20241101 HVVH 013 AUDIO Vervoer

Het Verhaal van Haaksbergen: 013 AUDIO Vervoer
RTV Sternet en de Historische Kring Haaksbergen maken een serie over de geschiedenis van Haaksbergen. Deze keer is het onderwerp: Vervoer.
Nieuwe beek
De stad Deventer groef omstreeks 1400 een scheepvaartverbinding tussen de Markelosebeek en de Buurserbeek. Op Haaksbergs gebied zijn toen maatregelen genomen om het de schippers mogelijk te maken tot De Braom in Buurse te varen. Van de Morsbrug tot de Koekoeksbrug werd een nieuwe beek gegraven, ongeveer zoals die nu aanwezig is. Van de Klaashuisbrug groef men een nieuwe bedding naar de Vedder in de buurt van de Molenveldsbrug en zo kreeg de Buurserbeek zijn huidige loop.
De scheepjes waarmee op de Buurserbeek werd gevaren, werden potten genoemd. Ze waren maximaal 8,5 m lang, 1,5 m breed en 1 m hoog. Leeg hadden ze een diepgang van slechts 12 cm. Op Haaksbergs gebied zijn verschillende overslagplaatsen gevonden, waar goederen uit de omgeving van Haaksbergen en aangrenzend Munsterland met paard en wagen werden aangevoerd en overgeladen op schepen. In het Assinkbos is nu nog de Poteerdenhook bekend, genoemd naar de potaarde (klei voor aardewerk) die daar aangevoerd werd. Bij de Lankheterbrug vond men veel houtskool in de grond, restanten van partijen houtskool, die hier opgeslagen werden om naar ijzergieterijen in Deventer vervoerd te worden.
Bij De Braom in Buurse werden boomstammen verzameld die afkomstig waren uit het Duitse gebied. Deze werden in vlotten over de beek vervoerd. Tot de 19de eeuw floreerde de scheepvaart op de Buurserbeek. Dagelijks voeren er 20 à 30 potten. Na de Napoleontische tijd werden de landwegen belangrijk verbeterd, waardoor de scheepvaart afnam. Halverwege de 19de eeuw voeren op de Buurserbeek dagelijks nog maar ongeveer zes potten. Rond 1900 verdween de scheepvaart geheel.
Rond 1927 werd door G.J. Wientjes bij het turfsteken in het Haaksbergerveen een veenweg of knuppelpad ontdekt. Een knuppelpad is een van dunne boomstammetjes gemaakt pad, dat het mogelijk maakte om veilig door het moerassige veen te trekken. De vondst bleef onbekend, totdat in 1947 archeoloog Cor Hijszeler van het Rijksmuseum Twenthe in het veengebied monsters aan het nemen was voor een stuifmeelonderzoek. Hijszeler werd bij die gelegenheid getipt over de vondst van het knuppelpad. Daarop nam hij contact op met Wientjes en samen zochten ze de plek van de ontdekking op. Hijszeler begon toen een kleine opgraving, waarbij hij op twee plaatsen het knuppelpad bloot wist te leggen.
Het knuppelpad is gemaakt van naast elkaar gelegde dunne berkenstammetjes. Deze berkenstammetjes liggen op een onderlaag van twijgen en een enkele in de lengterichting van het pad gelegde dikkere berkenstam. Het pad bevindt zich in wat het oude mosveen wordt genoemd. Dit in combinatie met de ligging op ± 2 meter onder het oorspronkelijk oppervlak wijst op een aanzienlijke ouderdom, ergens in de prehistorie. Hoe oud het knuppelpad exact is, valt moeilijk te zeggen. De aanleg van de eerste houten paden door het veen begon al ergens in de nieuwe steentijd, dus vóór 2000 voor Christus, en ging door tot na de middeleeuwen. Een vergelijkbare techniek is nog in de 20ste eeuw gebruikt om drassig terrein over te steken. Zo'n weggetje wordt dan een spikke of spikker genoemd.
Museum Buurtspoorweg
In de oorlogsjaren 1940-1945 zijn de spoorbanen Neede-Haaksbergen en Hengelo-Boekelo door de bezetter opgebroken. Het materiaal werd afgevoerd naar het oostfront. De spoorbaan tussen Haaksbergen en Enschede bleef gelukkig intact en kon ook worden gebruikt. Het traject tussen Boekelo en Enschede verdween in 1977, toen de A35 in gebruik werd genomen. Het baanvak tussen Haaksbergen en Boekelo kreeg een nieuwe toekomst door de oprichting van de Museum Buurtspoorweg. Deze MBS ging stoomlocomotieven restaureren en treinwagons opknappen, waarmee recreatief tussen deze twee plaatsen heen en weer wordt gereden.
Het Verhaal van Haaksbergen 2024
RTV Sternet en de Historische Kring Haaksbergen maken onder de noemer 'Het Verhaal van Haaksbergen' een serie over de geschiedenis van Haaksbergen. In ieder deel wordt een ander onderwerp behandeld.
Bekijk en beluister hier alle afleveringen van het Verhaal van Haaksbergen 2024
haaksbergeninb...
Verteller: Wim Oltwater
Interviewer: Jolanda Bouwmeesters
Opnames en montage: Jayden Hauber en Constance van Wolferen
Tekst en eindredactie: Michel van der Voort
Met dank aan de Historische Kring Haaksbergen
'Het verhaal van Haaksbergen' is mede mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel.
Een productie van RTV Sternet
Focus keyphrase
RTV Sternet Historische Kring Haaksbergen serie geschiedenis
RTV Sternet is een onafhankelijk journalistiek nieuwsmedium voor Haaksbergen.
Website: www.haaksberge...
Facebook: @rtvsternet
Twitter: @rtvsternet
Instagram: @rtvsternet