The Polska #27 - Zamek Czersk
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 15 ต.ค. 2024
- #zamki #Czersk #Polska
Nasz kraj miał w swojej historii kilka stolic: Gniezno, Kraków - czasowo tę funkcję pełniły także Płock, Wilno i Toruń. Od 1568 roku stolicą Polski jest Warszawa. Niewiele osób wie jednak o tym, że gdyby nie szczególny zbieg okoliczności - wielka powódź, która miała miejsce na Mazowszu w drugiej połowie XIV wieku - stolica naszego kraju mogłaby znajdować się dziś w gdzieś indziej. Mowa o niewielkiej wiosce położonej niecałe czterdzieści kilometrów na południe od Warszawy. Ta wioska nazywa się Czersk.
Pierwsze ślady osadnictwa na wysokim wzgórzu czerskim położonym nad samym brzegiem Wisły datuje się na VI-VII wiek, kiedy to teren ten zamieszkiwały luźne grupy plemion słowiańskich. Na owe lata datuje się próby stworzenia pierwszego na terenie dzisiejszej Polski organizmu państwowego - Państwa Wiślan. Nie przetrwało ono długo, najprawdopodobniej szybko padając łupem agresywnych sąsiadów.
Wzgórze Czerskie początkowo było zasiedlane sezonowo przez plemiona łowiecko - zbierackie, o czym świadczyć mogą odnalezione przez archeologów ślady po szałasach i prostych paleniskach. Gdy jednak do władzy doszła dynastia Piastów, a równolegle region mazowiecki zaczął rozwijać się cywilizacyjnie, pojawiły się w tym miejscu pierwsze drewniane domostwa z prawdziwego zdarzenia. Wkrótce osada doczekała się także drewnianej palisady. Mieszkańcy trudnili się rolnictwem i rybołówstwem; czerpali także korzyści z handlu. U stóp osady znajdował się pilnie strzeżony wiślany bród, a dzisiejszy Czersk leżał wtedy na skrzyżowaniu biegnących tędy ważnych szlaków handlowych - ze Śląska, z Bałtyku i z odległej Rusi Kijowskiej.
Ówczesne wzgórze było znacząco niższe niż obecnie; świadczyć może o tym choćby poziom posadowienia fundamentów kościoła świętego Piotra, który wybudowano pośrodku osady w XII wieku. Z trzech stron wzgórze było oblewane wodami Wisły, choć patrząc na zamek dziś wydaje się to wręcz nieprawdopodobne. Obronna lokalizacja nie wystarczyła jednak do zapewnienia mieszkańcom bezpieczeństwa - w 1150 roku gród padł ofiarą najazdu Litwinów, a być może także wojowniczych Jaćwingów. Całe ówczesne drewniane grodzisko zostało doszczętnie spalone.
Wzgórze wyludniło się na wiele lat, a jego mieszkańcy przenieśli się na sąsiednie wzniesienia. Na zniszczonym szczycie okoliczna ludność ulokowała cmentarz, który funkcjonował przez kolejne kilkadziesiąt lat. Jednak pokusa ponownego zasiedlenia wzgórza była silna; w 1224 roku miał już tutaj swoją siedzibę kasztelan mazowiecki.
Budowa nowego grodu postępować musiała szybko, gdyż zaledwie kilkadziesiąt lat później „nowy” gród w Czersku był już postrzegany jako stołeczna rezydencja książąt mazowieckich, a w połowie XIII wieku w Czersku zasiadał w nim już wojewoda reprezentujący samego księcia. Jednak ponownie doszło do najazdu Litewskiego; także i tym razem gród, przynajmniej częściowo, został spalony. Odpowiedzią na kolejny najazd była jego rozbudowa - w końcu władcy Mazowsza dojrzeli do decyzji, która zmieniła oblicze wzgórza na zawsze: drewniane umocnienia postanowiono zastąpić cegłą.
Budowę dzisiejszego zamku rozpoczęto około 1380, i trwała ona aż do 1410 roku. O tym jak ważna z punktu widzenia książąt mazowieckich była to inwestycja świadczy fakt, że wstrzymana została budowa katedry Św. Jana w Warszawie - pracujących nad nią rzemieślników przeniesiono na kilka lat właśnie do Czerska. Dzisiejsza stolica Polski - wspomniana Warszawa - była wtedy jeszcze poślednią, dużo mniej znaczącą osadą.
Mniej więcej w tym okresie, a może kilka lat wcześniej, doszło jednak do wydarzenia, które zadecydowało o dalszych losach Czerska. Miała miejsce wielka powódź (i być może kilka następujących po sobie znacznych wylewów rzeki w kolejnych latach), w konsekwencji której Wisła zmienia swoje koryto. Na skutek zamulenia spowodowanego znacznymi rozlewiskami główny nurt rzeki odsunął się od zamkowego wzgórza na około dwa kilometry. Dla gospodarki wiejskiej nie był to może wielki cios, ale bardzo dotkliwy dla handlu: znikł naturalny bród rzeczny, którego użytkowanie generowało wysokie dochody. Wkrótce wędrujący szlakami kupcy przenieśli się na północ, w kierunku innych przepraw księstwa Mazowieckiego - pod Warszawę i do Płocka.
Zamożność okolicy spadała stopniowo przez kolejnych kilkanaście lat. Za uciekającym na północ Mazowsza handlem i gospodarką podążyli także książęcy urzędnicy, a wraz z nimi same urzędy. W 1408 roku, pod sam koniec prac budowlanych, władze księstwa przeniosły się ostatecznie z Czerska do Warszawy. Budowa zamku została pomimo to ukończona - twierdza stanowiła wówczas ważny element całej linii podobnych nadgranicznych twierdz księstwa mazowieckiego oddzielających te tereny od Prusów i Zakonu Krzyżackiego. Pozostałymi zamkami były zamki w Ciechanowie, Pułtusku, Zakroczymiu i w Nowym Mieście. Jednak rola czerska była od tej pory już tylko militarna, a nie polityczna.
Więcej przeczytacie na blogu: 40latidopiachu...
Z Onetu tu trafiłam :) Filmik super, a intro naprawdę robi wrażenie! Bardzo ciekawe, na pewno resztę serii sobie obejrzę
to zapraszam od razu na bloga - tam jest dużo więcej tego typu materiałów, nie tylko o zamkach :-) 40latidopiachu.pl
Namówiłeś mnie tym filmem aby podjechać i zobaczyć ten zamek. Tyle razy jechalem trasą na Kozienice i widzialm z oddali ten zamek ale nigdy tam moja noga nie stanęła... Teraz już wiem że tam zawitam. Proszę o nastepne propozycje....
Wszystko co mogę podpowiedzieć znajdziesz na blogu :-) Niestety za wiele zamków nie ma z Polski, wiele materiałów czeka na obróbkę - długa koleeeeeeejka...
Piękne filmy historyczne robisz. Grudziądz też ma ciekawe historie może zamku nie na rzecz cytadeli i też zamek Kwidzynie był większość rozebrany itp. Ale jest odbudowany klimek zapraszam do CG 🙂.Ciekawie opowiadasz pzdr.Moje miasto w bitwach miało duże znaczenie
Grudziądz jest w planie - głównie spichlerze nad Wisłą :-)
Ładne panie są super
dziękuję :-)
Oglądam Twoje filmy są 😅kej
Czy są tam jakieś podziemia ,studnia zamkowa ?
Obecnie nic nie ma. Pamiętam z młodości, że pod mostem było wejście do tunelu, ale obecnie zakratowane na stałe - a tunel chyba zasypany
Dodam nieskromnie, że w VIII w., Wiślanie nie nazywali się Wiślanami ponieważ Wisła nie nazywała się wówczas tak jak obecnie! Nazwa rzeki to Wanda lub Wandalus, Wisła to już nazwa niemiecka...
lepsze jest wejscie z wierzy polnocnej :P