Co wiemy o języku neolitycznych rolników z ziem polskich
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 6 ต.ค. 2024
- Co wiemy o języku neolitycznych rolników z ziem polskich? Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że nic. Mezolit przypadał na ziemiach polskich na lata 8000 p.n.e. do 4500 p.n.e. Rozpoczął się wraz z epoką holocenu, gdy następowało szybkie ocieplenie klimatu, skończył się wraz z odejściem ludów mezolitycznych na wschód i północ, wypieranych przez neolitycznych rolników. Neolit rozpoczął się bowiem na ziemiach polskich ok. 5500 r. p.n.e. dzięki migracjom pierwszych rolników ze strefy naddunajskiej. Przejście na nowy system gospodarowania, polegający na produkowaniu żywności zajął około 1000 lat. Neolit trwał na ziemiach polskich do 1900 r. p.n.e., gdy rozpoczyna się epoka brązu. Ostatnia faza neolitu od drugiej połowy IV tysiąclecia, czyli po 3500 r. p.n.e. bywa nazywana chalkolitem lub eneolitem, epoka miedzi, ponieważ wyrobom z kamienia towarzyszą początki metalurgii, odlewnictwo i kucie miedzi. Na tę ostatnią epokę przypada okres tzw. kultury ceramiki sznurowej, przypadający na 3100/2900 r. p.n.e. a 2300/1800 r. p.n.e. kulturę tę łączy się przybyciem ludności indoeuropejskiej ze stepów pontyjskich, ludności zajmującej się pasterstwem, ale obytej także w rolnictwie. Dlatego też okres późnego neolitu, nie będzie przedmiotem naszych rozważań, gdyż jego ludność mówi dialektem języka proto-indoeuropejskiego, dialektem określanym umownie jako dialekt północno-zachodni, jeden z trzech dialektów języka proto-indoeuropejskiego po odłączeniu się języków proto-anatolijskiego i proto-tocharskiego. Pozostałe dialekty to paleo-bałkański, w tym greka i nieanatolijskie języki Azji Mniejszej. i południowo-wschodni - języki indoirańskie.
Gdzie szukać informacji o dawnych językach neolitycznej Polski, skoro nie ma ani żadnych ich kontynuacji wśród języków obecnej doby, ani też nie zachowały się żadne dokumenty pisane z tak odległej epoki. Co prawda ludność neolitycznych Bałkanów, np. z kultury Vinća, eksperymentowała z pismem, na pewno była na etapie proto-pisma, a może nawet dokonała wynalazku pisma, jednak znaki pozostawione przez tą kultura na ceramice i glinianych tabliczkach są całkowicie dla nas niezrozumiałe, badacze nie są nawet zgodni, czy to pismo, czy nie.
Gdzie więc szukać śladów języków sprzed tylu tysięcy lat? Odpowiedź językoznawstwa jest prosta, w substratach, czyli w słownictwie, a także gramatyce, zwłaszcza fonetyce i składni, języków używanych do dziś.
0:21 wprowadzenie
3:20 północno-zachodni dialekt języka indoeuropejskiego
6:40 strata: substratum, superstratum, adstratum - teoria
10:01 przykłady substratów, superstratów, adstratów
17:59 metody badania substratów z języków skądinąd zupełnie nieznanych - nieregularności
28:19 serie nieregularności wskazówką zapożyczeń językowych
31:05 przedgermański substrat językowy - pierwowzór dalszych poszukiwań
37:14 hipoteza przed-indoeuropejskiego europejskiego substratu rolniczego
39:10 charakterystyka językowa północno-zachodniego dialektu języka indoeuropejskiego
43:58 słownictwo i kultura użytkowników północno-zachodniego dialektu języka indoeuropejskiego
48:51 słownictwo północno-zachodniego dialektu języka indoeuropejskiego pochodzące z prajęzyka
52:15 przeindoeuropejski substrat rolniczy w europejskich dialektach języka indoeuropejskiego (północno-zachodnim i paleo-bałkańskiego - obszar kultury Cucuteni-Tripolie
56:03 przedindoeuropejski substrat rolniczy w północno-zachodnim dialekcie
1:01:12 konluzje dla ziem polskich
Jeżeli podoba Ci się podcast INTERPRETACJE możesz go wesprzeć w serwisie Patronite.pl: 👉 patronite.pl/p...
👉suppi.pl/inter...
Albo postawić symboliczną kawę w serwisie Buycoffee.to: 👉 buycoffee.to/p...
Panie Profesorze, ależ Pan zwinnie 'pływa' w tym temacie, miód dla uszu i umysłu. Chapeau bas!
To karma dla prostego ludu w celu wykorzenienia, lepiej już oglądaj tvn.
@@janlach3540 To może rzeczywiście dla mnie, gdyż nie łapie kontekstu Twojej wypowiedzi. Objaśnij proszę.
@@piotrnibe1881 Historia to nauka. Nauka to dążenie do poznania prawdy. Ktoś kto nie spełnia tych kryteriów a eksplikuje się pod wpływem emocji i koniunktury aktualnej propagandy jest demagogiem.
Przypadkiem trafiłem na ten kanał jakiś czas temu i po prostu słucham każdego wykładu jak najlepszego audiobooka. Dziękuję za Pana pracę i dzielenie się wiedzą
Dziękuję. Pozdrowienia!
Komentarz dla zasięgu, niezmiernie ciekawe i poszerza wiedzę na temat prób rekonstrukcji języków przedindoeuropejskich.
Jak zwykle materiał bardzo ciekawy. Pan profesor gra w ekstraklasie.
Dziękuję :)
Bardzo ciekawe! Dziękuję Panu bardzo! Czekam na nowe odciniki! :) Pozdrawiam ze Słowenii i Chorwacji!
Dziękuję i ze swej strony pozdrawiam :)
Piękne , Dziękuje
Dziękuje Panu profesorowi za kolejny ciekawy wykład. Mam tylko jedna uwagę odnośnie kultury pucharów dzwonowatych. Kilka lat temu ukazał się artykuł podsumowujący ogólnoeuropejskie badania rozprzestrzeniania się tej kultury. Z badań tych wynikało, że z Półwyspu Iberyjskiego kultura pucharów dzwonowatych rozprzestrzeniała się na tereny Europy Środkowej jedynie w zakresie materialnym czyli głównie sposobu wykonywania i zdobienia naczyń itp.( Na marginesie tylko dodam, że jest to moja druga próba zamieszczenia komentarza. Pierwsza się nie powiodła bo użyłem chyba zabronionego słowa na "m" i kończącego się na "cja", którego synonimem jest "przemieszczanie"). Temu rozprzestrzenianiu nie towarzyszyło przemieszczanie się ludności. Co ciekaw dopiero z terenu Europy Środkowej kultura pucharów dzwonowatych zaczęła przenikać stopniowo do Europy północno-zachodniej (np. Holandia), ale w tym przypadku już wraz z czynnikiem ludzkim. Tutaj tytuł tego artykułu: "The Beaker phenomenon and the genomic transformation of northwest Europe".
Dziękuję bardzo za tę informację. Rzeczywiście z kulturą pucharów dzwonowatych był ten problem, że ekspansja szła z zachodu, co jest niespotykane. A to, co Pan pisze wiele wyjaśnia, ale rodzi też nowe problemy. Dziękuję
Dzięki ogromne!!! Bardzo ciekawy i przejrzysty materiał.
Dziękuję :)
@@gosciwit_malinowskija też się dołączę teraz rozumiem te muchy = myje na kołomyję i pomyje to wszystko jest w pieśniach metaforycznych i tańcu- w mowie też. I dziękuję.
Co za niezmiernie fascynujący temat! Nasi neolityczni przodkowie z kultury amfor kulistych są niemal zupełnie pomijani jako kluczowy element historii rdzennych ludów Europy na rzecz ich Indoeuropejskich ciemiężycieli, nawet przez specjalistów. A przecież to od nich w dużej mierze pochodzi charakterystycznie europejski fenotyp (blond włosy, blada cera, niebieskie oczy). Nie mogę doczekać się tej audycji.
Nasi neolityczni przodkowie z kultury amfor kulistych byli najprawdopodobniej Indoeurpejczykami. Charakterystycznie europejski fenotyp (blond włosy, blada cera, niebieskie oczy) pochodzi od neandertalczyków.
@@matyjaszmatyszek3206 Zdecydowanie nie. Według nowoczesnych analiz alleli związanych z fenotypem, jak model HIrisPlex, Neandertalczycy byli ciemnoskórzy, mieli brązowe oczy i czarne, kręcone włosy. Byli fenotypowo najbardziej podobni do dzisiejszych Papuasów. Poza tym, jak się okazuje się, że doniesienia z lat 2000. o szczególnie znacznym komponencie neandertalskim wśród Europejczyków były błędne. Nowsze, dokładniejsze analizy wskazują, że do neandertalczyków (i denisowian) najbardziej podobni są rzeczeni Papuasi oraz okoliczna ludność Australii i południowo-wschodniej Azji. Europejczycy natomiast są zapewne "najczystszymi", najmniej zmieszanymi z innymi gatunkami wspólnego rodzaju ludzkiego Homo sapiens wśród wszystkich współczesnych odmian ludzkich, mimo, że większość artefaktów neandertalskich odnaleziono przecież w Europie.
Podobnie, zbadano także pod względem fenotypowym ludność neolitycznych farmerów europejskich oraz przedstawicieli kultury jamnickiej. Okazuje się, że "jamnicy" byli raczej śniadzi, o ciemnych oczach i włosach. Przedstawiciele kultury pucharów lejkowatych z płw. Jutlandzkiego oraz kultury amfor kulistych z dzisiejszej Polski należeli do najbardziej zdepigmentowanych populacji, jakie zna współczesna genetyka. Nie wiadomo jeszcze, co było powodem tego zjawiska, zapewne selekcja do ubogiej w witaminę D diety zbożowej, ale jeszcze tego nie udowodniono na płaszczyźnie obserwowanych zmian genetycznych. Co prawda dawna populacja wschodnich myśliwych-zbieraczy z Europy Wschodniej, przedjamnicka, również posiadała wielu osobników z jasnym fenotypem, a najstarszy genetyczny przykład blond włosów pochodzi ze szkieletu Afontowa Gora 3 znajdującego się przy zachodnim brzegu Bajkału, jedna sama pierwotna ludność protoindoeuropejska była europeidalna tylko pod względem struktury kostno-szkieletowej, nie zaś pigmentacji. (I bardzo dobrze, że to po nich odziedziczyliśmy tę strukturę, bo neolityczni farmerzy byli niezwykle drobni i niscy.)
@@matyjaszmatyszek3206 Podobno hominidy też zwykle miały białą skórę,dopiero kiedy straciły włosy;futro musiały się przystosować do słońca Afryki.
@@marcinpominski4591to miało by sens tylko wtedy, gdyby Homo sapiens i jego przodek Homo erectus/heidelbergensis nie wyewoluowały w Afryce. Przodkowie naszego gatunku byli pozbawieni sierści na setki tysięcy lat przed pierwszymi kopalnymi szczątkami klasyfikowanymi jako Homo sapiens (idaltu).
z tym ciemnoskórym neandertalczykiem to nie jest takie pewne wcale; denisovianie byli ciemni, neandertalczycy jednak z krajów Północy z epoki lodowcowej, idealne warunki, żeby skóra wyjaśniala
nie moja bajka, ale i tak słuchałem z zainteresowaniem 🤣. Ma Pan prawdziwy dar! 👍
Dziękuję :)
Co do soroczki to soroka i soroczka są po dziś dzień używane w Rosyjskim i Ukraińskim obok rubachy na określenie ludowych koszul takich jak wyszywanka czy kosowrotka
Dziękuję
Dobry film.
Niezwykle ciekawy podcast. Pozdrowienia z dawnej Jaćwiezi!
Dzięki, Jaćwież niezwykła kraina.
Znakomite! Podziwiam :)
Dziękuję bardzo za kolejny ciekawy wykład. Osobiście uważam, że wpływ języków semickich na współczesnej języki zachodniej (a nawet północnej) części Europy mógł być o wiele większy niż się wydaje, a to dlatego że semiccy Fenicjanie okazali się świetnymi żeglarzami, jedni w służbie faraona Necho mieli nawet okrążyć Afrykę, a inni mogli według niektórych źródeł nawet przepłynąć (płynąc z pasatami) Atlantyk i dotrzeć do obecnej Brazylii.
Zatem, myślę, że można założyć że feniccy żeglarze mogli wielokrotnie odwiedzać atlantyckie wybrzeża Europy i zatem oddziaływać na część języków europejskich. Oprócz wspomnianego w poprzedniej audycji angielskiego słowa "earth", również chociażby czasownik i zarazem rzeczownik "pass" pewnie pochodzi od hebrajskiego (może też ogólnosemickiego) słowa "pesach", stąd mamy też Paschę
Zastanawiam się również, czy specyficzna odmiana pewnych angielskich czasowników nieregularnych, gdzie następuje wymiana samogłoski, bez zmian w spółgłoskach (np. run - ran - run, sing - sang - sung, win - won - won) to nie jest czasem gramatyczna kalka z języków semickich, gdzie mamy alternację samogłosek i rdzenie spółgłoskowe? Byłby to ciekawy wpływ języków semickich na obecnie najlepiej znany język świata.Tak w ogóle, język angielski jest (zwłaszcza jak na język germański) melodyjny i łatwy do śpiewania, co również łączy ten język z przynajmniej niektórymi semickimi. Pozdrawiam!
Feniccy żeglarze na pewno pływali po Atlantyku, tylko czy żeglarze mogą mieć wpływ na język krajów, do których portów zawijają w kwestii tak fundamentalnej jak ziemia. Alternacja jest cechą języków semickich, ale występuje także w językach IE, np. w odmianie czasowników: biorę - bierzesz; choć rzeczywiście - sing-sang-sung wykracza poza zwykłą wymianę jakościową w IE: O-E. Co do melodyjności języka, to angielski ma na pewno bardzo rozbudowaną intonacje zdaniową, chyba bardziej niż inne germańskie. Może to wpływ fenickiego, a może celtyckiego, a nawet francuskiego? Nie potrafię rozstrzygnąć
@@gosciwit_malinowski Dziękuję bardzo za odpowiedź. Myślę, że Fenicjanie to bardzo ciekawy temat, ich wpływ na naszą cywilizację jest zwykle mało doceniany, niewiele o nich się pamięta. Pozdrawiam, miłego weekendu!
Kultura się z domu wynosi, musiał mieć P. dobry przykład.
Pozdrawiam i dziękuję za pracę.
Dziękuję. Tak bardzo wiele zawdzięczam atmosferze domu rodzinnego, bez tego nie byłbym tym, kim jestem
👏👏👏
Świetny wykład wprowadzający dla nieobeznanych z indoeuropeistyką. Mnie ciekawi tonalność ekspresywna(bo semantyczna zanika) i ogólnie prozodia, języków, a najlepiej dialektów(wszak języki oficjalne) zazwyczaj są modowym zniekształceniem naturalnych cech wymowy.
Tonalność w indoeuropejskich to raczej pewne innowacje, ale które pojawiły się w różnych językach mających akcent tzw. muzyczny, a nie przyciskowy. Są to np. język starogrecki czy serbochorwacki. Raczej się IE nie zalicza do języków tonicznych. A tonalność ekspresywna to niezwykle ciekawe zagadnienia, związane też ze światem gestów, to rzeczy do badania w rozmowach z żywymi ludźmi albo na nagraniach, bo w tekstach ten aspekt całkowicie znika.
@@gosciwit_malinowski Są różne koncepcje roli tonów w PIE, ale z słuchania ludzi starszych i z nagrań archiwalnych w trakcie wywiadów etnologicznych wiem jak bardzo jest ona istotna. Do tego szczegóły melodyczne zdań i wyrazów, oraz różnice intonacyjne... Jeszcze urodzeni około 20 roku, a odizolowani od polszczyzny telewizyjnej( ta izolacja jest istotna) mieli takie ciekawe samogłoski opadające czy wznoszące w niektórych momentach, oraz rz frykatywne, h dźwięczne, czy akcent rozłożony, dynamiczno-iloczasowy. Inaczej układał się akcent i długość głosek w środku zdania a inaczej na końcu i te różnice kiedyś były silniejsze co czyniło mowę bardziej melodyjną. "Ôd 'niepamiyntnyk 'caasów" gdzie w "casów" pierwsza czesc sylaby "Ca" jest akcentowana dynamicznie, a jej przedłużeniem jest słabiej wymawiane "a". Gdyby to "casów" było nie na końcu zdania a na początku czy końcu to wymawiane byłoby inaczej...
@@JanMoniak Tak świetny jak prawie wszystkie tutaj.
@@janmos5178 pozdrawiam
Dziękuję. A teraz wracam do składania buraków na zimę :)
Burak to podobno z łacińskiego borago, które oznaczało jednak inną roślinę ogórecznik lekarski.
@@gosciwit_malinowski Ciekawe. Mnie zawsze ciekawiły słowa rex, czy vir, które mają odpowiedniki w sanskrycie, łacińskim i baltyjskich, ale nie w slowianskich
@@gosciwit_malinowski burak to chyba stosunkowo nowyvwyraz w polszczyźnie, pachnie gwarą mazowiecką. Na Kaszubach jeszcze niedawno nieznany - mówiono Ćwikła, cwikla
@@JanMoniaka czy nie jest nim słowo "rej" we frazeologizmie wodzić rej?
@@wojciechbieszk1074 Nie wiem. Być może. Mamy też podobną przemianę fonetyczna w zapożyczeniu "rejent"(od regenta?) albo słowo "reż" oznaczające kiedyż żyto urobione od skojarzenia bogactwa z władzą jak i robienie słowa "zboże" od rdzenia "bog" dla bogactwa.
Jak ogarnąć takie morze wiedzy?
Zaprzyj się to ogarniesz albo wskocz.
Widocznie Sabiński opowiadały małym Rzymianom bajki o wilku.
Najbardziej racjonalne wytłumaczenie
Czy można się spodziewać audycji na temat irańskich wpływów językowo kulturowych na Słowian?
Jak najbardziej tak, już od dawna zbieram materiały, tylko wymaga to dużej weryfikacji, bo czasem są bardzo entuzjastyczne koncepcje.
@@gosciwit_malinowski Warto uwzglednić w zarysie teorie Pietraszewskiego, całą polonoiranicę, tekst Jacka Jarmoszki, mit Sarmacki, tamgi, Pahlawi-Palani, spór "wspólne dziedzictwo, czy zapożyczenie" w wyrazach takich jak Bóg, istnienie wyrazów obecnych w lith, lat, wed, a nieobecnych w słow.
@@JanMoniak Tak dużo tego jest. W ogóle Sarmaci są nieco zapomniani w historiografii europejskiej, a mieli duży wkład w przeobrażenia czasów późnego antyku
Bóg jest zapożyczeniem semantycznym to znaczy tyle że jest to nasze wspólne dziedzictwo indoeuropejskie ale współczesne znaczenie zostało zapożyczone z Irańskich, pierwotnie słowo to znaczyło zapewne szczęście lub dostatek (patrz bogaty, zboże)
@@djakmalinakot8568 taka jest najpopularniejszą teoria.
Czy mógłby Pan profesor nagrać film z polecanymi przez Pana książkami o indoeuropeistyce, historii europejskiego barbaricum i innych tematach poruszanych na kanale?
Pomyślę o tym, jak z takiej materii zrobić audycję czy film
Może wykład na temat gockiego substratu w językach słowiańskich? Czytam głównie książki o archeologii i tam tylko jako ciekawostka jest to sygnalizowane. Ile i jakie wyrazy weszły do słowiańskiego? Do których współczesnych języków, a do których nie.
Nie ma gockiego substratu w słowiańskich, może być natomiast gocki superstrat albo adstrat. Bo Słowianie byli wcześniej na kontynencie niż Goci. I to Goci przyszli do Słowian. Ale zapożyczenia z gockiego są bardzo ważne, to nie jest ciekawostka, ale wskazówka jak się układały relacje gocko-słowiańskie na terenie kultury czerniachowskiej
@@gosciwit_malinowski Mój błąd. Oczywiście Goci tu przyszli i druga część mojego pytania tego dotyczy, czy widać zapożyczenia w ukraińskim, a białoruskim nie. Czy np Goci nie będąc nigdy w późniejszych Czechach mieli wpływ na słownictwo. Ogólnie jak i gdzie zapożyczenia zdołały się upowszechnić.
@@michachudzikowski1334 zapożyczenia gockie są w słowiańskim, i dopiero ze słowiańskiego przechodza do słowiańskic języków regionalnych, nie bezpośrednio z gockiego
Ja słyszałem, że substrat przedgermański był Waskoński bo tylko w Baskijskim, Francuskim i Skandynawskich niektóre liczby jak 20 i 80 wymawia się jako jakieś dziwne równanie
Tak, w duńskim jest dziwnie, pozostałe skandynawskie są normalne
Nieprawdą jest, że ludność KCSz przyszła do Polski ze stepów. Nie ma na to żadnych dowodów.
Wiem, sprawa jest bardziej złożona. Ze stepów przyszła ludność zajmująca tereny naddunajskie. Natomiast ludność KCSz mogła być drugim obok jamowców terenem naturalnego konsolidowania języka IE tylko z cząstkowym udziałem przybyszów ze step, dominowała ludność lokalna plus Bell Beakers z Zachodu plus jakieś resztki Tripolie. Jamowcy ruszyli na zachód na Europę Atlantycką, stąd są tak ważni dla nauki europejskiej, a KCSz ruszyli na wschód aż po Wołgę.
@@gosciwit_malinowski
Jako ciekawostkę mogę podać, że istnieją pewne dziwaczne koncepcje dotyczące tej migracji. Jedna z nich jest taka, że to same kobiety Jamowców miałyby przenieść komponent stepowy do KCSz, co miałoby wyjaśnić brak stepowogo R1b w tej kulturze.
@@gosciwit_malinowskiMoże pan wyjaśnić jak ta wędrówka ze stepów wyglądała.Ile trwała? Jak dużo osób wędrowało?Czy była jakaś organizacja tej wędrówki?
Mnie zawsze zastanawia etymologia wyrażenia "kropka w kropkę", "toćka w toćkę", że o wersji "toczka w toczkę", czy "taczka w taczkę" nawet nie wspomnę 😏
A ja zawsze zastanawiałem się co to znaczy KOLE W OKO.Przecież niema czasownika w języku polskim KOLEĆ.
Czy mógłby Pan polecić jakieś pozycje książkowe na temat podstaw językoznawstwa i jego metodologii?
Dla indoeuropeistyki po polsku punktem wyjścia jest niezmiennie dwutomowe dzieło: JĘZYKI INDOEUROPEJSKIE. TOM 1-2. pod redakcją. Leszka Bednarczuka. Wydawnictwo: PWN, 1986-1988.
@@gosciwit_malinowski Dziękuję
Czy w Pana imieniu pierwsze "i" jest z zasady wymawiane jak jer?
Jakoś tak mi się zaczęło to wymawiać w pierwszych audycjach i tak już zostalo, choć wiem, że to niezgodne ze standardową polszczyzną, ale z dialektalną to juz tak
@@gosciwit_malinowski bardzo ciekawie to brzmi. A standardowa polszczyzna to przecież tylko chwilowy konsensus :)
Świetny materiał,kiedyś prosiłem Pana coś więcej na temat języka germańskiego i o to mi właśnie chodziło.Dziękuje bardzo.Mam pytanie;kiedy i z jakich powodów nastąpiła satemizacjia i palatenizacjia języków wschodnio" indo europejskich"? jak języki słowiańskie,Irańskie i hinduskie.
Satemizacja nastąpiła właśnie w tej epoce, o której mówię, czyli po odłączeniu się tocharskiego, ok. 3200 r. p.n.e., na ile te chronologie są wiarygodne, ale lepszych nie mamy. Dotyczyła tylko języka proto-indo-aryjskiego, ale zostało przejęte przez ich NWIE sąsiadów czyli ludność bałto-słowiańską, widać zadziałał czynnik ligi językowej.
@@gosciwit_malinowski Dziękuje bardzo.
Mnie ciekawi miniaturka do tego filmu, ten stosik neolitycznych korpusów. Czy to jakieś znane (powszechnie, lecz nie mnie) dzielo sztuki z jakiegoś muzeum, czy dzielo AI? Sugestywne.
To jest rekonstrukcja, której autorem jest MIchał Podsiadło, tu jest jest strona naukowa independent.academia.edu/MPodsiad%C5%82o
Mam pytanie odnośnie klasyfikacji.Istnieje mniejszościowa hipoteza, że języki bałtyckie i tracko-dackie są blisko spokrewnione. Jak miałoby się to wobec hipotezy grupy paleo-bałkańskiej ( greka, frygijski, tracki, dacki?) jeśli chodzi siłę wskazówek, poszlak? Pozdrawiam serdecznie
Istnieje taka hipoteza, ale jest nie do udowodnienia, bo dacki znamy bardzo słabo. Dlatego też grupa tracko-dacka jest raczej hipotezą geograficzną niż językoznawczą. Można by łatwo rozdzielić te języki na dako-geckie i tracko-frygijskie. IK ci drudzy tylko byliby paleobałkańscy
Jakimi językami mówili, to mówili, ale mnie nurtuje, co mądrego mieli do powiedzenia?
To co mogli mówić można odtworzyć z dzieł sztuki, jaką wytwarzali. Poziom myślenia i problemów porównywalny z myśleniem Papuasów z Nowej Gwinei, którzy są do dziś, tzn. do przysłania im towarów i misjonarzy przez Australię i inne kraje, na poziomie neolitycznym.
Czy są jakieś badania polskich naukowców nad językami nuristańskimi?
Nie słyszałem, żeby nasi iraniści się tym zajmowali, ale może o czymś nie wiem
@@gosciwit_malinowski
Czyli raczej nie było żadnych polskich badań. A szkoda, bo języki nuristańskie ze względu na swe geograficzn (refugialne) położenie z pewnością odziedziczyły więcej indoeuropejskich cech niż zniekształcone, nałożone na inny substrat języki indyjskie i irańskie. Ja przynajmniej widzę w nich dużo więcej podobieństw do języków słowiańskich.
@@Lendzian Mogli zachować wiele cech archaicznych. Im języki są mniej przeobrażone i bardziej konserwatywne, tym bardziej są podobne do wzorca. Stąd mówi się o podobieństwie litewskiego do sanskrytu. A już o podobieństwie łotewskiego się nie mówi, bo on bardziej zmieniony
Czy to mały błąd w 3:50? Języki grecki i albański też są oczywiście językami indoeuropejskimi.
IE tak, ale nie są NWIE północno-zachodnioindoeuropejskie
Ciekawostka: zdjęcie grobowca który posłużył za miniaturkę to prawdopodobnie najstarsza sprawa kryminalna na terenie Polski gdyż przedstawiała rodzinę w całości zamordowana bronią obuchową zaś nie ma dowód by w tym czasie dochodziło do modów na większą skalę więc prawdopodobnie nie zostali zamordowani w wyniku inwazji wroga a w wyniku konfliktu sadziedzkiego.
O to ciekawe, bo było podawane jako przykład walk indoeuropejskich najeźdźców na neolitycznych rolników na terenie Polski
@@gosciwit_malinowski To taka romantyczna legenda w stylu dzielnych Ariów, szlachetnych jeźdźców ze stepów, owianych duchem wolności. Przypominam, że kultura ceramiki sznurowej, którą (słusznie czy nie) przypisujemy pra-Indoeuropejczykom też była z gruntu neolityczna. A to, że powstała na bazie kultury amfor kulistych (i w nieco dalszej perspektywie - pucharów lejkowatych) jest małym szczegółem. Reasumując - brak motywu mordu międzyplemiennego.
@@gosciwit_malinowskiwidziałem że podawałeś linka do źródła i nawet tam był opis że osoby które ich pogrzebały prawdopodobnie ich znały i musieli to być mężczyźni z tego co zrozumiałem. Poza tym narzędziem zbrodni była najczęściej siekiera krzemienna która nie była bronią ale narzędziem.
@@bartpepe3664 tak, na pewno zostali pochowani przez bliskich, obcym by nie zależało na tym; siekiera krzemienna może być i bronia i narzędziem, to zbyt dawna epoka, żeby ludzie wytwarzali broń tylko do walk z innymi ludźmi; chodzi o to, kto tej broni użył, sąsiedzi czy najeźdźcy
Czy dobrze usłyszałem? Słowackie 40 to meru?
Tak. W dawnym języku słowackim meru, zapożyczenie z węgierskiego. Tak podaje gramatyka Antona Bernolaka z 1817 r,
Oczywiście żartuje, ale śmiesznie by było jakby po odczytaniu pisma Wincza okazałoby się że Bułgarscy Wielkolechici mają rację i Europę zamieszkiwali od zawsze Turcy
Gdyby to był język turecki z VI tysiąclecia p.n.e. to bardzo możliwe, że byśmy go nie rozpoznali, gdyż pierwszy zabytek języka tureckiego jest 6000 lat późniejszy. W tym czasie języki się bardzo przeobrażają. Niektórzy uważają sumeryjski za przodka tureckiego, a inni za przodka sino-tybetańskich. Też nie można tego uzasadnić, choć to tylko 4000 lat przerwy.
Zawsze mnie zastanawiał kraj Słowenia i jej bliskość językowa, a zarazem odległość do Polski
Tak, w teorii są najbliżsi nam ze wszystkich Słowian poludniowych, ale w praktyce to łatwiej się porozumieć z Chorwatami, Serbami a nawet Bułgarami
Jakbym mógł przywrócić do życia wymarłe języki to zaraz obok języka Wieletów przywróciłbym język Kumbryjski jeden z czterech obok Walijskiego, Konińskiego i Bretońskiego języków Brytyjskich i najwcześniej wymarły bo około XII wieku a szkoda.
Kornijskiego, przepraszam autokorekta. Przywróciłbym jeszcze język Wandalów, Lugiów i Gotów Krymskich
I staro Nowogrodzki z PanońskoAwarskim
Nowogrodzki można by przywrócić, tekstów się nawet sporo zachowało. Kumbryjski brzmiałby jak dialekt starowalijskiego. A z wieleckim to by było ciekawe, bo z tych biedaków języka żadne teksty się nie zachowały. A język Lugiów to by była sensacja
@@gosciwit_malinowski No niestety jedynie toponimi i antroponimia się zachowała z Wieleckiego, nie wiemy nawet czy mówili tym samym językiem co Drzewianie czy jednak innym który wyewoluował by w coś zupełnie innego. A to moim zdaniem wielka szkoda
Witam , znowu jest coś w czym się zgadzamy choć niezupełnie , końcówka ciel nie jest żadnym zapożyczeniem , ale pan jest świetnym przykładem istniejącej w Polsce grypy destrukcyjnej , rujnującej prawdę o polskiej mowie , a grypa ta nazywa się nauczy-ciele , a jak wiemy ciele się tresuje i jak widzę , nieźle pana wytresowano do tresury nieświadomych cieląt . Pozdrawiam .
Nie on ale ty.
@@janmos5178 Dawniej śmieszkował, teraz już pluje. Dziwny typ.
@@michachudzikowski1334 Albo z niego normalny inaczej albo moskiewski troll albo obie kategorie.
I jeszcze jedno Panie nie wychowany handekweda. Krytyka to jedno ale ataki ad personam na autora kanału tylko dlatego że nie podziela pańskich poglądów i to na jego kanale to dla mnie szczyt chamstwa i niekompetencji. Od takich pseudo Słowian jak Pan uchowaj nas Panie. Oczywiście to ostatnie to nie o Handekweda.
Szczerze mówiąc, tematy są świetne, ale podcasty są chyba za obszerne, i szybkość ich przedstawiania powoduje, że często niemal nic z nich nie wynoszę. Mam pauzować co drugą minutę i cofać?
Mógłbym krócej i wolniej. Tylko niektórzy słuchacze uważają, że i tak są za bardzo popularne i chą więcej. Staram się jakoś wypośrodkować. Może też zwolnię nieco z treścią.
@@gosciwit_malinowski Większość jest zadowolona z obecnej formy.
O język neolitycznych rolników to chyba należałoby przepytać panią Edytę Górniak.
Pani Edyta Górniak jest chyba rodzinnie związane z mniejszością Polska Roma, której przodkowie dość niedawno przybyli z Indii, tak że chyba nic nam o polskim neolicie nie powie,
@@gosciwit_malinowski sama pani Edyta Górniak twierdzi, że żyje od 4000 lat, więc może jednak coś wie.
@@leszeksikora5923 hmmmm.... 4000 lat to tylko wczesna epoka brązu. Nic nie wie o neolicie :)
Proszę o opinie że niemiecki BURG powstał z polskiego GRÓD czytając od końca jeśli nie to od czego powstał burg.
Burg jest z greckiego pyrgos 'wieża', a nasz gród od północno-zachodnio indoeuropejskiego grad 'ogradzać'
@@gosciwit_malinowski Czy tego nie widać RÓD GRÓD OGRÓD.Proszę napisać jak w greckim to powstało.Ale to wieża a nie gród .
@@markegirski7498 Ogród to też nie gród, ale przy lekkim wysiłku umysłowym można domyślić się, że chodzi o odcinanie się od otwartej, dostępnej przestrzeni... zagradzać.
@@michachudzikowski1334 oGRÓD powstał z GRODU w tym sensie.
@@markegirski7498 Nie nie widać poza urojeniami.
Czy to prawda, że ludy Słowiańskie były pokojowo nastawione do innych i zajmowały się głownie rolnictwem i rybołóstwem? Bo mi się wydaje, że temat jest bardziej złożony.
Jest dużo bardziej złożone. Zajmowali się rolnictwem i rybołówstwem, ale najazd na sąsiadów rabunkowy potrafili zrobić, słynęli jako wojownicy atakujący z zasadzki. Uchodzili za ludzi pogodnych i przyjaznych, szanujących gości, ale też wiarołomnych, potrafiących zabić własnego wodza jak mieli go dość.
@@gosciwit_malinowski dziękuję za odpowiedź
Z tym rybołóstwem jak to Słowianie zaraz by się pokłócili czy to szczupak lub sum jest królem rzek ;)
@@michachudzikowski1334 Słowianie to ludzie wolności :) demokraci jak ich nazwał Prokopiusz, a w jego czasach takich nie było zbyt wielu
Jakiś dziwny ten podział języków indoeuropejskich, bo przecież wiadomo, że grupa bałtoslowiańska najbliżej spokrewniona jest z grupą indoirańską, co nie tylko widać w sferze językowej, ale także i genetycznej. Istnieje nawet określenie języków z grupy indosłowiańskiej obejmujących te wszystkie satemowe grupy, choć dzisiejsze języki irańskie się wtórnie w pewnej mierze skentumizowały.
Nie jest najbliżej spokrewniona. Jest bardzo odmienna językowo od indo-irańskiej. Kentum-satem to rzecz dużo mniej istotna niż np. końcówki deklinacyjne, albo sposób tworzenia czasów przeszłych przez augment. Genetyka odnosi się do epoki paleolitu w swej genezie, a śledzenie już konkretnych kladów nie wykazuje szczególnej bliskości Słowian i Ariów. Oczywiście później było długie sąsiedztwo słowiańsko-scytyjskie i sarmackie, co zbliżyło Słowian do Ariów, zapożyczono wtedy wiele słów itd. Ale ta bliskość z Ariami to są lata 1000 p.n.e.- ca. 600/700 n.e. a tu mówimy o stanie na 3000 p.n.e.
No właśnie na 3000 p.n.e szacowany jest czas powstania indoaryjskiej mutatacji Z93 i jej oddzielenie od innych bałto-słowiańskich R1a. Wystarczy tylko przyjrzeć się staremu słownictwu takiemu jak np. nazwy liczebników do dziesięciu i od razu widać że języki słowiańskie bliższe są indoirańskim niż np. germańskim, mimo że te (germańskie) częściowo wywodzą się z języków słowiańskich. I tylko dlatego można wspólnie klasyfikować języki słowiańskie z germańskimi w jakąś północno-zachodnią gałąź indoeuropejskich języków. Dowodem na duży komponent słowiański w językach germańskich są tegoroczne badania genetyczne pod przewodnictwem McColl'a, które wyraźnie wskazują na zasiedlanie Skandynawii (wschodniej Szwecji) (też około 3000BC)ludnością znad wschodniego Bałtyku, a następnie rozprzestrzenianie się na resztę Skandynawii, a później przez Danię na kontynent. To wtedy (prawdopodobnie ludność y-dna I1 i R1a Z284) przeniesione zostały różne słowa typu "świnia" czy "sea" do języków germańskich.
@@Lendzian Możliwe, że sprawa wymaga ponownego zweryfikowania. Słowa mogą być podobne, słowa się zapożycza nieraz, natomiast katagorie gramatyczna to taki niewidzialny wyznacznik podobieństwa. I to zarówno słowiańskie jak i germańskie mają Narzędnik liczby mnogiej na -mi, a takiego czegoś się nie zapożycza tylko dziedziczy
Co jest na tym obrazku?
archaeology.org/news/2019/05/14/190514-poland-neolithic-burial/
Pozostałość masakry na rodzinie neolitycznej dokonanej prawdopodobnie przez indoeuropejski koryos podczas gdy wojownicy z tej rodziny byli poza domem.
Nawet taki komentarz jest na youtube na cenzurowanym? 😂😂
To w miarę niedawne odkrycie z terenu Małopolski pokazujące zbiorowy grób neolitycznej rodziny (rekonstrukcja graficzna), zapewne zamordowanej w wyniku jakiegoś najazdu/napadu i pochowanej w zbiorowym grobie. Zbadane haplogrupy wykazują generalnie zbieżność z haplogrupami neolitycznych rolników naddunajskich (u nas jest to kultura polgarsko-lendzielska istniejąca w 5 i 4 tysiącleciu p.n.e.). Chyba były też ślady haplogrupy R1a (uznawanej za wschodnią stepową). Grób bodajże datowany jest na około 3000 p.n.e. - tylko że tutaj błędy datowania radiowęglowego mogą być dość spore rzędu paru stuleci.
@@longinzaczek5857trzeba tylko zaznaczyć, że typologicznie to kultura amfor kulistych, bo właśnie te amfory zostały szczodrze złożone w dole pogrzebowym obok ciał
A nie pecus, pecudis?
I pecus, pecudis III dekl., i pecus, pecoris też III dekl, i pecu, pecus IV dekl, Triplet indeoeuropejski w łacinie
@@gosciwit_malinowski dziękuję za wyjaśnienie.
To nazwa dębu jest raczej od nazwy bóstwa pioruna i ognia, ta od nazwy pioruna, a nazwa pioruna od najbardziej podstawowego rdzenia oznaczającego uderzenie: "per", zachowanego w naszym "prać".
Tu jest temat *perkʷ-, jak łac. quercus. W słowiańskim akurat tego rdzenia nie mamy w ogóle
@@gosciwit_malinowski Zgadza się. Tylko problem z quercusem znika w tej kolejności, którą podaję. Pr jako oznaczający uderzenie jest źródłem zarówno dla Perkunasa, Peruna, jak i quercusa.
@@JanMoniak musze sobie przemysleć te kwestie pierońskiego dębu ;) na spokojnie
@@gosciwit_malinowski Ja tu też podaje tylko swoje propozycje. Może brzmi to zbyt butnie, ale uważam, że dodawanie "uważam że" w takich dywagacyjnych sprawach bywa trochę masłem maślanym. Jeśli bowiem coś mówię bez dodawania źródła i dowodu, to oczywiste, że to tylko moja opinia, czy... interpretacja.
Ale jak Pan gdzieś w filmie, przy okazji obali, czy uprawdopodobni tą ścieżkę to będzie ciekawie
@@JanMoniak też osobiście wolę rozważania nad etnogenezą czy pochodzeniem języków niż religioznawcze, bo te ostatnie są takie płynne, a ja się pewniej czuję na czymś stałym
Ludy mezolityczne niekoniecznie odeszły pod naporem neolitycznych rolników. A jeżeli odeszły choć częściowo to niekoniecznie na wschód i północ - mogły odejść i na zachód.
Początkowo mogły i na zachód, ale niebawem tam też dotarli neolityczni rolnicy i w Nieczech mamy stanowiska, które są dowodem, że ci rolnicy zjadali łowców-zbieraczy. Tak że bezpiecznie było odejść na północ. Zwłaszcza, że tam odeszły renifery, na które część tych łowców polowała.
Zdecydowanie nie odeszły. Zostały w górach i lasach, podczas gdy żyzne doliny zamieszkiwali neolityczni rolnicy. Sam jestem dowodem na genetyczne przetrwanie ludności mezolitycznej na terenie dzisiejszej Polski 😉
@@Gew219 zawsze najtwardsi zostają, ale większość jednak odeszła
@@gosciwit_malinowskiNa Bałkanach ich haplogrupa I2a stanowi największą z występujących odmian.
@@gosciwit_malinowskiA pròpos kanibalizmu i ogólnej brutalności neolitycznych rolników - cóż to byłby za szok dla Mariji Gimbutas, gdyby zdążyła się dowiedzieć o tych XXI-wiecznych odkryciach!
Czysta spekulacja po modernistycznego tzw. prof. filio kabało - niemieckiego w krzewieniu narracji antykultowej. Człowiek który nie uznaje istnienia prawdy może bredzić bez żadnych hamulców. Typowy przykład zjawiska zwanego Sokalizmem.
Kwiki turbolechii częściowo manipulowanej przez razwiedke?
Czy nie jest wiadome jaka była znajomość jakiegoś jezyka 300lat temu.1000lat temu to większość prawie nie mówiła albo bardzo słabo i teraz wmawia się że była oddolna ewolucja języka.ha ha ha
No to Waleryj jak ci Chazrowie mogli rzekomo fałszować te waszą prasłowiańszczyznę nic nie mówiąc. Widać telepaci byli. No to wyższy poziom ewolucji która was w Ołgino widać ominęła.
idzę że Twoi znowu Ciebie przysłali. Audycje w centralnej telewizji, filmy, książki i pseudonaukowe badania poświęcone rosyjskiemu pochodzeniu Etrusków wypełniają przestrzeń informacyjną Rosji. Czytelników i widzów celowo skłania się do wyciagnięcia wniosku, że Rzymianie zabrali Rosjanom dziedzictwo Etrusków. I te bajdurzenia przekazuje się za pośrednictwem wszystkich kanałów medialnych. Młode pokolenie Rosjan dorasta w przekonaniu, że Rosjanie założyli wysoko rozwiniętą cywilizację rzymską. Istniejące dowody naukowe nie robią na tej młodzieży wrażenia. Pragnie ona uzasadnienia „imperialnego majestatu” i roszczeń Rosji do dziedzictwa historycznego i kulturowego całej cywilizacji europejskiej.
Masowa świadomość Rosjan jest przygotowywana na przyjęcie dalej idących deklaracji rosyjskich polityków; już nie o „naszym” Krymie, tylko o sakralnym „rosyjskim” Rzymie - kolebce cywilizacji europejskiej. Rosyjscy imperialiści są w stanie udowodnić każdą agresję przeciwko suwerennym narodom. Warto w tym kontekście przypomnieć, jak udział armii Federacji Rosyjskiej w konflikcie syryjskim tłumaczył dyrektor rosyjskiego Centrum Badania Krajów Bliskiego Wschodu i Azji Środkowej Siemion Bagdasarow. „Jest to nasza ziemia! Stąd właśnie do nas przyszła cywilizacja! Być może ktoś zapomniał? Tak w ogóle to z Antiochii przyszli do nas pierwsi mnisi. Duchowni na Rusi byli Syryjczykami. Z pochodzenia nie byli Grekami, lecz Syryjczykami. I w czasie obchodów 300-lecia rodu Romanowów całą liturgię odprawiała nie rosyjska Cerkiew prawosławna, lecz antiochijska Cerkiew prawosławna. Gdyby nie było Syrii, nie byłoby Antiochii, nie byłoby prawosławia i nie byłoby Rusi! To jest nasza ziemia! To są nasze święte miejsca!” - histerycznie wykrzykiwał rosyjski nadworny uczony w studiu telewizyjnym.
Wyposażeni w taką wiedzę Rosjanie z łatwością chłoną nagrane na wideo apokaliptyczne wizje snute przez Aleksandra Dugina: „Gdzie my jesteśmy, tam jest centrum piekła. I tak naprawdę nie musimy myśleć, czy nadejdzie koniec świata, musimy myśleć, jak tego dokonać”. Zważywszy że wojska rosyjskie już znajdują się w odległości stu kilometrów od Megiddo, gdzie zgodnie z wyrocznią biblijną odbędzie się ostatnia wojna ludzkości - Armagedon, Rosjanie zacięcie dążą do realizacji scenariusza zawartego w rozdziale 38 i 39 Księgi Ezechiela.
Rzym nasz! Kreml usiłuje uzasadnić swoje roszczenia do dziedzictwa cywilizacji europejskiej. Włodzimierz Iszczuk.
Witam , panie Gościwit nie wiem skąd pan bierze takie bzdury , że polskie słowo kobyła pochodzi od galiiskeigo poprzez języki romańskie np. włoski - kavallo , a pańskie kaballus wskazywałoby na twórczość łacińską , choć koń po łacinie to equus co też wskazuje na kalkę od Słowian , a samo słowo kobyła jak ktoś zna polską mowę , określa o co chodzi , dlatego w polskiej mowie rozróżniamy klacz od kobyły . Pozdrawiam .
Niema żadnych kalek od Słowian. Generujesz staje bajki radykalnych panslawistów i rosyjskiej razwiedki vide gadki Walerija Czudinowa i im podobnych.
@marcinwieloch Wykąp się to wiedza ci przez skóre wejdzie.ha ha ha
Tobie nawet kąpiel nie pomoże.
Czyste SKOŁOWIAŃSKIE imiona RODA RODAN LECHIA LASIA LEGIA RYTA.
Ktoś tu jest nieźle skołowany
Od repitilian?
@@plastiq116 Może i tak a w czym widzisz problem?
@@janmos5178 Na 100% ty jesteś jak i całe hazarstwo.
@@plastiq116 Ja zaczynasz to w końcu dokończ o co tobie chodzi czy już zapomniałeś?