Lazar Dunđerski | Graditelji Novog Sada (4)

Graditelji Novog Sada-Lazar Dunđerski
Ove 2021. godine obeležavamo 140 godina od rođenja arhitekte Lazara Dunđerskog.
Rođen je u Srbobranu a preminuo je u Opatiji, u koju se doselio posle Drugog svetskog rata. Šta se sve dešavalo ovom nesvakidašnjem neimaru od prvih godina života u Bačkoj do poslednjih dana u Primorsko- goranskoj županiji u Hrvatskoj, predstavićemo u današnjoj epizodi serijala “Graditelji Novog Sada”.
Posle studija arhitekture u Beču Dunđerski dolazi u Novi Sad, a prvi objekat na kojem je radio 1922. godine, u Ulici Vase Stajića broj 1, postaje njegova porodična kuća. Pripadao je širem krugu čuvene, imućne porodice Dunđerski i bio oženjen Olgom, kćerkom kompozitora Kornelija Stankovića.
Materijalno situiran, nije bio u situaciji da je morao mnogo da projektuje. Svakako do početka Drugog svetskog rata, do kad je u Novom Sadu radio, ostavio je iza sebe mnoga dela od kojih neka predstavljaju Novi Sad iz najsjajnijih dana arhitekture moderne.
Pre tog perioda koji je arhitektonski obeležio međuratne godine u gradu, Dunđerski je 1926. projektovao zgradu Produktne berze na novosadskom Trgu Galerija, gde se danas nalazi Galerija Matice srpske, kao i zdanje Muzičke škole u Radničkoj ulici. Tradiocinalni elementi koji se naslanjaju na secesiju krase ovu zgradu, koja je prvobitno građena kao stambena jednospratnica za porodicu Gutman i koja se delom nalazi i u Stražilovskoj ulici.
Ubrzo posle toga napušta svako oslanjanje na istorijsku arhitekturu, počinje da projektuje u savremenom duhu moderne i potpuno se posvećuje oblikovanju prostora, zapravo volumenom i formom.
Vilu za doktora Borislava Mirića, na uglu ulica Pavla Simića i Vojvođanskih brigada, arhitektonski je osmislio 1931. godine. Nakon toga, u komšiluku, za porodicu privrednika Hermana Gutmana, u Vase Stajić broj 5, Lazar Dunđreski projektuje vilu u kojoj je danas dečiji dispanzer Doma zdravlja.
Poznato delo arhitekte Dunđerskog je i trospratnica pravougaone osnove u Ulici Jovana Đorđevića broj 4. Ona je svečano useljena 1940. godine. Poznata i kao Lovački dom, predstavlja vrhunac stambene izgradnje između dva svetska rata. Nekoliko godina pre toga Dunđerski projektuje zgradu u Ulici Svetozara Miletića broj 12, koja se naslanja na takođe njegov rad na broju 14 - dvospratnicu podignutu za Srpsku pravoslavnu crkvenu opštinu.
Zgrade u ulicama Železnička 1, Ilije Ognjanovića 6 i jednospratna vila sa dva stana u Teslinoj 38 samo su deo kreativnog niza arhitekte Dunđerskog koji je u Novom Sadu boravio do posle rata, nakon čega odlazi iz grada, ali, kao i mnogi neimari, ostavljaja neizbrisiv autorski trag ne samo u istoriji arhitekture nego i u budućim sećanjima dolazećih generacija.
UREDNIK I SCENARISTA
Vladimir Bajić
STRUČNI SARADNIK NA SCENARIJU
Istoričar umetnosti Vladimir Mitrović
DIREKTOR FOTOGRAFIJE
Arpad Garbac
MONTAŽER SLIKE I ZVUKA
Uroš Jandrić
DRON OPERATERI
Ivica Ključar
Duško Cvijić
SNIMATELj ZVUKA
Nikola Lončar
DIZAJNER SVETLA
Zoran Mihajlović
PRODUCENT
Marko Pecelj
Kompozitor Vladimir Bajić
PESME IZVODI „HIRURGIJA“
DIZAJN I ANIMACIJA
Aleksandar Šećerov
REDITELjKA
Olivera Šešlija
Odgovorna urednica Dokumentarno-obrazovnog programa
Jelena Bugarski
Proizvodnja RTV
JUL 2021.
---------
Radio-televizija Vojvodine www.rtv.rs
Servis odloženog gledanja i slušanja media.rtv.rs