สุนทรียะแห่งศิลปะ : จาก Pre-Raphaelites ถึงสำนักจิตรกรแก้วท่าไม้
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 8 มี.ค. 2023
- เมื่อวันที่ 3 มีนาคม 2566 ผมเดินทางไปดูนิทรรศการศิลปะของพี่สุรเดช แก้วท่าไม้ แสดงกับครอบครัว ที่หอศิลป์ บ้านเจ้าพระยา ตรงถนนพระอาทิตย์ กรุงเทพมหานคร ผลงานของพี่สุรเดชทำให้ผมนึกถึงผลงานศิลปะในศตวรรษที่ 19 ของกลุ่ม ฟรี ราฟาเอลไลท์ คลิบนี้จึงขอพูดถึงฟรี ราฟาเอลไลท์ และจะปิดท้ายด้วยภาพผลงานศิลปะอันน่าทึ่งของครอบครัวแก้วท่าไม้กันนะครับ
เมื่อปี ค.ศ. 1848 มีกลุ่มจิตรกร กวี และนักวิจารณ์ศิลปะได้จัดตั้งกลุ่ม Pre-Raphaelites หรือกลุ่มนิยมแบบก่อนราฟาเอลพวกเขานิยมภาพแบบมีรายละเอียด ใช้สีจัด ในโครงสร้างองค์ประกอบที่ซับซ้อนของสมัยศิลปะเรอเนซองส์ตอนต้นและของศิลปะแบบเฟลมมิชช์
Pre-Raphaelites ยอมรับการวาดแบบจิตรกรรมประวัติศาสตร์ และเป็นศิลปะเลียนแบบ หรือเลียนแบบธรรมชาติซึ่งเป็นหัวใจของปรัชญา พวกเขาถือตนเองว่าเป็นขบวนการปฏิรูปและได้สร้างศิลปะที่มีเอกลักษณ์เป็นของตนเอง
เจตนารมณ์ของกลุ่มนี้คือ การเปลี่ยนรูปโฉมทิศทางของแวดวงศิลปะเสียใหม่ ไม่ตามเทรนด์ที่กำลังเปลี่ยนไปของศิลปะร่วมสมัยในช่วงนั้น แต่ได้นำเอาความงดงามอลังการจากศิลปะยุคคลาสสิกของศิลปิน อย่าง ราฟาเอล ซานโซ และมิเกลันเจโล กลับมาสร้างสรรค์ศิลปะในกลุ่มของพวกเขา โดยอาศัยเทคนิควิธีร่วมสมัย ซึ่งส่วนใหญ่เป็นจิตรกรที่นิยมศิลปะแนวแมนเนอริสม์ และเรียลิสม์ จากยุคเฟื่องฟูสุดๆ ของเรอเนสซองซ์ แฝงกลิ่นอายบาโรก กับศิลปะแนวอาร์ตเดโค เน้นรายละเอียดการตกแต่งประดับประดาสิ่งของในฉากให้ดูเหมือนจริง
พวกเขาสร้างสรรค์ผลงานสุดแสนวิจิตร ใส่ใจทุกรายละเอียด ภายใต้สีสันที่มีชีวิตชีวา และมักจะคุมโทนของการวาดให้มีเรื่องราวเรื่องเล่าราวนิยายหรือบทกวี พร้อมกลิ่นของศิลปะการตกแต่ง อย่าง เดคอเรทีฟอาร์ต หรืออาร์ตเดโค
ด้วยแรงบันดาลใจจากยุคก่อนอุตสาหกรรม โดยทำงานกันอย่างเข้มข้นที่เมืองเบอร์มิงแฮมของอังกฤษ เรียกว่าเป็นความตื่นเต้นทางศิลปะที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของเมืองผู้ดีในศตวรรษที่ 19 เลยนะครับ
พอพูดถึงฟรีราฟาเอไลท์ก็ทำให้ผมคิดถึงบทความของ รศ.นิคอเละ ระเด่นอาหมัด บทความหนึ่งในเฟสบุคของท่าน ได้อธิบายถึงคำว่า พรีราฟาเอลไลท์ The Pre-Raphaelite ว่า เป็นชื่อเรียกสไตล์ศิลปะและกลุ่มศิลปินชาวอังกฤษที่ที่เคลื่อนไหวในศตวรรษที่ 19
ในประวัติศาสตร์ศิลปะไม่ค่อยได้กล่าวถึงศิลปินกลุ่มนี้มากนัก
เพราะประวัติศาสตร์ศิลปะยุโรปในช่วงนั้น เน้นการเคลื่อนไหวของศิลปะในฝรั่งเศสเป็นส่วนใหญ่ เป็นช่วงที่เกิดการเคลื่อนไหวของกลุ่มศิลปินหัวก้าวหน้าที่สุดตั้งแต่กลุ่มสัจนิยม Realism ไล่มาจนถึงกลุ่มลัทธิประทับใจ Impressionism ได้กลบเกลื่อนความสำคัญของกลุ่มศิลปินชาวอังกฤษกลุ่มนี้ ไปอย่างน่าเสียดาย
ฟรี ราฟาเอลไลท์ เกิดในยุคสมัยเริ่มต้นของ การเกิดเทคโนโลยีเพื่อการอุตสาหกรรมหลายๆอย่าง ทำให้ศิลปินเริ่มเบื่อหน่ายกับสังคมยุคนี้ ทุกสิ่งทุกอย่างเริ่มเข้าสู่ระบบกลไกไร้ชีวิตมากขึ้นแม้แต่ศิลปะก็กำลังถูกแทนที่ด้วยกล้องถ่ายรูป
จืงรวมตัวเพื่อต้านกระแส หันมาศึกษาศิลปะย้อนยุค ตั้งต้นในยุคเปลี่ยนผ่านระหว่างเรอนาซองค์กับบาโรกที่เรียกว่ ยุคแมนเนอริสม (Mannerism) ซึ่งยึดต้นแบบผลงานของราฟาเอลในยุคหลังและลีลาท่าทางจากผลงานประติมากรรมของศิลปินยุคเรอนาซองค์ ก่อนหน้านี้ฝรั่งเศสก็ย้อนยุคไปทำงานแนวคลาสิกเรอเนอซองค์เช่นเดียวกัน คือยุคนีโอคลาสิ และโรแมนติก
ทีนี้มาดูมูลเหตุสืบเนื่องที่ทำให้ผมต้องพูดถึง ฟรีราฟาเอลไลท์ มาจาก พี่สุรเดช แก้วท่าไม้ ซึ่งเป็นศิษย์รุ่นพี่ศิลปากร ได้นำผลงานจิตรกรรมมาจัดนิทรรศการที่ หอศิลป์ บ้านเจ้าพระยา ตรงถนนพระอาทิตย์ กรุงเทพมหานคร ดังที่ผมเกริ่มนำมาตอนต้นรายการนั่นละครับ
รสนิยมโดยส่วนตัวแล้ว ผมเป็นคนชื่นชอบงานจิตรกรรมแบบเหมือนจริง โดยเฉพาะแนงทางของกลุ่ม pre-Raphael ก็ทำให้ผมชอบผลงานฝีมือของพี่สุรเดชไปโดยปริยาย จึงเดินทางไปร่วมงานในวันเปิดเปิดนิทรรศการ
นิทรรศการในครั้งนี้ในเรื่องของทักษะฝีมือ ไม่ธรรมดา แต่ที่ไม่ธรรมดากว่าก็คือ วาดรูปกันทั้งครอบครัว คุณพ่อ คุณแม่ และคุณลูก ฝีมือดีทุกคน โดยเฉพาะลูกชายฝาแฝด เล่นเปียโนได้เก่งมาก สะกดคนฟังนิ่งสงบเกือบชั่วโมงได้อย่างน่าอัศจรรย์
การแสดงนิทรรศการครั้งนี้มีแนวคิด บอกไว้ว่า
" "Odýsseia" ออเดอเซีย คือการเดินทางแห่งจิตวิญญานอันเข้มข้นในตัวตนศิลปิน ที่ได้ถูกถ่ายทอดผ่านภาพเขียนและบทเพลง ภายใต้ความรักและความทุ่มเท ประหนึ่งดุจพันธสัญญาที่มีต่อกัน........"
จวบจนวันนี้ ลูกไม้น้อย ๆ ได้ทยอยผลิดอกออกผล
สืบสานต่อยอดในศาสตร์อันยิ่งใหญ่ เสมือนดั่งลมหายใจเดียวกัน
นี่คือบทความต้อนรับ ที่บอกผู้มาชมงานทุกคนในนิทรรศการครั้งนี้
หอศิลป์ ณ บ้านเจ้าพระยา เป็นอาคารสองชั้นแนวยุโรป ทรงปั้นหยาตั้งอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ใกล้กับสวนสันติชัยปราการและป้อพระสุเมรุ ถนนพระอาทิตย์ ในอดีตเป็นตำหนักในวังของพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเนาวรัตน์ กรมหมื่นสถิตธำรงสวัสดิ์
ชั้นล่างเป็นผลงานของของน้องโอบ-และน้องเอื้อ แนวคิดคือนำเอาบทเพลงคลาสสิค มาตีความเป็นงานจิตรกรรม
ในชั้นที่สอง เป็นงานของพี่สุรเดช จัดเต็มภายในโถงห้องใหญ่ งานจิตรกรรมทรงพลังมากๆ
ในชั้นเดียวกันด้านในก็เป็นผลงานของคุณโอ๋ ผู้เป็นคุณแม่ของน้องโอบและเอื้อ เขียนภาพได้งดงาม ละมุนละไม ใส่ใจในทุกรายละเอียด
บรรยากาศในงานวันนั้น อาคารสถาปัตย์ของหอศิลป์ และบทเพลงคลาสสิคการเล่นเปียโนสดของโอบและเอื้อ ทำให้ผมหวนคิดถึงตอนไปเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์เก่าๆในปารีส ยังไงยังงั้นเลยครับ
ขอขอบคุณ รศ.นิคอเละ ระเด่นอาหมัด และจิตรกรสำนักแก้วท่าไม้
.....
"สุนทรียะแห่งศิลปะ" สนับสนุนโดย สาขาวิขาจิตรกรรมไทย ภาควิชาศิลปะประจำชาติ วิทยาลัยเพาะช่าง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์
เรียบเรียงบท-บรรยาย โดย ผศ.ฉัตรชัย ศิริพันธุ์
ผลิตสื่อโดย Aesthetics of life
9 มีนาคม 2566
เยี่ยมมากเลยครับขอบคุณที่ทำคลิปดีๆแบบนี้ออกมา จะติดตามชมเรื่อยๆนะครับ
ขอขอบคุณในกำลังใจ มีอะไรแนะนำไหมครับ
ตกใจมากกับการจากไป ยังเปิดงานอาจารย์ดูเมื่อตะกี้ ขอแสดงความเสียใจด้วยครับ
😢 ชีวิตคนเราไม่แน่นอนนะครับ
It's great to see so much interest in the Pre-Raphaelites in Thailand...Giaco UK...
Thank you very much and please publish it.
ยอดเยี่ยมมากครับ
ขอบคุณมากครับ ฝากเผยแพร่ด้วยนะครับ
ขอบคุณครับ ชอบเรื่องเล่าประวัติศาสตร์ของประเภทงานศิลป์แบบนี้ อยากมีโอกาสได้ไปเที่ยวชมภาพของจริงบ้าง คงเปิดหูเปิดตาไม่น้อย
ขอบคุณครับ หากมีโอกาสไปดูนะครับ สวยมาก ฝากเผยแพร่ด้วยครับ
สวยงาม ดีมาก ครับ
มีอะไรแนะนำบอกได้เลยครับ
😗
ขอคำแนะนำด้วยครับ
😛
Preอ.จักรพันธ์มากกว่า
ฝัมิอทั้งสองท่านเลย ขอบคุณมากครับที่รับชม