Ewolucja moralności - przykazania, zasady i prawa wynikają z biologii | prof. Bogusław Pawłowski
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 31 ก.ค. 2024
- 👉 Zostań Patronem: patronite.pl/radionaukowe
👉 Wesprzyj jednorazowo: suppi.pl/radionaukowe
🎧 Posłuchaj na streamingu: ffm.bio/radionaukowe
🔔 Subskrybuj: / @radionaukowe
🌐 Strona: radionaukowe.pl
👍 Facebook: / radionaukowe
📷 Instagram: / radionaukowe
❌ Twitter: / radionaukowe
🎓 Odwiedź LAMU: / @letniaakademiamlodych...
🎬 Zobacz więcej: • Radio Naukowe poleca
📩 Kontakt: kontakt@radionaukowe.pl
Potrafimy być altruistyczni, podzielić się z kimś tym, co mamy, wczuć się w sytuację drugiej osoby, a nawet poświęcić swój komfort czy zasoby na rzecz kogoś innego. Naukowców od dawna interesuje, czy takie zachowania mają uwarunkowanie społeczne i psychologiczne, czy może raczej głębsze, biologiczne podłoże i powstały w toku ewolucji. O moralności u zwierząt, nie tylko Homo sapiens, opowiada mi prof. Bogusław Pawłowski z Zakładu Biologii Człowieka Uniwersytetu Wrocławskiego.
Na początek musimy ustalić, czym w ogóle jest moralność. - To jest przestrzeganie pewnych zasad społecznych - odpowiada mój gość. Lubimy przypisywać ją wyłącznie ludziom, ewentualnie dopuszczając istnienie moralności u innych człekokształtnych, a przecież wchodzące w skład moralności zachowania społeczne (np. kooperacja czy zasada wzajemności) występują u bardzo wielu gatunków zwierząt. Zachowania altruistyczne obserwowano nawet u ryb!
Badacze wyróżniają kilka rodzajów zachowań altruistycznych. Istnieje np. zjawisko selekcji krewniaczej: jesteśmy bardziej skłonni pomagać komuś, kto jest nam bliski. Oczywiście nie musi tu chodzić czysto o więzy krwi, mogą to być więzi wytworzone na bazie spędzania ze sobą czasu (uspokajam: czyli to normalne, jeśli wolicie poświęcić czas i energię na pomoc przyjacielowi niż np. kuzynce, geny to nie wszystko!). Wyróżniamy też altruizm recyprokalny: pomagamy innym, bo wcześniej ktoś inny (niekoniecznie ta sama osoba) pomógł nam lub dlatego, że spodziewamy się nagrody. Religie opierają się na tym samym mechanizmie.
Są pewne czynniki, które sprzyjają rozwijaniu się moralności. Zachowania empatyczne i altruistyczne występują częściej u gatunków, które wspólnie wychowują potomstwo - jak my. Liczą się też takie czynniki jak płeć czy wiek. - Młodzi ludzie mają większe tendencje do współpracy - opowiada prof. Pawłowski. Żeby sprawdzić, jak bardzo jest to kulturowo wykształcone, porównuje się w badaniach reakcje małp i małych dzieci na te same sytuacje. Wyniki wskazują na biologię. - Świetnie widać, że my mamy już wrodzone dyspozycje do tego, żeby oceniać dobro i zło - wskazuje prof. Pawłowski.
W odcinku usłyszycie też, czym jest karzący altruizm, dlaczego jesteśmy wyczuleni na negatywne zachowania, choć ogromna większość (wg badań nawet 95%) interakcji między naczelnymi jest pozytywna, i czy mechanizmy ewolucyjne rozwijają się precyzyjnie.
Rozmowa powstała w trakcie XII podróży Radia Naukowego, tym razem zawitaliśmy do Wrocławia.
POLECAMY INNE MATERIAŁY:
• Radio Naukowe - Wszyst...
• Fizyka
• Biologia
• Astronomia
• Psychologia
• Zwierzęta
• Religia
• Historia
• Historia życia
• Geografia
• Technologia
• Człowiek
• Kultura
• Medycyna
00:00 - 01:21 Wstęp
01:21 - 12:08 Czym jest moralność? Składowe moralności
12:08 - 18:10 Teoria gier i działania altruistyczne
18:10 - 22:07 Mechanizm ewolucyjny i znaczenie genów
22:07 - 27:21 Wyniki eksperymentów - zróżnicowanie osobnicze
27:21- 31:04 Czy niemowlęta odróżniają dobro od zła? Moralność dzieci
31:04 - 33:14 Karzący altruizm
33:14 - 40:52 Różnice kulturowe
40:52 - 46:45 Przypadki twardego altruizmu, a moralność z biologii
46:45 - 54:29 Poczucie wstydu, posłuszeństwo, karanie i hierarchia
54:29 - 58:54 "Zachowują się jak zwierzęta" - cechy ludzkie i zwierzęce
58:54 - 1:01:12 Konteksty moralne
1:01:12 - 1:04:55 Nasz świadomy wpływ na moralność
1:04:55 - 1:07:17 Moralność a filozofia
1:07:17 - 1:11:21 Moralność a religia
🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠
#RadioNaukowe #KarolinaGłowacka🎬
Kocham takie odcinki, unaoczniają one dawną zasadność niektórych mitów i wierzeń, kiedy wiemy że coś jest dobre- jak współpraca, altruizm, ale nie wiemy jak udowodnić to większej społeczności, odziewano to wtedy w boskie przymioty i było lepiej przyswajalne. Teraz powoli odkłamujemy to aby przejść „wyżej”. Świetny odcinek, dziękuje redaktor Głowackiej za świetne przeprowadzenie i Profesorowi Pawłowskiemu za przeciekawy wykład/rozmowę. Pozdrawiam
Wyżej? Czasem mam wrażenie, że niżej.
@@Jozix Większa świadomość to temat sporny, i rzeczywiście jesteśmy bliżej prawdy, ale nie zawsze to jest łatwe dla naszej kondycji psychicznej.
Przecież to jest właśnie bzdura, mająca "udowodnić", że chrześcijaństwo jest zbędne, bo rzekomo dobroć mamy wrodzoną. W rzeczywistości w przyrodzie pomaga się członkom zbiorowości TYLKO WTEDY, GDY PRZYNOSZĄ KORZYŚĆ ZBIOROWOŚCI. Jeśli nie przynoszą - niech zdechną, bo nikt im darmo "chleba" nie da.
Religie powstawały bardziej by tłumaczyć otaczający nas świat. Funkcję, którą podałeś religie zaczęły pełnić w sumie dopiero po stworzeniu cywilizacji.
@@szymonlacki388 , to, o czym mówisz, to jest raczej protofilozofia, choć to jest część religii. Najprymitywniejszą formą kultu religijnego jest lęk przed Nieznanym.
Świetny odcinek. Moim zdaniem , materiały przygotowane o ewolucji człowieka , są jednymi z lepszych.
Pojawienie się wszystkiego na tyle pięknego, skomplikowanego, bogatego i idealnie skonfigurowanego z NICZEGO oraz pojawienie się żywego z nieżywego wymaga większej wiary w cuda, niż wiara w Stworzyciela
@@Ikhthus777 nikt nie pytał
@@darek7081 a ja chętnie posłucham
Jeden z najlepszych odcinków na tym kanale i wogóle jeden z najciekawszych podcastów. Pozycja obowiązkowa :)
Wszysktie odcinki na tym kanale sa swietne ale te o ewolicji ... cuda , moglbym sluchac godzinami
Pojawienie się wszystkiego na tyle pięknego, skomplikowanego, bogatego i idealnie skonfigurowanego z NICZEGO oraz pojawienie się żywego z nieżywego wymaga większej wiary w cuda, niż wiara w Stworzyciela
Dawno takiej głupoty nie czytałem poczytaj o fizyce kwantowej a zdanie zmienisz @@Ikhthus777
Mój pan prof ze studiów 🥰 Uwielbiam jego erudycję, choć z przedmiotu, zakuwanego nocami, miałam poprawkę 😝
Ale to było dawno i nieprawda 😉
Fajnie się potem nawet takie rzeczy wspomina.... ech, studenckie czasy... 😊
Znakomicie się słucha Pana Profesora. Oby więcej takich odcinków.
Świetny odcinek i świetny Rozmówca...!
:-) Pani Karolina - poziom top - jak zawsze. :-D
Świetny wywiad, ogromna wiedza, przekazana w klarowny sposób. Z takimi ludźmi mogłoby Pani nagrywać dłuższe audycję, zeby troszeczkę szerzej poruszać niektóre tematy. Chociaż tutaj bez dobrej książki się nie obedzie ❤
Cudowne. Oboje rozmówców w świetnej formie, smaczki długo by wymieniać. Niby wszystko wiadomo, żadnych rewelacji tu nie usłyszałem, ale jak o tym Państwo rozmawiali... 👏🏻👏🏻👏🏻
Wspaniała rozmowa! Dziękuję :)
To bardzo Ciekawy temat i chętnie zobaczyłbym rozmowę Pana Profesora z dr hab. prof. ucz. Łukaszem Niesiołowskim-Spanò.
Pozdrawiam
To najlepszy materiał jaki dotąd powstał.
Właśnie tego szukałem.
Niezwykle ciekawa rozmowa, dziękuję.
bardzo ciekawy temat, prof. Pawłowski jest świetnym rozmówcą, dziękuję
Super odcinek! Dziękuję. Wrocław górą!
Bardzo ciekawa rozmowa. Dziękuję i pozdrawiam serdecznie 😊😊😊
Bardzo interesujący odcinek, kolejna cegiełka, dla układania sobie całokształtu miejsca człowieka w świecie. Dzięki i proszę eksplorować te wątki.
Pojawienie się wszystkiego na tyle pięknego, skomplikowanego, bogatego i idealnie skonfigurowanego z NICZEGO oraz pojawienie się żywego z nieżywego wymaga większej wiary w cuda, niż wiara w Stworzyciela
@@Ikhthus777pojawienie się wszystkiego wcale nie jest takie piękne i skonfigurowane z niczego, bo materia, według najnowszych badań, nie powstała z niczego. Obecnie "wielki wybuch" wcale nie jest uważany z początek wszystkiego, oraz rozumienie jego jako "wybuch" jest niewłaściwie rozumiane. Obecne odkrycia naukowe nie są ani kompletne ani do końca prawdziwe, bo dochodzą coraz to nowe odkrycia. Azś wiara w "stwórcę" zamyka" temat, według odwiecznych przekonań, że co nie poznane i niewiadome to znaczy, że stworzył to stwórca.
@@jar6193 wiara w Stworzyciela nie zamyka temat, bo wciąż można badać i podziwiać Jego tworzenia. Wiele wybitnych naukowców właśnie byli i są wierzącymi, a pionierzy nauki nawet byli księżmi. Najwyższy wskaźnik wierzących naukowców jest wśród chemików (80%), geografów (76,2%), matematyków i informatyków (73,1%) oraz medyków (64,5%). Z danych zebranych przez Barucha Shaleva w książce "100 Years of Nobel Prizes" wynika, że ponad 75% laureatów Nagrody Nobla było wierzących (w tym ponad 65% chrześcijan i ponad 20% Żydów). Ateiści i agnostycy stanowili nieco poniżej 11% laureatów, przy czym większość z nich to laureaci literatury (około 35%), a znacznie mniej było ich w dziedzinach naukowych (7% w chemii, 9% w medycynie i 5% w fizyce).
Więc jeżeli uważasz, że Boga nie ma, to musisz uważać się za mądrzejszego za tych wszystkich naukowców 😜
Więcej o ewolucji! Więcej o astrofizyce! Odcinek świetny 👍
bardzo ciekawe...jedno mnie tylko zastanawia, dlaczego tak wielu nie chce wysłuchać tych niewielu? Się tyczy każdej dziedziny związanej z nauką. Czy naprawdę większość ceni mierność? Jestem zwykłym kucharzem amatorem zmieniam często zakłady pracy, poznając różne postacie świata gastronomii - to smutne czym kierują się moi "koledzy i koleżanki". Tam nawet umarła etyka zawodowa. Bez komentarza jacy są właściciele...moralność? etyka? empatia?
Polecam wykład Jerzgo Vetulani'go "Neurobiologia dokonywania wyboru moralnego"
👍
Świetny odcinek. Proszę o więcej takiej tematyki!
Uwielbiam słuchać o takich tematach! Oby profesor Pawłowski jeszcze wrócił 🙂.
Świetny odcinek. W ogóle najlepszy podcast naukowy.
Bardzo dobre słuchowisko! Dziękuję za tak cenny materiał ❤
Jeżeli ktoś ma ochotę to jest taka książka Dzika sprawiedliwość moralne życie zwierząt
Świetny odcinek. I nawet Kropotkin się pojawił. Pięknie.
Świetny odcinek. Usłyszałem odpowiedzi na wiele pytań, które sobie stawiałem.
Też bardzo podobają mi się te odcinki. Była mowa o Słowianach a fajnie by było posłuchać też o Kulturze Pucharów Lejkowatych... oni tu byli, byli niezwykli i zniknęli.
Dawno temu przeczytałem: Dawid M. Buss - Psychologia ewolucyjna, R. Dawkins - Samolubny gen, Robert Wright Moralne zwierzę. Każdy kto chce pogłębić temat powinien sięgnąć po te książki. Polecam.
Mnie trochę boli to "dawno". Kilkanaście lat temu była moda na psychologię ewolucyjną. Ale mało z niej wytrzymało próbę czasu.
Moze jeszcze Dunbar , tez psycholog ewolucyjny "Nowa historia ewolucji czlowieka" . Oryginal 2004 , polska wersja 2014.
Rewelacyjny odcinek 👍
Fajne są książki Sapolsky'ego - "Dlaczego zebry nie mają wrzodów" czy "Zachowuj się!"
Uwielbiam takie tematy ❤
Taki drobiazg, hiena należy do kotokształtnych (Feliformia), a nie do psokształtnych (Caniformia). Czyli koty i prawie koty :)
Dzieki za material 👌
Świetna temat. Czas rozstać się z dogmatem o religijnym pochodzeniu moralności
A kto Panu powiedział, że źródłem moralności jest religia? Jest moralność złodziejska która nie ma nic wspólnego z religią. No chyba, że wyznaje Pan religie w której kradzież jest dopuszczalna.
Religia i moralność 😂🤣
Jeden z rozdziałów "Boga urojonego" u Dawkinsa świetnie o tym opowiada. Dziękuję za cudowną rozmowę. Pozdrawiam z Wro!
Ten sam ateista Dawkins, który od jakiegoś czasu określa się jako "kulturowy chrześcijanin". Może nie dowiaduj się więcej, bo mózg może eksplodować ;)
@@lostson1st Ciekaw jestem czy rozumiesz tą wypowiedź, a właściwie konstrukcję przymiotnikową (kulturowy chrześcijanin) - czy choć sekundę się nad tym zastanowiłeś. Bo nie napisałeś niczego co stoi w sprzeczności z ateizmem. Otóż każdy ateista w Europie został od dziecka wychowany w kulturze przesiąkniętej chrześcijaństwem. Właśnie dlatego Dawkins użył tego określenia. W Europejskiej kulturze nie da się uciec od wątków chrześcijańskich - wszystko jest tym przesiąknięte. Tak więc to miał Dawkins na myśli: jest ateistą wychowywanym od dziecka w kulturze chrześcijańskiej - i dopiero jako dorosły człowiek doszedł do ateizmu. Jest "kulturowym chrześcijaninem", ale z punktu widzenia wyznania jest ateistą. Reasumując: nie zadałeś żadnej kontry Dawkinsowi, przytoczyłeś coś, co jest oczywistością.
@@lukaszlewczuk@lostson i jemu podobni, by się nie utopić w faktach, chwytają się "semantycznych brzytew". Żałosny spektakl.
@@JarekKrawczyk tak, to trochę słabe. Z reguły nie reaguję na takie zaczepki, ale tym razem nie wytrzymałem. Pozdrawiam 😉
@@lukaszlewczuk 👍
Mieszkam w tropikach. Obserwujac zachowania ludzi mieszkajacych w szalasach czlowiek nabiera pewnosci do teorii ewolucji. Nie tylko technologie ale i zachowania, moralnosc sa inne. Kiedys zastapi nas sztuczna inteligencja.
Uprawianie nauk przyrodniczych i ścisłych byłoby raczej mocno utrudnione, gdyby nie pewne osiągnięcia kulturowe w wielu obszarach, np. w ewolucji szeroko pojętej umowy społecznej, ale również we wspomnianym tworzeniu definicji w obrębie filozofii, etyki czy psychologii, których inne dyscypliny moim zdaniem by nie wytworzyły. Synergia zatem i interdyscyplinarność suprema lex ! Kupą mości naukowcy ! :)
Religie odbierają światu zwierząt cechy moralności , np.altruizmu z powodów dogmatycznych, niepomne na zachowania zwierząt , z którymi spotykamy się na co dzień.
Brawo. Swietny gosc.
Skoro jest tak dobrze to dlaczego jest tak źle... Moim zdaniem po pewnym czasie działać zaczyna szczurza utopia. Ktos ginie by trwac mógł ktos
Bardzo ciekawy odcinek, jak zawszę super się słuchało.
Pani Karolino, bardzo chętnie posłuchałabym co o moralności i umysłach zwierząt ma do powiedzenia prof. Marcin Urbaniak z UP w Krakowie.
A dlaczego akurat on?
Mało!
Dobrze że microsoft ma dziś awarię... Mogę w pracy posłuchać jeszcze raz bo komputery nie działają 😊 cudowny piątek 😅
Nie ma tego Złego...
A co powiedzieć o kukułce?☘️💌🕊️🥰🌹💖💋🤝
Znakomity odcinek!
uwielbiam!
super❤ jest Pani doskonała!😊
Dziękuję
Ostatnie 3 minuty są - moim zdaniem - najważniejsze w kontekście dyskusji z religiami, które twierdzą, że "bez Boga nie ma żadnej moralności". Oczywiście najsensowniej jest wysłuchać całej audycji, a nie tylko tych 3 minut.
Jeśli chodzi o tę kwestię, gorąco polecam "Bonobo i ateista", prymatologa Fransa de Waal.
Oczywiście że moralność pochodzi od Boga... z tym że Bóg dojrzewa :) razem z ludźmi i jego moralność ewaluuje np. na temat niewolnictwa. Nie zabijaj to też już raczej staraj się nie zabijać bo w wojnie sprawiedliwej oficjalnie Bóg już zezwala zabijać.
W związku z tym dyskusji z religiami ogólnie nie polecam, bezcelowa.
@@mirola2865Wnioski nieuzasadnione(brak wnikliwej lektury Pisma)
"Wprawdzie Bóg nie zważał na czasy takiej niewiedzy, lecz teraz mówi ludziom, żeby wszyscy wszędzie okazali skruchę. 31 Ustalił bowiem dzień, w którym zamierza w prawości sądzić zamieszkaną ziemię przez męża, którego wyznaczył, udzielił też gwarancji wszystkim ludziom przez wskrzeszenie go z martwych"Paweł z Tarsu do Ateńczyków.
"...Jezus im odpowiedział: „Mojżesz zrobił dla was ustępstwo w sprawie rozwodów z powodu zatwardziałości waszych serc, ale od początku tak nie było..."
Cieśla z Nazaretu do rodaków.
To nie Stwórca dojrzewał moralnie,to ludzie nie dorośli do doskonałych wzorców prawości.
Pełny wykład w tym temacie podjął Paweł z Tarsu w Liście do Rzymian.Polecam wnikliwa lekturę i powściągliwość w ocenie swojego Stwórcy, który dał nie tylko Tobie życie ale także wyczucie moralnej powinności.
@@mirola2865 No , nie ... Religie to czesc kultury i jej produkt . Ignorowac ich nie mozna . S. Lem mial ciekawe podejscie do religii . Sam ateista , ale nie fanatyczny i widzacy w religiach potencjal stabilizujacy spoleczenstwa . Oczywiscie w religiach praktykowanych z umiarem . Pzdr.
@@wysocki922 100 procent racji.👏
Bardzo ciekawy odcinek, polecam w tym temacie wykłady profesora Sapolskiego z Stanforda, są na yt.
Nie pada w tej rozmowie najważniejsze pytanie. Czy zatem zwierzęta powinny być podmiotami moralnymi? A jeżeli nie, to dlaczego?
Ideefixe, ten pan bredzi, więc Twoje pytanie jest bez sensu. Oczywiście to nie twoja ani moja wina.
Trudno zadać sensowne pytanie komuś kto bredzi.
Gdybyśmy poszli za tokiem myślenia tego pana to powinniśmy obowiązkowo nadać zwierzętom obywatelstwo, prawa wyborcze zasiłek porodowy i urlop macierzyński.
Trudno uwierzyć, że wykształceni ludzie produkują tak monstrualne brednie.
@@arturzet470 Właśnie o to mi chodzi. Bo to jest logiczny wniosek płynący z tych wypowiedzi. Wydaje mi się że być może ci ludzie nie zdają sobie sprawy z logicznych konsekwencji swoich poglądów. Coraz częściej słyszę narrację o tym że ludzie nie są wcale wyjątkowym gatunkiem. Zatem trzeba by nas zrównać z innymi gatunkami...
Uwielbiam takie wujasowe gadanie, ktoś wypowiada się o temacie, na którym się zna, poda multum przykładów, ale przyjdzie filozof z flaszką i zapyta "to może nadajmy zaraz tym zwierzętom prawa?" Brawo, możecie być z siebie dumni, po cholerę do was gadać o ewolucji i konkretach, skoro już wszystko wiecie o świecie.
@@arturzet470 To jest to, że nie rozumiejąc kontekstu wiedzy i nauki, wyprowadza się absurdalne wnioski i teorie.
Super rozmowa
Swietny wywiad!
Thank you for your cooperation...
Jeśli przestaniemy jeść zwierzęta, to podobno lwy w następnym pokoleniu przerzucą się na trawę. Potwierdzone info.
Bardzo, bardzo, bardzo ciekawa rozmowa. Prosimy o więcej Pana profesora.
Lublin pozdrawia gorąco
Ja dziękuję.
smacznego
Bardzo ciekawa rozmowa
Kiedyś, jak byłam dzieckiem, mieliśmy sąsiadów, mieli dwoje dzieci, córki bliźniaczki. W tej rodzinie pracował tylko ojciec. On po powrocie z pracy zawsze dostawał obiad inny, lepszy, smaczniejszy, zazwyczaj mięsny i dwudaniowy. Dzieci i żona jadły np. kopytka, placki ziemniaczane, naleśniki, mięso rzadko.
Jeśli ta żona kupowała np. owoce, czy słodycze, ciasto, ten mąż zawsze dostawał więcej.
U nas w domu wszyscy zawsze dostawali to samo i dla mnie to było trochę dziwne.
Z całom pewnościom. Z tym, że nie na pewno.
A teraz z innej beczki. Kilka dni temu przy mnie w Ursusie (taka dzielnica Warszawy) dziewczyna na oko 15-16 lat wparadowała zaślepiona w smartfona na przejście na czerwonym świetle. Tylko dzięki wspaniałemu refleksowi kobiety za kierownicą srebrnej kia ceed (nr rejestracyjny na WK) nie doszło do tragedii. A my tu pitolimy o ewolucji.
Jedyny sens ma ma moralność ograniczająca będąca przeciwieństwem ewolucji czyli nie wynikająca z biologii. I co ma wspólnego współpraca z moralnością. Można współpracować aby kraść.
Brawo. Super odcinek.
Więcej o ewolucji! Gdzieś ludzie muszą to nadrobić, czego w szkole zwyczajnie brak (omówione jest w ilościach śladowych).
Swoją drogą, to istne kuriozum, że ludzie od tysięcy lat wykorzystują mechanizmy ewolucyjne ( nieświadomie i świadomie), a we współczesnej szkole istnieje jakiś niewytłumaczalny opór przed krzewieniem wiedzy w tym zakresie.
Czego się boją współcześni nauczyciele?
Że nie pójdą do Nieba?
Pojawienie się wszystkiego na tyle pięknego, skomplikowanego, bogatego i idealnie skonfigurowanego z NICZEGO oraz pojawienie się żywego z nieżywego wymaga większej wiary w cuda, niż wiara w Stworzyciela
@@Ikhthus777 Najśmieszniejszy z najbardziej fatalnych argumentów.
A te dziecięce oddziały onkologiczne to się biorą z tego pięknego i idealnie skonfigurowanego projektu?
Jak tobie łatwiej będzie uwierzyć, że to bocian przynosi dzieci, to zapewne położnictwo będzie trzeba zlikwidować.
@@MB-jq7db projekt był idealny dopóki człowiek nie wybrał grzech. Wina jest po stronie człowieka, a nie Boga. Eden był idealny i idealny będzie raj dla tych którzy wybiorą Boga. Ten świat jest tylko testem przed wiecznością. Poza tym, nie wiemy ile alkoholu wypiły i papierosów spaliły matki takich chorych dzieci, a także jaki tryb życia prowadziły i co jadły same w ciąży oraz czym karmiły swoje dzieci po urodzeniu. Może być całkowicie wina rodziców. Natomiast wiemy, że Bog uzdrawia. Jest dużo takich świadectw od zwykłych ludzi z każdego zakątka świata. Modlitwy działają. Ludzie również świadczą o spotkaniach z Jezusem, aniołami i demonami i innych nadprzyrodzonych zjawiskach. Na przykład tak zwanj obcy 👽 uciekają i znikają od Świętego imienia Jezusa, a więc są demonami, które mieszają ludziom w głowach. Ja sam byłem wojowniczym naukowym ateistą przez 10 lat, dopóki Bóg nie otworzył mi oczu 🥰🕊️✝️ Bóg pokazał mi demonów które mną sterowały, chociaż wtedy nawet w nie nie wierzyłem! (Byłem trzeźwy i zdrowy psychicznie). Przez post i modlitwy z Bożą pomocą pozbyłem się demonów i związanych z nimi grzechami. Niezbadane są wyroki Boskie. Pokutujcie i czytajcie Ewangelię 🕊️✝️🕊️
@@Ikhthus777 Tak, tak. Pięcioletnie dziecko wybrało grzech i dostało raka.
Nie wstyd ci człowieku takie pierdoły wypisywać?
A nie przyszło ci przez myśl żeby sprawdzić jak działał ten idealny świat nim na tej planecie pojawił się człowiek?
To nie jest wiedza tajemna, że ślady nowotworów występują w materiałach kopalnych sprzed milionów lat.
@@Ikhthus777Bóg to tylko tania mitologia.
31:02 w tym kontekście chyba dobre jest przytoczenie tu przybranych cioć, wujków itd. czyli koleżanek, kolegów rodziców, czasem bardziej bliskich niż tych prawdziwych, genetycznych cioć, wujków.
Prawo naturalne
52:00 min Panie Profesorze proszę powiedzieć jak żyć, bo nie wiem kogo traktować moim napięciem emocjonalnym.
Nie masz na to wplywu😂
czyli "zachowujesz się jak zwierze" można traktować jako komplement - to chyba, też, dobre na otwarcie głębszej rozmowy
Zachwujesz się tak jak to powoduje interakcja mnóstwa łańcuchów przyczynowo skutkowych, jednych krótkich, innych trwających setki milionów lat.
Ale przecież ludzie mają różne systemy wartości.
O tym też dyskutujemy!
Ciekawe, ale gdyby na koniec zapytać "i co z tego wynika? - trochę trudno znaleźć jakieś praktyczne zastosowanie tej wiedzy: że biologia ma wpływ na część zasad, jakie ludzie wyznają. Choć może to i dobrze, bo gdy takie "geny dobra/zła" odkryją, to co niektórzy zaczną próbować to wykorzystywać i np. w oparciu u twierdzenie "mam lepsze, te geny, wiecie, dawać mi władzę" - uzurpować sobie przywileje. Albo pogrążać innych, z gorszymi genami.
(Raczej) nie odkryją genów np. oszukiwania na VAT lub pomagania sąsiadce w noszeniu zakupów i właśnie dlatego niewiele z tej wiedzy wynika w praktyce. Bardzo dużo potencjalnych przyczyn genetycznych, z których każda nieco bardziej predysponuje nas do jakichś zachowań niż do innych + epigenetyka + kolejne warstwy diachroniczne i synchroniczne środowiska. Razem za dużo tego, żeby cokolwiek ściślej przewidywać w odniesieniu do konkretnej jednostki. Złożoność obliczeniowa + przypadek nas (jeszcze) chronią.
Ta wiedza bardziej odcina kupony nieracjonalności. Człowiek zachowując się agresywnie działa zgodnie z wrodzonym popędem, a nie dlatego, że zły duch go opętał. Wiedza pozwala zrozumieć i ogarnąć swoje lub innych motywacje np. w gabinecie psychoterapeuty. A popędy łatwo wypaczyć. Kryminały są pełne osobników agresywnych czy rozhamowanych seksualne z różnymi preferencjami.
Słowo ,, zezwierzęcenie " rozumiem jako brutalne prawo silniejszego, gdzie silniejszy zjada słabszego i wg mnie pod tym kątem należałoby rozpatrywać przypadki zachowań ludzi, gdzie ,, prawo pięści" jest ponad wszystkim, a te tendencje zaczynają się w złym wychowaniu czy w braku kultury
Zasięgołapka
To jak wytłumaczyć np to co działo się na Wołyniu wiosną 43. I co teraz z tym zrobić?
Moralność pojawiła się u pani Dulskiej.
Człowiek - to niekoniecznie brzmi dumnie..... Dzięki za świetną rozmowę.
Bardzo ładny odcinek, dziękuję Profesorze.
Rewelacyjna rozmowa.
Nasza Polska Kochnia
A
Tak, pamietamy zdjecia z kotletem lub bigosem, ktorego wyznawcy poczuli sie zagrożeni perspektywa jedzenia makaronu z konikow polnych a gdzie indziej jest to smakołyk.
Wiec nie nalezy tego lekcewazyc chociaz nie wiem jak wybrnac z napierajacego dylematu moralnego.
Nie mowie o warunkach hodowli kotleta bo warunki uprawy hektara soi szkodzi tak samo bo pestycydy truja ziemie wode a omg nam nie sluza.
Nie wiem tez jak wplywa na planete 8 miliardow goooowien spuszczanych codziennie do rzek i mórz za pociagnieciem łancucha.
I....co to ma wspolnego z wyzszoscia religii katolickiej na naszym podworku gdy neguje sie prawa do aborcji ale publicznie nawoluje sie do strzelania do imigrantow na granicy!
Co w tym wszystkim jest ludzkie i czy czlowiek to brzmi dumnie i czy zalezy to wszystko od tego czy je mrówkę w cukrze czy kotleta z kapusta.Mah..😅
Starsi zdołali się już zawieść na innych.
❤
Jestem na początku odcinka i zastanawiam się skąd pomysł, że kooperacja jest genetyczna?
świetny temat
Historia ludzkości dowodzi czegoś zgoła odmiennego.
Murem za Polskim mundurem!🇵🇱
Drucianym z granicy
Murem ! 🇵🇱🇵🇱🇵🇱
❤❤😊
Według mnie moralność należy rozumieć bardziej jako "powstrzymywanie się od robienia szkodliwych rzeczy" niż jako "robienie rzeczy dobrych". Tylko człowiek potrafi działać na szkodę innych, a nawet samego siebie nie dla jakiejś praktycznej korzyści, ale dla osiągnięcia biologicznej potrzeby satysfakcji, jaką daje zadawanie innym fizycznego lub psychicznego cierpienia. Niestety taka (jak dla mnie) jest natura człowieka) i dlatego tak ważna jest kultura, która wychowuje i ogranicza takie zachowania. Tak to widzę. (Dobrze się słuchało! 😉 )
Uwaza sie czlowieka za nadzwyczajnego wlasnie dlatego ze posiada kulturę.
Jesli kultura powstala po to zeby nas bronic przed soba samym to nie jest to cecha tej najdzwyczajnosci.
Kultura i moralnosc nie jest wiec zwierzetom potrzebna skoro nie wystepuja przeciw sobie!
Reszta to instynkt,
zalezny od hormonow tak jak u czlowieka, np tzw. instynkt macierzynski.
Za początek kultury uwaza sie sposób traktowania zmarlych tzn.budowanie nekropoliów a moralnosc to wynik tzw umowy spolecznej np od dzisiaj sie nie zabijamy a nie ze uprawiamy seks na wznak i pod koldra, bo to wlasnie narzucaja religie, o dziwo bardziej te obecne niz antyczne.
Religia to sposob wykonywania wladzy i podstepne pozbawienie wolnosci zeby trzymac nas za okreslonym ogrodzeniem bez furtki.
Regulą religii jest dyscyplina.
"historia antykultury " Karonia. Trudno się go słucha ale czyta lekko.
👍
Myślę, że karzący altruizm należałoby zastosować wobec rządzących naszym krajem (także do odpowiednich organów, urzędników etc.)
*predysponował
Najprostszy przykład moralności ewolucyjnej są mrówki. Nic ich nie można nauczyć wiec efekty kulturowe nie maja miejsca. A jednak są bardzo moralne. Pracują ciężko dla dobra grona, współpracują na każdym poziomie życia w mrowisku. Poświęcają życie w obronie społeczności i ratują swoje dzieci, czy nawet same jaja, przy zagrożeniu mrowiska.
W tropikach, widzialem jak grupa mrowek niosla duzego chrzsszcza, za duzego aby zmiescil sie przez wejscie do mrowiska. Zaciekawiony poszedlem do mrowiska a tam inna grupa mrowek poszerzala wejscie. Wniesli owada a potem zmiejszyli wejscie aby tylko mrowki sie zmiescily.
Kant by się nie zgodził.
Mrówki nie mają zakorzenionej w ich istocie możliwości wyboru. Mrowczość nie zawiera w sobie możliwości moralności bo wszystko co robią wynika bezpośrednio z ich natury, która powstała w wyniku ewolucji właśnie by realizować te cele pracy na wspólną korzyść.
Czyli religia uzurpuje sobie prawo do wyłączności jeśli chodzi o moralność i że to ona była przyczynkiem, jednak z wywiadu można wnioskować ze jest to jedno z praw ewolucji człowieka.
Religia to nie tylko moralność.
1:05:45. Ups
niech tylko AI się uwolni
Pani Karolina, a co z tym obiecanym linkiem do filmu szympansach? Przeoczyłem ja czy Pani. Pozdrawiam
Chyba mnie przestaje dziwić trochę że Sapolsky jest deterministą mając zrozumienie biologii ewolucyjnej. Nasze umysły wyewoluowały do naszych biologicznych zachowań i te nasze mózgi wartościują to co biologicznie 'nasze' za dobre a to co odmienne za złe. Jesteśmy w sumie trochę takimi maszynkami jak to Pani redaktorka stwierdziła. Z małą domieszką kory przedczołowej, ale na ile to ona nami kieruje...
Jakie książki są przytaczane w wywiadzie?
Odsyłam do moich komentarzy z pod filmu Początki judaizmu - z jakich kultów zrodził się potężny Bóg Izraela. Podaję tam wiele dodatkowych wniosków. Wiele nowych faktów tak historycznych jak i teologicznych.
Skoro wstyd jest taką unikatowa cechą dla ludzi to ludzie w dużych miastach są mniej podobni do ludzi bo w mniejszych grupach/społecznościach wstyd dominuje.
Pierwszy! :)
....ostatni będą pierwszymi....😂
@@zielonookametalowa1777O to to! 👍😁