Co odkryto we wraku sprzed 3300 lat? Historia statku Uluburun

แชร์
ฝัง
  • เผยแพร่เมื่อ 3 พ.ค. 2024
  • Starożytne szlaki morskie skrywają przed historykami wiele tajemnic. Jedną z nich jest historia statku Uluburun, który należy do jednego z trzech najstarszych odkrytych wraków świata. Datowany na ok. 1300 r. p.n.e. statek to przykład tego, jak wyglądała globalizacja epoki brązu. Z tego podcastu dowiecie się, co rzeczony statek przewoził, jaka mogła być jego trasa i cel rejsu oraz to, czego o nim nie wiemy.
    🏛️ 🗺️ Kup książkę Simona Sebaga Montefiore i poznaj dzieje świata z perspektywy królewskich (i nie tylko!) rodzin: bit.ly/3Q7Afhc
    🤝 Podoba Ci się to, co robię? Możesz wesprzeć Kanał na Patronite bądź TH-cam:
    patronite.pl/historycznytop
    💙 Link do fanpage Kamila "Historia Wojskowości Preindustrialnej": / 100035513424230
    📩Masz lub reprezentujesz jakiś Projekt? Chcesz współpracować nad treściami historycznymi? Napisz: kontakt@historycznytop.pl
    Sprawdź to!
    • Cesarz Neron i antyczn...
    Tajemnice Starożytnej Zeglugi: • Tajemnice Starożytnej ...
    Kontakt i moje media:
    ❤️ Instagram Historyczny Top: / historycznytop
    📢 Grupa na Facebooku: / 1335634793252683
    💙 Fanpage: / historycznytop
    🛡️ Mecenasi i Mecenaski Projektu:
    1. Paweł Głuchowski
    2. Ewa Dąbrowska
    3. Marek Wójcik
    4. Leszek Klimiuk
    5. Maksymilian Majchrzak
    Podział na rozdziały:
    00:00 Wstęp
    04:22 Historia żeglugi i handlu morskiego w późnej epoce brązu
    09:30 Co odkryto we wraku Uluburun?
    23:40 Kupcy i szlaki handlowe wschodniego Śródziemnomorza
    29:07 Tajemnica “Wielkiego Nosa”
    33:25 Podsumowanie - Podwodne “Wonderful Things”
    Bibliografia:
    -Armbruster B., Gold and Gold Working of the Bronze Age w: Oxford Handbooks Online, 2013,
    -Bass G.F., A Bronze Age Shipwreck at Ulu Burun (Kaş): 1984 Campaign, w: American Journal of Archeology, 90 (3), 1986,
    -Bass G.F., Pulak C., Collon D., Weinstein J., The Bronze Age Shipwreck at Ulu Burun: 1986 Campaign w: American Journal of Archaeology, 93 (1), 1989),
    -Bell C., Wood J.R., Yi-Ting Hsu, Sending Laurion Back to the Future: Bronze Age Silver and the
    Source of Confusion, 2021,
    -Cline E.H., 1177 przed Chr. Rok, w którym upadła cywilizacja, Oświęcim 2018,
    -Cline E.H., The Oxford Handbook of the Bronze Age Aegean, Oxford 2012,
    -Josephson Hesse K., Late Bronze Age Maritime Trade in the Eastern
    Mediterranean: an Inland Levantine Perspective, 2008,
    -Pulak C., The Bronze Age Shipwreck at Ulu Burun, Turkey: 1985 Campaign w: American Journal of Archaeology, 92 (1), 1988,
    -Pulak C., The Uluburun Shipwreck and Late Bronze Age Trade w: The International Journal of Nautical Archeology 27 (3), 1998,
    -Schulz R., Łowcy przygód w dalekich krainach. Wielkie pionierskie podróże i wiedza antyku o świecie, Warszawa 2020

ความคิดเห็น • 107

  • @HistorycznyTop
    @HistorycznyTop  15 วันที่ผ่านมา +26

    Dzisiaj, w ramach oczekiwania na długie historyczne treści, krótsza forma, czyli podcast o epoce brązu i szlakach morskich tychże czasów z bohaterem w postaci wraku Uluburun w roli głównej. Przygotowuję tymczasem dla Was:
    - Historyczną Rozmowę o Sumerach i Akadach i o Mezopotamii w IV i III tysiącleciu p.n.e.;
    - Historyczną Rozmowę o handlu słowiańskimi niewolnikami w VIII-XI wieku;
    - ostatni odcinek o Chrobrym w ramach mojej chronologicznej serii Historia Polski.
    Enjoy i miejcie oko [czyli włączone powiadomienia👀] na wymienione wyżej materiały.

    • @alcatrazep
      @alcatrazep 15 วันที่ผ่านมา +3

      Powrót do Mezopotamii ❤

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +2

      ​@@alcatrazeppewnie nie jedyny w tym roku ;)

    • @stefankaa429
      @stefankaa429 15 วันที่ผ่านมา +3

      👍

    • @kassilarani2948
      @kassilarani2948 14 วันที่ผ่านมา +2

      Jejkuu! Sumer i Akad! Już się nie mogę doczekać! :D Podcast zaraz odpalam :)

  • @keyany1
    @keyany1 15 วันที่ผ่านมา +15

    Upadek cywilizacji epoki brązu, chyba najbardziej fascynujący okres historii. Znakomicie opracowany temat. Jednostkowa, namacalna historia konkretnych osób osadzona w szerszym kontekście ówczesnego świata. Miód i orzeszki.

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +1

      To bardzo ciekawy temat i mogę zdradzić, że za jakiś czas przewinie się na kanale ;)

  • @revnilkaar9356
    @revnilkaar9356 10 วันที่ผ่านมา +5

    Nazwę krainy Arzawa powinno się wymawiać jako "Ar-zawa", tak samo jak w przypadku "Tarzana" czy "murzy". Dzięki za świetny materiał, robisz wspaniałą robotę dla każdego miłośnika historii.

  • @tombob7721
    @tombob7721 14 วันที่ผ่านมา +7

    "Fall of Civilizations" to świetny angielski podcast. Jedna z jego części traktuje o upadku cywilizacji epoki brązu. Byłoby świetnie, gdyby kiedyś pojawiło się jego polskie tłumaczenie.

  • @rafalmichalak8735
    @rafalmichalak8735 15 วันที่ผ่านมา +6

    Dziękuję za możliwość posłuchania czegoś wartościowego.

  • @MrWojtekbe
    @MrWojtekbe 6 วันที่ผ่านมา +2

    Lubię tą serię. I cieszę się bardzo z nowego odcinka!

  • @vae_victis-historical_warfare
    @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +7

    No wyszło wspaniale! Słuchamy, udostępniamy i łapki w górę!

  • @mieczysawmotyka3286
    @mieczysawmotyka3286 12 วันที่ผ่านมา +3

    Już niedługo 100 tysięcy subów, w pełni zasłużone kolego :D wiele razy w pracy twoje filmiki umiliły mi czas :D

  • @longinzaczek5857
    @longinzaczek5857 14 วันที่ผ่านมา +6

    Ja słyszałem - to klasyka archeologii podwodnej - u nas się nią Zdzisław Skrok zajmował
    Tu niestety mamy problem próbki - choć znaleziony statek jest bezcenny, to wnioskowanie na jego podstawie o szlakach handlowych przypomina trochę rekonstruowanie polskiego handlu na temat zawartości jednego TIR-a.
    Z tego okresu mamy tylko właśnie takie pojedyncze znaleziska, np. Minojskie płacidło w kształcie podwójnego topora znalezione w Bułgarii, brązowa figurka znaleziona w Kłajpedzie, minojski sztylet w Stonehenge.

  • @radekanasz8963
    @radekanasz8963 8 วันที่ผ่านมา +2

    Tu Historyczny Świat Pana Radka. Bardzo dobre transmisje. Pozdrawiam serdecznie :)

  • @adamgaka2844
    @adamgaka2844 13 วันที่ผ่านมา +3

    Pozdrawiam. jestes pozytywnie zakrecony ) tak trzymaqj

  • @user-wd2ds6vb7b
    @user-wd2ds6vb7b 15 วันที่ผ่านมา +6

    O! Powrót do Epoki Brązu. Dzięki👏👍🏆

    • @HistorycznyTop
      @HistorycznyTop  15 วันที่ผ่านมา +3

      W przygotowaniu jeszcze jeden ciekawy podcast o epoce brązu, a konkretnie o hippologii tamtych czasów :D [sam dopiero poznałem to słowo]

    • @user-wd2ds6vb7b
      @user-wd2ds6vb7b 15 วันที่ผ่านมา +3

      Czyżby coś o udomowieniu konia i wprowadzeniu rydwanów?

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +4

      @@user-wd2ds6vb7b ciepło, ciepło, gorąco. Ale narazie niech to pozostanie niespodzianką ;)

    • @user-wd2ds6vb7b
      @user-wd2ds6vb7b 15 วันที่ผ่านมา +3

      No to czekamy😁

    • @sebastianlewandowski4304
      @sebastianlewandowski4304 14 วันที่ผ่านมา

      ​@@HistorycznyTopo

  • @deuteroniusz9222
    @deuteroniusz9222 13 วันที่ผ่านมา +4

    W ksiazce E. Cline'a jest opisany ten wrak. Dobry material.

  • @pazyfae5309
    @pazyfae5309 14 วันที่ผ่านมา +4

    Więcej o później epoce brązu, pomimo iż sporo o tym co było w tym materiałem wiem, to i tak lubię słuchać
    PS szacunek za używanie nazwy Achenaton, nie zaś Echnaton

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 14 วันที่ผ่านมา +2

      Dzięki za komentarz. Uważam, że najwyższa pora zrywać ze złymi nawykami językowymi typu "Echnaton". Pozdrowienia! :)

    • @pazyfae5309
      @pazyfae5309 14 วันที่ผ่านมา +1

      ​@@vae_victis-historical_warfare No dokładnie skreca mnie jak słyszę/czytam Echnaton

  • @krzysztofl8873
    @krzysztofl8873 13 วันที่ผ่านมา +3

    super materiał

  • @JANJARZYNA-ek4qk
    @JANJARZYNA-ek4qk 13 วันที่ผ่านมา +2

    bardzo ciekawy material.dzieki.

  • @kubacski8454
    @kubacski8454 15 วันที่ผ่านมา +5

    Dzięki. Bardzo ciekawy materiał. Pozdrowienia dla autorów

  • @tomaszwojewodzki5081
    @tomaszwojewodzki5081 15 วันที่ผ่านมา +3

    do dziś po 30 latach pamiętam w jaki sposób prof Lengauer wypowiadał frazę: .."w późnej epoce brąązu":)

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +1

      I jest okazja do przypomnienia sobie ciekawych faktów związanych z tą epoką. Pozdrawiamy 🤝🏻

  • @not2pun
    @not2pun 11 วันที่ผ่านมา +1

    fajnie się tak słucha o globalizacji z przed kilku tysięcy lat

  • @adamszangala4764
    @adamszangala4764 13 วันที่ผ่านมา +3

    Przydałoby się choć parę słów na temat samego statku - wymiary, liczba załogi itp. No i jedna uwaga: skoro ładunku było ok. 20 ton a i jednostka ważyła co najmniej kolejne 10 to takiego 30-tonowego ciężaru raczej załoga nie wywlekała co noc na brzeg. Nie mylmy jednostek handlowych (ciężkie a z możliwie małą załogą - ekonomia, głupcze) z wojennymi galerami antyku, które po pierwsze wiozły głównie załogę, nie towary, a po drugie - była to bardzo liczna załoga w możliwie lekkim okręcie. A kilkuset chłopa dużo łatwiej wyciąga z morza i wlecze po plaży lekką smukłą galerę niż ma to miejsce, gdy załogantów jest dosłownie kilku a statek waży (z ładunkiem) możliwie dużo, bo na tym się przecież zarabia.

    • @ggnagognagoma2462
      @ggnagognagoma2462 4 วันที่ผ่านมา +1

      wywlekała montowało sie kołowrót, nocowało do drzew skały i linami podciągało na piaszczysty brzeg siłami kilku ludzi w czasie odpływu . Po noclegu z przypływem statek pływał uwolniony od gapowiczów świdrzaków cięgiem lądujących na smacznym drewnie

  • @adamxxx3486
    @adamxxx3486 11 วันที่ผ่านมา +2

    Super 👍

  • @jarope81
    @jarope81 14 วันที่ผ่านมา +4

    jak zawsze dobry materiał

  • @belamortadela
    @belamortadela 2 วันที่ผ่านมา

    Dzięki za materiał. Super

  • @senator967
    @senator967 14 วันที่ผ่านมา +4

    WOOOOOOOOOOOOOOOOW diament na kanale.

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 14 วันที่ผ่านมา

      Cały kanał to diament i platyna w jednym ;)

    • @senator967
      @senator967 14 วันที่ผ่านมา

      @@vae_victis-historical_warfare :) :) pięknie

  • @adamtutaj1220
    @adamtutaj1220 15 วันที่ผ่านมา +3

    Ooo doczekałem się Bardzo dziękuję!

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +2

      Miłego oglądania :)

    • @adamtutaj1220
      @adamtutaj1220 15 วันที่ผ่านมา +2

      @@vae_victis-historical_warfare Słuchania. Oglądania tu mało. Ale to co słyszę to jak perły. Więcej takich morskich poproszę

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +2

      @@adamtutaj1220 z pewnością jeszcze nie raz będą tematy morskie, narazie jednak czas na inne zagadnienia :)

  • @wojteksobinski6449
    @wojteksobinski6449 15 วันที่ผ่านมา +4

    Pozdrawiam, 👋👍🤗

  • @adamwrobel334
    @adamwrobel334 13 วันที่ผ่านมา +2

    A może powiesz coś o pozyskiwaniu miedzi w tamtych czasach, bo obecna metoda, to metoda elektroliczna, więc starożytna będzie arcyciekawa. Podobno po kilku uderzeniach staje się krucha.

    • @ggnagognagoma2462
      @ggnagognagoma2462 4 วันที่ผ่านมา +1

      masz na tubie o kopalniach miedzi Salomona w Palestynie

    • @adamwrobel334
      @adamwrobel334 4 วันที่ผ่านมา +1

      @@ggnagognagoma2462 Kopalnia a wytop to dwie różne rzeczy. Wytop z gąsek i wytop z rud, to też chyba inny proces. Poza tym, aby wykuć sztylet czy miecz, to trzeba kuć, a aby kuć trzeba podgrzewać. A poza tym... szkoda czasu.

  • @jerrybogusawski
    @jerrybogusawski 15 วันที่ผ่านมา +4

    Ciekawy jestem jak załoga wyciągała na brzeg na noc ponad 20 tonową jednostkę?

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +1

      Uściślijmy: załogi statków kupieckich preferowały przybijanie do lokalnych portów, jednak załoga z reguły była na tyleiczna, aby sobie z tym poradzić. Zapewne nie każdy statek był też tak obciążony, jak Uluburun.

    • @grzegorzaaaa8580
      @grzegorzaaaa8580 14 วันที่ผ่านมา

      Dlatego widać że teorie wysnuli ludzie któży nigdy nie żeglowali

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 14 วันที่ผ่านมา +1

      ​@@grzegorzaaaa8580z tym, że to nie teoria: podczas bitwy pod Ajgospotamoj w 405 r. p.n.e. Spartanie zaskoczyli Ateńczyków, których załogi buszowały po lądzie, a ich okręty były... wyciągnięte na brzeg. Wiadomo, że Uluburun był ciężki i jego załoga starała się zapewne dotrzeć do miejsca przeznaczenia jak najszybciej (być może przyczyniło się to w jakiś sposób do katastrofy?), ale nie każdy statek, nawet obladowany różnymi towarami, musiał ważyć te 17-20 ton. Z drugiej strony, antyczni żeglarze raczej nie byli wagi muszej i wyciąganie statków na ląd było dla nich zapewne chlebem powszednim. Pozdrawiam i dzięki za konstruktywną polemikę.

    • @jacekwidor3306
      @jacekwidor3306 10 วันที่ผ่านมา +1

      @@vae_victis-historical_warfare Jeśli chodzi o okręty wojenne, to ich głównym ładunkiem byli sami załoganci. W w przypadku triery około 200 ludzi - przyjmując wagę ok. 80 kg na łebka mamy ok.16000 kg (16 ton). Wysiadając odciążali okręt o tyle ton i blisko dwustu ludzi mogło przeciągnąć swoją płaskodenną jednostkę o te 20-30 metrów - nie wyciągano przecież na brzeg w całości i daleko, mieliby wielki kłopot, aby zepchnąć go z powrotem - tylko tyle, żeby w nocy nie porwały go fale.

  • @Aryman
    @Aryman 14 วันที่ผ่านมา +4

    Dokos następny.

  • @Arek1125
    @Arek1125 15 วันที่ผ่านมา +3

    nooo zaraz stuknie 100 tyś. subskrybentów,ciężka praca opłaciła się

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +4

      Tak jest, nieskromnie uważam HT za najlepszego popularyzatora historii na polskim YT. Tutaj nie chodzi tyle o hipnotyzowanie ciekawą narracją jak gdzieniegdzie, tylko o fakty i dopiero potem o oprawę. Dlatego cieszę się, że i tak zgromadził taką widownię i subskrybentów. Mam nadzieję, że przez nami jeszcze wiele projektow. Pozdrawiam :)

  • @KT-tj8dw
    @KT-tj8dw 14 วันที่ผ่านมา +3

    "1177 przed Chrystusem" mam i czytałem.

    • @dHempfler
      @dHempfler 9 วันที่ผ่านมา +1

      Ja również, świetną książka.

  • @iwopawowski7582
    @iwopawowski7582 10 วันที่ผ่านมา +2

    Audycje to znakomity pomysł!

  • @andrzejp.5327
    @andrzejp.5327 14 วันที่ผ่านมา +2

    Piękny stateczek. Tylko co tam z tymi pitosami było??

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 14 วันที่ผ่านมา +3

      To ogromne dzbany na płyny, substancje sypkie, ale i np. bizuterię

    • @andrzejp.5327
      @andrzejp.5327 14 วันที่ผ่านมา +2

      @@vae_victis-historical_warfare tak, przypomniałem sobie, ale myślałem ze jakieś ciekawostki o nich będą

  • @mzalo5900
    @mzalo5900 15 วันที่ผ่านมา +2

    No ciekawe

  • @Mrkrzyh
    @Mrkrzyh 11 วันที่ผ่านมา +1

    błędne jest nazywanie tamtych czasów pierwsza globalizacją - globalizacja zawsze była naturalnym stanem gdyż wszystkie plemiona na początku były koczujące i wędrówki były czymś całkowicie naturalnym i zapewne na znacznym obszarze świata sezonowym - na zimę szli na południe, latem na północ na łowiska gdzie dużo zwierząt - podziały i żelazne kurtyny to wymysł lewactwa XX wieku

  • @nosuchname247
    @nosuchname247 15 วันที่ผ่านมา +2

    Jedna uwaga. Często spotykanym błędem, który został powtórzony w tym materiale jest nazywanie ciosów słonia "kłami". To nie są kły, to są siekacze. Proszę się zapytać jakiegokolwiek weterynarza pracującego w ogrodzie zoologicznym.

    • @HistorycznyTop
      @HistorycznyTop  15 วันที่ผ่านมา +3

      Pytać weterynarza nie będę, uwagę przyjmuję na słowo, bo też się z tym już spotkałem. Pozdrawiam!

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +1

      Akurat w tym materiale jest to nawet wprost przytoczone: "kłami, a raczej ciosami (czyli siekaczami)"...

  • @mathewblacksmith4797
    @mathewblacksmith4797 15 วันที่ผ่านมา +2

    A tak naprawdę wiemy że nic nie wiemy

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +1

      Widzę, że Sokrates się włączył :p

    • @not2pun
      @not2pun 14 วันที่ผ่านมา +3

      Raczej wiemy niewiele, ale jednak widać że nie jesteśmy dziś jacyś wyjątkowi, cały czas robimy to samo tylko na większą skalę.

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 14 วันที่ผ่านมา +1

      @@not2pun na to wygląda ;)

  • @Gugluk
    @Gugluk 15 วันที่ผ่านมา +4

    up

  • @gonzogorf7019
    @gonzogorf7019 15 วันที่ผ่านมา +1

    ale że czemu w czwartek??!

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 15 วันที่ผ่านมา +1

      Czasem trzeba coś zmienić ;)

    • @jacekwidor3306
      @jacekwidor3306 10 วันที่ผ่านมา +1

      Za PRL w jedynym (a później pierwszym z dwóch) kanałów TVP przez długie lata by wieczorem nadawany Teatr Sensacji albo seriale kryminalne i sensacyjne.

  • @piotrbies8610
    @piotrbies8610 15 วันที่ผ่านมา +1

    Nie faraon Achenaton, ale Echnaton!!!

  • @MarcinB1994
    @MarcinB1994 12 วันที่ผ่านมา

    Nie można by uatrakcyjnić takiego suchego przekazywania informacji choćby o jakieś zdjęcia? Taka forma przekazywania informacji a'la czytanie z kartki nie jest zbyt porywająca.

    • @kw9325
      @kw9325 11 วันที่ผ่านมา +3

      Właśnie! Popieram! Gdzie są selfie marynarzy? Pocztówki z epoki? I filmy z tik toka? O sms'ach z tonącego okrętu do rodzin nawet nie wspominam😂🤣😜

  • @tombob7721
    @tombob7721 14 วันที่ผ่านมา +2

    Sargon Wielki władał Sumerem i większością dzisiejszego Bliskiego Wschodu o tysiąc lat wcześniej niż tutaj wspomniano: 24/23 wiek przed naszą erą.

    • @vae_victis-historical_warfare
      @vae_victis-historical_warfare 14 วันที่ผ่านมา +1

      Oczywiście, że tak, natomiast - nolens volens - przejęzyczenia zdarzają się nawet najlepszym. Pozdrawiam.

    • @HistorycznyTop
      @HistorycznyTop  12 วันที่ผ่านมา +2

      O Sargonie są u mnie dwa czy trzy materiały, a a będzie i czwarty w rozmowie z dr hab. Markiem Stępniem z UW, także jak tu nastąpiło przejęzyczenie to aż dziwne :D Pozdrawiam

  • @krystianczarny9831
    @krystianczarny9831 12 วันที่ผ่านมา +2

    Dawno mnie tu nie było. Film ciekawy, ale wolałem dawniejszą twórczość, tutaj czytasz jak bot. Wiem że wielu twórców robi coś podobnego, ale to brzmi bardzo nienaturalnie, zdania są źle akcentowane, nie da się tego słuchać.

    • @jacekwidor3306
      @jacekwidor3306 10 วันที่ผ่านมา +1

      Osobiście wolę naturalną wypowiedź w swobodnej rozmowie, nawet z drobnymi pomyłkami i przejęzyczeniami, zresztą czytać te można bez takiego spięcia. Jestem pełen szacunku i podziwu dla autora za staranność opracowania każdej audycji, ale rzadko słucham, bo ten sposób przekazu, czytanie jak automat, mnie odrzuca.

    • @waldemarchrobry1703
      @waldemarchrobry1703 2 วันที่ผ่านมา +1

      To nie koncert życzeń... świetna dykcja, jasny i zrozumiały tekst historyczny. Dziękuję twórcy za pracę i jak zawsze świetnie dopracowane tematy... 😅

  • @robertniedospia1561
    @robertniedospia1561 9 วันที่ผ่านมา +1

    Jestem

  • @johnrabbit3413
    @johnrabbit3413 วันที่ผ่านมา +1

    Edzia G. - jedyna ocalała?

  • @jezuschrystus.onlycash
    @jezuschrystus.onlycash 14 วันที่ผ่านมา +2

    Świetna historia spaprana kompletną nieumiejętnością czytania.

  • @rz1358
    @rz1358 14 วันที่ผ่านมา +1

    Merytorycznie super, ale może zatrudnić bota do czytania bo i głos lepszy, czyta płynniej i co dziwne z lepszym "rozumieniem" tego co czyta bo gorzej się nie da niż jest.

  • @brianzacharwick6536
    @brianzacharwick6536 15 วันที่ผ่านมา +2

    BRAWO

  • @brianzacharwick6536
    @brianzacharwick6536 14 วันที่ผ่านมา +2

    Brawo dla ciebie brawo brawo brawo😂

  • @januszmartynowicz3062
    @januszmartynowicz3062 14 วันที่ผ่านมา +2

    co mogli odkryc ukraincuw przy wioslach i plyneli na mars haha