Dzięki ogromne za kolejny ciekawy materiał. Papirusy to świetna seria, mam nadzieję, że jeszcze macie dużo materiału na ten temat i będziecie mogli wrzucić kolejne filmy. Pozdrawiam
Też mi kiedyś spadła siekiera z trzonka i też była nie moja i o dziwo wpadła do stawu. Mina kolegi który był właścicielem, a w zasadzie synem właściciela siekiery była bezcenna. Nie trzeba dodawać że właściciel siekiery do dziś nie ma pojęcia dlaczego trzonek siekiery został osierocony.
Uważaj bo cię odkryta Arabska językowo grecko-rzymska interpretacja dawnych dzieł Greckich może zaskoczyć bo przecież to zachowali tylko dla prawdy chrześcijaństwa by teraz podbijać Europę Araben Corps Ewangelią z Greki na Arabski a potem na Łacinę.
Doktor Poloczek to by mi mógł tym swoim głosem nawet o obieraniu ziemniaków opowiadać i byłoby super a co dopiero o tak ciekawych rzeczach. No Homo. Do wygooglania jego osoby myślałem że to brodziaty dostojny Pan w wieku gdzieś 50-60 a tu się okazuje że to całkiem młody człowiek. Ehh, głos to się jakoś ćwiczy czy się z takim charyzmatycznym brzmieniem glosu poprostu trzeba urodzić?
@@Andi030592 Taki głos po prostu mam odkąd pamiętam, cieszę się, że da się go jakoś słuchać (a brody na razie chyba nie będę zapuszczał) :) Serdecznie pozdrawiam! SP
@@podcasthistorykow ja mam pewne skrzywienie na męskie głosy, bardzo fajnie jak pamiętam Pana głos, jak i chyba troche przeciwstawne podejścia, komponują się z wypowiedziami dr. Jana Kozłowskiego. Wystapiliscie Panowie wspólnie zdaje się w jakichś materiałach fundacji panteon. Może dałoby rade zaprosić kolege do wystapienia w podczascie? Z samego słuchu bardzo chciałbym posłuchać Pana materiału wspólnie z Michałem Kuzniarem, ale nie bardzo wiem czy to wogole możliwe i czy jakiekolwiek zbieżne tematy Panowie bylibyście w stanie znaleźć. W każdym razie taki cross pewnie świetnie by wpłynął na wymiane słuchających, myślę że słuchacze z obu społeczności, Ci którzy jeszcze tego nie zrobili, chętnie poznaliby twórczość obu kanałów.
@@Andi030592 Jak tylko nadarzy się jakaś okazja to wielką chęcią! A "Mroczne Wieki" prywatnie bardzo lubię i cenię, choć istotnie to nieco inna tematyka (może uda się kiedyś złapać jakiś bezpośredni kontakt i zrobić coś wspólnie). SP
Myślę, że ciekawą propozycją na film będzie grupa docelowa nauk Jezusa. Czy początkowo (sam Jezus fizycznie chodzący i mówiący) głosił tylko do Żydów czy również inne narody mogły za nim podążać? Nie wiem czy byłby to materiał na ok. 45 minut, ale mogłaby to być część uwzględniona w większym filmie. Pozdrawiam, materiał jak zawsze niesamowicie ciekawy
Dziękujemy za fajną propozycję tematu! Myślę, że to jest do zrobienia (może nawet w szerszym kontekście analizy socjologicznej ruchów wczesnochrześcijańskich). Muszę sobie trochę odświeżyć literaturę i ponownie spojrzeć np. do Gerda Theissena "Die Jesusbewegung: Sozialgeschichte einer Revolution der Werte", co po polsku zostało wydane pod zupełnie nietrafnym tytułem "Czasy Jezusa. Tło społeczne pierwotnego chrześcijaństwa" (chociaż podtytuł przypomina oryginał...) :) SP
@@podcasthistorykow Można byłoby też szerzej poruszyć kwestię ksenofobii/inkluzywności Żydów/wczesnych chrześcijan w kierunku odrębnych "pogańskich" nacji
Trochę poza tematem odcinka: jeśli wziąć na poważnie informacje o życiu Jezusa zawarte w Ewangeliach, to w ilu językach musiałby on mówić? Aramejski był jego językiem ojczystym, hebrajski znał (czytał pisma proroków w synagodze w Nazarecie), prawdopodobnie również grecki (pochodził z okolic Seforis, dzieciństwo spędził w Egipcie, odbył rozmowę z Piłatem). Czy może jakiś pominąłem? 🙂
Dokładnie tak. Aramejski musiałby być jego językiem rodzinnym, w którym rozmawiał ze swoimi krajanami i zapewne językiem nauczania w Galilei. Co ciekawe, podejrzewamy, że istniał jakiś galilejski dialekt aramejskiego, odmienny od tego, którym posługiwano się w Judei i w Jerozolimie (sugeruje to Mt 26,73: "Po chwili ci, którzy tam stali, zbliżyli się i rzekli do Piotra: «Na pewno i ty jesteś jednym z nich, bo i twoja mowa cię zdradza»"), ale wszelkie badawcze próby jego rekonstrukcji są bardzo niepewne, hipotetyczne i oparte głównie na źródłach późniejszych, takich jak Talmud palestyński i midrasze oraz na bardzo ograniczonym materiale epigraficznym, tzn. głównie inskrypcjach na ossuariach (S. Caruso, który wiele lat poświęcił próbie rekonstrukcji leksyki tego dialektu przyznał, że pozostaje on jednym z bardziej niejasnych dialektów i że za bardzo tej leksyki zrekonstruować się nie da). Z pewną dozą prawdopodobieństwa sądzimy jednak, że inaczej niż w Judei lub diasporze wymawiano spółgłoski gardłowe (ale znów, wskazuje na to materiał III-wieczny i późniejszy). Do tego oczywiście musiałby znać grekę w stopniu komunikatywnym, a przynajmniej jej podstawy (choć pewnie nie mówił jak "native speaker" w tym języku i zapewne silnie było słychać lokalny akcent). Hebrajski na poziomie lektury publicznej tekstów "świętych", ale pewnie wystarczyło w takim zakresie, jakim posługują się współcześni Żydzi spoza Izraela gdy np. przygotowują się do Bar micwy. Znajomość łaciny niekoniecznie była potrzebna (rzymski Wschód był jednak dużo bardziej zhellenizowany niż zlatynizowany), zaś titulus w trzech językach to zapewne po prostu zabieg literacki - nie mamy zupełnie świadectw stosowania takiej praktyki w kontekście ukrzyżowania poza NT (zresztą, nawet jeśli skazaniec rzeczywiście miał jakąś tabliczkę z tytułem winy to raczej wystarczył jeden język zrozumiały dla "lokalsów"). SP
@@podcasthistorykow Jesus umial czytac I pisac ????? Syn biednego ciesli ???? Reszta uczniow nie potrafila ( no wiem --- judasz ---moze ojciec smierdzial groszem 😅) 😊
To nie była jedna noc :) a był to Łazarz, uczeń którego Jezus miłował, który potem nago uciekł z Ogrójca i był przy grobie = cała ewangelia Marka nabiera sensu. Problem z tym że dowody na autentyczność tych zapisów proto-Marka są niesłychanie śliskie. Ale jako temat do podkastu - fantastyczny.
@@magdaolas9375 To były ciężkie czasy, musiał to ukrywać. A na wesele wszyscy już 2000 lat czekają, a to się impreza szykuje: kawalkada jeźdźców, dzikie zwierzęta, ogień, krzyki uczestników, nawet chóry będą jak o oprawa muzyczna ...
@@rz1358 😂 Maria Magdalena jest taka franca, ze wiedzialaby, ze Jezus jest homo. A wydarzenia, ktore opisales dzieja sie juz na twoich oczach, ale ludzie nie zdaja sobie z tego sprawy.
Myślę, że ten "cud soli" zaważył na odrzuceniu tej księgi. A to dlatego, że cuda Jezusa były z reguły "dyskretne". Może poza nakarmieniem tłumów przy pomocy pięciu chlebów i dwóch ryb, które i tak było nader dyskretne bo chleb i ryby się niepostrzeżenie "rozmnażały", a skalę tego dostrzeżono dopiero po pozbieraniu ułomków! Ten zaś jest pompatyczny i mocno arogancki. Arogancki, bo ma sens zakorzeniony w pysze: Jezus butnie pokazuje nim wszem i wobec swoje nadzwyczajne "możliwości". "Patrzcie!" Mówi. "Oto ja, wasz Bóg i Pan! Ja mogę wszystko i jeszcze trochę. Więc na kolana!" No i przez tą pompatyczność oraz arogancję w ogóle nie pasuje do reszty czynów Jezusa. To już nie jest pokorny "głos wołającego na pustyni", ale pyszny władca świata. A władcą świata wiadome kto się ogłosił podczas kuszenia Jezusa po czterdziestodniowym poście. Mi ten czyn raczej pasuje do opowieści i legend ludowych i tak szczerze, to w mojej ocenie się to "nie klei" z resztą. Ciekawy i intrygujący, ale "z innej ligi"...
Tak, ten epizod bardzo przypomina na przykład opisy znane z apokryficznych ewangelii dzieciństwa, w których cuda Jezusa przedstawiano w sposób nieco dla nas szokujący (cudowne rozciągnięcie deski, ożywianie ptaszków z gliny etc.). Współcześnie może się to wydawać nieco naiwne, ale za tym stała głębsza myśl pewnej religijności "ludowej": chęć pokazania absolutnej wszechmocy Jezusa, nawet w sposób kuriozalny. SP
Zapytam o trzy watki; Czy jest szansa na omówienie odkryć papirusów ale dotyczących nie tylko biblii? W zasadzie chodzi mi o zaginione teksty historiografii. Kolejna kwestia dotyczy papirusów z Herculaneum. Wiemy, że trwają zaawansowane prace w ich odczytaniu. W związku z tym ostatnim wątkiem, ponoc w Pompejach odkryto pośrednio ślady chrześcijan w postaci inskrypcji czy jakichś elementów graficznych.
1) Oczywiście, myślę, żeby papirologii jako takiej poświęcić więcej miejsca na kanale (i np. zaprezentować m.in. pewien wstęp do tej dziedziny jako autonomicznej gałęzi wiedzy). 2) Zaginiona historiografia to też świetny temat, no i oczywiście papirusy z Herkulaneum także, więc wezmę tę sugestię pod uwagę. 3) Jeśli chodzi o miasta u stóp Wezuwiusza to nie mamy żadnych pewnych śladów obecności chrześcijan (choć co jakiś czas pojawiają się takie twierdzenia, np. ostatnio pewien rozgłos zdobył Bruce W. Longenecker i jego praca "The Crosses of Pompeii: Jesus-Devotion in a Vesuvian Town", Fortress Press 2016). Co prawda wiemy z Dz 28,13-14 o jakichś chrześcijanach w Puteoli, czyli jakieś 40 km dalej na północ, ale to wciąż jedynie przesłanka, że i w Pompejach mogli być (mogli, ale nie musieli). Domniemany odcisk krzyża na ścianie w Casa del Bicentenario w Herkulaneum to najprawdopodobniej odcisk półki, zaś domniemany wizerunek krzyża na reliefie w piekarni pompejańskiej (z tego powodu często niesłusznie nazywanej dziś Panificio dei Christiani) prawdopodobnie przedstawia po prostu jakieś narzędzie kuchenne, nie krzyż. Również propozycję uznania sposobu zapisu jednej z inskrypcji (dokł. CIL 4 10062) jako zawierającej zakamuflowany krzyż należy uznać za nadinterpretację. Wszystkie domniemane "artefakty chrześcijańskie" z Pompejów i Herkulaneum dokładnie, ale bardzo krytycznie omawia J.G. Cook (www.academia.edu/35731466/Alleged_Christian_Crosses_in_Herculaneum_and_Pompeii) i jego sceptycyzm wydaje mi się uzasadniony - nic z tego nie broni się na dłużą metę jako jakkolwiek związane z chrześcijaństwem. SP
Czy w Oxyrynchos lub na innych stanowiskach odnaleziono papirusy z tekstami historycznymi, szczególnie z okresy hellenistycznego. Oczywiście znana jest tzw. Hellenica z Oxyrynchos ale czy jest coś więcej?
@@damianloy1015 Tak, poza Hellenica Oxyrhynchia mamy choćby P. Oxy 5268, czyli fragmenty 28 księgi Polibiusza czy periochae Liwiusza (wyciąg / skrót z ksiąg 37-40, 55-58), zdarzyły się też fragmenty wcześniejszej historiografii jak P. Oxy. 17 (fragmenty Tukidydesa) czy P. Oxy. 18 i 19 (fragmenty Herodota). Myślę, że rzeczywiście warto pod tym kątem zrobić kwerendę z tomów "Oxyrhynchus Papyri" i podjąć ten temat. SP
Ciekaw jestem co historycy wiedzą o imieniu Boga w Biblii i historii, o którym jest mowa w kanonicznych księgach biblijnych, o ono nie pada, czy też jest usuwane, albo czasem dodawane w niektórych tłumaczeniach, a w Nowym Testamencie w ogóle się nie pojawia, poza wezwaniem Jezusa "święć się imię Twoje"
@@podcasthistorykow świetnie. To mój wpis nie taki nie na temat. Poniosło mnie tu, bo brakuje trochę obiektywnej i fachowej analizy tematu, bez religijnych wpływów. A widzę, że panowie mają wiedzę, to z przyjemnością to wykorzystam i myślę skorzystam. SP)))
Dobre pytanie, naprawde dobre, acz nie jestem historykiem ale z tekstu Biblii w moim przekonaniu mozna wyciagnac dwa wnioski; 1) Jahve to ktos z kosmitow, i 2) postac kompletnie zmyslona !!! Tak sadze ...
@@okon7464 W filmie, który właśnie komentuje ,w opowieści o nierządnicy,kto jest z was nie bez grzechu niech pierwszy rzuci kamień, kilka razy w synagodze chciano ukamienować Jezusa lecz On w cudowny sposób wymknął się prześladowcom,czy ty czytałeś w ogóle Nowy Testament?Bo twoje pytanie świadczy o co najmniej ignorancji!
@@wiesawad.4462 Tak ale te tereny były pod rządami Rzymu i to oni stanowili Przypuszczam że chodziło o to że Jezus miał być ukrzyżowany a taki wyrok mógł wydać tylko namiestnik a to się wpisywało w narrację chrześcijan !
Podobne pytanie padło niedawno, więc nieco muszę się powtórzyć :) Otóż teoretycznie Żydzi w ogóle nie mogli wykonywać kary śmierci bo była to prerogatywa władzy rzymskiej (stąd wydanie Jezusa Piłatowi). Ale przypadki kamienowania, zgodne z prawem religijnym, istotnie się zdarzały. Najprawdopodobniej były to po prostu samosądy i tak trzeba potraktować na przykład ukamienowanie Szczepana (Dz 7,57-58 sugerują zresztą spontaniczny charakter tej akcji). Od Józefa Flawiusza wiemy z kolei, że gdy stracono Jakuba Sprawiedliwego (Antiq. 20.9.1) to wykorzystano fakt, że jeden namiestnik, Festus, zmarł, a drugi, Albinus, nie zdążył jeszcze dotrzeć na miejsce i faktycznie objąć urzędu ("Festus był zatem umarł, lecz Albinus wciąż był w drodze; zebrał więc on sanhedryn sędziów, i przywiódł przed nich brata Jezusa, którego zwali Chrystus, imieniem Jakub, i jeszcze innych. A kiedy powiedział przeciwko nim zarzuty jako łamiącym prawo, oddał ich na ukamienowanie"). Czyli kamienowanie się zdarzało zapewne tam, gdzie władza rzymska nie mogła bądź nie chciała szybko reagować - Rzymianie byli bardzo pragmatyczni, dopóki nie było zamieszek, eskalacji zagrożenia czy tumultów to mogli przymykać oko na lekką samowolę mieszkańców prowincji. SP
biesiada trędowatych w gospodzie jak ospa party i podobnie jak w pozostałych podaniach o Jezusie Bogu z Nazaretu dużo cudów , które nie były niczym niezwykłym wśród ówczesnych wyznawców Boga Jahve , dlaczego , dlaczego Pilat nic o nich nie wiedział ? Rabin w Kapturze
@@Trismegistos7 Piotr mówi "Wy wiecie, co się działo w całej Judei, począwszy od Galilei, po chrzcie, który głosił Jan; Jak Bóg namaścił Duchem Świętym i mocą Jezusa z Nazaretu, który chodził, czyniąc dobrze i uzdrawiając wszystkich opanowanych przez diabła, bo Bóg był z nim." , że Jezus był egzorcystą . Ament Ament
Myślisz że jesteś śmieszny? Tymczasem wyszłeś na nieuka! Bo powinieneś zapytać się "apostołki i apostoła" th-cam.com/users/shortsv82ieI0ikAM?feature=shared pl.m.wikipedia.org/wiki/Junia_(posta%C4%87_biblijna) Pomijając FAKT że też Ewangelie ZWYCZAJOWO nazywa się WEDŁUG Marka, Łukasza, Mateusza, Jana. Nie znamy autorów tych tekstów które dopiero 300 (!) lat po domniemanych wydarzeniach ustalił które z niezliczonej ilości pism mają stać się Ewangeliami. pl.m.wikipedia.org/wiki/Sob%C3%B3r_nicejski_I WARTO sprawdzić. Żeby nie ośmieszać się w necie. Pozdro!
@@zizispontanTo jak następnym razem będziesz rozmawiał z faktami, to im przekaż ode mnie, że mogły lepiej ten świat stworzyć. Sam bym to im powiedział, ale jakoś nie miałem jeszcze okazji.
Mam, bardzo ważne pytanie, czy te teksty zbieracie z pozycji ludzi wierzących, czy jako zimni ateiści??? Bo to ma znaczenie... Tzw. pytanie ,,prekreacyjne,,
Już kiedyś odnosiliśmy do podobnej kwestii, więc się powtórzymy: Nie chcemy publicznie odpowiadać, ponieważ nie chcemy, aby nasi widzowie patrzyli na to co mówimy przez pryzmat naszej ewentualnej wiary/niewiary. Sedno naszego kanału to historia religii, a nie religia jako system indywidualnej wiary, więc chcemy zachować uczciwość intelektualną w podejściu do tematu, a także nie chcemy ustawiać się po jakiejkolwiek stronie barykady. SP & PŁ Dodam od siebie: Nie chciałbym, aby nasz kanał miał przypiętą jakąkolwiek "łatkę" - prosimy o odbiór tak jak jest, a nie patrzenie typu "swój" czy "nie swój" - takie szufladkowanie moim zdaniem zawsze utrudnia zrozumienie faktów takimi jakie są, a nie jakimi chciałbym by były ;) PŁ
@@podcasthistorykow ...pytanie prekreacyjne... To tak jak pisanie artykułów o wychowaniu dzieci ... incognito, przez np. pedofila... Nie wiadomo, kto pisze - a ma to wpływ na treść... Przyznanie się do Boga, to powód do dumy, a nie wstyd! Pełno jest tzw. teologów z ,,Gazety Wyborczej"... Zapiekłych ateistów piszących pod tezę - by manipulować! A tzw. pisanie bezstronne o Ewangeliach - bez warsztatu teologicznego, to farsa i tyle!
Rozmawiamy jako historycy, z tego konsekwencjami warsztatowymi. Nie podajemy się za teologów i ich nie udajemy. Z drugiej strony proszę pamiętać, że czasami apologeci, czy to wiary, czy niewiary wywołują najwięcej szkód tym którym chcą się przysłużyć. Nas interesują fakty historyczne, a nie dostarczanie komukolwiek amunicji w wojence ideologicznej. PŁ
@@podcasthistorykow Fakty, bez ustalenia okoliczności - są niewiele warte i właśnie służą do manipulacji... Niestety... przykład? ks. prof. Waldemar Chrostowski - Dlaczego i jak czytać Pismo Święte?
@@jooo1q2w3eCzyli masz do prowadzących pretensje, że myślą samodzielnie zamiast tak, jak ktoś każe (w twoim przypadku ksiądz)? To niestety, ale chyba będziesz musiał poszukać "właściwej" interpretacji gdzie indziej.
![Pogłębiarka #PODCAST [#88] Czy Biblia jest NAPRAWDĘ natchniona? Biblistyka bez tabu -Marcin Majewski](http://i.ytimg.com/vi/EkWG5tQKqcY/mqdefault.jpg)
Dziękuję za kolejny ciekawy odcinek. Historia o siekierze wypływa później w historii życia św. Benedykta.
Dzięki ogromne za kolejny ciekawy materiał. Papirusy to świetna seria, mam nadzieję, że jeszcze macie dużo materiału na ten temat i będziecie mogli wrzucić kolejne filmy. Pozdrawiam
Świetny odcinek. Dziękuję za wszystkie informacje, rzetelnie i przystępnie opowiedziane nam. 🍀🍀🌞🌞
Z waszych filmów za każdym razem coś mi nieznanego uzupełnia moją skromną wiedzę👏👏👏
Bardzo fajnie się słucha 😊
Smacznej kawy!!! Ja stawiam ☕☕☕
Też mi kiedyś spadła siekiera z trzonka i też była nie moja i o dziwo wpadła do stawu. Mina kolegi który był właścicielem, a w zasadzie synem właściciela siekiery była bezcenna. Nie trzeba dodawać że właściciel siekiery do dziś nie ma pojęcia dlaczego trzonek siekiery został osierocony.
A widzisz, nie pomodliliście się do Jahwe! 😂
"Czteropak Ewangelii" to świetne hasło, kradnę
Uważaj bo cię odkryta Arabska językowo grecko-rzymska interpretacja dawnych dzieł Greckich może zaskoczyć bo przecież to zachowali tylko dla prawdy chrześcijaństwa by teraz podbijać Europę Araben Corps Ewangelią z Greki na Arabski a potem na Łacinę.
POZDROWIENIA Z LEGNICY
Panowie niczym Rick i Morty zabierają nas w podróże w czasie i przestrzeni 🙂
Podpinam się. Lubię Panów słuchać.
Doktor Poloczek to by mi mógł tym swoim głosem nawet o obieraniu ziemniaków opowiadać i byłoby super a co dopiero o tak ciekawych rzeczach. No Homo.
Do wygooglania jego osoby myślałem że to brodziaty dostojny Pan w wieku gdzieś 50-60 a tu się okazuje że to całkiem młody człowiek. Ehh, głos to się jakoś ćwiczy czy się z takim charyzmatycznym brzmieniem glosu poprostu trzeba urodzić?
@@Andi030592 Taki głos po prostu mam odkąd pamiętam, cieszę się, że da się go jakoś słuchać (a brody na razie chyba nie będę zapuszczał) :) Serdecznie pozdrawiam! SP
@@podcasthistorykow ja mam pewne skrzywienie na męskie głosy, bardzo fajnie jak pamiętam Pana głos, jak i chyba troche przeciwstawne podejścia, komponują się z wypowiedziami dr. Jana Kozłowskiego. Wystapiliscie Panowie wspólnie zdaje się w jakichś materiałach fundacji panteon. Może dałoby rade zaprosić kolege do wystapienia w podczascie? Z samego słuchu bardzo chciałbym posłuchać Pana materiału wspólnie z Michałem Kuzniarem, ale nie bardzo wiem czy to wogole możliwe i czy jakiekolwiek zbieżne tematy Panowie bylibyście w stanie znaleźć. W każdym razie taki cross pewnie świetnie by wpłynął na wymiane słuchających, myślę że słuchacze z obu społeczności, Ci którzy jeszcze tego nie zrobili, chętnie poznaliby twórczość obu kanałów.
@@Andi030592 Jak tylko nadarzy się jakaś okazja to wielką chęcią! A "Mroczne Wieki" prywatnie bardzo lubię i cenię, choć istotnie to nieco inna tematyka (może uda się kiedyś złapać jakiś bezpośredni kontakt i zrobić coś wspólnie). SP
❤❤
Myślę, że ciekawą propozycją na film będzie grupa docelowa nauk Jezusa. Czy początkowo (sam Jezus fizycznie chodzący i mówiący) głosił tylko do Żydów czy również inne narody mogły za nim podążać? Nie wiem czy byłby to materiał na ok. 45 minut, ale mogłaby to być część uwzględniona w większym filmie.
Pozdrawiam, materiał jak zawsze niesamowicie ciekawy
Dziękujemy za fajną propozycję tematu! Myślę, że to jest do zrobienia (może nawet w szerszym kontekście analizy socjologicznej ruchów wczesnochrześcijańskich). Muszę sobie trochę odświeżyć literaturę i ponownie spojrzeć np. do Gerda Theissena "Die Jesusbewegung: Sozialgeschichte einer Revolution der Werte", co po polsku zostało wydane pod zupełnie nietrafnym tytułem "Czasy Jezusa. Tło społeczne pierwotnego chrześcijaństwa" (chociaż podtytuł przypomina oryginał...) :) SP
@@podcasthistorykow Można byłoby też szerzej poruszyć kwestię ksenofobii/inkluzywności Żydów/wczesnych chrześcijan w kierunku odrębnych "pogańskich" nacji
@@okon7464 Jezus przemawiał do Żydów i uzdrawiał Żydów. Dopiero tzw. św. Pawła poniosło i zmienił historię.
Kolejna fascynująca opowieść.
Trochę poza tematem odcinka: jeśli wziąć na poważnie informacje o życiu Jezusa zawarte w Ewangeliach, to w ilu językach musiałby on mówić? Aramejski był jego językiem ojczystym, hebrajski znał (czytał pisma proroków w synagodze w Nazarecie), prawdopodobnie również grecki (pochodził z okolic Seforis, dzieciństwo spędził w Egipcie, odbył rozmowę z Piłatem). Czy może jakiś pominąłem? 🙂
Dokładnie tak. Aramejski musiałby być jego językiem rodzinnym, w którym rozmawiał ze swoimi krajanami i zapewne językiem nauczania w Galilei. Co ciekawe, podejrzewamy, że istniał jakiś galilejski dialekt aramejskiego, odmienny od tego, którym posługiwano się w Judei i w Jerozolimie (sugeruje to Mt 26,73: "Po chwili ci, którzy tam stali, zbliżyli się i rzekli do Piotra: «Na pewno i ty jesteś jednym z nich, bo i twoja mowa cię zdradza»"), ale wszelkie badawcze próby jego rekonstrukcji są bardzo niepewne, hipotetyczne i oparte głównie na źródłach późniejszych, takich jak Talmud palestyński i midrasze oraz na bardzo ograniczonym materiale epigraficznym, tzn. głównie inskrypcjach na ossuariach (S. Caruso, który wiele lat poświęcił próbie rekonstrukcji leksyki tego dialektu przyznał, że pozostaje on jednym z bardziej niejasnych dialektów i że za bardzo tej leksyki zrekonstruować się nie da). Z pewną dozą prawdopodobieństwa sądzimy jednak, że inaczej niż w Judei lub diasporze wymawiano spółgłoski gardłowe (ale znów, wskazuje na to materiał III-wieczny i późniejszy). Do tego oczywiście musiałby znać grekę w stopniu komunikatywnym, a przynajmniej jej podstawy (choć pewnie nie mówił jak "native speaker" w tym języku i zapewne silnie było słychać lokalny akcent). Hebrajski na poziomie lektury publicznej tekstów "świętych", ale pewnie wystarczyło w takim zakresie, jakim posługują się współcześni Żydzi spoza Izraela gdy np. przygotowują się do Bar micwy. Znajomość łaciny niekoniecznie była potrzebna (rzymski Wschód był jednak dużo bardziej zhellenizowany niż zlatynizowany), zaś titulus w trzech językach to zapewne po prostu zabieg literacki - nie mamy zupełnie świadectw stosowania takiej praktyki w kontekście ukrzyżowania poza NT (zresztą, nawet jeśli skazaniec rzeczywiście miał jakąś tabliczkę z tytułem winy to raczej wystarczył jeden język zrozumiały dla "lokalsów"). SP
@@podcasthistorykow Jesus umial czytac I pisac ????? Syn biednego ciesli ???? Reszta uczniow nie potrafila ( no wiem --- judasz ---moze ojciec smierdzial groszem 😅) 😊
Iloma językami mówił BÓG ciekawe jak długo myślałeś nad tym pytaniem o czy masz inne, równie zryte
@@dominem7556
Bóg nie istnieje. 😉
Twierdzi głupi w sercu swoim.
A może odcinek o Tajemnej Ewangelii Marka, gdzie pan Jezus spędza noc z nagim młodzieńcem?
To nie była jedna noc :) a był to Łazarz, uczeń którego Jezus miłował, który potem nago uciekł z Ogrójca i był przy grobie = cała ewangelia Marka nabiera sensu. Problem z tym że dowody na autentyczność tych zapisów proto-Marka są niesłychanie śliskie. Ale jako temat do podkastu - fantastyczny.
Swoją drogą bezcenna reakcja chrześcijan gdyby okazało się że Jezus był homo.
@@rz1358Jezus nie był i nie jest homo, bo zawarł związek małżeński z Marią Magdaleną, a wkrótce odbędzie się wesele opisane w Apokalipsie.
@@magdaolas9375 To były ciężkie czasy, musiał to ukrywać. A na wesele wszyscy już 2000 lat czekają, a to się impreza szykuje: kawalkada jeźdźców, dzikie zwierzęta, ogień, krzyki uczestników, nawet chóry będą jak o oprawa muzyczna ...
@@rz1358 😂 Maria Magdalena jest taka franca, ze wiedzialaby, ze Jezus jest homo.
A wydarzenia, ktore opisales dzieja sie juz na twoich oczach, ale ludzie nie zdaja sobie z tego sprawy.
Myślę, że ten "cud soli" zaważył na odrzuceniu tej księgi. A to dlatego, że cuda Jezusa były z reguły "dyskretne". Może poza nakarmieniem tłumów przy pomocy pięciu chlebów i dwóch ryb, które i tak było nader dyskretne bo chleb i ryby się niepostrzeżenie "rozmnażały", a skalę tego dostrzeżono dopiero po pozbieraniu ułomków! Ten zaś jest pompatyczny i mocno arogancki. Arogancki, bo ma sens zakorzeniony w pysze: Jezus butnie pokazuje nim wszem i wobec swoje nadzwyczajne "możliwości". "Patrzcie!" Mówi. "Oto ja, wasz Bóg i Pan! Ja mogę wszystko i jeszcze trochę. Więc na kolana!" No i przez tą pompatyczność oraz arogancję w ogóle nie pasuje do reszty czynów Jezusa. To już nie jest pokorny "głos wołającego na pustyni", ale pyszny władca świata. A władcą świata wiadome kto się ogłosił podczas kuszenia Jezusa po czterdziestodniowym poście. Mi ten czyn raczej pasuje do opowieści i legend ludowych i tak szczerze, to w mojej ocenie się to "nie klei" z resztą. Ciekawy i intrygujący, ale "z innej ligi"...
Tak, ten epizod bardzo przypomina na przykład opisy znane z apokryficznych ewangelii dzieciństwa, w których cuda Jezusa przedstawiano w sposób nieco dla nas szokujący (cudowne rozciągnięcie deski, ożywianie ptaszków z gliny etc.). Współcześnie może się to wydawać nieco naiwne, ale za tym stała głębsza myśl pewnej religijności "ludowej": chęć pokazania absolutnej wszechmocy Jezusa, nawet w sposób kuriozalny. SP
Zapytam o trzy watki; Czy jest szansa na omówienie odkryć papirusów ale dotyczących nie tylko biblii? W zasadzie chodzi mi o zaginione teksty historiografii. Kolejna kwestia dotyczy papirusów z Herculaneum. Wiemy, że trwają zaawansowane prace w ich odczytaniu. W związku z tym ostatnim wątkiem, ponoc w Pompejach odkryto pośrednio ślady chrześcijan w postaci inskrypcji czy jakichś elementów graficznych.
1) Oczywiście, myślę, żeby papirologii jako takiej poświęcić więcej miejsca na kanale (i np. zaprezentować m.in. pewien wstęp do tej dziedziny jako autonomicznej gałęzi wiedzy). 2) Zaginiona historiografia to też świetny temat, no i oczywiście papirusy z Herkulaneum także, więc wezmę tę sugestię pod uwagę. 3) Jeśli chodzi o miasta u stóp Wezuwiusza to nie mamy żadnych pewnych śladów obecności chrześcijan (choć co jakiś czas pojawiają się takie twierdzenia, np. ostatnio pewien rozgłos zdobył Bruce W. Longenecker i jego praca "The Crosses of Pompeii: Jesus-Devotion in a Vesuvian Town", Fortress Press 2016). Co prawda wiemy z Dz 28,13-14 o jakichś chrześcijanach w Puteoli, czyli jakieś 40 km dalej na północ, ale to wciąż jedynie przesłanka, że i w Pompejach mogli być (mogli, ale nie musieli). Domniemany odcisk krzyża na ścianie w Casa del Bicentenario w Herkulaneum to najprawdopodobniej odcisk półki, zaś domniemany wizerunek krzyża na reliefie w piekarni pompejańskiej (z tego powodu często niesłusznie nazywanej dziś Panificio dei Christiani) prawdopodobnie przedstawia po prostu jakieś narzędzie kuchenne, nie krzyż. Również propozycję uznania sposobu zapisu jednej z inskrypcji (dokł. CIL 4 10062) jako zawierającej zakamuflowany krzyż należy uznać za nadinterpretację. Wszystkie domniemane "artefakty chrześcijańskie" z Pompejów i Herkulaneum dokładnie, ale bardzo krytycznie omawia J.G. Cook (www.academia.edu/35731466/Alleged_Christian_Crosses_in_Herculaneum_and_Pompeii) i jego sceptycyzm wydaje mi się uzasadniony - nic z tego nie broni się na dłużą metę jako jakkolwiek związane z chrześcijaństwem. SP
Czy w Oxyrynchos lub na innych stanowiskach odnaleziono papirusy z tekstami historycznymi, szczególnie z okresy hellenistycznego. Oczywiście znana jest tzw. Hellenica z Oxyrynchos ale czy jest coś więcej?
@@damianloy1015 Tak, poza Hellenica Oxyrhynchia mamy choćby P. Oxy 5268, czyli fragmenty 28 księgi Polibiusza czy periochae Liwiusza (wyciąg / skrót z ksiąg 37-40, 55-58), zdarzyły się też fragmenty wcześniejszej historiografii jak P. Oxy. 17 (fragmenty Tukidydesa) czy P. Oxy. 18 i 19 (fragmenty Herodota). Myślę, że rzeczywiście warto pod tym kątem zrobić kwerendę z tomów "Oxyrhynchus Papyri" i podjąć ten temat. SP
Ciekaw jestem co historycy wiedzą o imieniu Boga w Biblii i historii, o którym jest mowa w kanonicznych księgach biblijnych, o ono nie pada, czy też jest usuwane, albo czasem dodawane w niektórych tłumaczeniach, a w Nowym Testamencie w ogóle się nie pojawia, poza wezwaniem Jezusa "święć się imię Twoje"
Od dłuższego czasu nosimy się z pomysłem, aby zrobić na ten temat materiał. SP
@@podcasthistorykow świetnie. To mój wpis nie taki nie na temat. Poniosło mnie tu, bo brakuje trochę obiektywnej i fachowej analizy tematu, bez religijnych wpływów. A widzę, że panowie mają wiedzę, to z przyjemnością to wykorzystam i myślę skorzystam. SP)))
Dobre pytanie, naprawde dobre, acz nie jestem historykiem ale z tekstu Biblii w moim przekonaniu mozna wyciagnac dwa wnioski; 1) Jahve to ktos z kosmitow, i 2) postac kompletnie zmyslona !!! Tak sadze ...
@@krzysztofakierman4583Masz rację, to na pewno kosmita. Sam kilku widziałem.
@@krzysztofakierman4583
Opis w Biblii uprawdopodabnia jeszcze jedną hipotezę: 3) hebrajski odpowiednik Baby Jagi. 😅
Zastanawiam się jak to jest że Żydzi nie mogli wydać wyroku śmierci, ale mogli kamieniować?
A jest gdzieś napisane, że mogli czy że chcieli?
@@okon7464 W filmie, który właśnie komentuje ,w opowieści o nierządnicy,kto jest z was nie bez grzechu niech pierwszy rzuci kamień, kilka razy w synagodze chciano ukamienować Jezusa lecz On w cudowny sposób wymknął się prześladowcom,czy ty czytałeś w ogóle Nowy Testament?Bo twoje pytanie świadczy o co najmniej ignorancji!
@@okon7464 W ST dokładnie ich Bóg podaje co i kiedy i jak mają robić, tzn. no za co ukamienować, za jaki występek itd.
@@wiesawad.4462 Tak ale te tereny były pod rządami Rzymu i to oni stanowili Przypuszczam że chodziło o to że Jezus miał być ukrzyżowany a taki wyrok mógł wydać tylko namiestnik a to się wpisywało w narrację chrześcijan !
Podobne pytanie padło niedawno, więc nieco muszę się powtórzyć :) Otóż teoretycznie Żydzi w ogóle nie mogli wykonywać kary śmierci bo była to prerogatywa władzy rzymskiej (stąd wydanie Jezusa Piłatowi). Ale przypadki kamienowania, zgodne z prawem religijnym, istotnie się zdarzały. Najprawdopodobniej były to po prostu samosądy i tak trzeba potraktować na przykład ukamienowanie Szczepana (Dz 7,57-58 sugerują zresztą spontaniczny charakter tej akcji). Od Józefa Flawiusza wiemy z kolei, że gdy stracono Jakuba Sprawiedliwego (Antiq. 20.9.1) to wykorzystano fakt, że jeden namiestnik, Festus, zmarł, a drugi, Albinus, nie zdążył jeszcze dotrzeć na miejsce i faktycznie objąć urzędu ("Festus był zatem umarł, lecz Albinus wciąż był w drodze; zebrał więc on sanhedryn sędziów, i przywiódł przed nich brata Jezusa, którego zwali Chrystus, imieniem Jakub, i jeszcze innych. A kiedy powiedział przeciwko nim zarzuty jako łamiącym prawo, oddał ich na ukamienowanie"). Czyli kamienowanie się zdarzało zapewne tam, gdzie władza rzymska nie mogła bądź nie chciała szybko reagować - Rzymianie byli bardzo pragmatyczni, dopóki nie było zamieszek, eskalacji zagrożenia czy tumultów to mogli przymykać oko na lekką samowolę mieszkańców prowincji. SP
biesiada trędowatych w gospodzie jak ospa party i podobnie jak w pozostałych podaniach o Jezusie Bogu z Nazaretu dużo cudów , które nie były niczym niezwykłym wśród ówczesnych wyznawców Boga Jahve , dlaczego , dlaczego Pilat nic o nich nie wiedział ? Rabin w Kapturze
@@marekadamski9211 Nie wiem czy dobrze zrozumiałem Twój komentarz, ale wydaje mi się że Piłat nic nie wiedział o cudach, bo żadnych cudów nie było. 😉
@@Trismegistos7 Piotr mówi "Wy wiecie, co się działo w całej Judei, począwszy od Galilei, po chrzcie, który głosił Jan;
Jak Bóg namaścił Duchem Świętym i mocą Jezusa z Nazaretu, który chodził, czyniąc dobrze i uzdrawiając wszystkich opanowanych przez diabła, bo Bóg był z nim." , że Jezus był egzorcystą . Ament Ament
A jak Jezus był dobrym cwaniakiem dobrze wykorYstując pisma żył pięknie i w końcu wyczytali co robi
A kto to był egerton bo nie kojarzę żadnego apostoła .czyli jest to kabała do potęgi entej
Myślisz że jesteś śmieszny? Tymczasem wyszłeś na nieuka!
Bo powinieneś zapytać się "apostołki i apostoła"
th-cam.com/users/shortsv82ieI0ikAM?feature=shared
pl.m.wikipedia.org/wiki/Junia_(posta%C4%87_biblijna)
Pomijając FAKT że też Ewangelie ZWYCZAJOWO nazywa się WEDŁUG Marka, Łukasza, Mateusza, Jana.
Nie znamy autorów tych tekstów które dopiero 300 (!) lat po domniemanych wydarzeniach ustalił które z niezliczonej ilości pism mają stać się Ewangeliami.
pl.m.wikipedia.org/wiki/Sob%C3%B3r_nicejski_I
WARTO sprawdzić. Żeby nie ośmieszać się w necie. Pozdro!
Dawne rekopisy to zapiski naszym pokoleń i dziejów historii i czlowieka a barany ateiści nadal swoje 🤦
Natomiast owieczka w swojej wypowiedzi z chrześcijańskim miłosierdziem 😂 Kiepsko ci idzie ewangelizacja, jest wręcz przeciwskuteczna.
@@DonVitoz88 ja nieewangelizuje tylko przedstawiam fakty a barany ateiści nadal swoje 🤦
@@zizispontanTo jak następnym razem będziesz rozmawiał z faktami, to im przekaż ode mnie, że mogły lepiej ten świat stworzyć. Sam bym to im powiedział, ale jakoś nie miałem jeszcze okazji.
@@DonVitoz88 lepiej sie nie dało, jest swiat stworzony idealnie.
@@zizispontanzacny troling👍
Jaki był taki był ! Na pewno sfałszowany! 😂
znana ska,dinąd " SKĄDINAD" do dziś nie wiem co to znaczy
Mam, bardzo ważne pytanie, czy te teksty zbieracie z pozycji ludzi wierzących, czy jako zimni ateiści??? Bo to ma znaczenie... Tzw. pytanie ,,prekreacyjne,,
Już kiedyś odnosiliśmy do podobnej kwestii, więc się powtórzymy:
Nie chcemy publicznie odpowiadać, ponieważ nie chcemy, aby nasi widzowie patrzyli na to co mówimy przez pryzmat naszej ewentualnej wiary/niewiary. Sedno naszego kanału to historia religii, a nie religia jako system indywidualnej wiary, więc chcemy zachować uczciwość intelektualną w podejściu do tematu, a także nie chcemy ustawiać się po jakiejkolwiek stronie barykady. SP & PŁ
Dodam od siebie: Nie chciałbym, aby nasz kanał miał przypiętą jakąkolwiek "łatkę" - prosimy o odbiór tak jak jest, a nie patrzenie typu "swój" czy "nie swój" - takie szufladkowanie moim zdaniem zawsze utrudnia zrozumienie faktów takimi jakie są, a nie jakimi chciałbym by były ;) PŁ
@@podcasthistorykow ...pytanie prekreacyjne... To tak jak pisanie artykułów o wychowaniu dzieci ... incognito, przez np. pedofila... Nie wiadomo, kto pisze - a ma to wpływ na treść... Przyznanie się do Boga, to powód do dumy, a nie wstyd! Pełno jest tzw. teologów z ,,Gazety Wyborczej"... Zapiekłych ateistów piszących pod tezę - by manipulować! A tzw. pisanie bezstronne o Ewangeliach - bez warsztatu teologicznego, to farsa i tyle!
Rozmawiamy jako historycy, z tego konsekwencjami warsztatowymi. Nie podajemy się za teologów i ich nie udajemy. Z drugiej strony proszę pamiętać, że czasami apologeci, czy to wiary, czy niewiary wywołują najwięcej szkód tym którym chcą się przysłużyć. Nas interesują fakty historyczne, a nie dostarczanie komukolwiek amunicji w wojence ideologicznej. PŁ
@@podcasthistorykow Fakty, bez ustalenia okoliczności - są niewiele warte i właśnie służą do manipulacji... Niestety... przykład? ks. prof. Waldemar Chrostowski - Dlaczego i jak czytać Pismo Święte?
@@jooo1q2w3eCzyli masz do prowadzących pretensje, że myślą samodzielnie zamiast tak, jak ktoś każe (w twoim przypadku ksiądz)? To niestety, ale chyba będziesz musiał poszukać "właściwej" interpretacji gdzie indziej.