تزکیه حواس،تخلیه مبادی و تجرید نفس - آیت الله العظمی محمدرضا نکونام

ریزش دانش را باید استفراغ مغز دانست؛ یعنی آن معانی که از مغز انسان جاری و تنها بر صفحهٔ کاغذ نوشته می‌شود. چنین ریزشی اگر پشتوانهٔ قلب و دل را داشته باشد لاجرم و به ناگریز بر دل می‌نشیند. استفراغ دل و ریزش قلب است که در درون اشیا و پدیده‌ها نفوذ می‌کند و می‌تواند در اندرون و نهان‌خانهٔ آدمی جای گیرد و در این صورت است که انسانی رغبت بلع دوبارهٔ آن را می‌یابد.
نگارنده از نوشتن همانند استفراغ افراد بیمار که دچار تهوع هستند ناخوشایندی دارد؛ زیرا آن استفراغ غذا و این استفراغ دانش بر صفحهٔ کاغذ است. روزی استادی به من فرمود چیزی را با مداد ننویس، چون پاک می‌شود و با خودکار بنویس تا ماندگار بماند، گویی به من گفت: سطلی بیاور تا استفراغ خود را در آن‌جا بریزم. من در آن روز خیلی ناراحت شدم؛ زیرا همهٔ دانش‌های نوشتاری را استفراغ و دفع زیادی مغز می‌دانم و دیدم آن‌که ظرفیت مغزی اندکی دارد، همه را به کاغذ جاری می‌نماید آن‌گاه آن را سطل سطل بسته‌بندی و دسته‌بندی می‌نماید و هر دفع شده یا برگردان شده و استفراغی چه از معده باشد، یا از مغز و یا از قلب، درون بسته‌ای مشخص برای فکر و اندیشه‌ای خاص بسته بندی می‌شود. اندیشه‌ها بسته‌بندی شده است و انسان نمی‌تواند خارج از آن محدوده‌ها اندیشهٔ خود را بگستراند، برخلاف حقایق معنوی و علوم ربانی که نور کامل و صفای حقیقی را به بار می‌آورد.
آیت الله العظمی محمدرضا نکونام