Özgür İrade: Aldığımız Kararlarda *Gerçekten* Özgür müyüz?
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 6 ก.ค. 2024
- Bu videoya tıklamayı seçtiniz. Tıklamayabilirdiniz de, ama burdasınız ve izliyorsunuz. Şu anda bu videodan çıkabilirsiniz; ama bu kelimeleri duyuyorsanız, demek ki tercihinizi bu seçenekten yana kullanmadınız. Neden? Bu tercihi, özgür iradenizle mi yaptınız? Yoksa yapmak zorunda mıydınız? Mesela özgür iradeye sahip olduğunuzu bana ispatlamak için şimdi videoyu kapatacak olsanız, bu ispata kalkışma nedeniniz benim sizi kışkırtmam olmaz mıydı? Bu durumda, o ispat girişiminize "özgür" diyebilir miydik? Sahi, özgür irade gerçek mi, yoksa sadece bir illüzyondan mı ibaret? Gelin bir bakış atalım.
#Özgürİrade #Beyin #Felsefe
00:00 Giriş: Bu Videoya Özgür İradenizle mi Tıkladınız?
00:47 Alternatif Olasılıklar Prensibi: Vanilyalı Dondurma mı, Çikolatalı Dondurma mı?
01:27 Determinizm: Her Şey, Büyük Patlama'dan Beri Belirlenmiş mi?
02:48 Katı Determinizm ve Süper-Determinizm: Tercihlerimiz Bir İllüzyondan mı İbaret?
04:07 İrade: Beynimizde Özgürce Kararlar Alabilen Bir Mekanizma Var mı?
05:37 Dualizm: Ruh Gerçek mi?
07:25 Tercih: Kararlarımızı Nasıl Alıyoruz?
08:43 Libet Deneyleri: Kararlarınızı, Siz Karar Vermeden 10 Saniye Önce Bilebilir miyiz?
10:11 Libet Deneylerinin Sonuçları Ne Anlama Geliyor?
12:55 Bağdaşırcılık: Özgür İrade ile Determinizm Bağdaşır mı?
14:19 Determinizm ile Nedensellik Arasındaki İlişki Ne?
15:15 Zayıf Determinizm: Kuantum Dolanıklık ve Bell Deneyleri, İrade Sorununu Çözebilir mi?
18:01 Bağdaşmazcılık: Özgür İrade ve Determinizmi Buluşturmak İmkansız mı?
20:25 Felsefi/Metafiziksel Liberteryenizm: Determinizm Yok, Özgür İrade Var mı?
20:56 Evrim, Özgür İrade Sorununu Çözebilir mi?
21:47 Hukuk ve Ahlak: Özgür İradenin Varlığı veya Yokluğu Neden Önemli?
24:09 Özgür İrade İllüzyonu Neden Bu Kadar Gerçekçi?
24:34 Özgür İradenin Yokluğu, Ahlaksızlık İçin Bahane Olabilir mi?
26:30 Kapanış: Sizce Özgür İrade Var mı?
***
📽️ Videografi & Post-Prodüksiyon: Çınar Ege Bakırcı
Evrim Ağacı'nın Türkiye'de bilim anlatıcılığı çalışmaları tamamen okurları ve izleyenleri tarafından maddi olarak desteklenmektedir. Yaptıklarımızı faydalı buluyorsanız ve daha fazlasını yapmamıza katkı sağlamak isterseniz:
💪 Patreon veya Kreosus destekçilerimiz arasına katılabilirsiniz: / evrimagaci | kreosus.com/evrimagaci
📹 Dilerseniz, TH-cam'un "KATIL" seçeneğini kullanarak da bize destek olabilirsiniz: / @evrimagaci
🎪 Bilim tişörtleri, kitaplar ve diğer ürünlerimizden satın almak için: pazar.evrimagaci.org/
🎈 IBAN numarası, kriptopara veya PayPal yoluyla destek olmak için: evrimagaci.org/destekol
📕 Neden desteğe ihtiyacımız olduğuyla ilgili daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz: evrimagaci.org/destekol
Yanımızda durduğunuz için çok teşekkürler! ❤
***
BAZI FAYDALI BAĞLANTILAR:
• En son yüklediğimiz videoyu izlemek için: dar.vin/SonVideo
• En popüler videomuzu izlemek için: dar.vin/EnPopuler
• Kanalımıza abone olmak için: dar.vin/EATH-cam
💪 DESTEKÇİLERİMİZE KATILIN: Eğer yaptıklarımızı faydalı buluyorsanız ve daha fazlasını yapmamıza katkı sağlamak isterseniz, destekçilerimiz arasına katılabilirsiniz (aşağıdaki destek yöntemleri Evrim Ağacı için önem/fayda sırasına göre dizilmiştir; ancak size en kolay/faydalı gelen yöntemle destek olabilirsiniz):
📌 Kreosus ($): kreosus.com/evrimagaci2
📌 Patreon ($): www.patreon.com/evrimagaci
📌 Kreosus (₺): kreosus.com/evrimagaci
📌 TH-cam Katıl (₺): th-cam.com/users/evrimagacijoin
📌 Kriptopara, Diğer Yöntemler (IBAN) ve "Neden Destek İstiyoruz" Metnimiz: evrimagaci.org/destekol
Yanımızda duran harika insanlar arasına katılmayı seçtiğiniz için çok teşekkürler! ❤
Senin min karizma:🗿
Bir sonraki videonun konusu bir insan %100 sağlıklı olabilirmi fiziki ve psikolojik yönden bunuda araştırıp bizim ile paylasabilirmisiniz
Abi neden uyanırız yani dışarıdan bir etken olmadan kendimiz nasıl uyaniriz
Fikir deyilən bit şey var.Amma cox bilmişdər ondan isdifadə edə bikirlər 50 70 faiz.
Evrende madde enerji konumuna tabi olarak hareket eder bir gezegen olması gereken yörüngede hareket eder😮😮😮😮😮
Ozgur irade yok Cagri bey, bizim adimiza Suriyeliler karar veriyor...
Nietzsche, şöyle diyor: "Özgür mü diyorsun kendine? Sana hükmeden düşünceni anlat, duymak isterim" diyor ve ekliyor; "Bazı sırlar vardır, yalnız dostlara anlatılacak. Bazı sırlar vardır, dostlara bile anlatılmayacak. Bazı sırlar vardır, kendimize bile açıklanmayacak!"
Güzel söz. Ah be Sedat bu hayat şaka gibi değil mi? Hem de eşek şakası.
@@OCAQelvinaynen öyle
Çok iyiymiş
Ozgur irade ile ozgurlugu karistiriyorsun.
@@tencentid3136özgür olmayan bir varlığın özgür iradesi olabilir mi
13,5 milyar yıllık olaylar zinciri hepimizi aynı videoda buluşturdu. farklı olasılıklar düşünülürse çam ağacı da olabilirdiniz. tüm durumların farkına varın ve bilimle ilgilenmek gibi nadide bir iş yaptığınız için kendinizle gurur duyun.(tabii eğer bilimle ilgilenmeyi siz seçtiyseniz :)
Abi yorum süper XD
Kenan Komutan (:
@@AWJAHSHSHJ 🫡
çok iyi bir yorum
Çam ağacı mi korkuttunuz beyfendi
Kendinden o kadar emin ve özgüvenli konuşuyorsun ki saatlerce anlatsan dinleyesimiz geliyor çağrı abi :)
Ç yi büyük yaz
bide abi değil ağabey
@@AKREP_Zulfu_Yuksel bide
@@Servussdei çay ocağı nerede?
@@AKREP_Zulfu_YukselTürkçede "bide" diye bir kelime yok.
tonlarca sayfa kitap okuyarak öğrenip aaaa kesin hiç kimse bunu bilmiyordur yupii diye düşündüğüm bunca şeyi 20 dakikada ifşalaman güzel hissettirmiyor evrim ağacım
Malumat kazanmanın pek bir değeri yok.Asıl olay hakikatin bilgisini edinmek. Bunu çok az insan başarabilir.
@@atakansoyalp8642 Onu nasıl yapacağız?
@@atakansoyalp8642 evrende insan denen canlının ulaşabileceği bir hakikatin bulunduğunu nasıl bilebilirsin? veya hakikate ulaştığını düşündüğün o an, ulaştığına inandığın şeyin hakikat olduğundan nasıl emin olabilirsin? hakikate ulaşabileceğimizi düşünmüyorum, yapabileceğimiz tek şey her zaman bir sonraki soruyu sormak ve merak etmek, öğrenmek. hayatın zevki burada bence, bu yüzden asıl değerli olan şey malumat kazanmak.
@@karlaccharm Hakikat dediğimiz insanın kendisidir. Her şeyi bilen ama kendini bilmeyen insan yığınları mevcut. Dış dünyayla ilgili bütün her şeyi bilsen ne olur? Bu hayata zevk almaya gelmedim ben.
@@atakansoyalp8642boş yapma.
🧐Yani bir irademiz var ama kısmen özgür daha çok kültürel nedenler, geçmiş yaşantılar ve toplumsal olgularla " Yönlendirilmiş bir irademiz" var. Sonuç olarak kafamızdaki sorular bile irademizi yönlendiriyor tamamen özgür bir irademiz yok. Bilimi bu kadar objektif ve açıklayıcı bir şekilde anlatabiliyor olmanız çok güzel sizi tebrik ediyorum gerçekten.😊🥰
”İrade,akla uygun olan şeyleri istemek zorunda olmama isteğidir.” (Dostoyevski)
bu durumda akla yatan şey istememek oluyor
Sevgili Çağrı, "Best of Evrim Ağacı" gibi bir şey olsaydı, bu videonun kesinlikle oraya alınması gerekirdi diye düşünüyorum. Harika bir video! Üzerinde düşünülecek ve araştırılacak çok şey sundu. Emeklerinize sağlık!
yooo cogu videosu böyle cogu yerde felsefe var büyük ihtimalle oyüzden sevdin
Bu tarz felsefik konulardan keyif alıyorsanız size rahatlıkla Pelin Dilara Çolak kanalını önerebilirim şahsen ben severek takip ediyorum şimdiden iyi eğlenceler 🫀
Kesinlikle, ve bunu bu kanal için sadece ben düşünüyorum sanıyordum. Best of'a girmeye değer diğer videolar ise dj masasında evrim, kalp kırıklığı sendromu ve neden kanatlarımız yok videoları olabilir
Yüzyılların araştırmalarını, bilgilerini okadar basit ve güzel bir dille anlatıyor ki hiç bilmediğim bir konuyu bile anlıyorum. ❤( Şu anda özgür irade konusunda brifing verebilirim)❤
Çok teşekkürler! ♥
@@evrimagaci "Çok teşekkürler! ♥" bunu yazmanızı sağlayan iradeniz miydi ? yoksa önceden ,yazmak zorunda bırakan başka bir şey miydi..
@@samigunes7885 Bu soruyu sormanın anlamsızlığınk farkedip sormayı bıraktığında tüm sıkıntı da ortadan kalkıyor zaten.
videolarınızdaki en çarpıcı ve bana göre en faydalı şey bir soruyu cevaplamaya çalışırken bir yere varma çabanızın olmaması. birçok başlık açarak daha fazla soru yaratıyorsunuz ve nihayetinde bu böyledir demek yerine belli başlı soruları yanıtlıyor ve üstüne düşünecek yeni sorular buluyorum. teşekkürler çağrı.
Aynen öyle, bunu görebiliyor olmanıza çok sevindik, çok teşekkürler! ♥
Videoda ki anlatım biçimi, benim için kafa karışıklığından başka bişey ifade etmiyor. Mesela tam bir şeyi açıklıyorken, sonuna doğru ama işte durum tamamen bundan ibaret değil falan filan demesi beni çıldırtıyor resmen.
Okulda böyle ders anlatıldı da biz mi dinlemedik? 😁 Gerçekten emeklerinize sağlık. İyi ki varsınız. 🙌🏼
Evet dinlemedik
Ama o kadar yabancı terim vardıki okulda anlatılsa dikkatli bile dinlesek anlamamız zordu video olarak bile sürekli tekrar ederek anlamaya çalıştım. İşte online eğitimin değeri burda karşımıza çıkıyor.
@@asgarthukumdarbeyab7100 doğru söylüyorsun dinlemedik. Arkadaşlarla gırgır şamata yapmak varken kim dersi dinlesin ki işte okullardaki eğitimin eksi yanlarından biri bu
Okul hocaların özgür iradesi dışıdır. Orada müfredat iradesi geçerli. Bir de her öğretmen bu donanıma sahip değildir.
Arkadaşlar eğitim hayatım boyunca bu şekil anlatarak ders veren tek hocam, lise 2 edebiyat hocam olmuştu. Örneğin Halk edebiyatını anlatırken, dönemin coğrafyasını, iklimini sosyo-kültürel ve siyasi yapısını... Kısaca her alanına değiniyordu. Dersi o kadar güzel anlatırdı ki, edebiyatı sevmeyen sayısalcı arkadaşlar bile o dersi iple çekerdi. O hocamı örnek alıp ders verdiğim öğrencilerin daha bir tanesi bile ne şikayet etti, ne de düşük not aldı. Hepsi de pırlanta gibi çocuklardı. Yani demem o ki müfredat dışına çıkamama, yabancı terimler falan bunlar sadece birer bahane. İsteyen hoca tam da bu şekil en alakasız öğrencinin bile ilgisini çekecek şekilde ders anlatabilir. Mühim olan karşındaki kişinin seviyesine inmek. Onun anlayacağı dilde anlatmak. Basma kalıp ifadeler ve akademik bir dille anlatılan dersi kolay kolay herkesin anlamasını bekleyemeyiz zaten. Bu yüzden tekrardan tüm Evrim Ağacı ailesine sonsuz teşekkürler. 🙌🏼
Bu kanal sadece bir bilim kanali degil ayni zamanda ulkemiz adina bir kültür hareketidir, bu videolari izledikten sonra arkadaşlarımızla tartışıyoruz. ❤
Kültürel olarak saygim var ama sana tapamam totem
Zihnimin dünyaya açılan kapısısın Çağrı abi❤
Videoyu izlemeden söylüyorum. Özgür irade diye bir şey yoktur. En küçük düşüncelerinizden tutunda en büyük seçimlerinize kadar. Gerçek özgürlüğün harekete, düşünceye, her hangi bir etkene ihtiyacı yoktur. Öz düşünce ulaşılamazdır. Her zaman bir etki ve etkilenen vardır.
Etkiyen ve etkilenen olması kararlarimizda özgür olmadığımız anlamına gelmez. Bizi etkileyen şartların dahilinde önümüze gelen seçenekler arasından tercih yaparız. Tercihi değil seçenekleri belirler bu etkiler çoğunlukla. Kimi zaman belli bir seçeneğe daha yakın hissetmeni sağlayabilir ama insanlar bu yakınlığı göre karar almak zorunda da değil
@@kiribenn hayır saçmalamışsın. Videoyu iyi izle ve sus
"Senin iraden güçlü değil hayatım,sadece tutkuların zayıf."Alper Canıgüz
Bir kez karşılaşıp o an benimsediğimiz bir hali azıcık irademizle değiştirmek geretiğinde değiştirirsek tutkusuz, dönek mi oluyoruz o beyefendiye göre acaba? Bir sorun bence.
Yine yaktın beynimizi 😂 , determinizmi kaderime yorumladım. Ama özgür iradeyi de kaderimizin kendi elimizde olduğuna 😂. Detaylar çok iyiydi. Teşekkürker Evrim Ağacı
ChatGpt ile tartışıyorduk bu konuda:))) Mükemmelsin Evrim ağacı ailesi. Tam üstüne bastın çok mutlu oldum bu videoyu yaptığınıza sonsuz teşekkürler;))
Ben de proje için metin yazdırıyordum.
@@zgnmngs Kolaylıklar dilerim.
Chatgpt ye hiç güvenmiyorum çok şaçmalıyor örnek bir olarak bir dizi karakterini soruyorum başka bir dizide oynuyor diyor ya da tanımıyor ama tam tersi dizinin karakterlerini soruyorum o kararkteri sayıyor ne biçim yapay zeka veritabanında olan bilgiyi bile getirip önüme koyamıyor
@@izzetselvi4018 internete bagli olmadigi için guncel verilere erisimi yok ondan salliyor
@@izzetselvi4018 çok haklısın baya baya saçmalıyor. Ve saçmalıklarını güzelce savunadabiliyor inandırıcı şekilde. Halisünasyon sorunu ana problem dil modellerinde. Bilgi almak için tehlikeli olsada. Yinede yüzyılın icadı kanımca. Çünkü bizlere devrim niteliğinde şeyler sunuyor şuan.
Bence her yaptığımız şey özgür irade değil örneğin insanların karakterinde çevresel faktörler ve genlerde önemli
ozellikle hormonlar
İzlemeden söylüyorum mükemmel çünkü evrim ağacı kaliteyi asla bozmaz
oyunu da akpye basmışsındır sen. git ahaber izle
1 yıllık sınav sürecinde en çok seni özledim abi şu sınav işini halledip gelicem sabahlara kadar izlicem :)
Seni geçen ya Eyüp b hocamın videosunda gördüm ya da Şükrü hocamın, bilemedim. neyse o değil de netler nası gidiyo
@@znal daha iyisi için uğraşıyorum diyebilirim fakat herkes gibi kaygılarım var tabii ki
Videolarınızın konularını çok güzel seçiyorsunuz. Türkiye'nin en iyi bilim kanalı gerçekten ❤
Tam Stanley Parable oyununu merak ederken bu videonun karşıma çıkması müthiş.
Ben İçsel ve dışsal girdilerimiz hakkında bilgi düzeyimizin artmasının yapacağımız tercihlerin sonuçlarının daha iyi olmasını sağlayacağını, ama gene de zorunlu determinizmin dışına çıkamayacağımızı düşünüyorum. Örneğin meslek seçeceğiz diyelim, yeterince bilgi edindik ve kişiliğimiz, yeteneklerimiz ve tabiatımız hakkında iyice bilgi ve fikir sahibi olduk. Ve kendimize şu şu meslekleri yapabiliriz dedik. Bu sefer de o biilinçli tercihlerimiz dışına kendimiz için daha iyi olduğu gerekliliği ile çıkmayacağız. Yani gene zorunlu seçimlerin esiri olacağız. Yani karar verirken nedenler hakkında iyi bilgi edinirsek daha iyi sonuçlar yaratabiliriz. Diğer yandan da bağdaşabilirlik hakkında aklıma nerden duyduğumu hatırlamadığım bir örnek geldi. Örneğin; bir kart oyununu ele alalım. Elimize düşen desteyi belirleyemeyiz. Ancak elimizdeki kartlarla ne kadar iyi bir oyun sergileceğimiz bize, bizim oyuna ne kadar hakim olduğumuza bağlı. Her ikisi de oyuna oldukça etki eder. Bunu hayatta elimizde olmayan -İçinde doğduğumuz aile, çevremiz, doğuştan getirdiğimiz zeka gibi - şeylere ve elimizde olan diye düşündüğüm şeylere bağlamak istiyorum. Ama sonuçta insanın mesela ne kadar çalışkan olabileceği de hiç olmazsa bir derece elinde olan ya da olmayan imkanlara bağlı değil mi? Nasıl bir sağlıkla doğduğu gibi. Sonuçta bağdaşabilirlik ve determinizm arasında kalıyorum ve tercihimi şimdilik determinizmden yana koyuyorum.Sonuçta Albert Einstein'in Schopenhauer'den alıntıladığı gibi; ''Bir insan istediğini yapar ama, istediğini isteyemez''.
İnsanların nasıl determinist, kuantumcu ya da diğer görüşlere yöneldiği de ayrı bir videonun konusu olabilir. Çünkü deterministler dediğinde sanki bir grup insan böyle bir grup var oraya katılmış gibi bit algı oluşturuyor. Aslınsa bu güne kadar geçmiş olduğu düşünce yollarının getirdiği bir nokta orası. Yani özetle insanların neden bir gruba kendini yakın hissettiğiyle ilgili bir video olursa güzel olur.
Özgürse ne kadar özgür? Mesela neyi sevdiğinizi seçemiyorsunuz, sadece sevdiğinizi farkediyorsunuz veya biliyorsunuz. Muzik zevkinizi veya damak tadınızı seçememek örneğin. Kompleks biyolojik robotlar olduğumuza inanıyorum
Eğer aşağı doğru akan bir su düşünebilen bir varlık olsaydı, kendi özgür iradesiyle aşağı doğru akmakta olduğunu düşünürdü.
-Spinoza
Yemeden içmeden yaşamaya kalk o zaman bakalım özgür iraden napcak
Özgür irademle Azərbaycandan Salamlar(!)
Abi sen gelin Bi bakış atalım deyince öyle Bi heyecan ve mutluluk geliyor ki anlatamam bakışların da sen de var olun çok seviyomm
Hiç kimse tamamen özgür değildir
Aile çevre ve toplum isteseniz de istemeseniz de düşüncelerinize hayat tarzınıza etki eder
Özgürlük, gerçekten de sadece bir illüzyondan ibarettir. Kimileri buna kanmak ister ve aslında kandığımız tek illüzyon da sadece bu değildir. Ancak, bu oldukça normal karşılanabilir çünkü türün devamlılığını sağlamak adına bazen bunlar gereklidir.
Katılıyorum
Benim asıl merak ettiğim şey hadi biz rastgele karar veremiyoruz ama bilgisayar programları tamamen rastgele karar verebiliyor ve bunlarla evrene etkide bulunabiliyor biz neden yapamıyoruz?
@@FilizofGamer bilgisayar programları asla tamamen rastgele karar vermez
@@furkankandaz1180 Teşekkürler.
Ağzınıza sağlık gerçekten çok faydalı videolar, neredeyse hiçbirini kaçırmadan izliyorum. Sizleri ve ekibini tebrik ediyorum
çok kapsamlı ve anlaşılır bir video olmuş emeğiniz ve anlatımınız için çok teşekkürler. Özgür İrade ile ilgili sanırım insanlık tarihi devam ettiği sürece tartışmalar bitmeyecek. Ben şahsen artık bu konuda mantıksal ya da bilimsel bir sonuçtan ziyade insanın kendi içinde hissedilebilen bir duygu olarak görüyorum. Örnek vermek gerekirse: termometre ile çeşitli sıcaklıklar ölçülebilir ancak bu sıcaklıkların hangisinde insanın üşüyeceği ya da terleyeceği insandan insana değişir. Özgür hissetmek de ya da hissetmemek de buna benzer. Kuatum fiziğinde ölçülen olasılık demetleri bize özgür irade konusunda bir kapı açıyor ancak bunun sonucu evrensel olarak insan özgürdür ya da değildir diye yorumlanamaz. Kişinin özgürlük kavramına verdiği değer daha önemli ve tabi özgür olduğunu hissetmesi..
Ama determinist düşünürsek, insanın özgürlük kavramına verdiği değer de önceden belirlenmiş oluyor. Sonuçta dünyaya olan bakış açımız da yine iç ve dış etkenlere bağlı olarak değişiyor. Ek olarak; her insanın özgürlük kavramına farklı ölçülerde değerler vermesinin, özgür iradenin evrensel olarak bir tanımlamasının yapılamayacağı anlamına gelmesi de mantıksız çünkü burada tanımlama yapabilmek için gereken şey her insanın bir kavrama aynı ölçüde değer vermesi değil, verilen değer zorunlu olarak mı veriliyor, yoksa tamamen özgür olarak mı? Veya yarı özgür olarak, yarı zorunlu olarak mı? Yoksa tabii ki de herkes, her kavrama aynı şekilde değer veremez ama ne kadar değer verip vermeyeceğimiz de yine determinizme mi dayalı yoksa bize mi? Bunu düşünmemiz gerek.
@@emirhanmetin2942 Determinizm görüşleri içine girdiğimizde işte videoda bahsedildiği gibi çok farklı görüşler ortaya çıkıyor. Aslında benim demek istediğim tüm bunlardan bağımsız özgürlüğü hissetmek ya da yaşamak. Yani bilimsel olarak nedensellik ya da olasılık yasaları bizi bir formda ortaya çıkartıyor ve bu formda yaşıyoruz ve seçimler yapıyoruz ancak bunlardan bağımsız özgürlüğü bir insan olarak deneyimlemek. Çünkü neticede bu kavramı da biz uydurduk. Doğada özgürlük denilen bir şey yok. O açıdan örneğin para dediğimiz ve dünyanın hemen her yerinde geçen evrensel bir değer var. Ancak insanlık yok olsa basılan tüm paralar kağıt parçası haline gelir. Bizim özgürlük diye tartıştığımız konu da aslında biraz böyle. O yüzden deneylerle analizlerle sonuçlanmayacak bir gerçek: bizim gerçeğimiz, bizim değerimiz.
Konulara felsefe katmanız mükemmel oluyor 👍🏻👍🏻👍🏻
Bilgiler için minnettarız. Giydiğiniz kıyafetler çok anlamlı oluyor, link varsa bizde giyelim😂
Müthiş bir konu ve müthiş anlatım. İyi ki varsın evrim ağacı ❤
Daha geçen Sabine Hossenfelder'in videosunu izlemiştim. Bu konu bana o kadar ilgi çekici geliyor ki başlığı gördüğümde izlememek gibi bir seçeneğimin olmadığını biliyordum 😂
Yıllardır bahsettiğim konu bu biz özgür değiliz ve firmalar bunu bildiği için inanılmaz yönlendiriliyoruz.
Yıllardır merak ettiğim bir konuydu. Teşekkür ederim
”İradesiz insan yoktur, kendini şarj etmeyi unutmuş insan vardır!” (Mümin Sekman)
çok sığ bir söz bence
Bilimfelesefe31 👏
Getir bi adaptör😂
Ozgur iradesi olmayan yapay zeka yoktur sarj olmamis laptop vardir
Harikasınız. Çok güzel bilgiler sundunuz. Evrenin var olma nedenine dair çeşitli teorileri, evrenin tam olarak ne olduğunu ve evrenin yasaları/parametreleri göz önünde bulundurulduğunda (ki bunları tek tek listeleyebilirsiniz grafiksel olarak) bütüncül olarak mevcut bilimin ışığında ne tür sonuçlara varılabileceği (simülasyon teorisi vs) gibi şeyleri anlatacağınız bir başka video çekebilirseniz çok güzel olurdu. Teşekkür ederim...
Determinizme inanıyorum. Özgür irade yok, doğuştan gelen özelliklerimiz ve hayat boyunca karşılaştığımız şeyler düşüncelerimizi ve hareketlerimizin tamamını belirler.
Bence düşünce ve irade var ama hayvansı içgüdüler de hâlâ var, bir de psikoloji faktörü var
Son hukuk ve ahlak bölümü ilgimi çekti, ileride o konuyla ilgili videolar da gelir umarım.
Çok sağol hocam... Bi ara korkmuştum videoların dansitesi gevşeyince; "Eyvah, Evrim Ağacını da yavaş yavaş TH-cam'un derin popülarite uçurumlarında kayıp mı ediyoruz?" diye. Bize böyle beyin yakan Video-essay ler ile gel hocam. Seni seviyoruz.
@@OLdJack Sadece yoğunluk desem az kalacaktı, içerik yoğunluğu ve zorluğu anlamında öyle ortaya bıraktım XD (İngilizce "density" kelimesi)
@@demigodnogood1595 dostum bu adamın videoları az atması diğer kanallara göre doğal popüler kanallar eğlence içeriği paylaşıyor onların araştırmaya ve sunuma harcadığı çabayla bu adamın ki bir değil. Çağrı bey daha çok çaba harcıyor olmalı araştırma ve sunuma bu da doğal olarak daha yorucu, zaman alıcı olur. Video paylaşımını yavaşlatır.
@@ilker1114 İlker bey, yanlış anlamışsınız. Benim anlatmak istediğim video yayınlanma sıklığı değildi. Video içeriklerinin sizin de bahsettiğiniz popüler-ticari videolara benzemesiydi.
Daha çok sosyal bilimler ve felsefe istiyoruz
Evet burdayım ve seni izliyorum çünkü nedeni en iyi youtuber kanalındaki videoya tıklamam çünkü yine akıl fışkırtan konular var. 👍🏼
Çağrı bey videoyu izledım ama beynimi yaktınız anlamadım birdaha dinleyeceğim emeğinize saglık 😅😅
Evrim, sadece biyolojinin temeli değil; bütün bilimlerin temelidir.
Videoya deja vu hissederek tıkladım. Harika konular!
Determinist olduğumu biliyordum ve geri kalan kısmını "ama tam öyle de değil, özgür irade var, çünkü şundan bundan" diye açıklamaya çalışıyordum. Sayenizde bağdaşırcı deterministim diyip geçebileceğim. Video efsane olmuş. Teşekkürler ❤
özgür iradeyi kabul etmemenin çok daha büyük sonuçları var bize. başta suç kavramı ortadan kalkıyor. bir katil birini öldürmeyi kendisi seçmiyor, fiziksel hareketlerinin sonuçları bunlar. neden katili hapse atalımki o kendisi istemedi adam öldürmeyi. hatta o da değil elinde tuttuğu bıçakların atomları öldürdü. veya özgür bir irade yoksa senin şuradaki konuşmalarını neden kale alalım. bir arabanın tekerleklerinin dönmesi veya bir ışığın yanması ile arasında bir fark yok. sadece daha komplex. yanan bir ışığı veya dönen bir tekerleği kale almanın ne anlamı kalıyor, insanı yapay zekadan veya bir makineden ayıran tüm özelliklerimiz gidiyor özgür aklı reddetmek ile.
Determinizm bence tamamen bir yanılsamadan ibaret. Makro evren neden-sonu. ilişkisine göre çalışıyor gibi göründüğü için ve bizler de milyonlarca yıllık evrimsel süreçte buna maruz kaldığımız için, ve doğada hayatta kalmak için böyle düşünmenin yani her sonuçta bir neden aramanın ve olması gerektiğini varsaymanın son derece işlevsel olduğu için algımız bu şekilde evrimleşti. Kesin bir nedeni olmadan bir sonucun oluşabileceğini algılayamıyor, kabullenemiyoruz. Tıpkı sonsuzluk, yokluk vs. tarzı doğada var olmayan şeyleri algılayamadığımız gibi. Bu yüzden kuantum evreni hayrete düşmemize ve asla kabullenemememize sebep oluyor. Deliriyor, kafayı yiyoruz.
Bariz şekilde sahip olduğumuz ortada olan ( Kesinlikle özgür olduğunu düşünmüyorum ama varlığı ortada gibi ) irademizin nedenini açıklayamıyoruz diye YOK varsaymak ne kadar mantıklı?
Benim düşüncem bu. Fikirlerini yazarsan çok sevinirim.
@@ozcandemir8512 mantıklı. daha başta neden sonuç ilişkisinin olup olmadığını da bilmiyoruz, sadece bunu hep böyle gördüğümüz için buna alışmış durumdayız ve tam tersi bize mantıksız geliyor. ama arada herhangibir fark yok. kapıdan ben geçtikten sonra başka bir arkadaşım geçse onun kapıdan geçmesi benim kapıdan geçmemin sonucu mu olur.
Bu yorumu okumamak gibi bir seçeneğin yoktur.
Uzun zamandır üstüne kafa yormayı sevdiğim ve en merak ettiğim konuyu content haline getirdiğin için teşekkürler
Harika bir video olmus, cok tesekkurler. Bu kadar degerli bilgileri bir araya toplayip cok guzel sunmussunuz. Artik bunlari insanlara uzun uzun anlatma zahmetine girmem gerekmeyecek , bu videoyu atacagim sadece.
Immanuel Tolstoyevski Fularsiz Entelimiz bu olayla ilgili Cook bölüm yapıp kafa açmıştı
Kuantum fiziği yüzünden sarsılmış olsa da hala bir miktar determinist biri olarak benim düşüncem şu; insanın içsel süreci zaten o iradenin kendisidir ve dışarıdan bir baskı gelmedikçe özgür irade sayılır bu durum. Sonuçta iç güdülerimiz ve kararlarımızı belirleyen bilgilerimiz beynimizin işlediği verilerdir ve bunlar olmadan zaten düşünce süreci, doğal olarak da davranışlarımız oluşamazdı.
"Aynı şeyi tekrar tekrar yapmak ve farklı sonuçlar beklemek deliliktir." Albert Einstein
Aptallıktır değilmiydi o
Hocam yine döktürmüş ağzına sağlık bu kanalı izledikçe zihnim açılıyo
Of güzel konu.Şahsi görüşüm özgür irade insani bir illüzyon.Her şeye bağımlı olarak varız,arzulamamızda başka unsurlarca determine edilir.Sadece özgür irademizin olmadığını fazla hissettiğimizde rahatsızlık yaşıyoruz.Tüm mücadelemiz özgür iradenin olmadığını en az deneyimlemek üzerine…
yo ben zevke geliyorum
@@GigaNiga001 Tabii ki istisnalar var.Hepimiz farklıyız hocam
Onemli tartisma konusu
Felsefenin ahlak ve siyaset konularındaki temel sorulardan bir video yapmışsınız. 10.sınıfım "özgür irade var mı?" Sorusunu her testte görüyorum.
Çağrı! Sen benim milli onurum, biricik referansım ve en öncelikli ümidimsin.
uzun süredir kafa yorduğum bir konuydu gerçekten çok başarılı bir video olmuş eline sağlık
Ben katı bir bağdaşmazcıyım ve bunu şu sebeplere bağlıyorum:
1- Büyük patlamaya kadar nedensel zinciri takip edemesek dahi, bilmem kaç yıl önceki ve bilmem kaç ışık yılı uzaklıkta yaşanmış bir kuantum olasılıksal durumun üzerimde yaratacağı nedensel etki de en az büyük patlamadan beri süregeliyor olması kadar özgür irade katili bir düşünce.
2- Diyelim ki şuan için anlayamadığımız bir yapı gereği zihnimiz gerçekten de olasılıksal bir süreç yaratıyor. Bu seferde sorunu nedensellikten öteleyip olasılıkların bizim adımıza karar vermesine getirmiş olmuyor muyuz?
Bunlardan çıkardığım sonuç şu; sağduyunun gereçlerini kullanarak anladığımız kendimizi, bir hikaye kahramanının yerine koyarmışcasına bakmamızın gerçek olmadığı. Bu yüzden kendimi bir biyomakine olarak yorumluyor ve çevreden koparmıyorum. Doğaya baktığım gözle kendi mekaniklerimi de inceleme fırsatı buluyorum. Bu kulağa korkunç gelse de gerçekle bütünleşmenin huzurunu taşıyor.
Dostum bu gerçekten korkunç. Bence bunu yapmamalısın. Şunu unutma ki bilim hiçbir zaman din değildir ve her zaman değişir. Şu an özgür irade yok diyen bilim camiası bundan 30 yıl sonra özgür iradenin varolduğunu keşfettiklerini açıklarsa yaşayacağın pişmanlık cidden çok büyük olur.
Bu tarz felsefe içeren videoların devamını bekleriz. 🍻
“Bir sonraki videoda görüşmek üzere ki zaten kaçarınız yok gibi gözüküyor” mükemmel kapanış
Sizin videolarinizi sonuna kadar izlemeden birakmak imkansiz. Irademi gasp ediyorsunuz ama :)
Deterministik-probabilistik derken evrim ağacının ne kadar didaktik olduğunu bi kez daha farketttim. Iyiki varsınız. Koaservatlar yaşasın🎉
Feslefe netim arttı
Bu zamana kadar anlamakta zorlandığım şeyleri çok güzel açıkladınız çok teşekkürler
Bir yerde herkes aynı şeyi düşünüyorsa orada düşünülmüyor demektir.
Yok.
Next question Çağrı abi.
Mukemmel bir video olmuş. Örneğin bu video hazirlamak ve bizlere sunmak bir determinizm kurallari içinde gerçekleşti. fakat bu videoyu izleyen x kişisi ile y kişisinin determinizm kurallari içinde idrak edebilmesi, düşünce ve hislerinin kuantum ölçekte oluşturduğu sonsuz olasiklari önümüze getirmesidir. Mesela buna yorumu yazmam ve ya sadece beğeni atan x kişisi bu olasiklar cercevesinde kendi detarminizm gercekligimizi yarattık. Sevgiler...
Girişlerine bayılıyorum harikasınn
Tezimin üzerine oturduğu temelin güzel bir izahı olmuş. Sorumluluk hukukunun iradeyle ilişkisi vs. güzel konular 👍
Sonunda bu konuya değinen birilerinin çıkmasına sevindim. Özgür irade denen şeyin ne olduğu bilinirse işte o zaman suç ve ceza kavramlarımız değişir. Birşeyleri düzeltmenin yolunun neyden geçtiği daha iyi anlaşılır. Sevgiler.
güzel videolardan biri olmuş teşekkürler
Olum yabancı kanallar bu kadar kaliteli değil lan
Sandığımdan da derin bir konuymuş. Aklına, yüreğine sağlık.
Çok iyisin abi farklı farklı bilgilerle herkesi bilgilendiriyorsun
Evrim Ağacı'nda felsefi temaların işlenmesinin en büyük avantajı bunun bilimle sentezlenmesidir.
Çok uzun zamandır deterministim ve biliyorum ki böyle bir kültürde bu tarz bir konuyu ele almak büyük cesaret ister, gönülden tebrik ederim.
Bilmediğim icin soruyorum Determinzm ile Kader Cakisiyor mu Yoksa paralel diyebilir miyiz
@@bozdag.3407 Paraleller, çakışmıyorlar. Ancak kader anlayışına bağlı olarak değişebilir.
@@Ariste_ tesekkur ederim
Ben de aynı düşünüyordum ama belirsizlik teorisi tüm algılarımı yerlebir etti. Ama yine de vazgeçemiyorum.
@@beyazkelebek2646 Doğrusu beni de sorgulatıyor bu zaman zaman yine de şu şekilde oturttum: Süper determinist değilim kuantum ölçekte olasılıkçıyım ve Çagrı abinin de videoda bahsettiği gibi en olası ihtimaller üzerinden işleyen bir nedensellik algısı benimsiyorum.
Gerçekten özgür müyüm diye test etmek için videoyu ortada birakiyorum yarin hür irademle devam edeceğim tşk 🌹
Bu videoya tıklayacak kadar özgürüm ama türkiyede fikrimi belirtebilecek kadar degilim
Zamanında telefonuma not aldığım bir yazı konuya yakışıyor gibi. "İnsanların toplum ahlakından dolayı kafasında bir düşünce yapısı oluşuyor. Bu düşünce yapısı yıllar içerisinde öyle bir hal alıyor ki, kendi istekleri ile çakışıyor. İnsanın, aslında yapmak istediği bir eylemi, toplum ahlakının ona kazandırmış olduğu düşünceyle kendi kendine ayıplıyor yada hor görüyor. Bu şekilde de kendi içerisinde istekleri ve sınırları arasında bir kavgaya giriyor." Özgür irade dediğimiz şey; doğumumuzda içinde bulunduğumuz koşulların oluşturduğu iradeden ibaret. Eğer çocukluğumuzda bizleri hiç bir şekilde etkilemeyen dış faktörler olmasaydı o zaman özgür iradeden bahsedebilirdik diye düşünüyorum
Bence hiçbir deneyime maruz kalmamış beynin yaşaması da imkansız olur, hadi yaşasa bile bir koltuğun deviniminden farklı davranmayacaktır diye düşünüyorum. Böyle düşünmemi haklı çıkardığını düşündüğüm en güzel örnek de, daha önce hiçbir sıfatını bilmediğimiz herhangi bir şeyi hayal edemiyor oluşumuz diyebilirim. Daha önce görmediğimiz bir rengi nasıl hayal edemiyorsak, şuan bildiklerimizi görmemiş olsaydık yine hayal edemeyecektik. O halde diyebiliriz ki, insan bir hatıra yığınından başka bir şey değildir, ister biyolojik ister varoluşsal isterse de anı haliyle bir deneyim torbasıyız ve öyle olmadığımız yanılgısını da içerimize bulunduruyoruz.
Çok güzel yazmışsın. Düşünüp de kelimelere dökemediklerimi yazdığın için teşekkürler.
@@tarikbiliir bir tık farklı şeylerden bahsediyor olabiliriz.
@@durusuorkun9327 birilerinin duygularıma tercüman olabilidiysem ne mutlu bana
verdiğim her kararda ya diğerini seçseydim farklı olaylar sirkülasyonu yaşayabileceğime dair bir düşüncem vardı. Sürekli ya diğer yolu seçseydim diye düşünür dururdum. Artık verdiğim her kararı pişman olmadan veriyorum. Mutlu olmamak için değil mutlu olmak için sebep arıyorum
Bildiğim tek şey fiziki ve ruhsal olarak kesinlikle ve kesinlikle benliğimizde cok küçük bir parça etkiye sahibiz.
Harikasınız! ❤
Özgür irade bize sunulan seçenekler arasından birini seçmekse ve biz bu seçenekleri değerlendirip seçiyor isek, irade nasıl özgür oluyor?
Yani, değerlendirne sonuçunda verdiyimiz karar mecburi, zorunlu bir karar olmuyormu? Çünki bir sebepden dolayı o kararı seçmiş oluyoruz. Yani bir mecburiyet durumu var. Böyle olduğu takdirde irade özgür olmuyorki(bence).
Ve ya bir şeyi istemek. Diyelim ki, Bir karar verirken, seçerken istediğimizi seçiyoruz, yani "özgürüz", peki, o şeyi istemekte, o kararı, seçeneği istemekte ne kadar özgürüz? Bir şey istemek faaliyeti ne kadar özgür?
Azerbaycandan selamlar, seviliyorsunuz 🙏🙏
Özgür değiliz çünkü ne isteyeceğimizi seçemiyoruz.
(Bir yerlerden)
Video için teşekkür ederim. Bana özgür irade açısından yeni bir bakış kattığını ve bunları yazarken dahi acaba özgür irademle mi yazıyorum ? yoksa fikrimi sorup beni etkilediğin için mi yazıyorum diye düşünürken , 'zaten kaçarınız yok' dediğin kısım beni tekrardan düşünmeye teşvik etti. Öncelikle baya karmaşık lakin bu karmaşıklığı ile ilginç ve güzel bir konu olduğunu düşünüyorum. Bunun üzerine düşünüceğim. Tekrardan emeğin için teşekkür ederim. Bizleri bilgilendirmeye devam etmen dileğiyle.... gerçi kaçarın yok gibi duruyor.
Hep üzerine düşündüğüm bir konu, eminim güzel bir videodur. Hadi bakalım
Etki eşitdir tepki kanunu olan bir evrende özgür irade olamaz.cünki etki tepki kuralı deyiştirilemez bir fizik yasasıdır.tercihlerimiz bize etki eden olaylara verdiyimiz tepkilerden ibaretdir.
Azərbaycandan Selam herkese
Özgür irade son 2 senedir sorguladığım bir konuydu. Bunu anlamaya çalışırken psikolojik etkenlere de değinilmeliydi. Bilinç dışına ufaktan girilmiş ama bence daha uzun ele alınılması gereken bir konu. Ayrıca bu videodan, sorgulamamın sonucunda kavramsal olarak determinist düşünceye yakın olduğumu fark ettim ve davranışlarımızın önceden tahmin edilebilir bir nedeni olduğunu düşünüyorum. Buna varmamın sebebi ise davranışlarımızın bilinç dışında verdiğimiz kararlarla şekillendiğini düşünüyor olmam. Hangi aileye doğduğumuz, anne ve babamızın bize davranışları, büyüdüğümüz çevre ve genetik gibi faktörlerle bizim nasıl bir karaktere sahip olacağımız öngörülebilir; nasıl bir karaktere sahip olacağımızın belli olmasıyla da, farklı seçeneklerin içinden hangi kararı vereceğimiz de öngörülebilir hale geliyor. Son olarak böyle ufuk açıcı konulara değindikleri için evrim ağacına sonsuz teşekkür ediyorum 👏🏼
Bravo, kısa ancak anlaşılabilir anlatım..
çok güzel video. Her şeyin beynimde birleştiğini hissediyprm
Abi senin videolarını izlerken tüylerim diken diken oluyo sadece ben miyim böyle olan
Özgür irade yoktur, iyi manipülatör vardır.
Yine harika bir video
Konu çook iyi daha izlemeden teşekkür ediyorum
Her ne olursa olsun, yaptıklarımızın bir sonucu olacağı gerçeğini değiştirmeyecek.
Sizin inancınıza göre olabilir belki bir sonucu ama buna gerçek demek çok saçma kaçıyor.
Seni dinledikce ruhum sakinleşiyor 🇦🇿♥️🇹🇷
Merhaba ruhun olduğuna inanıyormusunuz
Adam bilim diyo akıl diyo sen ruh diyorsun azeri ne izlediğini bile anlamamışsın
😊 Azerbaycan Türkçesine göre videonun dilini ne kadar anlayabildiniz acaba, merak ettim. Çünkü videonun Dili biraz üst seviye..
@@sevginkucukkoylu323 bu azeriler yedi yirmi dört Türk kanalları izliyo kendi kanallarını izlemiyorlar senden benden iyi anlarlar rahat ol kardeş
@@sevginkucukkoylu323 Emin olun bazı Türkiye Türklerinden daha iyi anlıyoruz. Anlamak için sadece dili bilmek gerekmez bazen. :)
Tercihim bilimden yana olduğu için çok mutluyum teşekkürler evrim adam ❤
Abi videonun yarısından sonra beynim yanmaya başladı mükemmel anlatmana rağmen. Yok felsefe benlik değil :)