Lektury z Mistrzami - Bruno Schulz "Sklepy Cynamonowe. Sierpień" - czyta Andrzej Seweryn

Bruno Schulz (1892-1942), klasyk współczesności, jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy metafizycznych XX wieku, pozostawił dzieło objętościowo niewielkie, lecz o mocy dorównującej największym twórcom epoki. Nowator zamknięty w prowincjonalnym świecie Drohobycza, zatopiony w lekturach modernizmu i wykraczający myślom ku temu, co nieznane, był - jak go nazwał Jerzy Jarzębski „dość dziwnym, modernistyczno-awangardowym centaurem”. Chwalony i ganiony przez krytykę, przyjmowany i odrzucany przez czytelników, uznawany był - naprzemiennie - epigonem starej epoki i jej destruktorem.
Dwa główne dzieła Schulza: Sklepy cynamonowe (1934) i Sanatorium pod Klepsydrą (1937) ukazały się w warszawskim Towarzystwie Wydawniczym „Rój”, zaskakując dziwnym obrazowaniem. Nie wiemy, czy jesteśmy w rzeczywistości prawdziwej czy marzeń sennych, czy poruszamy się w świecie realnych zdarzeń czy metaforycznej umowności. Logika opowieści Schulza jest z natury labiryntowa, między domem a kosmosem, przestrzenią konkretną i mityczną, czasem historycznym i symbolicznym nie ma prostych przejść, błądzimy w przestrzeniach dni i nocy, poszukując ładu i rzucając wyzwanie chaosowi i pustce.
Sierpień i Karakony to opowiadania ze Sklepów cynamonowych. W ekspresyjnych obrazach ukazane zostało Schopenhauerowsko-Bergsonowskie kłącze popędu, życiowej woli (der Wille) i potęgi niekontrolowanego rodzenia czy płodności (élan vital). Sugestywna, hiperbolizowana, sensualistyczna stylistyka kieruje nas w stronę tego, co erotyczne, nieujarzmione, pociągające i tego, co wyzwala wstręt, pochłania i prowadzi do zatracenia. W tej metafizyce balansującej na granicy rozpaczy i wyzwolenia wchłonięci zostajemy przez świat turpistyczny, o tyle bliższy prawdziwemu życiu, o ile walczący z naszą wolą do poznania rzeczy za pomocą myśli, dzięki inteligencji, której chcielibyśmy zaufać.
Projekt Lektury z Mistrzami jest finansowany w ramach programu dotacyjnego „Kultura w sieci” realizowanego przez Narodowe Centrum Kultury.

[@AgnieszkaLewandowska-v4d]

7