เกร็ดประวัติศาสตร์วัดโพธิ์ โดย : รศ.ดร.ศานติ ภักดีคำ
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 7 พ.ย. 2020
- บรรยายเรื่อง "เกร็ดประวัติศาสตร์วัดโพธิ์"
โดย : รศ.ดร.ศานติ ภักดีคำ
…………………………………
โครงการอบรมวิทยากร ปี ๒๕๖๒
แผนกวิทยกร ฝ่ายทัศนศึกษา
ณ หอสมุดสมเด็จ ว.ผ.ต.
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม
![เกิดใหม่ทั้งทีก็เป็นสไลม์ไปซะแล้ว ซีซั่น 3 - ตอนที่ 56 [ซับไทย]](http://i.ytimg.com/vi/cT05Arhf_q8/mqdefault.jpg)
ฟังแล้วได้ครามรู้มากๆ ค่ะ ท่านศานติได้เล่าเป็นขั้นเป็นตอน เรียงลำดับเนื้อหาได้ดีมากค่ะ
สาธุค่ะขอบคุณค่ะ
ฟังสนุกมากครับ
ขอบคุณคะ❤
มองภาพในสมัยอดีตได้ครบถ้วนจริงๆและได้ความรู้เพิ่มมากมาย ขอบคุณนะคะ🙏🏻
ความรู้ทั้งนั้นค่ะ
อาจารย์ครับก่อนที่ ร. 1 ก่อนที่จะมีพระราชพิธีปราบดาภิเษก มันมีสตอรี่ ช่วงที่พระองค์ไปออกรบที่กัมพูชา
ประวัติบุรีรัมย์: ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี ผู้ทรงก่อตั้งเมืองบุรีรัมย์ เมื่อครั้งยังทรงเป็นสมเด็จพระยามหากษัตริย์ศึก พระบรมราชานุสาวรีย์มีขนาดเท่าครึ่งของพระองค์จริง หล่อด้วยโลหะสัมฤทธิ์ ฉลองพระองค์แบบนักรบตามขัตติยราชประเพณีโบราณ ประทับบนช้างศึก จากจดหมายเหตุประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 7 กล่าวว่า ใน พ.ศ. 2321 สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี โปรดให้สมเด็จพระยามหากษัตริย์ศึกยกทัพไปปราบพระยานางรองซึ่งคบคิดกับเจ้าโอ เจ้าอินแห่งจำปาศักดิ์ ขณะเดินทัพพบเมืองร้างอยู่ที่ลุ่มน้ำห้วยจระเข้มาก มีชัยภูมิดีแต่ไข้ป่าชุกชุม ชาวเขมรป่าดงไม่กล้าเข้ามาอยู่อาศัย แต่ตั้งบ้านเรือนอยู่โดยรอบ จึงรวบรวมผู้คนตั้งเป็นเมืองแปะ เนื่องจากบริเวณดังกล่าวมีต้นแปะมากมาย และให้บุตรเจ้าเมืองพุทไธสมันซึ่งติดตามมาด้วยเป็นเจ้าเมือง ได้รับบรรดาศักดิ์เป็นพระยานครภักดี ต่อมาจึงเปลี่ยนชื่อเป็น เมืองบุรีรัมย์. แสดงว่าพระองค์รู้จักปัจจมหานที บริเวณปปราสาทภูมืโปน ตรงปราสาทภูมิโปน เขาดงรักตรงนั้น จารึกตาเมือนธม9 กล่าวไว้ว่าเขาทางทิศตะวันออกคือคิริเศวต
พระราชนิพนธ์ใน ร.1 (เรื่องราวน่าจะเป็นช่วงที่พระองค์แต่งช่วงออกไปทำศึก)
โอ้อนิจาเจ้าเพื่อนยาก แสนทุกข์ลำบากมาด้วยพี่
เลื่องชื่อลือฤทธิ์ทั้งธาตรี หรือมาแพ้อสุรีพาลา
เสียแรงไวกูณฐ์มาด้วยกัน ว่าจะล้างอาธรรม์ริษยา
เจ้ามาสิ้นชีพชีวา แต่พี่ยาจะทำศึกไป
ถึงมีชัยได้เมียก็เสียน้อง จะต้องการอะไรก็หาไม่
ครั้นจะกลับคืนเข้าเวียงชัย ใครเลยจะนับว่าเป็นชาย
ทั้งสามสมเด็จพระชนนี จะโศกาโกรธพี่ไม่รู้หาย
ว่ารักเมียใช้น้องไปให้ตาย ความอายจะชั่วกัลปา
เสียเมียรักแล้วมิหนำ มาซ้ำเสียองค์กนิษฐา
จะอยู่ไยให้ทนเวทนา จะสู้สิ้นชีวาด้วยน้องรัก
ไปเมืองฟ้าสุราลัย ให้ลับตาพวกภัยปรปักษ์
ร่ำพลางกอดองค์พระลักษมณ์ ซบพักตร์กันแสงไม่สมประดี
พระรามร้องไห้รำพรรณจนขาดสติฟูมฟายไม่รู้สึกองค์ จนพญาพิเภกเห็นท่าไม่ดี กลัวจะเสียนายไปอีกคนจึงต้องฝืนกฎของตนกราบทูลก่อนที่ท่านจะทรงถาม เพราะตามปกติพญาพิเภกจะไม่บอกอะไรก่อนที่องค์รามจะถาม บางครั้งเหตุการณ์เกือบบานปลายจนจะแก้ไขไม่ได้ พญาพิเภกก็ไม่ปริปากเพราะนายไม่ถาม แต่คราวนี้โหรประจำกองทัพทูลว่า
บัดนั้น พญาพิเภกยักษี
เห็นพระองค์ทรงโศกโศกี อสุรีกราบลงกับบาทา
ทูลว่าพระลักษมณ์สุริยวงศ์ ยังไม่ปลงชีวังสังขาร์
อันโมกขศักดิ์อสุรา พรหมาประสิทธิ์ประสาทไว้
ทรงอานุภาพฤทธิรุทร ต้องใครจะฉุดนั้นไม่ไหว
แต่มียาคู่หอกชัย ให้ไว้สำหรับแก้กัน
แม้นละไว้จนรุ่งราตรี ต้องแสงพระรวีจะอาสัญ
ขอให้ลูกพรายเทวัญ ไปห้ามพระสุริยันในชั้นฟ้า
อย่าเพ่อรีบรถบทจร ข้ามยุคธรภูผา
แล้วให้ไปเก็บตรีชวา ทั้งยาชื่อสังกรณี
ยังเขาสรรยาบรรพต ปรากฎอยู่ยอดคีรีศรี
กับปัจมหานที สรรพยาทั้งนี้มาให้ทัน
แม้นว่าได้บดชโลมลง องค์พระอนุชาไม่อาสัญ
จะดำรงคงชีพชีวัน หอกนั้นก็จะหลุดขึ้นมา (พระราชนิพนธ์ใน ร.1)
เมื่อพระรามได้ฟังวิธีแก้จากพิเภกแล้วพอจะมีความหวัง พอจะมีทางให้น้องรอด จึงกวักมือเรียกหนุมานมารับคำสั่งอันดูเหมือนภาระกิจนี้จะยิ่งใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยทำมา เพราะมีชีวิตของพระลักษณ์เป็นเดิมพัน “บุตรแห่งพระพายจงรับคำสั่งข้า... ท่านเหาะขึ้นไปห้ามพระอาทิตย์อย่าเพิ่งชักรถขึ้นจากขอบฟ้า แล้วจงรีบไปเก็บยาชนิดต่างๆตามที่พญาพิเภกบอก หลังจากนั้นจงไปนำปัญจมหานทีจากราชสำนักกรุงอโยธยา แล้วรีบนำสิ่งต่างๆมาที่นี่ให้ทันก่อนที่พระอาทิตย์จะขึ้นจากขอบฟ้า อย่าเสียเวลาเลย....หนุมานขุนกระบี่ของข้า” (สังกรณีและตรีชวา คือสมุนไพรต่างชนิดกัน แต่ทั้งคู่มาจากเขาสรรยาบรรบต จากชื่อของภูเขาลูกนี้น่าจะเป็นที่ที่มีต้นสมุนไพรหลากชนิดโดยขึ้นอยู่บนเขาลูกเดียวกัน ปัญจนทีคือน้ำจากแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ห้าสาย “คงคา” “ยมนา” “อจิรวดี” “สรภู” “มหิ” นำน้ำจากแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ทั้งห้ามารวมกันเพื่อใช้ประกอบพระราชพิธีต่างๆเช่นใช้สุหร่ายรถทรงก่อนออกรบ ใช้ประพรมในงานมงคลต่างๆ เป็นต้น)
หนุมานน้อมรับคำสั่ง กลับตัวถีบทะยานขึ้นฟ้ามุ่งหน้าสู่ทิศตะวันออก เหาะจนถึงรถทรงของพระอาทิตย์ พลางนึกขึ้นได้ว่าพระอาทิตย์นั้นร้อนมากนักจึงอ้อมเกาะที่หลังรถทรงและดึงไว้ไม่ให้เคลื่อนไปข้างหน้า องค์สุรีย์ตกใจนึกว่าถูกโจมตีโดยราหูจึงผินพักตร์มาดูที่ท้ายรถ แต่ด้วยอำนาจแห่งพระอาทิตย์ได้แผดเผาร่างกายของหนุมานจนเหลือแต่เศษขนเพชรสุกสกาวติดค้างอยู่ที่ท้ายรถเท่านั้น ก็สงสัยว่าใครบังอาจมายื้อรถไว้ จึงท่องมนตร์ได้สามคาบชุบเจ้าของขนเพชรให้ฟื้นขึ้นมาเพื่อจะได้ซักถามต่อไป เป่าพลวดพลันเกิดเป็นวานรมีทั้งกุณฑล ขนเพชร เขี้ยวแก้ว แล้วถามว่า “ไอ้ลิงเผือก เจ้าไม่กลัวตายหรือทำไมมึงจึงมายื้อรถกูไว้” หนุมานก้มเศียรลงกราบและทูลพระอาทิตย์ว่า “ตัวข้าน้อยชื่อหนุมาน เป็นทหารของพระรามผู้เป็นอวตารองค์นารายณ์ เพลานี้ได้ยกพลบุกลงกาหมายล้างอธรรม แต่พลาดพลั้งเสียทีจนพระอนุชาลักษมัณต้องหอกโมกขศักดิ์ของกุมภกรรณหมดสติไป ข้าน้อยได้รับบัญชาให้ออกหายาให้ครบตำหรับก่อนแสงอาทิตย์จะต้องพื้นโลก หากยังแก้ไขไม่ทันจนอรุณรุ่ง อนุชาแห่งองค์รามก็จะเสียชีวิตทันที... แล้วนายข้าก็จะไม่มีใจจะทำการล้างอธรรมต่อไป ข้าจึงมาทูลขอให้พระสุริยาให้งดออกโคจรผ่านโลกในวันนี้” พระอาทิตย์เข้าใจและหนักใจอย่างมาก เพราะหน้าที่ขององค์ท่านคือการให้แสงสว่างแก่โลกอย่างขาดมิได้ จึงตอบไปว่า “จะห้ามไม่ให้เราหยุดรถนั้นมิสามารถทำได้ แต่เราจะชะลอรถเข้ากลีบเมฆเพื่อประวิงเวลามิให้สว่างเต้มที่ เราทำได้แค่นี้ สุดแต่กรรมขององค์อนุชา... บัดนี้ท่านจงรีบออกไปเก็บยาให้ครบโดยเร็วเถิด” หนุมานน้อมรับเพราะนั่นคือสิ่งที่พระอาทิตย์ทำได้อย่างดีที่สุดแล้ว บุตรพระพายเหาะมาถึงเขาสรรพยา ตะโกนเรียกหาสมุนไพรทั้งสองชนิด “สังกรณี ตรีชวา เจ้าอยู่ไหน” ต้นไม้ทั้งสองขานรับ บ้างเสียงมาจากยอดเขาแต่พอหนุมานกระโดดขึ้นจะถึงต้นก็หายวับไปกับตา บ้างก็ส่งเสียงรับมาจากตีนเขาพอหนุมานตามเสียงลงมาพบแต่พอจะเอื้อถึงลำต้นก็หายไปอีก ขุนกระบี่จึงเสกให้หางของตนนั้นยาวออกสามารถตวัดพันจากตีนเขาจนถึงยอดเขาโดยรอบ จนสามารถเก็บยาทั้งสองชนิดได้สำเร็จ จากนั้นทะยานเหาะมุ่งหน้าสู่กรุงอโยธยา เพียงชั่วอึดใจก็มาถึงมหานครแห่งสุริยวงศ์
หนุมานเห็นพระพรตและพระสัตรุดออกว่าราชการอยู่ จึงลงจากอากาศเข้ากราบแทบบาทน้องพระจักราผู้เป็นนาย สองกษัตริย์และมุขมนตรีรู้สึกแปลกใจว่าลิงเผือกตัวนี้มาจากไหน มาทำอะไรที่นี่ พระพรตเห็นท่าทางของหนุมาน ทรงมั่นใจว่านี่ไม่ใช่ลิงธรรมดาแน่ๆจึงถามว่า “ตัวท่านมีนามว่ากระไร เป็นเชื้อวงค์เผ่าไหน แล้วมีใครเป็นนายใช้ให้มาเพื่อการใด” หนุมานก้มกราบแนะนำตัว “อันตัวข้าบาทเป็นทหารขององค์รามมีชื่อว่าหนุมาน ทศกัณฐ์เจ้าแห่งอสูรบังอาจมาลักเอาพระแม่สีดาไปขังที่ลงกา ขณะนี้องค์รามลักษณ์ได้กรีฑาพลลิงจากขีดขินและเมืองมหาชมพูเข้าโจมตีเมืองลงกาหมายชิงพระมเหสีคืน แต่พระลักษณ์พลาดท่าต้องหอกจากกุมภกรรณในสนามรบจนสิ้นสติ จะดึงเท่าไหร่ก็ไม่สามารถดึงหอกนั้นออกได้ องค์รามจึงบัญชาให้หม่อมฉันมาเข้าเฝ้าเพื่อขอปัญจนทีจากพระองค์ เชิญน้ำศักดิ์สิทธิ์นี้ไปผสมยาใช้แก้ไขให้พระลักษณ์ฟื้นก่อนอรุณรุ่งที่จะถึง” เมื่อพระพรตและพระสัตรุดได้ยินดังนั้นก็ร้องไห้ปานจะขาดใจ เพราะหลังจากกันที่กลางป่าใกล้เขาสัตกูฏ นี่คือครั้งแรกที่ทั้งสองพระอนุชาและชาวอโยธยาได้ยินข่าวความเป็นไปของพระราม...
โอ้อนิจาพระทรงจักร เป็นปิ่นปักสามภพจบสวรรค์
หรือมาต้องเดินป่าอารัญ ตามกันทั้งสามเสด็จจร
ได้ยากลำบากแล้วมิหนำ ซ้ำจากอัคเรศดวงสมร
จนต้องข้ามมหาสาคร ตามไปราญรอนปัจจามิตร
เสียแรงตัวน้องเอากำเนิด เกิดร่วมสุริย์วงศ์พระจักรกฤษณ์
มิได้ตามเสด็จพระทรงฤทธิ์ อาชีวิตสนองพระบาทา
ดั่งไม่จำนงจงรัก ภักดีต่อองค์พระเชษฐา
ได้แต่พระลักษณ์อนุชา ไปร่วมชีวาพระจักรี
เป็นเพื่อนรณรงค์ยงยุทธ์ จนต้องอาวุธยักษี
ร่ำพลางต่างทรงโศกี ดั่งหนึ่งชีวีจะวายปราณ (พระราชนิพนธ์ในร.1)
พระพรตน้ำตานองหน้า ตีบตันในลำคอแต่ต้องฝืนองค์เข้มแข็งเป็นดั่งเสาหลักของอโยธยาต่อไป “พี่รามต้องเดินดงถึงสิบสี่ปีตามสัจจะ แล้วนี่ต้องมาพลัดพรากจากสีดาองค์มเหสีสุดที่รัก ขนาดต้องยกพลข้ามน้ำข้ามทะเลเสี่ยงอันตรายเพื่อทวงนางคืน แถมครานี้เคราะห์กรรมซ้ำเติม น้องลักษณ์ที่ทรงถนอมดั่งลูกมาต้องหอกของพวกยักษ์ร้ายอีก... เสียแรงที่ข้าเป็นหน่อเนื้อร่วมสายโลหิต เป็นอนุชาลำดับถัดจากพระองค์ ข้ามิอาจช่วยเหลือตามถวายงานอะไรได้เลย.. เพราะข้าคือข้าบาทแห่งองค์อวตารที่ต้องปกครองอโยธยาแทนองค์ท่านตามพระราชบัญชา...” พอสองพี่น้ององค์พรตและสัตรุดได้สติคืนก็พระราชทานขวดแก้วที่บรรจุปัญจานทีส่งให้พญาลิงและฝากข้อความถึงพี่ชายคนโตว่า “หนุมานท่านจงกราบพระบาทพระอวตารแทนเราสองพี่น้อง จงทูลว่าถึงเราสองพี่น้องจะสำเร็จราชการปกครองอโยธยาแทนพระองค์ แต่เราก็ไม่เคยได้สนใจในพระราชบันลังค์อันเป็นของกรรมสิทธิขององค์รามเลย หลังจากที่ไกลเสด็จพี่ที่แสนดีของน้อง เราสองคนยังไม่เคยพบกับความสบายใจแม้แต่วินาทีเดียว ข้าไม่เคยหายใจอย่างทั่วท้องเลยตั้งแต่วันที่ต้องบอกลาพระองค์ที่กลางป่า หากไม่กลัวผิดพระราชบัญชา เราพรตและสัตรุดคงจะกรีฑาทัพลงไปพระองค์ท่านช่วยรบกับหมู่มารอีกแรง เราและประชาชนแห่งอโยธยาเฝ้ารอวันที่ทั้งสามกษัตริย์คืนกลับสู่นครอย่างปลอดภัย....จงรีบไปเถิดหนุมาน ทหารกล้าแห่งองค์ราม”
หนุมานก้มกราบรับคำใส่เกล้า คว้าขวดน้ำสำคัญกลับตัวเหาะตรงสู่สมรภูมิ พอมาถึงตรงเข้ากราบแทบบาทพระรามแล้วส่งส่วนผสมยาทั้งหมดให้แก่นาย พร้อมทูลเนื้อความที่พระอนุชาพรตและสัตรุดฝากมาทุกถ้อยคำ พระรามยินดียิ่ง ส่งเครื่องปรุงยาทั้งหมดให้แก่พิเภกผู้เตรียมตัวรอปรุงยาไว้แล้ว ถึงจะอยู่ในความมือแห่งราตรีกาลพญาพิเภกยังสามารถแบ่งสัดส่วนยา สังกรณี ตรีชวา และปัญจที ออกเป็นส่วนเท่าๆกันอย่าชำนาญ พญายักษ์บริกรรมบทพรหมคุณพลางนำส่วนผสมทั้งหมดบดด้วยหินบดยาจนเข้ากันดี จากนั้นทายาลงที่แผลจากพิษหอกโมกขศัดิ์ พร้อมเสกเป่าซ้ำด้วยคาถาแห่งพรหมา ทันใดนั้นโมกขศักดิ์ยอดแห่งศาตราก็หลุดออกจากร่างพระลักษณ์โดยไม่ปรากฎรอยแผลใดๆทั้งสิ้น อนุชาแห่งองค์รามฟื้นคืนสติดั่งไม่เคยมีเหตุร้ายเกิดขึ้นมาก่อน ก้มลงกราบพระรามที่ตักและขอพระราชทานอภัยที่ตนเสียทีรบแพ้แก่กุมภกรรณ “น้องเสียทีรบแพ้เจ้ายักษ์ร้ายกุมภกรรณ ทำให้เสียพระเกียรติแห่งองค์อวตารถือเป็นอาญาถึงชีวิต แต่ก็ยังทรงช่วยน้องให้มีชีวิตรอดอีกครั้ง นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้น จากนี้ข้าขอสนองคุณแทบพระบาทจนกว่าจะชีวิตจะหาไม่...” พระรามได้แต่ร้องไห้โอบกอดน้องอย่างยินดี แล้วปลอบว่า “หากลักษณ์น้องของพี่มีอันเป็นไป พี่คงต้องตายตามเจ้าแน่ เพราะจะมีเหตุผลใดเล่าที่องค์รามจะมีชีวิตอยู่โดยไม่มีองค์ลักษณ์เคียงข้าง พี่คงจะไม่อาจทนทุกข์ทรมานมีชีวิตอยู่ต่อไปโดยไม่มีเจ้า.... พญาสุครีพท่านจงสั่งให้ไพร่พลยกทัพกลับสู่พลับพลาเพื่อพักผ่อนเถิด และเราจะได้ร่วมคิดอ่านรับการศึกในภายหน้า”
กองสอดแนบของลงกาที่เฝ้าดูอยู่เห็นว่าศัตรูสามารถแก้ไขจนพระลักษณ์ฟื้นขึ้นมาได้ จึงรีบกลับเข้าเมืองไปทูลพญาทศกัณฐ์ “ขอเดชะ อันพระลักษณ์ที่ต้องหอกโมกขศักดิ์ของพระมหาอุปราชกุมภกรรณจนแน่นิ่ง บัดนี้ได้รับการแก้ไขจนฟื้นขึ้นมาได้อีกและขณะทัพพลลิงได้ถอยกลับสู่พลับพลาตั้งแต่ก่อนรุ่งสางแล้วพะยะค่ะ” ทศกัณฐ์รู้สึกเหมือนถูกฟ้าผ่า ดั่งชัยชนะหบุดมือ มึนงงว่าศัตรูสามารถฟื้นจากพิษของโมกขศักดิ์ได้อย่างไร “มโหทรเสนาข้า เจ้าจงรีบไปเชิญกุมภกรรณมาหาข้าเดี๋ยวนี้” มโหทรรีบรุดไปตามกุมภกรรณถึงปราสาท เพียงชั่วครู่กุมภกรรณก็มาปรากฎตัวในท้องพระโรง ทศกัณฐ์มิรอช้า “นี่กุมภกรรณน้องพี่ เจ้าลองพิจารณาดูสิว่าเหตุใดเจ้ามนุษย์ตัวเล็กจึงได้รอดพ้นจากพิษแห่งโมกขศักดิ์หอกที่สามารถพิชิตได้ทั้งสามโลกไปได้” กุมภกรรณในขณะนี้ก็มึนงงไม่แพ้พี่ทูลว่า “ถวายพระพรราชาแห่งมารทศกัณฐ์.... พี่ท่านข้าก็สับสนมิแพ้ท่านเท่าใดหรอก โมกขศักดิ์สามารถชนะเหล่าเทพได้อย่างสบายๆ แต่เพราะเจ้าไส้ศึกพิเภกบกวิธีแก้กลนี่เหล่ามนุษย์ผู้เป็นนาย เจ้าลักษณ์ร่างน้อยถึงได้รอดชีวิตไปได้.....ข้านี้เจ็บใจยิ่งนัก ข้าสัญญาว่าจากนี้ไปเหล่ามนุษย์และวานรจะไม่มีโอกาสมีชีวิตบนแผ่นดินลงกาอีกแล้ว ข้าจะล้างพวกมันให้สิ้นแผ่นดินของเรา...” ทศกัณฐ์เข้าสวมกอดน้องสุดที่รักอย่างแนบแน่น “มิเสียทีที่พี่ไว้ใจ มิเสียแรงที่เจ้าเกิดเป็นน้องพี่ ทำเถิดทำในสิ่งที่เจ้าเห็นควร...” กุมภกรรณก้มลงกราบพร้อมลาออกไปจัดการกับผู้รุกรานอีกครั้ง แต่ในครั้งนี้พญากุมภกรรณมีแววตาที่โหดเหี้ยมกว่าเดิม มีความอำมหิตมากกว่าทุกครั้งที่เคยออกรบ เพราะครั้งนี้คือภาระกิจที่ต้องสำเร็จ อย่างเบ็ดเสร็จ
การซ่อมแซมบูรณะ และการสร้าง ใหม่ใส่เพิ่มด้วยของเดิมที่ มีมาแต่ เดิมหมด ครั้นจะสร้างใหม่ก็ต้องรอ. ของที่ผลิตมาใหม่ แต่บางที่อาจ ต้องใช้วัสดุที่ใหม่เลย ต้องรื้อ บางส่วนออก และรอของใหม่ เลย ครับ
🙏😊👁️
ขอบคุณความรู้มากๆ ค่ะ
ขอบคุณสำหรับสาระความรู้ดีๆ แบบนี้ค่ะ
ขอบคุณคะเป็นความรู้ที่คนไทยควรรับรู้เกี่ยวกับประเทศไทย
สวยงามครับ เมืองไทยเมืองพุทธ เมืองแห่งรอยยิ้มและน้ำใจ เมืองแห่งพระพุทธศาสนา🙏🏻❤️🇹🇭
0:46:30 จารึกการปฏิสังขรวัดโพธิ์ สมัยรัชกาลที่ ๑
1:20:10 กระบวนการสร้างจารึกวัดโพธิ์
1:32:30 พระยาบำเรอราชแพทย์ โอรสพระเจ้ากรุงธนบุรี แพทย์หลงในรัชกาลที่ ๓ ผู้ชำระตำรายา ครั้งสร้างจารึกวัดโพธิ์
ผมติดตามอาจาร์ยท่านอยู่ครับได้ความรู้มากขึ้น
าาาาาาาาาาาาาาาาาลือืาาาาาาบืาาาาาาทื่าาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาอืาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาาบืาาาทืาาาาาทืาาาบือืาาาาาาอือาาาสข
ช่วงท้ายท้าย ผมว่า คงเป็น วินิยฉัย ร3กับร4 ภูมิปัญญา คนสมัยกก่อน ลึกซิ่งกว่าที่ท่านคิด
ทำไมพระไชยถึงไม่ขุดคลองลัดโพธิ์ด้วย ย่นระยะทางได้เยอะกว่าอีก
ไปหาอ่านที่ไหนไม่ได้แล้ว
ขอขอบพระคุณวัดโพธิ์ที่ศึกษาเล่าเรียนมาช