mądrego to aż miło posłuchać
Długo wyczekiwany. Dobrze że jest 🤘
Wielka Ekspansja :)
Tylko proponuję 😅
TO JEST PRZE KOZACKA SERIA !!!!!!
Pan Tomasz mógłby częściej rozwijać dane zagadnienia i podawać przykłady. Czasem pomija coś, no i rozumiem że czasem jest to niezbędne aby zachować jaką kolwiek ciągłość i zwięzłość. Raz Piotr powiedział że fajnie by było gdyby coś powiedział mi było super. To są właśnie te smaczki jak np opowiedziane w na początku przewidzenie neutrin na podstawie braku zachowania energii w rozpadzie.
Seria The Best! Gratuluję! P.S. Pan Tomasz ma zawsze znakomite koszule.
Bardzo ciekawa rozmowa. Dziękuję i pozdrawiam serdecznie 😊😊😊
Jest ciekawa seria na ICR o tym jak współczesne odkrycia potwierdzają kreacjonizm. Warto byłoby zrobić o tym RZETELNY odcinek.
Początek i mina Pana Tomasza gdy usłyszał te banialuki rozpoczynające się od "Wielki Wybuch nie istnieje..." mnie rozbawiła. Nie wiem co myślał ale minę miał "Kamerka już nagrywa, nie wypada uciec. Co tu się wyprawia?"
a jak widoczny był wielki wybuch, który nie był wybuchem, z okien rakiety poruszającej się z prędkością światła? istnieje czy może istniał a może będzie istniał? przecierz jednoczesnoś nnie istnieje. to tak by ostudzić zachwyty. ale jesteśmy w polsze i autoryberety maja rację.
Kurcze, już w pierwszej minucie słyszę że ktoś coś wie na temat poczatku wszechświata. A pozniej obalanie mitów, itp itd. luudzie, my g. wiemy na temat początku wszechświata. Coś tam wierzymy, liczymy itp, ale to są tylko MODELE które mogą być różne. To ze model nam pasuje logicznie i matematycznie to nie znaczy że ten model przedstawia prawdę.
Super seria. Świetny gość. Miło się słucha. Chcemy więcej. :D
Czy pierwotne czarne dziury poprzez swoją grawitację i efekt zamrożenia czasu wokół horyzontu zdarzeń są wstanie uwięzić supergęstą pierwotną materię kwarkowo-gluonową. Jeśli tak to powinno się dać wykryć rozciągnięte światło z tej gorącej plazmy. Może sygnały radiowe FRB są jej efektem.
Zajebiscie opowiada
Nie mogłem się doczekać... 😂
Świetna seria.
Oby z każdym kolejnym odcinkiem Kod Wszechświata bardziej puchł w treści.
A "Wielki wybuch" nie był po prostu początkiem zaburzenia jakiejś formy uporządkowanej przed?
Wszechświat jest jak moje pomidorki rosnące na działce. Na początku malutkie a po jakimś czasie powiększają się i dążą do czerwieni. Nasiona w nich to galaktyki. Pomidory rosnące na jednej kiści to wszechświaty równoległe. Zamiast męczyć się tyle lat na ciężkich studiach, trzeba było założyć sobie działkę XD. Pozdrawiam i czekam na więcej.
Tyle że musi być ktoś co o to dba. Bóg?
koszule Pana dr. są fajnym kontrastem
W poradni językowej PWN proponowano tłumaczenie ang. _Big Bang_ na Wielki Huk; wspomina o tym polska Wikipedia. Tak jest nie tylko precyzyjniej, ale też krócej o sylabę. (-:
Super. Taki gość i taki prowadzący - czegóż więcej chcieć?
Faktów a nie teorii
Dziękuję za świetną serię. Pytanie: jeżeli zakładamy że przestrzeń jest nieskończona a wielki wybuch był wszędzie czy to oznacza że jest nieskończenie wiele materii i galaktyk poza obserwowalnym wszechświatem?
Jeśli faktycznie jest przestrzennie nieskończony, to tak.
28:07 Co nie jest, dla mnie dziwne, bo to w tym czasie był ośrodek ciągły!
Jako przedstawiciela MOCy (Mechanika Ośrodków Ciągłych)
Panowie, jeżeli już polecacie obejrzenie wcześniejszego odcinka, to róbcie to tak, żeby można było go znaleźć. Najlepiej bez doktoratu z wyszukiwania "linku w opisie"
Z pełnym szacunkiem ale nazwa Neutrino nie jest nazwą nadaną przez Pauliego, a Enrico Fermi. Pauli nie zjawił się na wykładzie. Enrico Fermi zapytany czy te cząstki odkryte przez Pauliego to to samo co neutron, odpowiedział, dość zresztą zabawnie, że nie "to jest neutrino" czyli po włosku maleńki neutron, ponieważ jak wiadomo bardzo rzadko oddziałuje z materią barionową. Miłego dla Was Panowie. Poza konkursem. Bardzo lubię Pana wykłady Panie Tomaszu.
Ja tam sobie wymyśliłem, że jak nie było czasu to był "Stan". Łatwiej się przyswaja.
Rozważycie może publikacje tej serii na spotify jako podcast? Pozdrawiam serdecznie! ❤
Wielki Wybuch tak naprawdę był niewielkim niewybuchem.
tak naprawdę był niezłym wybuchem, wystarczy się przypatrzyć liczbom
I bang!💥
A temu to znowu się nudzi 😏
Geniusz 😂
+1
dlaczego początkowy wszechświat nie zapadł się do czarnej dziury?
wygląda na to, że się właśnie zapadł i powstał - promień Schwarzschilda "dziwnym" zbiegiem okoliczności dla szacowanej masy Wszechświata ma promień 13,7 mld lat świetlnych - przypadek?
@@andrzejczop519 Tak przypadek, wyswiechtane, ale "stojacy zegar tez pokazuje dobra godzine dwa razy na dobe"
Po pierwsze, analogia z czarną dziurą jest chybiona, bo czarne dziury powstają w taki sposób, że masz mnóstwo masy w małym obszarze otoczonym pustą przestrzenią, a w młodym Wszechświecie nie było pustej przestrzeni - był on niemal równomiernie wypełniony materią i energią. Po drugie, choć tej materii i energii było dużo, to jednak za mało, by tak szybko wyhamować tempo ekspansji zapoczątkowanej w Wielkim Wybuchu i doprowadzić do Wielkiego Kolapsu.
@@rigelheron9997 domysly czy obliczenia? Przy takich zalozeniach rozszerzanie sie musialoby zachodzic z predkoscia wielokrotnie wieksza od c, w sumie to mozliwe ale czy Mamy do tego teorie?
@@wieslawpopielarski8974 Obliczenia wsparte obserwacjami. I owszem, mamy do tego teorię - ogólną teorię względności ;P
Jakie tam widmo mocy, mroczne widmo ;D
1:07:05 uuu nigdy, no i Dragan przestaje w tym momencie słuchać, ale i tak długo wytrzymał :P
Jest też kwestia ilości wymiarów w jakich żyjemy. My jesteśmy zmuszeni patrzeć z perspektywy trzech wymiarów, być może żeby odgadnąć co było przed, czy w momencie "Wybuchu"nie wystarczą tylko te nasze trzy wymiary
Wiecej!
Tak, i na podstawie tego, że równania Einsteina przewidują iż sama przestrzeń może się rozszerzać, a TEORIA względności zakłada...zatem wielki wybuch nie mógł być wielkim wybuchem.
To proszę sobie wyobrazić sytuację w której materia zapada się do granic możliwości pod wpływem swej masy. Wszystko ma swoją skończoną granicę i wszystko ma swoje limity. Fizyka obrazuje to nad wymiar rzeczywiście uświadamiając nas o tym. Zatem, proszę wyobrazić sobie zapadanie całej masy wszechświata pod swym ciężarem osiągając krytyczną wartość. Co się wtedy dzieje?
Szczerze, po wstępie akurat w tym odcinku, odechciało mi się oglądać kontynuacji. Dlatego za ten występ, podziękuję po dokładnie 2 minutach i trzech sekundach. Brnięcie w bzdury ma swoje granice, bo jak wspomniałem, wszystko je ma.
Zwolnienie procesów, czyli entropii we wczesnym Wszechświecie, można wyjaśnić większą krzywizną czasoprzestrzeni, w której zachodziły procesy, więc prędkość graniczna c, miała mniejszą wartość, co obserwujemy jako spowolnienie "filmu".
Panie Doktorze ja mam jedno pytanie które nurtowało mnie od połowy tego filmu jako to jest że wszechświat z punktowej osobliwości stał się nieskończony? Z góry dziękuję za odpowiedzi.
Jeśli Wszechświat jest przestrzennie nieskończony, to o osobliwości początkowej nie można mówić, że była punktowa. Gdy cofamy się w czasie, przestrzeń nie tyle "kurczy się do punktu", ile jej geometria się degeneruje i w samej chwili zero jest niezdefiniowana.
Webb jak sklep. 😅
Dziękuję za materiał. 😊👏🍀
Dla mnie Nobel dla czlowieka
Dla którego czlowieka ?
@@midhasz No dla niego
Jak dla mnie to nawet dwa Noble 😁
A ja mam takie pytanie na kącik heretyka 😉 :
Załóżmy, że w następnym stuleciu będą możliwe obserwacje i tego z=1100 i jeszcze trochę dalej i wszystkie dadzą ten sam obrazek już w pełni uformowanych galaktyk, tzn uformowanych znacznie wcześniej niż powstanie niezjonizowanych atomów.
Czy są obecnie jakiekolwiek teorie, które by takie obserwacje wytłumaczyły?
Bo Pan Bóg może mieć poczucie humoru 😁 .
Miód ❤
Te podsumowanie o szacowaniu ilości galaktyk pokazuje jak daleko jesteśmy i ze mamy co robić
To może teraz coś o tych symetriach w fizyce oraz ich łamaniu
Czy przestrzeń między jądrem atomu i elektronami też pulchnie?
nie wiem ale na pewno przestrzeń między jądrem a pochwą puchnie
Tak, ale inne siły ściągają części składowe atomu do siebie
Na skróty Po Nobla. Przy każdym genialnym odkryciu w wszechświecie , z miejsca zaprzeczyć temu odkryciu, z nowym pomysłem o 360* innym.
Dlaczego.
Profesor Kaku powiedział,trzeba zaczøć od poczøtku. Nic nie wiemy.
1. Ziemia płaska z miejsca walnøć, ziemia okrøgła.
2. Wszechświat to nasza Droga mleczna. Nie z miejsca powiedzieć 100 miliardów lat świetlnych.
3. Big bang 13.7 miliardów lat temu. Nie stało się to wielokrotnie.
4. Czarne dziury, z miejsca dodać. Białe dziury.
5. Wpadniesz do czarnej dziury. W 100 % przeżyjesz, wylødujesz w innym identycznym wszechświecie, gdzie ku twojemu przerażeniu zobaczysz swojø żonę która katuje psychicznie drugiego “ciebie “.
Nobel gwarantowany.
Ślepa uliczka jak większość współczesnych nam „ teorii naukowych „.
By był Wielki Wybuch ( a może nawet i Mały Wybuch ? ) potrzebny byłby Genialny Pirotechnik , no pospolicie mówiąc konieczny byłby taki Wybuchowy.
Dość naiwne jest oczekiwanie, ze musi być jedna przyczyna. Nawet dzieci jako przyczynę mają dwoje dorosłych.
Bez teorii które wyśmiewasz nie powstaloby 100 lat później urządzenie dzięki któremu możesz napisać ten głupkowaty komentarz.
Nie załapałem z tymi pionkami. Przecież cały czas pionki są w odległości 1 pola, więc nic się nie zmieniło. Czy nie powinno być tak, że w każdym kolejnym kroku pionki poruszają się o 1 pole?
Zmienilo sie i to duzo. Zwiekszyl sie rozmiar pol i dlatego zwiekszyla sie odleglosc pomiedzy pionkami.
Gdybyś przesunął pionek o jedno pole, oznaczało by to przemieszczenie wewnątrz przestrzeni, czyli np. lot statkiem kosmicznym. Ale właśnie to sama przestrzeń się powiększyła (czyli w tym modelu szachownica została zamieniona na większą) a więc nie ruszając się z miejsca, pionki jednocześnie oddalają się od siebie, co widać na oko lub można zmierzyć linijką.
@@KapitanNem0 Dokladnie.
Czy fizyka może odpowiedzieć na pytanie: skąd się wzięło to co "wybuchło" i dlaczego wybuchło?
Ładna koszula
Kapitalna wizualizacja puchnięcia przestrzeni pokazana właśnie na trzech, coraz większych planszach!
Skoro w pierwszych momentach istnienia wszechświata cała materia była zgromadzona w jednym miejscu to dlaczego grawitacja nie powstrzymała materii przed rozprzestrzenieniem?
Seria z panem Tomaszem jest genialna. Mimo wszystko tęsknimy za panem Leszkiem.
Przecież pop science jest bez zmian :)
@@Astrofaza może moje wrażenie wywodzi się z faktu większej ilości materiałów. 1,5 metra pana Leszka w 3 metrowym zbiorze < niż 1,5 metra w 5 metrowym zbiorze ;) Pozdrawiam
Szkoda że tematyka nie pozwala zaprosic Łukasza kwiatka
Nasza rzeczywistość bierze swój doczesny początek w pierwotnej nicości, której jakość była tak marnej próby, że przy pierwszej nadarzającej się okazji, gwałtownie rozpruła się we wszystkich kierunkach...
MYLICIE SIĘ. Wszechświat zaczął się od ruchu d4.
Dobre XD
Jesli zalozmy, ze bylo nieskonczenie wiele cykli w modelu Penroes'a to czy jest mozliwe aby doszlo do cyklu w ktorym obecnie jestesmy?
To by oznaczało, że przeżywamy to samo życie nieskończoną ilość razy. Do tego nieskończona ilość bardziej lub mniej podobnych żyć i nieskończona ilość cyklów, w których nas nie ma. Jeszcze jest kwestia świadomości, czy to będziemy MY ci sami czy tylko MY tacy sami. Trochę jak przy zagadnieniach o teleportacji i teorii wielu światów.
@@KapitanNem0 OK, ale mnie chodzi o zupelnie co innego. Chodzi o to czy jest mozliwe wykonanie sie nieskonczonej liczby cykli jeden po drugim. Moim zdaniem jest to niemozliwe. Musial byc jakis poczatek.
Kolejne refleksje.... Czy "wypłaszczenie" wszechświata, można wyjaśnić probabilistycznie, czyli splątaniem kwantowym? Jeżeli "wszystko" było w bardzo małej objętości, to "wszystko" powinno być ze sobą splątane kwantowo, tworzyło rodzaj kondensatu, w którym zmiana stanu jednego elementu powoduje zmianę stanu wszystkich elementów.
Dzień dobry,
Panie Piotrze zostałem zmuszony do zamieszczenia komentarza pańską nieprzemyślaną wypowiedzią z 7' 29". Bardzo dobrze, że nadal są osoby, które chcą obalić OTW Einsteina ( i to jest właśnie kwintesencja nauki), więc proszę nie kpić, jakby były niespełna rozumu , a tak to zabrzmiało. Przypominam, że w prawdziwej nauce nie powinno być świętych krów i każdą teorię należy poddawać procesowi ciągłej falsyfikacji oraz konfrontacji z innymi teoriami, choćby jej autorem był uznany autorytet. Mam jednak wrażenie, że OTW od dawna jest traktowana jak religijny dogmat, i każdy podejmujący jakąkolwiek próbę kwestionowania jej założeń od razu jest sprowadzany do poziomu "foliarza" a oficjalne gremia nie podejmują żadnej dyskusji. A przecież OTW nie tlumaczy wielu rzeczy (m. in. czarne dziury, wielki wybuch etc.), więc nie jest kompletną teorią.
Bardzo chciałbym posłuchać odcinna poświęconego mechanice Bohma - na ile jest rozważana, jakie są dowody za, jakie przeciw.
ciemna materia to część urojona liczb zespolonych 😀
pomiędzy atomami, nawet pomiędzy elektronami i jądrami atomów też jest przestrzeń, to dlaczego nie obserwujemy zwiększania się rozmiarów atomów, ogólnie skalowania samej materii?
Ponieważ siły grawitacji i elektromagnetyzmu są silniejsze na takich małych dystansach i ,,kontrują" to rozszerzanie się wszechświata.
Odległości zwiększają się dopiero pomiędzy gromadami galaktyk.
Jest to wyjaśnione w:
,,Ciemna materia i ciemna energia: Skąd o nich wiemy (i czego nie wiemy)? Tomasz Miller" na kanale Copernicus.
Wielkie Rozprzestrzenienie 😁
Hmm tak mi się zobrazowalo
Wrzechswiat a właściwie przestrzeń zachowuję się jak jednorodne pole magnetyczne odpycha się w każdym kierunku
Natomiast pełne pole magnetyczne mające dwa bieguny ma swój środek z którego linie się rozchodzą o spowrotem wracają, może wrzechswiat też zachowuję się jak pole magnetyczne.
W centrum jest ten wielki wybuch, później wwzystko zaczyna coraz bardziej przyspieszać by wrócić do centrum i tak dalej taka samsara
miszczsztukmiszcz :D Sprytnie wykiwał "pierwszy eon " , a oczywiście ten kołowrotek istnieje od zawsze i już ? No i rekord pobity , a naukowiec puchnie i się oddala w " okiełznanej początkowej osobliwości" :D Niesamowita wiara - co to za sekta i co wy wciągacie przy tych "analizach"? ;) Coś nie pikło w pierwszej pikosekundzie ? Zróbcie w tych doświadczeniach cokolwiek zgodnie z waszą wiarą - czyli z niczego w niczym i bez świadomych knowań . Ale kluczowy wniosek końcowy padł, że "czegoś tu jeszcze nie rozumiemy" , a matmy i fizy nie styka... Powodzenia
👍
Mam nadzieję, że będzie poruszany odwrotny kierunek - jaki koniec czeka nasz wszechświat? Czy teoria śmierci cieplnej jest dalej aktualna?
Mam też pytanie co do punktu zero: w jaki sposób nieskończona przestrzeń może się skurczyć do nieskończenie małego punktu? Nie powinno być tak, że żeby nieskończona przestrzeń mogła się skurczyć do punktu musiałaby mieć skończone wymiary?
Jeśli Wszechświat jest przestrzennie nieskończony, to w chwili zero on nie tyle "kurczy się do punktu", ile jego geometria się sypie i w samej chwili zero jest niezdefiniowana.
Czy jest to uznawane za możliwe, że wszechświat i jego skrajności nie są opisywalne matematycznie nawet przez matematykę przez duże „M”?
Czy brak analitycznego rozwiązania dla wielu trywialnych zdawałoby się problemów (np. problem 3 cial) wskazuje na taką ewentualność?
Słowo krytyki wśród tych pozytywnych komentarzy. Interesuję się kosmosem i jestem ogarnięty, ale dużo rzeczy nie zrozumiałem. Panowie często zapominają, że ten kanał jest dla amatorów, a nie naukowców:) Choć przyznam, że pan prowadzący czasami prosi o szersze wyjaśnienie dla widzów. Seria pop znacznie przystępniejsza. Mimo tego, nadal słucha się świetnie. Pozdrawiam.
Gdyby cokolwiek o czym jest tutaj mowa miało sens fizyczny nie określano by tego jedynie "teorią". Niech każdy pamięta. Jak można traktować przestrzeń jako coś fizycznie namacalnego?? Przestrzeń się nie zmienia.
Oj, ktoś tu nie zna znaczenia terminu "teoria naukowa". Za wikipedią: "Teoria naukowa - całość logicznie spoistych uogólnień, wywnioskowanych na podstawie ustalonych faktów naukowych i powiązanych z dotychczasowym stanem nauki. Ma na celu wyjaśnienie przyczyny lub układu przyczyn, warunków, okoliczności powstawania i określonego przebiegu danego zjawiska. Jest podsumowaniem wyników szczegółowych pracy naukowej. [...] Teoria naukowa jest najbardziej rzetelną, rygorystyczną i kompletną formą wiedzy naukowej. Odróżnia ją to od potocznego rozumienia słowa teoria, które sugeruje spekulatywność charakterystyczną dla hipotezy naukowej."
PS. Swoimi przemyśleniami podzieliłeś się za pomocą urządzenia skonstruowanego w oparciu o: teorię kwantów, teorię elektromagnetyzmu (przykład teorii pola) i teorię obliczeń. A jeśli masz w nim nawigację GPS, to także teorię względności ;P
to jest teoria a nie hipoteza. hipoteza jest "teoretyczna", a teoria jest rzeczywista. ot, głupi błąd w nazewnictwie który przeszkadza wielu ludziom pogodzenie się z nauką
❤
A jaki bedzie miala wartosc nasz model i nasze obserwacje jesli sie mylimy i jesli swiatlo nie ma stalej szybkosci ? Wszystko wezmie w leb ?
A dlaczego rozszerzanie się przestrzeni nie powiększa obiektów w niej znajdujących się? Tzn. pionki na szachownicy się nie powiększają w miarę rozrostu szachownicy ?
Czy nieskończona szachownica może skurczyć się do punktu? Jeśli tak to w którym momencie od wielkiego wybuchu punkt staje się nieskończoną szachownicą?
Wymyśliłem nowy kolor! Sinokoperkowybrąz! Pozdrawiam :D
Udało się "policzyć" czy "doświadczyć"? Oto jest pytanie! Pozdrawiam, Borucki, PL*
Czy ja dobrze zrozumialem: Przestrzen przed WW byla caly czas nieskonczona, ale pusta za wyjatkiem jakiegos malego punktu w ktorym byla cala materia/energia. Nastepnie przestrzen w tym punkcie ipoza nim tez zaczela sie rozszerzac i nastapilo to co nazywamy WW. Czy to jakos tak jest?
O co chodzi z tą dramatyczną muzyką, która pojawia się w tle od czasu do czasu?
Skąd wzięła się ta samorozciągająca się przestrzeń ? Skoro wszystko działa według praw fizyki, matematyki, chemii i innych być może nieodkrytych nauk to znaczy że wszystko działa w sposób inteligentny przynajmniej na obecnym etapie. Co lub kto jest twórcą tych zasad na podstawie których budujecie teorie ?
1:04:50 ... Ale przyjmując prędkość rozszerzania się wrzechświata, chodzi o wielkość grapefruit'a gdy to nagrywaliście, czy wielkość grapefruit'a gdy to oglądam?
Mówimy o rozszerzaniu czasoprzestrzeni, ale czy czas też się rozszerza?
Może to i trywialne pytanie, ale skoro zasada zachowania energii jest tak pryncypialna i przesunięcie ku czerwieni oznacza utratę energii przez fotony, to gdzie podziewa się ta energia?
W OTW całkowita energia nie musi być zachowana. Od czasów odkrycia twierdzenia Noether wiadomo, że energia jest zachowana tylko w tych układach fizycznych, które są niezmiennicze ze względu na przesunięcia w czasie. A rozszerzający się Wszechświat nie ma tej cechy.
Te rozmowy są tak ciekawe że chyba wezmę się za studiowanie fizyki. Co prawda w wieku 70 lat troche trudno ale co tam... Pozdrawiam . P.S. Przykład z szachownicami zakłada że czasoprzestrzeń jest skwantowana i w dodatku te kwanty zwiekszają swoją wielkość. Że relacje między figurami pozostają niezmienione i w dodatku kształt tych pól tez jest stały /kwadraty/ Nooo nie wiem....
"Nasze mózgi nie wyelowały po to ..."
---------------
prosze o dowód na ewolucje naszego mózgu i kto zarządzał tym po co ewoluowały.
Idź spać bo na mszę się spoznisz
@@Orzeszekk zapal sobie świeczki hanukowe, moze dadzą ci troche światła.