Cywilizacja starsza od mezopotamskiej? Kultura Cucuteni-Trypolska

แชร์
ฝัง
  • เผยแพร่เมื่อ 14 พ.ค. 2024
  • W tym materiale przyjrzymy się kulturze (a może jednak cywilizacji?), która kwitła wcale niedaleko od naszych współczesnych granic. W borach Rumunii, Mołdawii i na ukraińskim stepie. Kiedy pierwsze miasta-państwa w międzyrzeczu dopiero się pojawiały, a o sfinksie w Egipcie jeszcze najstarsi górale nie pamiętali, to gdzieś pomiędzy Dniestrem a Dnieprem jacyś bliżej nieokreśleni ludzie radośnie klecili swoje ceramiczne garnki.
    Rozdziały:
    00:00 Pierwsza europejska cywilizacja?
    01:40 Neolityczny rzut oka
    05:00 Cywilizacyjna palma pierwszeństwa
    09:38 Analyza krytyczna
    ► Zostań patronem: patronite.pl/Skryba
    ► Sprezentuj mi kawę: buycoffee.to/skrybazeskryptorium
    ► Subskrybuj po więcej: www.youtube.com/@Skryptorium?....
    ►Autorzy:
    Robert Euvino
    Sad Times, Two Mandolins, Under an Old Tree
    Stephen Rippy Kevin McMullan
    Hoping for real betterness
    Treści udostępniane przez Skryptorium nie są w żaden sposób powiązane z Firefly Studios ani z Microsoft Games/ XboX Game Studios
    ►Muzyka użyta w tym filmie jest oryginalna i wykorzystywana na podstawie licencji Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License: creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ .
    ►Wykorzystane gry
    Stronghold
    ►Główne źródła
    Ellis, L. (1984) The Cucuteni-Tripolye Culture: A Study in Technology and the Origins of Complex Society
    Asandulesei, A.(2017) Inside a Cucuteni Settlement: Remote Sensing Techniques for Documenting an Unexplored Eneolithic Site from Northeastern Romania
    Turcanu, S., Bodean, S., Tencariu, F. (2016) Cucuteni. A Great Civilization of the Prehistoric World
    Muller, J., Rassman, K., Videiko, M. (2016) Trypillia Mega-Sites and European Prehistory 4100-3400 BCE
    Gordon-Childe V. (1950) The Urban Revolution
    ►Autorzy fotografii:
    CristianChirita, Olaf Tausch, KordasVeinticuatro de Jahén, Einsamer Schütze , Silar, D. Rodríguez: creativecommons.org/licenses/...
    三猎, Albinfo, Vislupus, Kenny Arne Lang Antonsen,Caliniuc , A. Zhyrak: creativecommons.org/licenses/...
    Ponadto użyto elementów wizualnych i dźwiękowych z gry Stronghold na podstawie:
    fireflyworlds.com/youtube-policy/
    #Neolit #Skryba #starożytność

ความคิดเห็น • 258

  • @faara663
    @faara663 3 หลายเดือนก่อน +104

    Trzeba jakos tą kulture rozreklamowac to moze znajdą sie sponsorzy dla wykopalisk? Cholernie mało wiemy o prehistorycznych i starożytnych kulturach Europy Wschodniej, trzeba by się nad tym dłużej pochylić jak skończy się wojna.

    • @woj6380
      @woj6380 3 หลายเดือนก่อน +5

      Bardzo dużo wiemy. Poczytaj wszystko jest opisane i dostępne

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน +39

      Wcale nie aż tak dużo. Powstało kilka większych opracowań, i może kilkanaście artykułów. Badania magnetyczne nie są jeszcze ukończone o wykopaliskach nawet nie wspominając...przynajmniej nie wszędzie. Ostatnie 10-15lat to wzrost zainteresowania kultura cr

    • @djakmalinakot8568
      @djakmalinakot8568 3 หลายเดือนก่อน +4

      ​@@SkryptoriumSą jeszcze w Rumunii i Mołdawii, więc można kopać, a jak się wojna skończy to i w ukrainie.

    • @marekorentraich454
      @marekorentraich454 3 หลายเดือนก่อน +2

      Po to jest wojna żeby nie sprawdzić. Pozdrawiam

    • @woj6380
      @woj6380 3 หลายเดือนก่อน +21

      @@marekorentraich454 nie ma żadnego spisku litości

  • @cane1657
    @cane1657 3 หลายเดือนก่อน +26

    19:30 jak dla mnie świątynia w kształcie świni to piękny projekt równy piramidom. Wyglądają jak obiekty pokroju banana przyklejonego do ściany wystawiane w muzeum sztuki nowoczesnej.

  • @typowyimperatorbizancjum3754
    @typowyimperatorbizancjum3754 3 หลายเดือนก่อน +61

    Szacunek za omówienie tematu. Myślałem że Cucuteni Trypolje jest znane tylko wśród archeologów, dobrze że powstał film na ten temat.

    • @dominiktroc4287
      @dominiktroc4287 3 หลายเดือนก่อน +6

      Wygląda na to że właśnie się przebija do świadomości. Kto wie, może znajdzie się dla niej miejsce w podręcznikach historii za jakieś 20 lat?

    • @nandayoo
      @nandayoo 2 หลายเดือนก่อน +1

      osobiscie dowiedzialem sie o tej kulturze z ksiazki (ostatniej przedsmiertnej) Graebera "the dawn of everything"

  • @sebsebix1
    @sebsebix1 3 หลายเดือนก่อน +43

    Z tym brakiem wzmianek w podręcznikach do historii to jest jeszcze jedna istotna kwestia, mianowicie trzeba zdefiniować historię. Historia bazuje na źródłach pisanych. Z kultury trypolskiej nie ma żadnych źródeł pisanych, w związku z tym historia nie ma możliwości zajmować się kulturą trypolską.
    I z tym brakiem rozwijania matematyki też można polemizować. Często jest tak, że jak się robi analizy metrologiczne pozostałości po budynkach tych niepiśmiennych kultur, to wychodzi z tego, że ludzie którzy je budowali znali np trójki pitagorejskie.
    Fajny odcinek, zrób jeszcze kiedyś coś z naszego podwórka.

    • @kacpi_tv
      @kacpi_tv 3 หลายเดือนก่อน

      lepiej mówić o grecich bogach a nie o słowiańskich. Jesteśmy przecież barbarzyńcami.

    • @sebsebix1
      @sebsebix1 3 หลายเดือนก่อน

      @@Antagoniusz to nie jest kwestia wiarygodności źródeł, tylko ich rodzaju. Historycy pracują z tekstami. Oczywiście można to potem weryfikować innymi metodami.

    • @kacpi_tv
      @kacpi_tv 3 หลายเดือนก่อน +1

      @@sebsebix1Jeśli te ludy pisali na drewnie czy korze, ciężko będzie dziś to udowodnić. A nawet może to być niemożliwe.

    • @sebsebix1
      @sebsebix1 3 หลายเดือนก่อน +1

      @@kacpi_tvotóż to, i właśnie dlatego historia nie jest w stanie się tym zajmować

    • @sebsebix1
      @sebsebix1 3 หลายเดือนก่อน

      @@Antagoniusz no jest ważna, ale nie w kontekście zajmowania się kulturą trypolską, z której źródeł pisanych nie ma. To jest serio takie trudne do zrozumienia? Jak historyk ma badać kulturę, z której nie ma żadnych źródeł pisanych? Nie ważne czy wiarygodnych, czy nie. Po prostu nie ma nic. To co ten historyk ma robić?

  • @KamiJ-xx6qm
    @KamiJ-xx6qm 3 หลายเดือนก่อน +43

    Bardzo dobry materiał. Kudos za opisanie tej całej otoczki archeologicznych badań i wyjaśnienie kryteriów nazywania kultury "cywilizacją".

  • @gieroj2848
    @gieroj2848 3 หลายเดือนก่อน +18

    Naprawdę ciekawa kultura. Pierwszy raz słyszę o niej.

  • @mikoajmiscicki3774
    @mikoajmiscicki3774 2 หลายเดือนก่อน +5

    Dziękuję za ten materiał i pracę jaką pan włożył rezultat jest doskonały! Podsumowując, ta cywilizacja nie miała polityków, armii, policji, nie traciła czasu na produkcję nadwyżek tylko jak zrobili tyle ile potrzebują to sobie odpoczywali... A zatem oni byli mądrzejsi od nas i zapewne szczęśliwsi:-)

  • @arturkoszykowski9592
    @arturkoszykowski9592 หลายเดือนก่อน +5

    Dla mnie osobiście to egalitaryzm jest bardziej cywilizowanym projektem społecznym niż hierarchia. A materiał pierwsza klasa, serdeczne dzięki.

  • @Miravie
    @Miravie 3 หลายเดือนก่อน +6

    Oglądałam właśnie film na ten temat na kanale Dan Davisa. To świetne, że materiały na ten temat pojawiaja sie na polskim YT. Nareszcie do świadomości ludzi wejdzie to, że ogromne kultury nie wzięły się znikąd, a często powstawały na ruinach albo były spadkobiercami jeszcze starszych, o których historia zapomniała.

    • @Miravie
      @Miravie 3 หลายเดือนก่อน +1

      Przykładowo Egipt nie pojawił się znikąd, dziś już wiemy, że tysiące lat wcześniej istniały już kultury wcześniejsze. Mezopotamia również nie wzięła się znikąd.

  • @wiura
    @wiura 3 หลายเดือนก่อน +5

    Temat bardzo ciekawy, zostawiam komentarz dla statystyk

  • @Yetizrach
    @Yetizrach 3 หลายเดือนก่อน +10

    Dziękuję za materiał o Cucuteni-Tripilia :-) Mało kto wie, że tuż obok polski była tak starożytna cywilizacja.

    • @typowyhondziarz4845
      @typowyhondziarz4845 3 หลายเดือนก่อน +2

      przecież podsumowanie zweryfikowało że to nie cywilizacja

    • @Yetizrach
      @Yetizrach 3 หลายเดือนก่อน +3

      @@typowyhondziarz4845 skomentowałem zanim obejrzałem, myślałem, że spełniają warunki, żeby ich uznać za cywilizację

  • @noxplayer-rt9tj
    @noxplayer-rt9tj 3 หลายเดือนก่อน +5

    O nieco starszej europejskiej kulturze VINCA już słyszałem, ale pierwszy raz słyszę o kulturze Cucuteni. Dzięki za materiał, to bardzo ciekawe.

  • @andrzejcisowski6308
    @andrzejcisowski6308 3 หลายเดือนก่อน +22

    W zasadzie starożytnych cywilizacji , które sa malo znane jest sporo . Archeologia jako dział niedofinansowany właściwie ma bardzo dużo do odkrycia . Na długie lata. Usłyszałem kiedyś takie zdanie że: gdyby archeologia dostała finanse 1 roku , ile świat wydaje na zbrojenie ,wiele zagadek historii byłoby wytlumaczonych.

    • @neativ13
      @neativ13 3 หลายเดือนก่อน +1

      Niestety wojsko jest potrzebne.

    • @maggiemay3520
      @maggiemay3520 3 หลายเดือนก่อน +1

      ​@@neativ137:35 i lemingi

    • @neativ13
      @neativ13 3 หลายเดือนก่อน

      to też@@maggiemay3520

    • @inkaziolowa
      @inkaziolowa 3 หลายเดือนก่อน

      ​@@maggiemay3520😂

    • @inkaziolowa
      @inkaziolowa 3 หลายเดือนก่อน +1

      Niestety archeolodzy jak cała reszta tańczy jak im zagrają. Nie wychyli się z inną informacja niż ta zapodana w widełkach, bo kasę straci, bo robotę straci. Dlatego tylko miejsca kultu i pochówku "odkrywają*

  • @padamnaryj2297
    @padamnaryj2297 3 หลายเดือนก่อน +4

    Pisałem ten komentarz kilka filmów temu ale warto to powtórzyć. Najlepszy kanał historyczny

  • @kamilkamil2219
    @kamilkamil2219 3 หลายเดือนก่อน +9

    Świetny materiał, poruszacie ciekawe tematy. Dobrze że odkryłem kanał jakiś czas temu

  • @ficuslyrata6099
    @ficuslyrata6099 2 หลายเดือนก่อน +1

    ciekawa kultura i bardzo ładna ceramika

  • @MrSTEMI
    @MrSTEMI 3 หลายเดือนก่อน +7

    Czekałem na komentarze o wielkiej lechi i komunizmie😆
    Materiał prima sort

    • @robertjakubczak9437
      @robertjakubczak9437 3 หลายเดือนก่อน

      No przecież ci cucutemi to wypisz wymaluj lewacy czyli takie komuchy 🤣🤣🤣

  • @wscbpl2702
    @wscbpl2702 3 หลายเดือนก่อน +6

    uwielbiam filmiki o wczesnej starożytności oraz późnej pre historii, niestety nie ma ich wielu na youtube

  • @dominikmodelski4401
    @dominikmodelski4401 2 หลายเดือนก่อน +1

    Za podklad muzyczny z Age of Mythology szacun❤

  • @neverforgettimomsspaghetti6309
    @neverforgettimomsspaghetti6309 2 หลายเดือนก่อน +1

    Pozdrawiam i polecam.

  • @syynti
    @syynti 3 หลายเดือนก่อน +5

    Dzięki za ten interesujący odcinek. Świetnie spędzony czas!

  • @xanoo7734
    @xanoo7734 3 หลายเดือนก่อน +9

    Super odcinek czekam na materiał o Göbekli Tepe

    • @jarosawkozlarek1284
      @jarosawkozlarek1284 3 หลายเดือนก่อน +4

      Też bym chętnie obejrzał, bo w polskim yt większość materiałów jest od paleoastrologow 😀

  • @li53cz3k
    @li53cz3k 3 หลายเดือนก่อน +3

    śWIETNY ODCINEK!

  • @jacekwozniak9346
    @jacekwozniak9346 3 หลายเดือนก่อน +8

    Wyśmienity odcinek. Pokazuje, że nasza wiedza i zadufanie w niej jest śmieszne bo tak jeszcze wiele do odkrycia.

    • @Johnny3Batony
      @Johnny3Batony 3 หลายเดือนก่อน +5

      Bardziej zadufanie zachodziarzy, bo to oni zawsze myślą, że wszystko wiedzą i wiedzą lepiej. Co najsmutniejsze, wielu rzeczy się zapewne nigdy nie dowiemy, bo zostały zniszczone. Szczególnie na Bliskim Wschodzie.

    • @hamilkarbarkas800
      @hamilkarbarkas800 3 หลายเดือนก่อน +2

      ​@@Johnny3Batonypomyliłeś zachód z wschodem ale każdemu się zdarza

    • @Johnny3Batony
      @Johnny3Batony 3 หลายเดือนก่อน +4

      @@hamilkarbarkas800 Nic nie pomyliłem. Mówię tu o Angielskich, Niemieckich i Francuskich uczonych, którzy zjadli wszystkie rozumy i powołują się na dogmatyczne bzdury z XIX wieku. Na Bliskim Wschodzie natomiast, wysadzane są w pył antyczne i starożytne miasta.

  • @kaboolchuck
    @kaboolchuck 3 หลายเดือนก่อน +3

    Dzieki za film, wyczekany ale zdecydowanie warto

  • @jarosawkozlarek1284
    @jarosawkozlarek1284 3 หลายเดือนก่อน +3

    Uczciwie przyznam, że zawsze czekam i sprawdzam czy już wrzuciłeś coś nowego.

  • @TheApokalipsa88
    @TheApokalipsa88 3 หลายเดือนก่อน +3

    Niesamowicie ciekawe chciałbym żyć w takim miejscu. Jak ze tam musiało być spokojnie i życzliwie.

    • @r1a1_lactose_enjoyer
      @r1a1_lactose_enjoyer 3 หลายเดือนก่อน +2

      Dopóki nie przyszli yamnaye 😂

    • @argongas3536
      @argongas3536 2 หลายเดือนก่อน +1

      Nie sądzę, aby było spokojnie. Gdyby było spokojnie, po co marnowaliby tyle wysiłku w wyszukanie odpowiedniego miejsca, oraz budowę umocnień? Cywilizacja, której nic nie grozi nie buduje palisad, (ładnie to widać bo cywilizacjach na Pacyfiku, na małych wysepkach).

  • @Matthew_080
    @Matthew_080 3 หลายเดือนก่อน +2

    Ciekawe, nigdy nie słyszałem o tej kulturze Cucuteni-Trypole. Dzięki Tobie teraz zrozumiałem, jak niedoceniony jest okres paleo- i neolitu. Dziękuję za ten film! 🙂

  • @Ivuk7
    @Ivuk7 3 หลายเดือนก่อน +2

    Dziękuję za dający do myślenia materiał :)

  • @Egros74
    @Egros74 3 หลายเดือนก่อน +2

    Dziękuję

  • @kamilolech5847
    @kamilolech5847 3 หลายเดือนก่อน +4

    Super materiał, Skrybo.

  • @krystianniedzwiecki1296
    @krystianniedzwiecki1296 2 หลายเดือนก่อน +1

    Super odcinek, dzięki!

  • @elzbietaziabkowska5365
    @elzbietaziabkowska5365 2 หลายเดือนก่อน +1

    Bardzo ciekawy materiał.

  • @olowrohek9540
    @olowrohek9540 3 หลายเดือนก่อน +5

    Super 👌 praca I material
    A co wiemy o Kulturze Pucharow Lejkowatych na naszych ziemiach juz 6000 lat temu budowano liczne megality I znano kolo.
    Malo kto o tym mowi ciekawe dlaczego?

    • @argongas3536
      @argongas3536 2 หลายเดือนก่อน +1

      Zakładam, że taki sam powód jak o kulturach Iberyjskich. Brak archeologicznych znalezisk z pismem. Pismo zapewnia kulturze nieśmiertelność, jego brak skazuje albo na zapomnienie, albo na propagandę tych, którzy to pismo znają. Np. o Celtach wiemy tylko tyle, ile sami Rzymianie raczyli nam przekazać.

    • @olowrohek9540
      @olowrohek9540 2 หลายเดือนก่อน +1

      @@argongas3536 ok ale gestosc zaludnienia i liczba megalitow 6000 lat temu byla niesamowita.
      Dopiero w poznym sredniowieczu byla taka gestosc zaludnienia bardzo ciekawe?

    • @argongas3536
      @argongas3536 หลายเดือนก่อน

      @@olowrohek9540W przypadku plemion niepiśmiennych to gęstość zaludnienia jest estymacją. Skąd archeolodzy mieliby poznać dokładną wartość?
      Co do budowli megalitycznych... no wiesz Rzymianie czy nawet Grecy mieli trochę większy kunszt budowniczy.

  • @panropuch1741
    @panropuch1741 3 หลายเดือนก่อน +1

    Bardzo ciekawy temat.

  • @jankedzior8199
    @jankedzior8199 2 หลายเดือนก่อน

    Super, bardzo zależało mi na takiej tematyce. Więcej o najstarszych miastach w Europie i na bliskim wschodzie

  • @olowrohek9540
    @olowrohek9540 3 หลายเดือนก่อน +1

    Super 👌 praca I material

  • @Chrycho99
    @Chrycho99 2 หลายเดือนก่อน +1

    Bardzo szanuję za merytorykę i nakreślenie metodologii na początku. I za śmieszki na końcu xD

  • @szyc963
    @szyc963 3 หลายเดือนก่อน +1

    Najlepszy materiał jaki widziałem na ten temat. W inne wogle powątpiewałem czy mówią prawdę a tu argumentacja jest naprawdę profesjonalna. Polecam przetłumaczyć ten film na angielski.

  • @Jakqa
    @Jakqa 3 หลายเดือนก่อน +1

    ej ale te wzorki na dzbanach zarąbiste, na moje oko cywilizacja ❤

  • @ArturBiaosiewicz
    @ArturBiaosiewicz 3 หลายเดือนก่อน +1

    Swietny odcinek

  • @twojstary1316
    @twojstary1316 3 หลายเดือนก่อน +1

    Kozak soundtraczek z AOM 😉

  • @szalinsky93
    @szalinsky93 3 หลายเดือนก่อน +4

    19:34 - ciekawe czasy, że oddawali wtedy cześć takim bóstwom jak Spurdo Spärde i Gondola xD

  • @krzysztofzabek8905
    @krzysztofzabek8905 3 หลายเดือนก่อน +1

    Dzięki za wedę.

  • @jajkomaster
    @jajkomaster หลายเดือนก่อน

    Fragment o Związku Radzieckim całkowicie chybiony; aż wstyd, że w taki sposób podważasz wiarygodność swoich materiałów. Poza takimi drobnymi wpadkami to naprawdę świetny kanał pełen ciekawych materiałów, także sub zostawiony, pozdrawiam.

  • @mateon2462
    @mateon2462 3 หลายเดือนก่อน +2

    Nie rozumiem, jak można dać łapkę w dół, za taki dobry materiał.

  • @spetsnaz4122
    @spetsnaz4122 3 หลายเดือนก่อน +1

    Co się tyczy fragmentu o polityce ZSRR to archeologia była powszechna w finansowaniu oraz w rozwijaniu po 2WŚ, np nad kulturą zarubiniecką.
    Również przed wojną w ZSRR prężnie rozwijała się archeologia nad ziemiami Nowogrodu.
    I co się tyczy ważności to takowa jest bardzo ważna również w istocie filozoficznej i ideowej chociażby dla badania tezy komunizmu pierwotnego.
    W dużej mierze po prostu nie spodziewano się większych skupisk dawnych kultur neolitycznych w południowej Ukraińskiej SRR, a więc i sami archeologowie radzieccy zajmowali się ludami lepiej poznanymi.
    Podobnie jak właściwie przez przypadek poznana kultura cywilizacji Indusu przez brytyjskiego dezertera z Kompanii Wschodnioindyjskiej ;)

  • @bartomiejmenazyk7466
    @bartomiejmenazyk7466 3 หลายเดือนก่อน +1

    Podziwiam ;)

  • @GokuRoman008
    @GokuRoman008 3 หลายเดือนก่อน +1

    Siemka, w kolejnym materiale

  • @zbigniewgotkiewicz
    @zbigniewgotkiewicz 3 หลายเดือนก่อน +3

    Mam pomysł, żeby zrobić serię filmów pokazujących miejsca rewolucji neolitycznej i jej bezpośrednie skutki. Czyli zacząć od Turcji i okolic a potem pojechać w wszystkie te miejsca w które udali się potomkowie rolników anatolijskich. W wielu z tych miejsc już byłem, ale mogę jechać jeszcze raz jeśli będzie do tego fajna idea na pokazanie tamtego procesu. Oferuję transport :)

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน +4

      Bardzo dziękuję za propozycje. Swoim rzęchem do Turcji bym nawet nie dojechał. Ale jeśli ma Pan jakieś nagrania/zdjęcia ze swoich wypraw to chętnie wykorzystam w następnych materiałach bo cierpię na chroniczny brak materiałów foto wideo.

    • @zbigniewgotkiewicz
      @zbigniewgotkiewicz 3 หลายเดือนก่อน +1

      @@Skryptorium zrobię album, ale wszystkie nadmiary na niego jutub usuwa z komentarzy.

    • @zbigniewgotkiewicz
      @zbigniewgotkiewicz 3 หลายเดือนก่อน +1

      @@Skryptorium zacząłem przeglądać zdjęcia. Mam tego trochę. I z Gobekli Tepe i z Catal Höyük i z wielu innych stanowisk. Tylko nie wiem jak udostępnić te albumy.

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน +2

      Jeżeli tylko ma Pan ochotę i możliwości, to proszę o kontakt pod skrybazeskryptorium@gmail.com

  • @kacpi_tv
    @kacpi_tv 3 หลายเดือนก่อน +2

    No i to są dowody na Mangne Lechiae!

    • @Miravie
      @Miravie 3 หลายเดือนก่อน

      Nie, nie są. Ba, świadczą wręcz przeciwko niemu, zwłaszcza mnogość kultur przed Słowianami.

    • @kacpi_tv
      @kacpi_tv 3 หลายเดือนก่อน +1

      @@Miravie Ironia. Lechia nie istniała.

  • @argongas3536
    @argongas3536 2 หลายเดือนก่อน

    Sądzę, ze na historii takiej podstawowej, trudno byłoby coś więcej powiedzieć. Wpływ tej cywilizacji na naszą kulturę zdaje się być zerowy, a prehistoria to lekcja na której omawia się w ciągu jednej triady kwadransowej australopiteka, neandertalczyka, rewolucje neolityczną, oraz pierwsze cywilizacje mezopotamskie.
    Czemu akurat te? Bo jakiś wpływ istnienia tam cywilizacji miał na nasze postrzeganie świata. Grecy stawiali opór Kserksesowi, Aleksander Wielki podbijał te ziemie, później Cezarowie rzymscy chcieli być jak Macedończyk, który stał się jakimś wzorem. Władcy średniowieczni chętnie porównywali się z Juliuszem Gajuszem. Nie mówię, że wpływ pierwszych cywilizacji był duży, jednak jakiś był. Jeśli chodzi o proto-cywilzacje europejskie, to poza genami nie dały nam nic.

  • @edwardpenetrator9407
    @edwardpenetrator9407 3 หลายเดือนก่อน +2

    11:37 no piramidy to nie są stożkowe budowle, tylko czworościenne, ale to taka drobna pomyłka

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน +4

      "takie tam stożki", Juliusz Cezar do Kleopatry, chwalacej się osiągnięciami Egiptu.

    • @edwardpenetrator9407
      @edwardpenetrator9407 3 หลายเดือนก่อน +1

      @@Skryptorium cóż nie wyłapałem follow upa

  • @darekradek2072
    @darekradek2072 3 หลายเดือนก่อน +3

    👍

  • @AnarchyDusha2137
    @AnarchyDusha2137 3 หลายเดือนก่อน +2

    Ah no tak. Egalitaryzm jako wyznacznik prymitywizmu :') Tak bardzo biały bogaty człowiek wizja świata

  • @JackRibb877
    @JackRibb877 3 หลายเดือนก่อน +2

    👍🏻👍🏻👍🏻

  • @ayyygfym8245
    @ayyygfym8245 3 หลายเดือนก่อน +2

    dzieki wielkie za to co robisz :)

  • @mariuszmajor9552
    @mariuszmajor9552 หลายเดือนก่อน

    Ten etap zakończył się, prawdopodobnie przez silne, około 600 letnie ocieplenie klimatu w neaolicie europejskim środkowym ?), co, prawdopodobnie ze względu na susze i zestepowienie, zastopowało rozwój wszystkich kultur megalitycznych, poza śródziemnomorskich. Te zmiany były też przyczyną przesunięcia się ludności kaukaskiej na Zachód. (?)

  • @djakmalinakot8568
    @djakmalinakot8568 3 หลายเดือนก่อน +1

    To może teraz o kulturze Vinča

  • @mariuszmajor9552
    @mariuszmajor9552 หลายเดือนก่อน +1

    Czy używali węgla drzewnego i czy stosowali już glazurę?

  • @fideasu3690
    @fideasu3690 3 หลายเดือนก่อน +7

    Uznawanie kultury darów za prymitywną mówi więcej o naszej cywilizacji niż o ich 😢

  • @slawomirslyk
    @slawomirslyk 17 วันที่ผ่านมา

    Jeśli na poważnie przyjąć teorię o Turbosłowianach to ślady cywilizacji na tych tereymogli pozostawić mogli Et Ruskie w drodze z terenów obecnej Moskwy na Półwysep Apeniński, gdzie dużo później został poświadczony lud Etrusków. Parafrazując kladyka "na wschodzie musiała być jakaś cywilizacja".

  • @nejzk2026
    @nejzk2026 3 หลายเดือนก่อน +1

    Nie ukrainy tylko polski, świetny materiał

  • @not2pun
    @not2pun 3 หลายเดือนก่อน +1

    Przed kim się bronili? Tak duże osady były przez kogoś atakowane? To sugeruje iż nie byli jedyni w okolicy, do tego były tam ludy na tyle duże iż im zagrażały, są po niech też ślady?
    Czy kultura ceramiki malowanej była przed czy po pucharkach lejkowatych?
    Czy to ta sama?
    Materiał ciekawy jak zawszę odkrycia dają więcej pytań jak odpowiedzi, teraz też mnie zastanowiło jak oni mięli się np do ludów z dogerland.

    • @r1a1_lactose_enjoyer
      @r1a1_lactose_enjoyer 3 หลายเดือนก่อน +1

      Migracje protoindoeuropejskich yamnayów na zachód

  • @panzerwaffel3261
    @panzerwaffel3261 3 หลายเดือนก่อน +3

    Teoretycznie zamiast jednego władcy mogła być rada starszych.

  • @piotrqpl
    @piotrqpl 3 หลายเดือนก่อน

    Świetny i bardzo ciekawy materiał. Obawiam się, że nie załapałem jednej rzeczy: to była cywilizacja 'przed wynalezieniem pisma', tak po prostu? W tym sensie, że nie zostawili nic 'pisanego' po sobie bo po prostu pismo nie istniało jeszcze, czy akurat ta cywilizacja nie była piśmienna, czy żadne pisma się nie zachowały lub nie zostały znalezione? [pięknie zdobili ceramikę, to może chociaż tam emotki rysowali? ;) ] DZIĘKI!

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน +4

      Ja może tego nie wyłuszczyłem dostatecznie tak mocno, jak bym chciał. Wkład Gordona-Childe w archeologię jest niepodważalny, ale samo mówienie "to jest cywilizacja, bo spełnia 10 arbitralnych warunków" jest absurdalne. Dlatego dzisiaj się już od takiego sztywnego myślenia odchodzi, acz te sztywne, narzucone przez niego ramy są nadal żywe.
      Cywilizacja musi pisać, musi mieć warstwy społeczne... Badania nad innymi społeczeństwami pokazują, że można być zaawansowanym w jakiejś dziedzinie a zacofanym w innej. Granice są płynne, a wiele z tych rzeczy (10pkt Childe, na końcu materiału) nie jest wcale niezbędne do istnienia wysoko funkcjonujących społeczeństw. Wszystko sprowadza się do tego, jak bardzo sztywno zdefiniujemy sobie wyraz 'cywilizacja' i co w ogóle za cywilizowane uważamy. My dzisiaj kogoś kto nie używa prądu możemy nazwać niecywilizowanym. To pojęcie zawsze zależy od perspektywy.

    • @piotrqpl
      @piotrqpl 3 หลายเดือนก่อน

      @@Skryptorium Dziękuję. To jest jasne i dość dobrze wybrzmiewa w materiale. Mi chodzi o bardziej podstawową rzecz: czy ta cywilizacja zupełnie nie umiała pisać (nie wynalazła pisma)? Czy po prostu nic się nie zachowało? Przepraszam, ja nie mam pojęcia która cywilizacja i w którym wieku zaczęła pisać jako pierwsza. (i czy potrafimy to jednoznacznie stwierdzić).

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน +2

      No to niestety tak, skoro nic nie odkryliśmy to uznajemy że nie ma. Zdaje się, że na jakiejś ceramice odkryto jakieś 3-4ideogramy, ale to mogą być równie dobrze wzory i czysta estetyka. Dowodów na istnienie pisma brak

  • @peppinospaghetti-ji5ti
    @peppinospaghetti-ji5ti 3 หลายเดือนก่อน +1

    Może Film o Dyskryminacji Pogan

  • @romangodyn1546
    @romangodyn1546 2 หลายเดือนก่อน +1

    ciekawostka

  • @ficuslyrata6099
    @ficuslyrata6099 2 หลายเดือนก่อน +1

    piramidy w Egipcie to ostrosłupy, a nie stożki 😊

  • @krzysztofkowalski4949
    @krzysztofkowalski4949 3 หลายเดือนก่อน

    1:40 wygląda podobnie do figurek z Ubaid

  • @krzysztofkowalski4949
    @krzysztofkowalski4949 3 หลายเดือนก่อน +1

    11:43 czyli piramida ma w podstawie okrąg? 😅 Chciałeś powiedzieć raczej "ostrosłup".

    • @januszlepionko
      @januszlepionko 3 หลายเดือนก่อน +1

      Z okręgiem w podstawie to stożek, nie ostrosłup.

    • @krzysztofkowalski4949
      @krzysztofkowalski4949 2 หลายเดือนก่อน +2

      @@januszlepionkoTak, bo piramida jest ostrosłupem, a nie stożkiem.

    • @januszlepionko
      @januszlepionko 2 หลายเดือนก่อน

      @@krzysztofkowalski4949 Masz całkowitą rację. Nie mam pojęcia czemu - mimo że podałeś timestamp - umknęło mi, że Skryba się walnął mówiąc „stożkowe budowle”, gdy miał na myśli piramidy.

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  หลายเดือนก่อน

      :D. Nie walnąłem się. Z premedytacją nazywam piramidy stożkami. Ot takie kulturowe nawiązanie do cezara z "asterixa i obelixa:Mk".

  • @matrixks666
    @matrixks666 3 หลายเดือนก่อน +2

    uderzyła nostalgia, soundtrack z Age of Mythology przypadkowo czy celowo?

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน +4

      Wiadomo, AOM to złoto. Prostagma

  • @scalvanus
    @scalvanus 3 หลายเดือนก่อน +1

    Standardowy comment zasięgowy dla Algorytmu:
    Blood for The Blood God! A worthy sacrifice to the algorithm throne.
    I'm just Saiyan

  • @emvogueiwogole4989
    @emvogueiwogole4989 3 หลายเดือนก่อน +3

    Ładne te garnki lepili.
    Ten model cywilizacji, gdzie priorytetem byl zrównoważony rozwoj nie potrzebował elit, które czerpiąc korzyści ze swej pozycji, miałyby czas na pisanie, rachunki czy wyrafinowaną sztukę. Samowystarczalność była bardziej praktyczna niż handel, a budowle "rzadowe" mniej potrzebne niż wały obronne.

    • @jarosawkozlarek1284
      @jarosawkozlarek1284 3 หลายเดือนก่อน +4

      Ale to było możliwe tylko w niedużych skupiskach. Im więcej ludzi, tym większa potrzeba zarządzania.

    • @emvogueiwogole4989
      @emvogueiwogole4989 3 หลายเดือนก่อน +1

      ​@@jarosawkozlarek1284
      Nie zakładam, że panowała tam anarchia. Decyzje zapewne zapadały w szerszym gronie, przez co były skuteczne. Nie znamy okoliczności w jakich owe społeczności funkcjonowaly, a taką która mogła by wymusić tworzenie centów decyzyjnych są wojny, zew. zagrożenie.

  • @mimciak
    @mimciak 2 หลายเดือนก่อน

  • @hubcyn4631
    @hubcyn4631 3 หลายเดือนก่อน +1

    Pierwsza prawie cywilizacja europejska.

  • @ArturZagaj-Izraelita
    @ArturZagaj-Izraelita 3 หลายเดือนก่อน

    Jajie są dowody że przed potopem w Ziemi była cywilizacja?
    #pytam

  • @mariuszmajor9552
    @mariuszmajor9552 หลายเดือนก่อน

    Co z Maltą ?

  • @dejankujundzic2386
    @dejankujundzic2386 3 หลายเดือนก่อน

    Muzyka z Age od Mythology. Z gry Microsoftu więc radzę uważać xD

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน

      Polityka MS pozwala na taki użytek, a jak dostanę copyright claima to będzie reupload z jakimś innym nostalgicznym ost.

  • @JanekR-nt4fb
    @JanekR-nt4fb 3 หลายเดือนก่อน +1

    Wiele osób twierdzi tutaj że to nie mojla być cywilizacja bo ci ludzie nie znali pisma, tymczasem możemy najwyżej stwierdzić że pozostałości pisma nie znaleziono. Należy być ostrożnym bo za kilka lat np. takie mogą zostać odnalezione. Wiele osób także pisze że nazwa kultury jest niepoprawna, chociaż często takie znaleziska i związane z nimi terminy zyskują nazwy odmiejscowe i to zazwyczaj współczesne momentowi gdy zostały odkryte... taki Neandertalczyk raczej nigdy Neandertalczykiem by się nie nazwał.

  • @Uwaga.lewacki.belkot
    @Uwaga.lewacki.belkot 3 หลายเดือนก่อน +4

    Nagraj coś może o cywilizacjach egalitarnych jak w Indiach było miasto bez armii bez władzy były tam równe domki brak śladów klasy bogatej, więc przy tak dużym mieście musieli żyć w jakiejś komunie jeśli mogli przeżyć w w miarę ułożonej cywilizacji...
    Podobne coś było u Inków
    Ciekawią mnie takie cywilizację, bo jestem niewątpliwie socialistka hihi

    • @kamiljanecki6443
      @kamiljanecki6443 3 หลายเดือนก่อน

      A na drzewach, zamiast liści...

    • @Uwaga.lewacki.belkot
      @Uwaga.lewacki.belkot 3 หลายเดือนก่อน +1

      @@kamiljanecki6443 keep your safety

    • @Xerxes370
      @Xerxes370 3 หลายเดือนก่อน

      Bij bolszewika w każdej go postaci...

    • @xanoo7734
      @xanoo7734 24 วันที่ผ่านมา

      polecam poczytać mahabharata i zobaczysz jaka wielka równość była i w sumie jest w indiach xd byłeś cieślą masz być cieślą, stary twój był parobkiem to ty też masz nim być. tam od zawsze była duża stratyfikacja społeczeństwa

    • @Uwaga.lewacki.belkot
      @Uwaga.lewacki.belkot 23 วันที่ผ่านมา

      @xanoo7734 kiedyś słyszałam o jednym mieście państwie w Indiach, gdzie był anarcho komunis I równe domki brak pałacy i sił zbrojnych xD

  • @Kangurek-Kao
    @Kangurek-Kao 3 หลายเดือนก่อน +1

    Muszę się przyczepić, używanie terminu zakładu produkcyjnego jest niewłaściwe dla ówczesnych miejsc wytwarzania przedmiotów, wyrobów itp. Już lepiej użyć słowa warsztat albo nawet manufaktura (choć ten mocno naciągany). Zakład produkcyjny z założenia jest częścią przedsiębiorstwa, które posiada usystematyzowane kwestie logistyczne, produkcyjne czy dystrybucyjne. Naturalnym jest też oczywiście utrzymanie takiego miejsca, a przecież wiemy że w każdej ówczesnej cywilizacji istniała wymiana dóbr, "pieniądz" i system walutowy praktycznie nie istniał. Nie mówiąc o tym że człowiek kontrolujący taki zakład miałby de facto status władcy lub jednego z najwyżej postawionych ludzi w takiej osadzie. Możemy sobie więc zadać pytanie, czy we wczesnym okresie starożytności tj. do końca epoki brązu, jakakolwiek cywilizacja, która wtedy istniała, miała możliwość wykreowania takich zakładów produkcyjnych?
    PS. Cały materiał bardzo fajny i ciekawy, leci sub.

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน +2

      Co do użycia terminu zakład pracy w kontekście produkcji ceramiki osadach kultury cucuteni-trypole pełna zgoda. Niefrasobliwy dobór słownictwa. Ale gdzie indziej rzeczywiście słowo zakład produkcyjny może mieć sens. Odsyłam też do swojego materiału pt. Rewolucja przemysłowa w Mezopotamii :)
      Pozdrawiam

    • @Kangurek-Kao
      @Kangurek-Kao 3 หลายเดือนก่อน +1

      @@Skryptorium Dlatego dałem zakres do wczesnej starożytności :D. Później wiadomo, można już niekiedy podpinać zakłady produkcyjne do miejsc wyrobu wszelkiej maści rzeczy lub żywności xD. Polecam temat latyfundiów w starożytnym Rzymie, fascynujący temat. Zajawka do tematu jest w podręczniku Tadeusza Manteuffla (na początku) do historii średniowiecza i w podręczniku do Historii starożytnej tzw. trojaczku.

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน +2

      Zerkne, może się zainspiruje. Dzięki!

    • @djakmalinakot8568
      @djakmalinakot8568 3 วันที่ผ่านมา

      To nie jest do końca wczesna starożytność. Starożytność zaczyna się z wynalezieniem pisma, pismo klinowe powszechnie uważane za najstarsze powstało kiedy ta kultura chyliła się ku upadkowi.

  • @FochJoker
    @FochJoker 3 หลายเดือนก่อน

    OUR

  • @jakqup
    @jakqup 3 หลายเดือนก่อน +1

    Chciałbym żyć w neolicie.

    • @hermanmelville3368
      @hermanmelville3368 3 หลายเดือนก่อน +8

      Nie chciałbyś :D

    • @gregorpaciorek5194
      @gregorpaciorek5194 3 หลายเดือนก่อน +1

      Ciężki zapierdol, kiepska dieta. Nie polecam.

  • @user-zm4sy4mt6r
    @user-zm4sy4mt6r 3 หลายเดือนก่อน +1

    Mnie tylko ciekawi czemu nie zajeli żyznych wybrzerzy morza czarnego myśle rze zasięg tej kultury mugł sięgać aż po krym tylko że dowody archeologiczne zostały zniszczone

    • @marekostrowski1162
      @marekostrowski1162 2 หลายเดือนก่อน +1

      Tego na bank nie napisal człowiek...jak można....rze?

    • @djakmalinakot8568
      @djakmalinakot8568 3 วันที่ผ่านมา

      A może nie byli jedynymi ludzimi w okolicy? I kiedy chcieli zasiedlić żyzne wybrzeża morza czarnego, to dostali kościanym toporkiem i włócznią z brązu w łeb?

  • @chlor4955
    @chlor4955 3 หลายเดือนก่อน +1

    Moze po prostu mieli prawdziwą demokrację? Wszyscy równi? To pewnie nikomu do tej pory do głowy nie przyszło.

  • @pazyfae5309
    @pazyfae5309 26 วันที่ผ่านมา

    Nie no z całym szacunkiem, ale owej kulturze wiele brakuje do miana cywilizacji

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  24 วันที่ผ่านมา

      No tak, według najbardziej popularnych definicji tak. Pytanie należy zadać, co uznajemy za cywilizację i jak szeroka ustalimy sobie jej definicje.

  • @janinakowalska5558
    @janinakowalska5558 2 หลายเดือนก่อน +1

    Najwcześniejsze ludzkie cywilizacje najczęściej są nam przedstawiane ,te europejskie szczególnie.. jeżeli już, poubierane w skóry i z włóczniami w rękach , co wydaje mi się bzdurą i nadinterpretacją mającą na celu poniżenie białego człowieka.

  • @gracjankramm4486
    @gracjankramm4486 3 หลายเดือนก่อน +1

    muzyczka z age of mythology... zloto

  • @John_Revolta
    @John_Revolta 3 หลายเดือนก่อน +10

    Putin opowiadający w wywiadzie dlaczego Ukraina nie istnieje:

  • @kamilciezak6836
    @kamilciezak6836 3 หลายเดือนก่อน

    z Bogiem - z kims czy bez

  • @Lechoslaw8546
    @Lechoslaw8546 3 หลายเดือนก่อน

    1:25 Na jakiej podstawie twierdzisz, że kultura Cucuteni-Trypole była przedindoeuropejska? Ciągłość markerów DNA świadczy , że byli to nasi poprzednicy, ProtoSłowianie.

    • @Skryptorium
      @Skryptorium  3 หลายเดือนก่อน +4

      Etnos to nie tylko DNA. Przykład: dzisiejsi
      Węgrzy to w sporej mierze potomkowie zamieszkujących tereny kotliny panońskiej Słowian jeszcze zanim Węgrzy się tu pojawili. A jednak dzisiejsi Węgrzy nie są okreslani indoeuropejczykami a ugrofinami, mimo że w ich krwi jest sporo krwi słowiańskiej, czy germańskiej.
      Kultura, język, technologia. To wszystko waży więcej niż DNA.

    • @Lechoslaw8546
      @Lechoslaw8546 2 หลายเดือนก่อน +1

      @@Skryptorium Nie zgadzam się. Język węgierski nie należy do rodziny IE, ale ludność już tak w 80-90%, pod każdym względem za wyjątkiem języka. W przypadku Węgrów mamy oczywisty dowód w postaci języka, a także zapisków o przybyciu Madziarów pod koniec IX wieku, natomiast nic nie wskazuje na to, że ludność obszaru Cucuteni-Trypole zmieniła się w istotnym stopniu w ciągu ostatnich siedmiu tysiącleci. To właśnie Europejczycy przybyli na tereny Indii, a nie odwrotnie, na co mamy nawet bezpośrednie dowody w Wedach. Ruchy ludności na tym terenie odbywały się głównie w kręgu IE, i tak np Scytowie i Sarmaci byli indoeuropejczykami, prawdopodobnie także Awarowie i w większości Hunowie. Co do "krwi germańskiej" o której piszesz, to najpierw trzeba zdefiniować czym była Germania antyczna, a było to tylko pojęcie geograficzne ze znaczną przewagą ludności słowianskiej. Tak więc, brak podstaw aby wystawiać ludność Cucuteni-Trypole poza nawias IE.

    • @xanoo7734
      @xanoo7734 24 วันที่ผ่านมา +1

      O tak protosłowiańskie pewnie jak kultura Vinča która prawdopodobnie była jeszcze na wyższym poziomie niż trypillia. Za każdym razem jak widzę jakieś gdybania o jakiejś lechi albo potężnej kulturze słowian zamieszkującej europę od czasów homo erectus to aż mnie głowa zaczyna boleć xD zamiast zaakceptować fakt że wszyscy jesteśmy połączeni genetycznie to nie, lepiej budować narrację o jakiejś mitycznej kulturze słowiań która była potęzna i podbijała indie xD bo to jest realne aby kultura z stepu pontyjskiego mogła w tak odległych czasach dokonać tak trudnej logistycznie podróży i jeszcze wygrywać starcia bez pisma, taktyki i map. Chciałbym przypomnieć że nawet aleksander w już bliższych nas czasach miał bardzo duże trudności z trafieniem w indus i mało brakło a zabiłby całą swoją armię a ty twierdzisz że jakaś kultura która ledwo opanowała miedź mogłaby z tymi dzidami z kamienia podbijać cały bliski wschód xD

    • @djakmalinakot8568
      @djakmalinakot8568 3 วันที่ผ่านมา

      @@Lechoslaw8546 Ale nikt nie mówi, że to Hindusi przyleźli tutaj, to kultury Jamnja, Andronowo itp. rozpełzy się na Indie, Persje, Anatolie i Europe.

    • @djakmalinakot8568
      @djakmalinakot8568 3 วันที่ผ่านมา

      @@xanoo7734 Raczej nie była na większym, bo nie mieli takich fajnych miast. Za to mieli być może protopismo, albo jakiś fajny system ornamentów i ślaczkuf.

  • @tymoteuszbar5450
    @tymoteuszbar5450 3 หลายเดือนก่อน +1

    Brawo otyły panie cywilizacja na 40%

  • @Hansiyou22
    @Hansiyou22 3 หลายเดือนก่อน +2

    To, że rolnicy opròcz uprawy pòl i chodowli zwierzâd, dodatkowo zajmowali się żemiosłem, było wcześniej na terenie Śląska czymś normalem do końca Drógiej Wojny Swiatowej. Często było tak że na każdym gospodarstwie rolnym wykonywano jakiś określony Produkt lub terz określoną część do końcowego produktu, który był przez któregoś z mieszkańców składany w Produkt końcowy. Dla przykładu dziadek mojej žony był rolnikiem i dodatkowo kowalem. Dopiero po przepędzeniu Ślązaków ze Śląskich wsi, zakończono ten System. Polacy, którzy przejęli te gospodarstwa, nie wiedzieli co zrobić z tymi maszynami. Na terenie Szwaicari do dziśiaj istnieją wioski, które pracują na tej zasadzie. Nie jest to napewno żadna prymitywna cywilizacja.

  • @woytzekbron7635
    @woytzekbron7635 2 หลายเดือนก่อน

    Wszystko byloby fajnie, tylko po co ten spiskowy ton, jakby jakas zmowa byla, prosze podawac fakty a darowac sobie te sugestie o faworyzoawaniu tych przeciwko tamtym, to nie sa wyscigi i bicie rekordow. Sorry ale ten sposob narracji byl dla mnie niezwykle irytujacy.

  • @nevadabelongstothencr47622
    @nevadabelongstothencr47622 3 หลายเดือนก่อน

    Trypolska gurom

  • @MrVilgefortz
    @MrVilgefortz 3 หลายเดือนก่อน +1

    zasięgowy

  • @bartomiej1823
    @bartomiej1823 3 หลายเดือนก่อน

    Wiadomość od twojego skryby - idź na ryby ! 😂

  • @LoneWolf-lt7fe
    @LoneWolf-lt7fe 2 หลายเดือนก่อน

    Musiało minąć 7 lat, żeby wiedza popularyzowana przez Krzysztofa Karonia została powielona na yt.

  • @SzaryLisc
    @SzaryLisc 3 หลายเดือนก่อน +1

    xD