Jak wykuwała się stal: architektura Nowej Huty - wykład dra Michała Wiśniewskiego
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 28 ส.ค. 2024
- Jak wykuwała się stal: architektura Nowej Huty - wykład dra Michała Wiśniewskiego / "Architektura w Wozowni 2021"
Nowa Huta to jeden z największych programów urbanistycznych zrealizowanych w Polsce w XX wieku. Budowana od 1949 roku, początkowo jako idealne socjalistyczne miasto z czasem stała się ogromnym nowoczesnym założeniem urbanistycznym i największą dzielnicą mieszkaniową Krakowa. Jej historia odsłania wszystkie możliwe problemy, z którymi borykały się polskie miasta po drugiej wojnie światowej, pokazuje takie zjawiska jak szybki napływ ludności, skrajne realia bytowe mieszkańców, postęp technologiczny, presja polityczna, narodziny społeczeństwa obywatelskiego. Nowa Huta to także temat artystyczny i literacki oraz dzieło sztuki realizowane przez szeroki zespół architektów i architektek związanych z Miastoprojektem Kraków, które wpisuje się w szerokie ogólnoświatowe zjawisko budowy nowych miast okresu powojennego. Od chwili powstania była postrzegana przez pryzmat licznych mitów i stereotypów, współcześnie jest najbardziej zieloną dzielnicą Krakowa. Celem spotkania jest przedstawienie architektonicznej historii Nowej Huty, pokazanie kolejnych etapów jej rozwoju, przedstawienie historii osób zaangażowanych w jej realizację, a także skonfrontowanie ich prac i metod z innym podobnymi projektami, które realizowano w Europie po 1945 roku.
Michał Wiśniewski - pracownik Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie, członek zarządu Fundacji Instytut Architektury, Autor publikacji naukowych i popularnonaukowych dotyczących historii architektury Krakowa i Polski w XX wieku, współautor wystaw poświęconych historii architektury, m.in. wystawy „Figury niemożliwe” pokazanej w Pawilonie Polskim podczas Międzynarodowego Biennale Architektury w Wenecji w 2014 roku, współautor publikacji, pt. „Nowa Huta - architektoniczny portret miasta XX wieku” (okn.edu.pl/.../....
![จบจนได้ ! | Black Myth: Wukong #007 [ตอนจบ?]](http://i.ytimg.com/vi/DSqvWndF0sw/mqdefault.jpg)
Świetny wykład; poproszę o więcej! Mieszkaniec Nowej Huty.
osiedle spółdzielcze pozdrawia
Fan Nowej Huty z Pomorza dziękuje i pozdrawia
Znakomity wykład - bardzo dziękuję!
Tematyka jest mi bliska, ponieważ od piątego roku życia mieszkam w Tychach - mieście metrykalne zbliżonym do Nowej Huty, choć w wielu aspektach odmiennym.
Najważniejsze podobieństwa:
- Epoka wymyślenia i powstania obu założeń,
- W obu przypadkach zespoły młodych architektów dostały od losu szansę, o której z pewnością wielu ich starszych, ale i młodszych kolegów może tylko śnić: możliwość zaprojektowania (i wykonania!) nowego organizmu miejskiego praktycznie od zera. Wydaje mi się to warte podkreślenia, bo i przedtem i potem większość architektów była i jest raczej "plombownikami", którzy muszą swoje projekty wpisywać w kontekst czegoś "zastanego", czyli istniejącego już wcześniej.
Istotne różnice:
- Nowa Huta była zapleczem mieszkaniowym dla jednego, ogromnego zakładu przemysłowego. Nowe Tychy nie były zaś "przypisane" do żadnej konkretnej instytucji - ani już istniejącej, ani projektowanej. Były pomyślane jako ogólna "przyjemna do życia sypialnia" dla pracowników całej gospodarki rozrzuconej po wielkim obszarze GOP na północ od miasta. Dopiero w latach 60.,70., i wczesnych 80. zaczęła występować "specjalizacja" związana z powstałymi wokól miasta (to ważne - nie w jego środku!) zakładami przemysłowymi, które budowały tu osiedla dla swoich pracowników. Ale ten podział nie wpływał na całe miasto - dotyczyl tylko jego nowych enklaw - np. nowe osiedla M i N zasiedlali głównie górnicy bieruńskiej kopalni Piast i robotnicy powstałej tamże Fabryki Samochodów Małolitrażowych),
- Nowa Huta powstała szybciej, w sposób bardziej zwarty i konsekwentny. Tychy zaś lepiej obrazują zmiany trendów architektonicznych i technologii budowlanych - co osiedle, to co innego! Jedno: "Mini-MDM" - płaskie dachy, posągowe alegorie przodowników pracy i sgraffita z motywami socrealistycznymi, sąsiednie: dachy spadziste, ale bloki też z cegły, kolejne: dachy nadal spadziste, ale ściany już z prefabrykowanych przodków wielkiej płyty, dalej: typowa dla PRL wielka plyta, ale dachy już płaskie… itd.
- Ideologia: Huta miala być wyraźną kontrą dla "dekadenckiego, zgniłego Krakowa". Warto przypomnieć, że było to bodaj jedyne miasto, które w sławetnym referendum z 1946 roku zagłosowało tak zdecydowanie na "3 RAZY NIE", że nawet komuniści mający za sobą solidne zaplecze aparatu stalinowskiego terroru nie byli w stanie ukryć tego wyniku przed opinią publiczną! Wymowną próbą żałosnych odpowiedzi na tę "potwarz" jest tekst jednej z lansowanych wtedy piosenek, w którym Kraków to miała być "taka miejscowość pod Nową Hutą", ale i to kompletnie nie zadziałało...
Na Tychy nie nałożono nigdy takiego "ciężaru politycznego" - ot po prostu: miały być symbolem, że "ludowi pracującemu śląskich miast" można wreszcie zaproponować do życia coś lepszego niż okopcone, ciasne familoki bez wody i kanslizacji, albo wilgotne sutereny zdobnych mieszczańskich kamienic. I trzeba przyznać, że akurat ten zamysł udało się urzeczywistnić… 🙂
Niezwykle cenny wykład. Nowa Huta będąc w cieniu wspaniałego Krakowa robi dziś wrażenie trochę zaniedbanej. Może jeszcze nie czas, by zaczęto odnawiać wspomniane w wykładzie budynki architektury socrealistycznej, jak np. Centrum Administracyjne Huty. Nic dziwnego, w Krakowie jest tyle najwyższej klasy zabytków. Ale nadejdzie i czas na tę dzielnicę. Zostanie ona odnowiona i będzie perełką.
Doskonały wykład, dziękuję Panu serdecznie! PS Centrum E to wyjątkowa szkarada architektoniczna, nie pasująca do starej zabudowy. Szczególnie frontalne "góralskie szczyty" budynków, niewidoczne na fotkach, fuj!
Ja nawet nie bardzo rozumiem dlaczego ta czesc nazywa sie Centrum E, calkiem odbiega od A, B, C, D
W Miastoprojekt Kraków pracował mój dziadek. Józef Szram.
coś wspaniałego