PZL 230 Skorpion - battlefield support aircraft project [Vintrage Sky]
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 28 ส.ค. 2024
- What were the requirements, how expensive was it and was it really meant to be stealth? Meet the PZL 230 Skorpion (Scorpio) - Polish battlefield support jet project.
Twitter: / zabytki_nieba
![PZL I-22 Iryda trainer jet history [Vinateg Sky]](/img/n.gif)
POPRAWKA: Na samym końcu filmu miało być 150 000 000 (sto pięćdziesiąt milionów) nowych złotych. To jest półtora biliona starych (czyli 1 500 000 000 000). To jest tym samym 130 razy mniej niż to co wyliczyłem na filmie i dla porównania 6 razy mniej niż kosztowała Iryda. 65 milionów ówczesnych dolarów miało być. Na Wikipedii poprawiłem, ciekawe czy nie usuną. Duże pocieszenie! 💰💰💰💰💰💰
nie zmienia faktu że zrobili sobie koryto tak samo jak z korwety rakietowej projektu gawron, szkoda bo pamietam w podstawówce jak sie przeglądało skrzydlatą polske i żołnierza w czytelni i obserwowało za gówniarza z nadzieją że cos jednak zbudujemy, jeszcze miałem okazje widzieć irydę na pokazach w gdańsku ona równiez podzieliła smutny los wiekszości niezależnych od innych mocarstw projektów, w tej chwili kadry technicznej nie mamy a co bardziej wartościowi ludzie wyjezdzają na zachód, smutne... chciałbym żebyśmy chociaż na zasadzie takiej jak japonczycy budowali swoje licencyjne mitsubishi F2 a nie jedynie przy okazji zakupu liczyli na offset bez żadnego wkładu know how
@@jumanji-cs9ky Polski nie stać na produkcję myśliwca piątej generacji a niższych nie ma sensu budować bo za chwilę będzie można kupić używane F 16 z wielu krajów wymieniających swoje na F 35. Ja bym szczerze mówiąc będąc decydentem kazał zaprojektować jakiś płatowiec typu obserwacyjnego/bezzałogowego i produkował go na bazie istniejącego przemysłu w istniejących zakładach.
Piotr Lenar f35 przydało by się Polsce ze dwie eskadry f35 może pełnić role AWACS i kierować ogniem f16 którego cele są poza zasięgiem, jeżeli chodzi o sam zakup to nie jest istotne aby zapłacić jak najmniej japoncy za mitsubishi f2 zapłacili sporo więcej niż za f16 z tym ze mają know how, ostatnio byłem w muzeum RAF w cosford wspaniała ekspozycja samolotów prototypowych w tym prototyp eurofighter typhoona. Myśle ze taki prototyp byśmy byli w stanie zrobić reszta to dostosowywanie ulepszanie i badania problem leży gdzie indziej. Nasze kadry dostają granty za to ze nic nie robią albo ewentualnie instalacje badawcze za miliony i wspierają się publikacjami studentów II roku MiT którzy taka sama instalacje budują za promil tego co polscy naukowcy są w stanie wyszarpać z środków przeznaczonych na rozwój- generalnie KORYTO! ci bardziej kumaci studenci idoktoranci jak widza ze to wszystko to koryto, uciekają czym prędzej na zachód, to jest dramat... w tej chwili nie mamy nawet własnego przemysłu samochodowego bo po co ? Kasę lobbingowe grupy zapłaciły i żyjemy przekonaniem ze Mamy przecież VW i BMW, dramat !! Polacy potrafią maja pomysły są innowacyjni tylko są niszczeni przez ten uczelniany beton który im mówi po co? Skoro taniej mamy z zachodu? To może po co uczelnie skoro polska myśl nie ma już dzisiaj najwyraźniej żadnego sensu ...
@@jumanji-cs9ky Tak Polska ma dużo problemów. W dużym skrócie wskazujesz parę faktów sporo też mitów. Autor Zabytków Nieba wyjaśnia częściowo czemu w Polsce nie ma robudowanego i samodzielnego przemysłu lotniczego, przyczyny były dwie interwencje sowietów i brak kasy. I o ile z w PRL brak kasy nie był tragedią to sowieci już tak. I przemysł się nie rozwijał nie budował własngo potencjału. W lata dziewiędziesiąte weszliśmy z nierentowną gospodarką gdzie państwa nie było na nic stać. Przemysł lotniczy nie był konkurenycjny, był przestarzały i mało wydajny. Co do tego jak wygląda kadra naukowa w Polsce nie chcę sie wypowiadać bo nie wiem.
Polsce by się przydało ze 100 samolotów a jak się da to i 250 ale czy w warunkach przewidywanego pola walki będzie się dało używać to jest wielka niewiadoma. Polska w każdym razie nie jest w stanie wyprodukować z siebie przez kolejne lata nic podobnego do F35, a licencji nam nikt nie sprzeda. Japończycy to inny przypadek gdyby nie dostali licencji sami by sobie budowali samolot.
Dlatego piszę o maszynach rozpoznawczych bo można rozwijać sprzęt autonomiczny a przede wszystkim własny. Jak się zbuduje taki samolot można pomyśleć nad kolejnym do innych zadań, albo nad własnymi pociskami manewrującymi. Do potencjału przemysłu w jakiejś dziedzinie dochodzi się latami. Masz przykład Bumaru Łabędy gdzie zwolniono spawaczy i już się tam czołgów nie dało budować bo nowi pracownicy nie potrafili spawać blach pancernych.
A teraz wpisz sobie w TH-cam Scorpion aircraft. Także... Amerykańska firma TEXTRON produkuje Scorpiona. Czyż nie jest podobny?
W 1992 roku byłem na konferencji w Instytucie Lotnictwa. Była w hangarze drewniana makieta np. 2 wersji (silniki odrzutowe, stateczniki schodzące się). W makiecie był m.in. ówczesny minister Henryk Goryszewski- który wykazał się dobrym wyczuciem równowagi- schodząc przodem po stromej i wąskiej drabince prowadzącej do kabiny. W g mnie spełnienie zamierzeń manewrowości z szacowanym udźwigiem użytecznym było niemożliwe do uzyskania - np. obciążenie powierzchni płata przekraczało 400 kg/m2 przy niskim wydłużeniu płata. Tym bardziej było to nierealne odnośnie krótkości startu- przy silnikach o małym stosunku dwuprzepływowości i też dużym obciążeniem ciągu przy masie maksymalnej. Co ciekawe- zwolennikiem pracy nad projektem był prof. Tadeusz Sołtyk- ale to chyba z tego powodu, aby popierać krajowy przemysł lotniczy. Taniość konstrukcji była widoczna w innych konstrukcjach lat 90. Byłem w trakcie oblotu PZL-126 z silnikiem Franklin. M. Aksler gonił tym samolotem po pasie aby po ok. 800 metrowym rozbiegu wznieść się z ok. 0,8 m/sek wznoszenia. Prof. Sołtyk- który bywał od czasu do czasu w hangarze PZL stanął przy samolocie Mrówka i spytał o silnik i masę. Chwilkę zdumiony pomyslał i odrzekł w mniej więcej takimi słowy: " przed wojną uczono mnie, że samolot ma latać albo na skrzydłach albo na silniku. Tu nie widzę ani jednego ani drugiego. Ale- to było przed wojną, więc dość dawno temu". Myślę, że do Skorpiona też można by słów takich użyć.
Prace nad aerodynamiką tego samolociku trwały wg mojej wiedzy do 1996 r. W moim archiwum mam(muszę znaleźć i skanować) zdjęcie modelu tunelowego, w tunelu aerodynamicznym 1,5 metrowym. Wg mnie projekt był nierealny. Pamiętam tak,że przeliczyłem go sobie na podstawie masy startowej,promienia współczynnika przeciążenia promienia czasu zakrętu. i wyszły mi jakieś nierealistyczne wartości współczynnika siły nośnej.
@@piotrstrzelczyk5248 Bo nie chodziło to czy Miś miał jakikolwiek sens tylko o to aby go budować.
Ale Mrówka latała/lata? To nie rozumiem o co biega . W końcu gdyby nie nowe, to dalej oglądalibyśmy ptaki owady a Ludzkość siedziałaby dalej na ziemi marząc
@@ggnagognagoma2462 Trudno nazwać lataniem z max. wznoszeniem 0,8 m/s przy starcie. Pułap praktyczny przyjmuje się , gdy prędkość wznoszenia spadnie do 0,5 m/s. To jaki pułap miała Mrówka, 100 m? przecież tym nie da się latać. Tak żenujące osiągi to kompromitacja.
Mam samolot UL, o masie własnej 300 kg, startowej 500 kg, silnik 80 KM i rozbiegu 100-120 m z trawy i wznoszenie 5 m/s. Odpowiednio Mrówka 300 kg, 420 kg, 60 KM, 800 m z asfaltu i 0,8 m/s. I to powstało w zakładzie lotniczym, zaprojektowane i z budowane przez fachowców?
@@laserniebieski768 Piszesz dzisiaj , może ktoś weryfikował nieznane nam założenia,wiedzę w praktyce
Tyle lat kurwa. Wybitni Inżynierowie i ani własnego samochodu, ani samolotu.. Przerażające.
Na szczęście Polska zawsze była jest i będzie potęgą na morzu
racja. Tu się nie da niedosadnie. Ani samochodu ani samolotu.
czyli że co? Że nie są wybitni? twierdzisz, to że nie powstają Polskie konstrukcje jest winą inżynierów? Przerażające jest to że inżynierowie się nie mają szans wykazać, nie że ich nie ma... Polska nie ma być źródłem technologi tylko robotników
Pójdziesz do piekła!!!! Polacy są uczciwi, zawsze nadstawiają drugi policzek, nie mordują i nie wydalają, a jeśli któremu zdarzy się puścić bąka to zawsze (!) o zapachu fiołka!!!! Są idealni ty......... LEWAKU/LEWACZKO czy LEWARKU.....!
@@tompyt6 polacy sa uczciwi :D....owszem ty czy ja inni, ale nie ci co maja hajsu tyle by te uczciwosc kupowac
Na początku lat 90-tych miałem dużo szczęścia i wraz z grupą wojskowych uczestniczyłem w spotkaniu z Andrzejem Frydrychewiczem (jeśli dobrze pamiętam, to był właśnie on). Wizyta w PZL-WSK była robocza i rozmowy były prowadzone w prostych żołnierskich słowach. Przerażające było to co usłyszeliśmy. Arogancja ówczesnych władz, zarówno kraju jak i przedsiębiorstwa była zatrważająca. Wtedy mnie to dziwiło. Dzisiaj nie mam złudzeń. Szkoda, że Skorpion nie powstał.
Jak to w wojsku, znając 3 rzeczowniki i 3 czasowniki można powiedzieć wszytko. ;-) A można prosić coś więcej nt tego projektu?
@@tomaszjan8598 uwalenie całego projektu było polityczne. Iryda miała lepsze "plecy" chociaż na starcie była samolotem przestarzałym. Nie bez powodu nazywano ją polskim Alpha Jet. W przypadku Skorpiona prace nie były tajne, ale zachodni kooperanci (silniki, awionika, fotele wyrzucane) prosili o dyskrecję. Co zrobiła dyrekcja WSK? Nie pytając zespołu konstrukcyjnego o zdanie, z zaskoczenia urządziła oficjalne święcenie makiety samolotu. Następnego dnia kooperanci pytali WTF? Takich kwiatków było więcej, ale już wszystkiego nie pamiętam. Typowe polskie piekiełko.
Hehe, mam nawet artykuł z gazecie z pocz. lat 90 jak Wałęsa ogląda makietę Skorpiona. Ale pocieszmy się, że przed wojną nie było lepiej. Mieliśmy np nowoczesne Łosie, ale co z tego skoro Łoś kosztował 500 tys zł i za niego można było mieć np 3 myśliwce PZL P-11/ P-24. A w czas nie zrealizowano mało odkrywczego, ale skutecznego pomysłu przerobienia Łosia na myśliwiec. Projekt Wilka nie wypalił z powodu niskiej mocy silników. A z Jastrzębiem też się spóźniliśmy. Kiedy kraje zachodnie już w 1 poł. lat 30 zaczynały projektować dolnopłaty z chowanym podwoziem, to my ciągle zapatrzeni w płat puławskiego- który faktycznie do 36 roku dawał radę. Nawet Rumunii byli mądrzejsi bo o ile Polacy konstruując Jastrzębia wykonywali podwójną robotą głupiego, to np Rumuni leniwi wzięli tylną gotową część produkowanego u nich PZL P-11f i dorobili przednią od oparcia pilota. Czyli jednak dało się prościej, szybciej, taniej i skuteczniej niż nasz Jastrząb. Ale nie myślano przyszłościowo. A sorry, zamiast brać się w poł. lat 30 za nowoczesny myśliwiec, to konstruowano alternatywę, ale Łosia, czyli Żubra. :-D Tak, że Polska kwiatkami stoi. :-D
To byś dzisiaj miał kilkanaście maszyn, które na wile by się nie zdały... To była maszyna na konflikt o niskim natężeniu. Ganianie partyzantów czy wojnę hybrydową. Nas na taki sprzęt nie stać. Musimy mieć sprzęt na zagrożenie konfliktem o większym natężeniu, który jest dla nas większym zagrożeniem.
Więc gdyby PZL 230 by powstał mieli byśmy kilkanaście samolotów stworzonych pod konflikt, który nie jest dla nas największym zagrożeniem. A godzina lotu by swoje kosztowała (silnik odrzutowy generuje znacznie większe koszty utrzymania niż śmigłowy). Czyli płacenie za zakup i utrzymanie jej w służbie maszyny, która niewiele nam oferuje.
Przy tym nasyceniu OPL potencjalnego npl, to Su-22 nie ma szans pohasać. A co dopiero wolniejsza maszyna, która nie jest zaprojektowana tak, by móc przyjąć "na klatę" zbyt wiele.
Najbardziej u nas opłacalnymi maszynami są WSB, a nie wąsko wyspecjalizowane konstrukcje. Wprawdzie A-10 czy Su-25 wyobraźnie stymulują, jednak to komponent SP zupełnie innych od naszych. Poza tym Skorpion nie był A-10 czy Su-25.
Więc dobrze, że Skorpion nie powstał. Nasz przemysł mógł stworzyć samoloty szkolne. I na tym w swoim czasie powinniśmy się skupić. Z Irydą się nie udało, szkoda. Za to Orlikiem się udało. I bardzo dobrze.
PZL 230 to był drenaż budżetu. W dodatku budżetu w którym na niewiele starczało.
@@grzegorzrutkowski1733 No ja nie wiem, czy z Orlikiem się tak nam udało. Zrobiliśmy coś podobnego do Irydy, czyli samolot, który latał od lat w różnych krajach świata. Skorpion mógł być przepustką do rozwoju przemysłu lotniczego, ale łatwiem było wszystko udupić, fabryki sprzedać i teraz to dopiero mamy manufaktury robiące nic. Podzespoły i drobnicę dla wielkich. Wystarczy popatrzeć na Embraera, który przy mocnym wsparciu rządu i partnerów osiągnął co osiągnął. Teraz weszli oficjalnie pod skrzydła Boeinga i chyba raczej nie narzekają.
No i skończyło się jak zawsze na planach i marzeniach
może jak często to bywa, chodziło o hajs. Po planować, zbudować makietę, pomarzyć i wyciągnąć ile się da?
plany, marzenia.. przecież to jest gotowy projekt. Żydzi z USA pewnie zablokowali. W końcu od nich kupujemy f-16 i inne badziewie. Zablokowanie takiego projektu to czysty zysk.
@@zov_fotografia Tiaa... szkoda że USA zamiast wcisnąć nam swoje okręty pozwala budować nam niszczyciele min. Czyżby nie zwietrzyli hajsu? Z dobrej woli pozwolili nam też kupić samoloty CASA C-95 zamiast faworyzowanych przez siebie C-27 Spartan czy M346 Master zamiast T/A-50 Golden Eagle 😎 Troszkę logiki 😋
Do planów to było daleko....
@@Fu11SpectrumWarrior Spartan jest włoski, nie znam amerykańskich niszczycieli min zwłaszcza z sukcesami eksportowymi. A że nie blokują wszystkich projektów nie znaczy że nie robią nam koło dupy - vide ZSSR i Iskra też jakoś przeszła
Szacunek dla Pana wiedzy! Bardzo ciekawy film, jak zwykle :)
Kiedyś słyszałem o tym projekcie. Serdeczne dzięki za odcinek 😊
Tak posłuchać to taki opis idealnego samolotu. W sensie skorpion miał być..... i tu lecimy ze wszystkimi pozytywnymi cechami jakie może posiadać samolot. Zabrakło jeszcze zdolności do lotów w kosmos i podgrzewanych foteli
Swietny program!
PZL-230 nie był potrzebny w latach 90-tych ponieważ posiadaliśmy wystarczającą liczbę stosunkowo nowoczesnych i młodych samolotów uderzeniowych (105 Su-22M4 i Su-20) oraz śmigłowców (30 potem 46 Mi-24W i D) natomiast brakowało nowoczesnych myśliwców (mieliśmy tylko 9 MiG-29A i wymagające modernizacji starsze 31 MiG-23MF oraz 65 MiG-21bis).
Zkłady PZL ledwo dawały sobie radę z produkcją PZL-130. Park maszynowy był zużyty a brakowało kadr. Nawet I-22 samodzielnie nasz przemysł nie był w stanie dopracować - szans na duże zamówienia nie było. WP posiadało 75 SBLim-2 i 265 TS-11 czyli przez dekadę samolotów szkolnych mieliśmy dość dla WP (to również zmniejszyło sens produkowania PZL-130 skoro Iskier było dużo a pieniędzy WP nie). Zmodernizowano w latach 90-tych OPK, która w wyniku rezygnacji z S-300PS-1 wyglądała bardzo źle i to był priorytet plus pozyskanie myśliwców (co częściowo uczyniono).
Te liczby i tak wyglądały naprawdę imponująco w porównaniu z tym czym dysponujemy teraz :(
@@SkautEPZA Dodałbym, że obecnie część liczb odnosi się wyłącznie do stanu ewidencyjnego. Tzn. Su-22M4 w 2018 r. bez uzbrojenia kierowanego nie wiem czy można porównać do Lim-6bis,R w 1991 r. - wtedy je wycofano.
Nie wiem kolego, czy zdajesz sobie sprawę z tego czym jest de facto Su-22M4/Su - 20, w kodzie NATO mają swoją odmianę "Blind Boxer", czyli "ślepy bokser", pogadaj z pilotami to wytłumaczą ci dlaczego.
@@waldemarczarnecki1567 Zdaję sobie sprawę czy jest i czym był Su-22M4, z pilotami rozmawiałem.
Pamiętajmy jednak, że zakupiliśmy ich 90 Su-22M4 i 20 Su-22UM3K wszystkie dostarczone w latach 1984-1988 (pomijam Su-20 ale tych było tylko 20 w 1991 roku) czyli samolot był stosunkowy młody i dysponował dużym zapasem nalotu w latach 90-tych (posiadaliśmy zapasy uzbrojenia i części do niego).
Były propozycje modernizacji ale nigdy z żadnej nie skorzystaliśmy a szkoda ponieważ dalej eksploatujemy 18 sztuk.
Samolot szybko wycofano z eksploatacji w ZSRR i krajach dawnego UW po 1991 r. tylko, że tam była alternatywa a u nas ani pieniędzy ani alternatywy. My chcąc uniknąć wciśnięcia nam Su-25 próbowaliśmy wykorzystać jako alternatywę I-22 Iryda.
@@waldemarczarnecki1567 Poprawiłem na stosunkowo nowoczesne i młode samoloty uderzeniowe. Dziękuję za zwrócenie uwagi, przesadziłem z tym polskim Tornado IDS :)
Pamiętam jak na początku lat dziewięćdziesiątych media w kółko trąbiły na temat tego samolotu .No oczywiście skończyło się na gatkach i mażeniach 🙃
Bardzo zgrabnie i przystępnie opowiedziane. Dziękuję!
Pełen szacunek,ale dobre intencje i serce nam nie wystarczy. Swołodż ma lejce w dłoniach.
Aby zbudować porządny samolot to potrzeba naprawdę porządnej kasy i odpowiednich technologii . W dzisiejszych czasach mało który kraj na to stać , nawet Amerykanie powołali międzynarodowy program "Joint Strike Fighter" w celu budowy F35 .
Jesteśmy mistrzami w robieniach koncepcji i planów
Ale nie produkcji
@@maziarskypl8586''Jesteśmy mistrzami w robieniach koncepcji i planów' = Naród złodziei.
Szary209
. Tak, jesteśmy mistrzami w robieniu koncepcji i planów, bo z tego można pieniądze wyciągnąć! Nie chodzi o zrobienie czegokolwiek, tylko o kasę. Jakiś czas temu jakaś firma dostała kilkadziesiąt milionów złotych od rządu na opracowanie polskiego auta. 3/4 tej kasy, przez kilka lat, poszło na obsługę tej firmy i jakieś prezentacie w programie graficznym. Teraz kasa idzie na jakieś bzdury typu "elektryczny samochód", są do wzięcia grube miliony! Powstanie to auto? Z pewnością nie! Na tej sławnej korwecie na bogato zrobiło się wielu ludzi z kilku opcji politycznych. Nie znasz kolego klasyki, która mówi, że największe pieniądze zarabia się na słomianych inwestycjach!
Wojsko, pod koniec lat 80-tych miało w planach wprowadzenie do użytku samolot bezpośredniego wsparcia pola walki. Miał on zastąpić wychodzące z użycia samoloty Lim-6bis. Pisząc swego czasu pracę magisterską natknąłem się w Centralnej Bibliotece Wojskowej na opracowania dotyczące wykorzystania takiego samolotu w naszej armii oraz wstępne projekty analizujące ich wykorzystanie wraz z szacunkowymi osiągami takiego samolotu. Powstawał wtedy nie tylko Skorpion, ale również Pirania jak i później samoloty szturmowe oparte na samolocie Iryda - Orkan. Miałem też kontakt na WAT z prof. Danileckim, który był bezpośrednio zaangażowany w projekt Skorpiona i dużo opowiadał o wymaganiach stawianych tej konstrukcji. Udało się stworzyć projekt samolotu wysokomanewrowego. Miało to swoje odzwierciedlenie w obliczeniach. Sam projekt Skorpiona upadł, jak i pozostałe projekty. Trafiły one w zły moment, kiedy w naszym kraju następowały przemiany ustrojowe i mimo szczerych chęci osób zaangażowanych w projekt brak było poparcia ze strony osób decyzyjnych, ale to już inna historia. Sami takiego samolotu byśmy nie stworzyli, ale w kooperacji z firmami zachodnimi mogło by się udać. Tym bardziej, że prognozy pokazują iż tego typu statek powietrzny, lekki mały manewrowy szturmowiec stał się potrzebny co widać po programie OA-X w USA, w którym bierze udział m.in. samolot firmy Textron o nazwie SCORPION.
Dobrze, że przerwano ten projekt Skorpiona, bo służył tylko do wyciągnięcia pieniędzy.Panowie Danilecki i Frydrychiewicz, twórcy idei Skorpiona, spłodzili prosty, tłokowy samolocik Osa, który według ich zapowiedzi miał mieć cudowne właściwości, miał przewyższać wszystkie istniejące i nie istniejące samoloty tej klasy. Minęło już prawie 10 lat od tych zapowiedzi, samolot powstał, oczywiście za duże pieniądze z budżetu, ale do tej pory nie został oblatany.To ile by trwało i za ile pieniędzy doprawadzenie Skorpiona do użytku, skoro nie potrafią sobie poradzić z prostym samolotem, jakie amatorzy potrafią zbudować w garażu (np. GP-5, KB-2 Jerzyk itp.)? Pewnie do dzisiaj by powstała 28 wersja Skorpiona, ale żądna nie oblatana. FBW -kto to miał zrobić w Polsce, kiedy nigdy u nas tego nie robiono, na świecie tylko w kilku państwach mają o tym pojęcie. A Skorpion miał za dużo rzeczy nowych i w Polsce mało znanych z doświadczenia -FBW, układ kaczki, jakieś wychylane skrzydło, jakieś pseudo stealth. Doskonały przepis na katastrofę projektu.
@@laserniebieski768 ', jakieś wychylane skrzydło, jakieś pseudo stealth. Doskonały przepis na katastrofę projektu.' Celowe dodatki cwaniaczków Danilecji i Frydrychiewicz, ażeby projekt nigdy nie został wdrożony, kosztem życia setek poborowych - gdyby doszło do konfliku. W zamian za bzdurne benefity epoki komunistycznej.
Miałem okazję pracować przy projekcie samolotu CAS na bazie Irydy. Budowaliśmy środowisko obliczeniowe ASSW: Automatyczna Synteza Samolotu Wojskowego.
Myślałem, że to był bardziej absurdalny projekt. Świetny odcinek, dziękuję.
Pamiętam czasy tzw. "tamte". Latałem TS-8, TS-11, Lim 2, Lim 5, Mig 21 itd. Wtenczas w wojsku, wbrew pozorom mówiło się po cichu o polskich wybitnych konstruktorach, wybitnych konstrukcjach, które nie mogą rozwijać się, bo przeszkadzają nam "towarzysze", dzisiaj tak chętnie określani rusycyzmem "Sowieci", czego nie lubię. Wtenczas większość pilotów wojskowych wierzyła w tę teorię. Przecież mieliśmy takie piękne tradycje przedwojenne, a i po wojnie Tadeusz Sołtyk budował znane i udane konstrukcje, które wszyscy znamy. Sławny i dyskutowany był Grot. Mówiono, że gdyby nie Związek Radziecki, bylibyśmy techniczną potęgą lotniczą. Tak mi się i wtenczas wydawało. O ile krótko po 1989 roku można było jeszcze tej teorii hołdować, o tyle dzisiaj chyba już wszystko jest jasne. Nie potrafiliśmy skorzystać z wolności w tym względzie, lub wolność dalej nie jest wolnością. Rozwój polskiej myśli lotniczej to nie, wbrew pozorom wolna RP, a zniewolona PRL. Te Polskie zabiegi budowy Grota czy Skorpiona przypominają mi trochę irańskie; budowaliśmy futurystycznie wyglądające makiety, a to zbyt mało.
tyle, że teraz samoloty są paskudnie drogie i liczba ich producentów drastycznie zmalała.
@@piotrmackowiak9636 Masz rację, ale np. Czesi czy Słowacy poradzili sobie, wykorzystując potencjał konstruktorów wchodząc w lotnictwo ultralekkie. Powstało mnóstwo konstrukcji zaawansowanych technicznie, o dobrych osiągach, którymi zdobyli rynek.
A u nas, zamiast zrobić podobnie, to robiono i dalej się robi wydumane konstrukcje (Skorpion, Bielik, Orka, Harnaś, Osa) które nie miały szans na produkcję seryjną. W tą tendencję wpisuje się również Flaris, obawiam się , że nigdy nie będzie produkowany seryjnie. Obym się mylił.
Moim zdaniem te wszystkie opowieści o nie pozwalających na rozwój "towarzyszach" z Moskwy to bujda na resorach. Jestem przekonany że było to łatwe zdanie, które miało na celu ukryć brak potencjału i środków na dalsze prace B&R. Projekt i wdrożenie fiata Uno w 1980 r. kosztował 700 mln $. Cały PRL wyłożył się w 1980 z powodu 24 mld $.
Kiedyś było łatwiej. Zgoniło się winę na Ruskich że nam nie pozwalają. Teraz co powiedzieć można na to że rowerów własnych nie mamy a co dopiero samoloty? Polska.
Odpowiedź jest prosta. "Pinindzy ni ma".
Thanks for the research and presentation of this little known project.
Kurwa jak ja mam dosyć tych polskich wspominek. Liczą się fakty! Efekty! Czyli latające dziesiątki maszyn a nie plany. Pełny to bajki fantazje marzenia sny o potędze. Skorpiona NIGDY nie było. Taki "samolot" może sobie namalować każdy zdolny licealista informatyk a jego kolega zdolny uczeń 2 klasy zawodówki stolarskiej zrobi ku makietę. Bicie piany
Brawo trafiłeś w dychę. Typowe polskie bicie piany i mokre sny o potędze połączone z cwaniaczkowatym wyłudzaniem kasy od państwa
A co najgorsze nie można zaprzeczyć że samolot tego typu może być nam potrzebny.
Fantastyczny sprzęt. Świetny materiał. Dziękuję
Tak sobie myślę, "Skorpion" jako bezzałogowiec...?
Jak już o niezrealizowanych planach polskiego lotnictwa wojskowego, to może PZL 62?
A kiedy "Dromader"?
Wiem, wiem, nie naciskam już. :) Ale się świetnie słucha. Merytorycznie Pan opowiada (co się dziś rzadko zdarza i często scyzoryk otwiera mi się w kieszeni, jak słucham amatorów "opowieści dziwnej treści"). Drobne wpadki? Każdemu się zdarzają, a u Pana są od razu prostowane!
Doskonała robota! Gratuluję i czekam na więcej.
Amerykanie w latach 70 zbudowali F-15. Polacy w latach 90 zrobili to...coś. Natomiast Irydę utrącili
Przyjemnie się słuch Pana materiałów filmowych. Pozdrawiam.
MIAŁEM 16 LAT TO KUPOWAŁEM LOTNICTWO TO BYŁ ROK 91 PIĘKNE CZASY FAJNY FILM POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI 👍🇵🇱
Też mam te same nr ze Skorpionem!
Pamiętam że istniały projekty alternatywne do skorpiona. Między innymi był pomysł zmodyfikowania I-22 IRYDA, do jednoosobowej wersji szturmowej, wyglem przypominającej SU-25.
Pozdrawiam "Zabytki Nieba" dziękując za kolejny ciekawy odcinek.
Patrząc na to co dzieje się w polskim przemyśle lotniczym widzę porównanie do czasów międzywojennych. Nic się nie zmieniło.
Ja w każdej dziedzinie widzę porównania do czasów międzywojennych. Niestety 1939 zbliża się nieubłaganie...
I się dziwić że nasi inżynierowie wyjeżdżają za granicę by realizować swoje pomysły. U nas tylko plany, było, jest i jak czegoś nie zrobimy dalej tak będzie
korupcja zabija polska mysl techniczna
Pomysły to realizuje się gdy zakładasz własną firmę - twoje ryzyko, twój zysk. A gdy masz firmowe lub publiczne pieniądze to pracujesz wg zamówienia. Tutaj nie wiadomo czy było jakieś realne zamówienie. Jeśli tak to na ile sztuk? Czy to miało szansę się zwrócić?
Przedtem ,był prikaz kupowania wszystkiego z ZSSR, a teraz jest z USA. Nasz przemysł leży rozłożony na łopatki, a ojciec wspominał jeszcze jak w kampani wrześniowej latał na Łosiu. Pozdrawiam.
Łoś , mój Boże jaki to był cudowny samolot, a Jastrząb, a Sum, a Mewa?? Wspaniała Polska myśl techniczna!!
?????Powie mi pan kto jeszcze produkuje samoloty 5 generacji ???
Coś mi się nie chce wierzyć ale ok...
5:50 Myślę że jest świetny jednak nie na tamte czasy i nie w takim wykorzystaniu jak sobie to wyobrażano. Moim zdaniem powinno się do niego powrócić ale przy założeniu że będzie dronem szturmowym. 1:47 Z tymi pierwotnymi silnikami turbośmigłowymi byłby w sam raz, może nawet z jednym silnikiem. Bez pilota byłaby inna areodynamika z przodu, w zasadzie wystarczy ładowność 1tony uzbrojenia. To jest dron, on i tak idzie na straty. Im taniej i prościej tym lepiej.
Też tak to dziś widzę
6:33 wydrenować jak najwięcej myśli technicznej pozostawiając syf i pustkę , tak chcą z nas zrobić wariata Epickie !!!
Ważne że kasę wydali na plany, makiety i inne pierdoły. Kto miał na tym zarobić to zarobił i nie pierwszy i nie ostatni raz.
Pamiętam go ze Skrzydlatej Polski. Dobrze że ktoś o nim jeszcze pamięta. Pozdrawiam i proszę o więcej materiałów.
Samolot jak na początek lat 90 tych piękny, prześliczny, chyba nigdy wcześniej , no może poza "grotem" (ale to lata 60-te) nie mieliśmy ładniejszego samolotu.
Nie żartuj, przecież to wygląda jak karykatura samolotu, ma złe proporcje,
mógłby bez zmian wyglądu "grać" w animowanych filmach dla dzieci typu "Samoloty".
Bardzo fajny materiał. Kiedyś widziałem jedno zdjęcie Skorpiona i bardzo mnie zachwycił pod względem wyglądu. Nie wiedziałem, że miał być taki mały ;)
Niestety w dzisiejszych czasach przemysł lotniczy w Polsce właściwie nie istnieje, nie licząc firm prywatnych bądź filii firm produkujących samoloty cywilne, w dodatku z obcym kapitałem.
Przed II WŚ próbowano upaństwowić firmy prywatne -co się nie udało- po upadku komunizmu wszystko zaczęto wyprzedawać...
Hej Marku, właśnie się dowiedziałem, że jesteś także Ratownikiem Medycznym BRAWO! TU nie ma ludzi z przypadku, a jak są, to na chwilę. Czy znasz Borkosia z Warszawy? Jeszcze przed Jego wypadkiem miałem przyjemność go przypadkiem poznać na ulicy Warszawy, mega pozytywny gość, duża wiedza, duże doświadczenie , konkretny do bólu i tak ma być! Pozdrówka ze stolycy
Ja to raczej byłem niż jestem ratownikiem, bo już w tym zawodzie nie pracuję i raczej do niego nie wrócę. Ale nie byłem ratownikiem z przypadku. To jest za długi proces kształcenia, żeby ktoś z przypadku się nie zniechęcił. Borkosia nie miałem okazji poznać, ale też kiedyś jeździłem jako ratownik motocyklem, tylko jednośladowym i nie w Warszawie 😊
Czy ja mogę tylko powiedzieć, że oryginalny projekt wyglądał genialnie? Jak z jakiegoś dieselpunku albo innego S-F.
Oryginał czyli ten turbosmigłowy?
Panie, komu to przeszkadzało? A-10 też odrzutowcem nie jest.
@@piotrczuchowski1080 To czym jest A-10 jak nie odrzutowcem?
To był MIŚ na miarę pokolenia lat 70... :)
Nie, to nie był MIŚ. To była kolejna zmarnowana szansa.
@@wojtekbratek5156 nie uważasz, że za dużo tych kolejnych zmarnowanych szans??? Nawet Rumuni mieli swój samolot bojowy. Jeżeli coś się powtarza zbyt często, to jest to rutyna. Dla mnie to MiS i nic więcej (kase wydano i to nie małą, jak w Misiu na Misia)... Coś co powstało tylko jako makieta i to kilkanascie razy modyfikowana, to nie był GROT, czy nawet Iryda czy też Bielik. To był pomysł i nic więcej... Mam gdzieś nawet książkę o Polskich prototypach... Czujesz? Książke wydano o prototypach samolotów. A w tym czasie tylko TS11, Limy, Orlik i kilka cyilno wojskowych powstało seryjnie. Resztę to MiSie (prócz Irydy, tam ukręcono łeb nie wiadomo po co) Nawet SOKOŁA uśmiercono.
@@wojtekbratek5156 Szansa na co? Ile szt wojsko miało zamiar kupić? Były jakieś konkretne rozmowy o pieniądzach? To był niestety MIŚ.. Robić projekt, wyjdzie- nie wyjdzie, nie ważne. Przez jakiś czas bierzemy kasę, pokazujemy kolejne makiety. Prasa pieje z zachwytu, oficjele się fotografują na tle, konstruktorzy dostają kasę.
Kiedyś za dzieciaka będąc w Wawie, w jakiejś hali muzealnej gdzie były m.in. szczątki chyba liberatora ciekawość zmusiła mnie do odsłonięcia kotary odzielajacej wystawę od właśnie makiety skorpiona. Zrobił na mnie ogromne wrażenie, nie mogłem zrozumieć dlaczego stoi schowany, pomyślałem że to może jakiś prototyp wersji która wejdzie do produkcji no ale dupa. Niemniej jednak jest zajebisty.
No robi wrażenie na przyglupach, prawda Radziu?
Zabawne, żśe wciąż są ludzie którzy autentycznie wierzą, że ten "projekt" miał jakiekolwiek szanse na realizację, a nie był tylko próbą wyciągnięcia hajsu z budżetu, żeby przetrwać ciężkie czasy, jakimi był początek lat 90tych :)
W sumie zabawny jest fakt, że w polsce projektowało się, prototypowało i opracowywało więcej sprzętu wojskowego (nie tylko lotniczego) za czasów złego moskiewskiego buta, niż dzisiaj w czasach "wielkiej, wolnej polski"... śmieszny kraj mamy bez ironii to piszę.
A co do gigantycznych ilości kasy jakie pochłaniają projekty wojskowe które obecnie praktycznie nigdy nie wychodzą poza fazę rysunków to tylko dowód na to, że nasza zbrojeniówka służy do drenowania państwowych pieniędzy w prywatne ręce. Nic więcej.
Nie na uzbrojeniu dobrobyt opieramy w przeciwieństwie do was
@@kubakruk4467 Dobrobyt? Hahahahahah xD
@@RoozyyK Widzisz mam porównanie z czasów radzieckiego dobrobytu
@@kubakruk4467 Gościu zmniejsz dawkę albo leki bo gadasz bez sensu. Wyjedź na zchód i zobacz jak tam wygląda dobrobyt przy jednoczesnym rozwijaniu zbrojeniówki i krajowych projektów. U nas dzisiaj nie ma ani dobrobytu ani zbrojeniówki.
@@RoozyyK Wybacz ale do wschodniego dobrobytu nawiązywałeś a jego jeszcze pamiętam
Kupowałem w pierwszej połowie lat 90' tę gazetę i była tam reklama. Wczoraj łoś , dzisiaj orlik , jutro skorpion.
Czasami mam wrażenie że nasi konstruktorzy lotnictwa albo byli bardzo niedowartościowani ...albo musieli wykazać coś pionierskiego w projekcie by dostać na niego fundusze . Przecież ta konstrukcja wymagała prostoty ..coś na wzór A10 thunderbolta.. szerokie skrzydła o dużej powierzchni nośnej tak by przy małych prędkościach samolot miał prawo lecieć z dużym obciążeniem . Nie mogę więc pojąć dlaczego ta konstrukcja wygląda jak Lockheed SR-71 Blackbird ( jeden z najszybszych samolotów w historii lotnictwa ) z komputerowym systemem sterowania ...wyciągniętym chyba z bombowca B-2....Jak taki mały samolot o tak wąskich skrzydłach miał dobrze sprawdzić do wsparcia działań lądowych . Im więcej nad tym myślę tym mam wrażenie że ktoś tam opił się absyntu... Przecież zasadę działania takiego samolotu rozgryźli na 2 wojnie amerykanie ...tzn samolot odgrywa znaczenie gdy przewaga w powietrzu jest już zdobyta, więc prędkość powinny oddać pola wytrzymałości maszyny oraz prostocie pilotowania . Taki był P47 i taki jest A10 który służy w armi USA po dziś dzień .
Teraz jest "moda" na tanie samoloty wsparcia z powietrza, o napędzie turbo śmigłowym albo turbo wentylatorowym. Nasz projekt w tym sensie wyprzedzał swoją epokę :P. Tak samo skorpion jak i inne projekty owego czasu, był to projekt zbyt samodzielny aby się udał. Jak zwykle wszystko chcieli sami projektować, wyposażenie samemu i ciągle dodawane nowe możliwości, dlatego owy projekt i inne upadły, za często rzucamy się na "głęboką wodę", tak się nie nauczymy pływać.
czytałem o projekcie w "skrzydlata polska" piekny projekt
!
Projekt,wykonanie prototypu i jego testy to bardzo droga i czasochłonna inwestycja.Biznesowo licząc to się opłaci po wykonaniu iluś tam sztuk w produkcji seryjnej.....jak nie ma zamówień ....nie ma sęsu wymyślać koła 2 raz.Przykład Irydy ,co się udało to Iskra ale tylko dlatego że kilka krajów Układu Warszawskiego przyjęło go jako samolot szkoleniowy.Pytanie czy lepiej inwestować w skomplikowane samoloty czy w bezzałogowce i systemy tanich i skutecznych rakiet przeciwlotniczych.Mam wrażenie że mamy środki i ludzi zdolnych skonstruować dobre,skuteczne i tanie rakiety przeciwlotnicze ,może w tym kierunku warto iść.
Iskra oficjalnie przegrała konkurs na samolot szkoleniowy dla krajów Układu Warszawskiego - w tej roli była używana tylko w Polsce i w Indiach.
Natomiast w pozostałych kwestiach całkowicie się zgadzam. Inwestycja ma się zwrócić, w przeciwnym razie jest to marnowanie publicznych środków.
Film ciekawy i chyba nie dałoby się więcej faktów przytoczyć. Samolot zaś w/g mnie mocno spóźniony gdyż ówczesny ZSRR z SU-25 jak i USA z A-10 już 10 lat wcześniej mieli odrzutowe samoloty wsparcia a dodatkowo naszym problemem był brak systemów wspierajacych samoloty wsparcia (mowa o środkach wykrywajacych i wskazujacych cele do ataku) inaczej taki samolot jest ślepy i małoskuteczny. Przykladem moze być radziecka interwencja w Afganistanie oraz już rosyjska w Czeczenii gdzie samoloty te mówiac krótko nie popisywaly się. Natomiast A-10 czy to w czasach Pustynnej burzy czy Iraqi Freedom pokazywaly co taki samolot jeszcze potrafi własnie dzięki samolotom i śmigłowcom obserwacyjnym jak OV-10 czy OH-58D. Polsce bardziej przydały by się nowe smiglowce bojowe (rozważano nawet pozyskanie ex-holenderskich AH-64A po ich zastąpieniu przez AH-64D ale znowu zapomniano o OH-58D które do dziś pełnią w US Army ważną rolę mimo ze już to leciwe ptaszki) W ogóle samoloty szturmowe nie są w europie najskuteczniejsze czego dowodzi fakt braku ich odpowiedników w krajach europy zachodniej nawet mimo doświadczeń Anglii i Niemiec w samolotach tego typu jak Mosquito, Hurricane Mk. IV z dzialkami 40mm czy niemieckie Ju-87G z 37mm lub Me-410-A1/U4 z dziakiem 50mm a nawet Me-262A1/U4 50mm po wojnie rolę wsparcia i zwalczania czołgów powierzono śmigłowcom.
Kiowa Warrior już nie ma w linii, a program następcy zakończył sie fiaskiem. Kilkanaście maszyn przekazano Chorwacji i jeszcze gdzieś.
Wspaniała wiedza, gratuluję i pozdrawiam.
pamiętam jak na Militaryphotos jeden Amerykanin się na Scorpiona najarał. Pisząc jak dobrze było by go mieć w Afganistanie
Поиск чего то нового -это хорошо. Но концепция этого Сорпиона сомнительна. Ч то бросается в глаза:
1. у А-10 сопла двигателя закрыты от "глаз" ракет хвостовым стабилизатором. У Скорпиона сопла "открыты" для тепловых головок самонаведения ракет.
2. В Турбовинтовом варианте 2 винта сзади-это просто ПОДАРОК для Противо-Воздушной обороны).
3. у Тандерболта и Су-25 все плоскости как бы "разнесены". А фюзеляж сравнительно тонкий в прекции снизу. В результате суммарная отражающая поверхность будет меньше, чем у схемы "утка".
нужна проверка самой концепции в реальных боевых условиях. скорее всего из-за "интегральной схемы" фюзеляжа, его будут сбивать массово из стрелково-пушечного вооружения. ЗСУ 23х4 (или даже ДШК)) его расколошматят.
Wygląd miał kozacki.
Pokaz przerostu anbicji nad mozliwosciami. Ale zakonczenie i tak suoer!!! 😁
Jedno słowo: SZKODA pomimo ze mógłby okazac sie operacyjnie niewypałem. Uważam że nie potrafimy tworzyć broni ale akurat tej konstrukcji od czasów wczesnej Skrzydlatej Polski kibicowałem.
Ambitny projekt ... nie mając radarów swoich, silników, technologii Fly-by-wire i większości uzbrojenia. Cudowne marnotrastwo i zlepek pobożnych życzeń, szanse na powodzenie, bez wielkiego gracza lotniczego z zewnątrz, który da technologie i jeszcze sypnie $$$ = 0.
Niestety, połączenie w jednym projekcie tylu rzeczy nowych dla projektantów (napęd odrzutowy, duże prędkości, układ kaczki, Fly-by-wire, kompozyty węglowe; przypominam, że to był projekt PZL Okęcie, które produkowało do tej pory Wilgę, Kruka, Orlika -proste, klasyczne, metalowe samoloty o napędzie śmigłowym ) mogło zakończyć się tylko jednym- upadkiem projektu, co też się stało, na szczęście na wczesnym etapie radosnej twórczości pseudokonstruktorów. Ale projekt nie miał na celu zbudowanie realnego samolotu, ale wyłudzenia środków, żeby pewna grupa ludzi pobujała się przez kilka lat na koszt podatników tworząc nierealne, nikomu niepotrzebne projekty.
kurła kiedyś to było!
Pytanie do ogarniętych: jak wygląda taktyczne wsparcie wojsk lądowych obecnie? Czy f16 lub f35 nie jest przerostem formy nad treścią? Myślę tu o walce obronnej na terytorium Polski lub państwa ościennego w ramach wsparcia NATO dla niego. Czy teoretycznie reaktywacja projektu nie była by strategicznie mądrym posunięciem? Tani samolot posiadający większy zasięg/prędkość i siłę ognia niż helikopter wspierający piechotę ewentualnie wojska pancerne? Czy lepiej zainwestować w coś na kształt riperów?
Niczym nie poparte wyciąganie kasy budżetowej. Projekt dla utrzymania iluś tam stołków w ciężkich czasach lat 90. Maszyna potrzebna wojsku jak czołg Anders.. A raczej nie maszyna, tylko makieta z dykty. Teraz też są takie projekty w różnych dziedzinach, o których ciągle się słyszy i nic z tego nie wynika. Byleby kasa z grantów płynęła szerokim strumieniem.
Makietę Skorpiona można czasami zobaczyć w trakcie dni otwartych Wojskowej Akademii Technicznej (hangar wydziału Mechatroniki i Lotnictwa).
Na lotnictwie się nie znam ale jak zobaczyłem ten odcinek to normalnie łooo Panie. Gdyby Polska miała takie coś to chyba wstydu by żadnego nie było.
Niestety, ale wstyd byłby wielki. Nikt takiego gniota nie posiada.
Super odcinek
Polska od przedwojny była dobra w projektach i makietach, i tylko w tym...
w makietach i głupich decyzjach inwestycyjnych, władowaliśmy prawie 2,5 mld zł w COP, który Niemcy dostali w prezencie a za 600 mln zł można było wyposażyć od zera cała dywizję wojska, za to kupiliśmy drogie okręty podwodne, które już w tamtych czasach nie miały znaczenia militarnego na Bałtyku bo były zbyt łatwo zatapialne, z resztą w '39 nie walczyły, nie zatopiły ani jednej poważnej jednostki niemieckiej
@@roadster241 Francuzi władowali miliardy w linię Maginota, Niemcy np. w pancerniki Bismarck, Tirpitz i lotniskowiec Graf Zeppelin, które nie odniosły żadnych sukcesów, nie wspominając o różnych idiotycznych wynalazkach typu Natter, Maus itp. (Mieli też oczywiście wiele znakomitych).
Nie wiem co ci się nie podoba w COP-ie, który uprzemysłowił zacofaną Polskę południowo-wschodnią i te firmy działają do tej pory. Anglicy zostawili Niemcom pod Dunkierką w "prezencie" mnóstwo wyposażenia i uzbrojenia. O marnotrawstwie w ZSRR nawet szkoda pisać. Jak widać, każdemu zdarzały się lepsze i gorsze pomysły.
Szkoda, że to nie doszło do skutku. Mielibyśmy taką miniaturkę A-10, albo Gawrona (Su25).
Bardzo dobrze, że nie doszło do skutku, bo mielibyśmy miniaturki nie naddające się do niczego, na które poszłoby dużo pieniędzy.
@@laserniebieski768 dlaczego założenie że do niczego by się nie nadawała? Przekombonowali wiele kwestii ale założenia maszyny były poprawne. Ładowność duża samolot mały. No gdyby były inne czasy to mogło się udać.
@@filipmisko9363 Właśnie te założenia były oderwane od rzeczywistości. Duża ładowność na małym samolocie? To powoduje duże obciążenie powierzchni, a samolot wg założeń miał być niezwykle zwrotny. To się wyklucza. Miał być niby w technologii "Stealth", a całe uzbrojenie na zewnątrz podwieszone pod kadłubem. Czy ci ludzie mieli pojęcie co to jest stealth? Cały ten projekt jest pełen takich bzdur. Teraz są inne czasy (jednak nieporównywalnie lepsze, niż wtedy), a jak by wyglądała budowa Skorpiona dobitnie pokazują losy samolotu OSA budowanego na WAT, jego twórcami są ci sami ludzie, co Skorpiona. Budują go już 10 lat, jeszcze nie wykonał żadnego lotu (w każdym razie nie widziałem żadnego zdjęcia, filmu z oblotu).
Wzięli na to już 12 mln zł. Samolot miał być na początku w klasie UL, (masa startowa 472,5 kg) mieć prędkość przeciągnięcia 64 km/h, obecnie ma masę startową 750 kg (klasa VLA) a prędkość min. nadal podają 64 km/h przy nie zmienionej powierzchni skrzydła. Samolot wg założeń miał być do patrolowania. Męczą się z nim już 10 lat, gdy podobne samoloty amatorzy budują w garażach szybciej i wiele taniej. Przez ten czas weszły powszechnie drony i sens jego budowy jest wątpliwy. Czy ci ludzie są poważni? I oni chcieli zbudować samolot bojowy, jak nie potrafią zbudować dobrego prostego samolociku.
@@laserniebieski768 Mówię o założeniu ogólnie taniego samolotu szturmowego odciążający nasze myśliwce. Tak naprawdę powinien to być poprostu nośnik uzbrojenia bardziej niż samolot. Powinna to też być maszyna wmiare prosta w pilotażu mogła by być używana też jako dopełnienie dla floty maszyn szkolono bojowych. Mały rozmiar tak duży udźwig i ta ,, zwrotność,, to ja bym tych dwóch ostatnich to bym nie brał na poważnie. Ale rozmiar ok ma swoje plusy ale realny udźwig to 1500-2000kg.Stealht to raczej takie myślenie życzeniowe. Chętnie bym zobaczył takie maszyny (nie mówię o tej konstrukcji) w naszej armii a dziś no cóż komora na uzbrojenie by będąca w stanie pomieścić 1-2 pociski powietrze ziemia i realne utrudnione wykrywanie z jednoczesną opcje pominięcia tego i podwieszeniem dużego ładunku podwieszanego kiedy to jest bardziej potrzebne to było by coś. Sama ta konstrukcja jest oderwana od rzeczywistości tani i prosty. Układ kaczka...serio ? To samo sobie przeczy.
Co do osy to chyba Pan przypadkiem napisał między 12 a zł mln bo ta suma jest niższa do efektów 😂.
@@filipmisko9363 Pisałem tylko o technicznej stronie Skorpiona. Czy był sens wprowadzania do polskiej armii takiego typu samolotu? Nie jestem wojakiem, nie wiem, ale sadząc po tym, że przez 20 lat od koncepcji Skorpiona w żadnej armii świata nie pojawił się podobny samolot, o czymś świadczy. Wygląda, że to była ślepa uliczka.
Samolotów stricte szturmowych używają tylko 2 armie -USA (samolot A-10) i Rosja (Su-25). Ale są to mocarstwa, biorące udział w wielu lokalnych konfliktach na całym świecie, gdzie mają całkowitą dominację w powietrzu. Pozostałe kraje, nawet o wiele bogatsze od Polski, używają samolotów wielozadaniowych.
P.S. Tak, na Osę wydano ponad 12 mln. zł. (słownie - dwanaście milionów złotych polskich). Efekt dla państwa polskiego - żaden. Może tylko taki, że paru studentów WAT nauczyło się, jak nie robić samolotów. Żeby tylko zdawali sobie z tego sprawę...
Chyba starych złotych? Inaczej to przekręt na miarę naszych możliwości
65 milionów dolarów.
Świetnie że nareszcie Skorpion, i fajna prezentacja krok po kroku zawiłych zmian w projekcie. Czego natomiast mi zabrakło w nagraniu: po pierwsze, jakichkolwiek informacji o twórcach (osobowych) projektu. Po drugie, jakkolwiek bez sensu, wyłącznie śmiechu warte byłyby wszelkie próby ocenienia produktu końcowego który nie był nawet blisko powstania, to uważam że bardzo ciekawie byłoby usłyszeć opinię autora o samych *założeniach* projektu. Czyli: abstrahując od tego czy dało się zbudować ten samolot i czy końcowy produkt spełniałby wszystkie postawione wymagania - czy sam projekt na papierze był czymś co autor uważa że miało sens, czy raczej nie? Osobiście skłaniam się zdecydowanie do pierwszej tezy, i wydaje mi się że Skorpion mógł wręcz stać się świetnym towarem eksportowym, ale jednocześnie nie wiem czy silniki odrzutowe nie pogarszały tych możliwości.
Dobrze , że sie autor połapał i poprawił bo to by była iście astronomiczna kwota ( i kompletnie nierealna w polskiej rzeczywistości ) nawet jak by to były bardzo rewolucyjne , ale przecież ledwie makiety ze sklejki .
Niestety na YT w przeciwieństwie do Vimeo nie da się wprowadzić poprawki do filmu.
Po prostu nie chcieli go zbudować, bo inaczej zostaliby przy pierwszym projekcje. Druga wersja to abstrakcja z ruchomymi końcówkami skrzydeł. Ciekawe jakby przenosił ciężar samolotu i uzbrojenia?
Pamiętam go jak widziałem w chyba Teleexpressie lub ww. tylko myślałem ze to myśliwiec, Dzięki
Mam nadzieje,że będzie Pan omawiał równie ciekawie konstrukcje zagraniczne! Szkoda by było zakończyć tylko na naszych konstrukcjach.
Na razie polskich zostało tak dużo, że zagraniczne pozostawiam zagranicznym kanałom.
W sumie racja.Pozdrawiam!
No właśnie o Avro Arrow, piękna maszyna
...bardzo ciekawa maszyna , niewielkie rozmiary i odpowiednia prędkość na średnim pułapie czyniły go trudnym do trafienia , jak znam życie , ktoś już skorzystał z tego pomysłu , nie umiemy doceniać własnego , wolimy cudze &wno ...
Pamiętam,jak czytałem o tej maszynie w ,,Skrzydlatej Polsce". Nie jestem ekspertem w dziedzinie lotnictwa,ale pamiętam też,jak jakiś polski generał lotnictwa w telewizorze gadał,że to ślepa uliczka. Pamiętam też,że ci, którzy powtarzali za tym generałem to samo,jak mantrę motywowali to tym,że tak nam mówią nasi ,,nowi sojuszniczy z USA ( mówiło się już przecież ostaniach przystąpienia do NATO) . Nazwiska tego generała nie pomnę,jak również innych ekspertów. Nie jestem też pewien,czy stało się dobrze,czy źle,że nie zrealizowano tego projektu przy współudziale kogoś z zachodu. Ale tych motywacji nie zapomnę. ,,Nasi sojuszniczy z USA powiedzieli, że.....". Dziś też nam mówią,że tego nie róbmy,tamtego nie róbmy vide czołg rodzimej konstrukcji. Uważam jednak,że lepiej podjąć próbę zdobienia czegoś swojego choćby z chroniczną choroba wieku dziecięcego i potem sukcesywnie to ulepszać,aż stanie się dobre, niż kupować po kimś demobil dobrze już znany i rozpoznany przez potencjalnych przeciwników, którzy będą wiedzieli,jak to rozwalić. Że o kupnie od ,, sojuszników"np części zamiennych,i eksploatacyjnych i związanych z tym problemów nie wspomnę. Dotyczy to nie tylko samolotów ale i każdego sprzętu bojowego.
No bo mieli rację, ten projekt był ślepą uliczką rozwoju lotnictwa. Obecnie na świecie nie jest masowo produkowany żaden samolot o podobnych parametrach. Tego typu zadania są skutecznie wykonywane przez drony.
według mnie taki samolot jest bardzo potrzebny mniejsze tańszy latający gunship amerykańce wciąż ożywiają a10 I jest on koszmarem sił lądowych, (nie tylko)
Może jakiś odcinek o rekreacyjnych balonach do latania podskokami? W latach 70tych widzialem kilka zdjęć takich balonów wykonanych prawdopodobnie przed wojną na krakowskich Błoniach. Były to małe (średnicy ok 4-5 m) gumowe i napełniane wodorem balony z podczepianą uprzężą. Balon były tak doważony, że podczepiony do niego "pilot" mógł wykonywać długie na kilkadziesiąt metrów skoki. Kilka lat temu próbowałem zdobyć na ten temacie informacje w Krakowskim Muzeum Lotnictwa, ale bezskutecznie. Pozdrawiam
Ciekawy temat, tym bardziej że takie balony z tego co mi wiadomo były nie tyle rekreacyjne, ile projektowane do celów wojskowych.
Piękny był. Szkoda, że nie wyszło :(
kilka razy widziałem model tego samolotu jak studiowałem na wacie (wersja ze schodzącymi się statecznikami)
Kiedyś byłem w hali, w której to stało i mam z nim selfie, zanim to było modne. :) Na żywo super wyglądał (1 odrzutowy)
kiedy to bylo?
@@zygmuntzarzecki we właściwościach plików pokazuje 2006r i tak myślałem zanim sprawdziłem, że to 2005/2006
@@Krecoiroc
Wynalezlismy selfie w tym samym czasie. Ja tez w tym roku zrobilem pierwsza fotke selfie, trzymajac apaeat na wysiegniku, ktorym byl zlozony statyw.
:)
Ten drugi wygląda jak jakieś niechciane dziecko sr-71 i su-30 hehe
Od odcinka IS-4 Jastrząb, czekałem aż pojawi się coś o Skorpionie --- > teraz cisza i słuchamy :D
Jak powstawał odcinek o Jastrzębiu, to sam nie wiedziałem czy będą kolejne, a jak już, to że o szybowcach. A tymczasem Skorpion to 99 filmik na kanale.
@@Zabytki_Nieba trzeciej dziewiątki życzę i słuchamy dalej. Wszystko co lata jest fajne :) szybowce są ,,najszybowcowniejsze,,
The 230 was a cool looking airplane.
Kiedyś ruski a teraz USA pilnuje aby przemysł za bardzo się nie rozwijał. Ma być tylko rynek zbytu dla amerykańskich i zachodnich firm.
Mylisz się andrzeju 21111, do tego wcale nie potrzeba ani ruskich, ani jankesów. Mamy dość własnych "ekspertów", którzy nie dośpią, nie dojedzą, a każdą inicjatywę, albo pomysł uwalą. Ot tak, dla zasady, żeby pokazać kto tu rządzi...
@@waldemarczarnecki1567 W zdrowszych czasach nazywaliśmy to sabotażem
Amerykanie pilnuja. W swoim czasie w Kanadzie opracowano w firmie Avro samolot Arrow który wówczas był lepszy od swoich amerykańskich odpowiedzników. Wstrzymano prace, zniszczono prototypy i wszelkie plany. To była decyzja premiera Kanady. Kogo tointeresuje to powinien coś znaleźć w Wikpedii i może też gdzie indziej. Polecam zwiedzającym Kanadę, muzeum lotnictwa w Ottawie. Dożo tam jest o głównym oblatywaczu Avro Arrow panu Żurakowskiemu. Bardzo ciekawa postać.
Ostanio amerykanom udało się udupić projekt serii wspaniałych samolotów pasażerskich Bombradier C-series. Boening by przez nie mógł zadrżeć w posadach. Samolot pasażerski z kompozytów, niesłychanie paliwo-oszczędny. To długa historia głównie finansowa. Skończyło się na tym że cały projekt przekazano za frajer firmie Airbus.
@@gregszy8575 To normalne działanie firm i rządów w tzw wolnym świecie i nie tylko. Wystarczy wspomnieć z PRL minikomputer K-202.
@@haimcukerman9764 żyd ? A może Eskimos z dużym nosem. :D
W wielu dziedzinach zaczynamy wydajemy pieniadze i nic z tego. Ludzie powinni byc sadzeni za marnotrawienie pienedzy publicznych na taka skale, jak zlodzieje, ktorzy okradaja panstwo.
Pozdrawiam serdecznie ciekawe
Delikatna korekta: ewidentny błąd w opisie "najbardziej futurystycznej wersji* - tam wyraźnie NIE MA dwóch usterzeń poziomych, przed i za skrzydłem, jest tylko jedno, przed skrzydłem, czyli klasyczna kaczka.
Za skrzydłem jest natomiast usterzenie pionowe rozchylone na zewnątrz.
Może stąd wrażenie przy zbyt szybkim oglądaniu jego rysunku.
Umieszczenie silników między usterzeniem pionowym miało za zadanie ich ochronę, podobnie jak to zrobiono w A10A.
Pozdro.
11,5 iliarda zł a z tego z 8 miliardów poszło w pizdu w lewo do czyichś kieszeni.
Fajny film. Propozycja na innych materiałòw. Zrób film o DOLach. Jak to wyglądało w PRLu, a jak dzisiaj. Sam coś ogarniam, ale młodsi słuchacze może nie?
Piękna konstrukcja, która powinna być rozwijana przez kolejne długie lata i budowana a na to powinna być kasa zapewniona, niestety doprowadzono do upadku programu, zniszczenia dużej części polskiego przemysłu lotniczego i wyprzedaży najlepszych zakładów lotniczych w Polsce zagranicznej konkurencji. Nikt nie poniósł za to surowej odpowiedzialności a szkody dla gospodarki i obronności kraju bardzo duże, dzisiaj mielibyśmy dużo więcej doświadczenia w konstrukcjach lotniczych dla naszej armii i nie tylko
интересный самолёт, футуристический.
Dawno się tak nie uśmiałem ! Powinieneś zagrać w komedii. Sukces gwarantowany ! Fly by whire i Prat&Whitney w latach 80-dzisatych !?
w 90 konkretnie i nie było to już takie nierealne,
Jaki silnik turbowentylatorowy rozpędzi samolot do 1000km/h xD?
Warto dodać, że decyzję o przerwaniu badań podjął premier W. Pawlak (wiadomo ekspert od lotnictwa), chodziło rzecz jasna o sumę znacznie większą na badania tej ciekawej konstrukcji, zdaje się że 7 bilionów starych złotych. A na końcu uwaga do prowadzącego, jak się czegoś nie wie, to po co się za to brać. "Skorpion" był świetnym pomysłem, który z pewnością byłby aktualny nawet teraz, szkoda że zwyciężyło wygodnictwo i niewiara. Tak było przed rozbiorami.
Wiesz już nieraz tak bywało, że ktoś coś zrobił bo nie wiedział że się nie da
Ależ kilka "świetnych" pomysłów pana Frydrychiewicza zostało zbudowanych. Przykłady : samoloty ultralekkie Opal-1 i AF-129, wykonano oblot i słuch o nich zaginął, a miały być produkowane po 50-100 szt. rocznie!
Tylko że, AF-129 nie był w stanie spełnić przepisu o prędkości min. 65 km/h (miał 82 km/h, masa własna projektowana 235 kg, rzeczywista ok.300 kg. Następna OSA, budowana od co najmniej 2011 r, do tej pory nieoblatana, układ sterowania sterem kierunku zrobili tak zawiły i skomplikowany, że po zbudowaniu okazało się, że działa odwrotnie niż powinien! Następny Flaris, budowany od wielu lat, od 2013 co roku obiecanki o oblocie i do tej pory nie oblatany. I to wszystko za pieniądze z dotacji, grantów itp. I tacy ludzie mieli zbudować odrzutowy samolot bojowy?
Przypominam, że samoloty pokroju AF-129 czy Osy budują amatorzy w garażach (np. GP-5, KB-2 Jerzyk, itp.) i to z dobrym skutkiem, mają wylatane po ponad tysiąc godzin.
Nie wiem skąd te pogardliwe komentarze pod tą projekcją. Lata 90 to haos, bezrobocie, upadającą gospodarka, szalejącą inflacja. Do myślenia, projektowania potrzebna jest stabilizacja, projektant i nadzór. Dzisiaj Jest,projekt, komputery, polscy żyjący emerytowani konstruktorzy z USA i innych krajów. Stworzyć, oblatać samolot pola walki i powiedzieć na koniec : Polak potrafi. 🇵🇱 🇵🇱 🇵🇱
Nie wdając się w politykowanie mam jedno pytanie. Czy ktoś dysponuje planami trzeciej wersji rozwojowej? Był bym wdzięczny za pomoc. Dobry materiał na model RC.
fajnie ale czy nie prościej do takich zadań przystosować orlika? Ze dwie trzy wersje więcej i tak są tańsze (zwłaszcza w eksploatacji) niż dwa różne samoloty.
Bardzo ciekawy materiał. Jak dla mnie nieco zabrakło kontekstu użycia takiego samolotu - jakie są jego cele operacyjne/taktyczne - słowem, jaki siły powietrzne miałyby z niego pożytek. Bo - co tu dużo gadać - mnie jako laikowi ta konstrukcja z roku 1992 (!) jawi się dość śmiesznie w porównaniu do operujących w tamtych czasach f-15, f-18, etc..
Celem operacyjnym było wyciągnięcie kasy z budżetu na zabawę w konstruktorów samolotów bojowych. Do niczego innego ten projekt nie naddawał. Zresztą, jak widać, nawet do wyciągania kasy się nie naddał.
Hahaha. Wiecie czym byl projekt "Skorpion" ?
Jak w Mielcu brakowalo kasy, to wyciagali z szuflady projekt "Skorpion" i kasa sie pojawiala ;)
Hahaha.
Pozdrawiam.
Nie masz pojęcia o czym piszesz. Projekt "Skorpion" powstał w PZL Okęcie Warszawa i nie miał nic wspólnego z Mielcem.
@@laserniebieski768
Byc moze, nie wiem gdzie powstal. Moze w Mielcu go przygotowywali do produkcji?
Ja ta historie slyszalem majac nascie lat, jak moj ojciec (byly zolnierz zawodowy), rozmawial z kumplami (rowniez bylymi zolnierzami) i mieli z tego ubaw.
Pozdrawiam.
@@artazjel8326 Ja wtedy pracowałem w Mielcu i zapewniam cię, że o produkcji Skorpiona nie było mowy. Bo i nie mogło być, ponieważ to była tylko koncepcja, zresztą zmieniana co chwila. Do budowy prototypu od tego stanu daleka droga, a do produkcji seryjnej to nawet nie ma co mówić. Jak widać, panowie żołnierze zawodowi nie mieli pojęcia o czym mówią, albo mówili wtedy o PZL Okęcie, a nie o Mielcu, a ty teraz wspominając coś pomyliłaś. W Mielcu wtedy mówiło się o wersji szturmowej Irydy czyli Orkanie. Pozdrawiam
@@laserniebieski768
Zweryfikowalem info. Sorki, moja pomylka. Chodzilo o Iryde a rozmowa byla z przedstawicielem wojska w Mielcu, ale nie bede podawal stopnia i nazwiska ;)
Przepraszam za zamieszanie i pozdrawiam.
@@artazjel8326 Każdy się może pomylić, to już tyle lat...Dzięki za info, pozdrawiam
W tle (3,31) widać PZL-126 "Mrówka" inż. Słocińskiego. Może wiesz coś więcej o tym projekcie.
Jako ciekawostkę o "Mrówce" mogę wspomnieć, że podczas oblotu na Okęciu miałem okazję słuchać korespondencji radiowej między pilotem (nie pamiętam nazwiska), a wieżą.
Wieża do pilota,
-Po wejściu na 200 odchodzisz w prawo.
Pilot
-Nie wiem czy dam radę na 100.
Ale się udało.
Pozdrawiam
To świadczy dobitnie o umiejętnościach konstruktorów z Okęcia. Albo nie potrafią obliczyć osiągów samolotu z danym silnikiem albo nie potrafią dobrać mocy silnika do założonych osiągów. Oprócz Mrówki przykładem była Wilga 1, a także Kruk. Kruk był projektowany do podrasowanego silnika z Biesa (360 KM). Prototyp oblatano z silnikiem Lycoming 400 KM, a gdy się okazało, że ma on żenujące osiągi, założono najpierw silnik PZL- 3S o mocy 600 KM, a potem ASz-62IR o mocy 1000 KM oraz silniki turbinowe. Jako ciekawostkę można podać, że z silnikiem 1000 KM miał mniejszy udźwig niż z 600 KM. (Bo zapomnieli, że silnik Asz-62IR więcej waży od PZL 3S). Tacy to "fachowcy". Obliczania osiągów samolotu uczy się chyba na II roku studiów. (Przynajmniej tak było za "czasów mojej młodości"). I oni mieliby zaprojektować samolot odrzutowy pola walki?
To nie świadczy o umiejętnościach czy raczej nieumiejętnościach konstruktorów tylko o realiach. Chciałem napisać realiach tamtej epoki, ale kasy brakuje zawsze, a wtedy szczególnie.
Inż. Słociński miał pełną świadomość o tym, że silnik którym dysponował, dosłownie trzymał go w skrzyni we własnym biurze, jest za słaby, ale taki miał, a pragnął jak chyba każdy inżynier lotniczy aby jego dzieło oderwało się od ziemi. Był to projekt na poły amatorski tworzony z pomocą robotników i uczniów szkoły przyzakładowej z prawie "bezfinansową" przychylnością PZL.@@laserniebieski768
Z jednej strony masz trochę racji, że "tak krawiec kraje jak mu materii staje", ale osiągi da się policzyć w dość prosty sposób i nie powinny być one niespodzianką. Samolot powinno się projektować do dostępnego silnika i wyposażenia i tak zaprojektować aby to miało sens, a nie odwrotnie, dopiero po oblocie okazuje się, że zastosowany silnik jest za słaby, osiągi są żenujące i trzeba kupić inny, mocniejszy silnik . To nie jest profesjonalne podejście, bo kompromituje konstrukcję u finansujących projekt. Pomijając już Mrówkę, ale takich nieudanych projektów było trochę -wspomniany już Kruk, a także EM-5/M17, EM-10 Bielik Margańskiego. Obiecywane są określone osiągi i własności, a w rzeczywistości są one poniżej oczekiwań. W Kruku względem początkowego projektu zmieniono skrzydła, kadłub, silnik i usterzenie. Chyba tylko podwozie zostało (ale nie jestem pewien). To po co te obliczenia, dmuchania w tunelu, jak rzeczywistość zupełnie odbiega od teorii. A to był tylko prosty samolot rolniczy, latający ok. 200 km/h. Poza tym zwykle jest znacznie przekroczona rzeczywista masa konstrukcji wzgledem projektu. Skorpion był projektowany do silników i wyposażenia, których nie było. To jakie byłyby rzeczywiste masy i osiągi oraz koszty? I potem się dziwią, że nikt nie chce finansować ich zabawy w konstruktorów.
@@laserniebieski768 Powiem Ci, że coś w tym jest, co mówisz. Jakkolwiek Mrówka była specyficzna, a Kruk w ostateczności w miarę sie udał, to faktycznie była tendencja do robienia knotów... Jeszcze przypomniał mi się Flaming i przedwojenne prototypy... (np. Wicher) PS. W wytwórni RWD jakby było mniej knotów...
Kruk zaczął dobrze latać dopiero po wielu przeróbkach. Każdemu mogą się przydarzyć wpadki, ale zwykle jest to jeden, czy kilka źle przemyślanych lub pominiętych szczegółów, które wychodzą w próbach i można je stosunkowo łatwo poprawić. Ale jeżeli się zmienia skrzydła, usterzenie, kadłub, silnik z pierwotnego projektu, to jest tu coś nie tak.Szkoda, że z Flaminga nic nie wyszło, był to potencjalnie bardzo ciekawy samolot. Niestety, zastosowali modny wtedy profil GAW)-1 i samolot miał fatalną charakterystykę przeciągnięcia, nie potrafili sobie z tym poradzić. A RWD też mieli wpadki - np. katastrofy RWD-14 Czapla czy kłopoty ze statecznością kierunkową RWD-16. Podejrzewam, że każda firma na świecie miała gorsze projekty, projektowanie samolotów to nie jest prosta sprawa. Nie mniej, jeżeli osiągi i własności prototypu rażąco odbiegają od danych obliczeniowych, to źle to świadczy o konstruktorach.
"Samolot narysowany przez dziecko..."." Karykatura myśliwca" to dokładnie sobie pomyślałem kiedy zobaczyłem go pierwszy raz. Samolot musi mieć skrzydła,stateczniki, kabinę i silnik. No to miał. Tylko że nie widać tam miejsca na paliwo, jakąś aparaturę czy stałe uzbrojenie. Wyglądało to na próbę na wyciągnięcie pieniędzy podatników na coś co nigdy nie powstanie.
W latach 90'tych w jakimś czasopiśmie lotniczym widziałem opis i rysunki . To była koncepcja , gdzie cały centropłat stanowił jeden zbiornik paliwa , a wszystkie inne elementy były do niego mocowane .
To się dopiero nazywa perfekcyjne pranie kasy!
Układ silników trochę jak w A-10, przeznaczenie też w sumie podobne.
11,5 mld starych czy nowych złotych?
Jesli bylby produkowany,niebylby numerem 1 na dzisiejszym rynku,ale w razie ewentualnego pościgu bylby nieuchwytny dla wroga jego manewrowosc byla badana nie tylko w polsce wiec projekt jest ok.
Zawsze było tak że cwane miernoty decydowały o losie wybitnych jednostek! Każdy wdrożony postęp zafunkcjonował tylko dlatego że ci co mieli na nim zarobić mieli wpływy. Dla tego ważne są narodowe grupy nacisku i zdrowa kalkulacja. To co trzeba zakupić za granicą to kredyt-zadłużenie. Wyprodukowane w Polsce to wartość dodana, płace i podatki w kraju. Proste porównywanie kosztów jest ignorancją miernot lub sabotażem. Na szczęście wirchuszka w armii jest wymieniana.
Oglądałem kiedyś wywiad z projektantem (jednym z wielu) tego samolotu i jednoznacznie stwierdził w wywiadzie, że głównym celem tych samolotów miały być rosyjskie czołgi. Podobno uwalono ten projekt ze względów politycznych.
Tak, tak, a rosyjskie myśliwce (kilka tys. szt.) będą się przyglądać, jak Skorpiony sobie strzelają do czołgów. Projekt uwalono, bo do niczego się nie naddawał i nie był nikomu potrzebny (Oprócz pomysłodawców do wyciągnięcia pieniędzy) .Były to mrzonki, na które nie było ani pieniędzy, ani możliwości technicznych ani wiedzy.