॥ संध्या वंदन ॥ sandhya vandanam
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 18 ธ.ค. 2024
- ।। शुक्लयजुर्वेदीय प्रातः-मध्याह्न-सायं सन्ध्या प्रयोग: ।।
॥ अथ शुक्लयजुर्वेदीयप्रातःसन्ध्याप्रयोगः ॥
॥ भस्मधारणम् ॥
ॐ अग्निरिति भस्म वायुरिति भस्म जलमिति भस्म स्थलमिति भस्म व्योमेति भस्म सर्वꣳ हवाऽ इदम भस्म मनऽ एतानि चक्षूꣳषि भस्मानि ॥
॥ गायत्रिमन्त्रः ॥
ॐ भुर्भुवःस्वः ॐ तत्सवितुर्व्वरेण्ण्यम्भर्ग्गो देवस्य धीमहि ।
धियोयोनः प्प्रचोदयत् ।।
ॐ त्र्यम्बकमित्यस्य वसिष्ठ ऋषिः रुद्रो देवता अनुष्ठुब्छन्दः भस्माभिमन्त्रणे विनियोगः ॥
ॐ त्र्ययम्बकँय्यजामहेसुगन्धिम्पुष्ट्टिवर्द्धनम् ।
उर्व्वारुकमिव बन्धनान्न्मृत्योर्म्मुक्षीयमामृतात् ।।
ॐ त्र्यायुषमित्यस्य नारायण ऋषिः रुद्रो देवता उषिणक्छन्दः भस्मधारणे विनियोगः ॥
ॐ त्र्यायुषञ्जमदग्ग्नेः कश्श्यपस्यत्र्यायुषम् । यद्देवेषुत्र्यायुषन्तन्नोऽ अस्तुत्र्यायुषम् ।।
॥ आचमनम् ॥
ॐ केशवाय नमः स्वाहा ।
ॐ नारायणाय नमः स्वाहा ।
ॐ माधवाय नमः स्वाहा ।
ॐ गोविन्दाय नमः इति हस्तं प्रक्षाल्यम् ।
अथ देवतानमस्कारः ॥
ॐ विष्णवे नमः।
ॐ मधुसूदनाय नमः ।
ॐ त्रिविक्रमाय नमः ।
ॐ वामनाय नमः ।
ॐ श्रीधराय नमः।
ॐ ऋषिकेशाय नमः ।
ॐ पद्मनाभाय नमः ।
ॐ दमोदकराय नमः ।
ॐ सङ्कर्षणाय नमः ।
ॐ वासुदेवाय नमः।
ॐ प्रद्युम्नाय नमः।
ॐ अनिरुद्धाय नमः ।
ॐ पुरुषोत्तमाय नमः ।
ॐ अधोक्षजाय नमः।
ॐ नृसिंहाय नमः ।
ॐ अच्युताय नमः।
ॐ जनार्दनाय नमः।
ॐ उपेन्द्राय नमः ।
ॐ श्रीहरये नमः।
ॐ श्रीकृष्णाय नमः ।
॥ विनियोगः ॥
ॐ प्रणवस्य परब्रह्म ऋषिः परमात्मा देवता दैवी गायत्री छन्दः प्राणायामे विनियोगः ॥
प्राणायामः :- ॐ भूः ॐ भुवः ॐ स्वः ॐ महः ॐ जनः ॐ तपः ॐ सत्यम्
ॐ तत्सवितुर्व्वरेण्ण्यम्भर्ग्गो देवस्य धीमहि ॥ धियोयोनः प्प्रचोदयत् ।
ॐ आपोज्योतीरसोऽमृतं ब्रह्म भूर्भुवःस्वरोम् ॥
एवं पूरकः कुम्भकः रेचकः इति क्रमेण त्रिवारं पठेत् ॥
शिखाबन्धनम् ॥
ॐ मनस्तोक इति मन्त्रस्य कुत्स ऋषिः जगती छन्दः एको रुद्रो देवता शिखाबन्धने विनियोगः ॥
ॐमनस्तोकेतनयेमानऽआयुषिमानोगोषुमानोऽ अश्श्वेषुरीरिषः । मानोव्वीरान्न्रुद्रभामिनोव्वधीर्हवीष्म्मन्तः सदामित्वाहवामहे ।।
॥अङ्गन्यासः ॥
ॐ विष्णुर्विष्णुः वाक् वाक् प्राणः प्राणः चक्षुः चक्षुः श्रोत्रं श्रोत्रं नाभिः हृदयं कण्ठेः मुखं शिरः शिखा बाहुभ्यां यशोबलम् ॥
॥ मार्जनम् ॥
ॐ अपवित्रः पवित्रो वा
सर्वावस्थां गतोऽपि वा ।
यः स्मरेत्पुण्डरीकाक्षं
स बाह्याभ्यन्तरः शुचिः ॥
ॐ पवित्रेस्थोव्वैष्णव्यौसवितुर्वः प्रसवऽ उत्त्पुनाम्म्यच्छिद्रेण पवित्रेण सूर्य्यस्य रश्मिभिः तस्यते पवित्रपते पवित्र पूतस्य यत्त्कामः पुनेतच्छकेयम् ॥
॥ सङ्कल्पः ॥
ॐ अत्राद्य महामाङ्गल्य फलप्रदमासोत्तमेमासे अमुकमासे अमुकपक्षे अमुकतिथौ अमुकवासरे ममोपात्तदुरितक्षयर्थं ब्रह्मवाप्तये प्रातःसन्ध्योपासनमहं करिष्ये ॥
॥ भूमिप्रार्थना विनियोगः ॥
ॐ पृथिवीत्यस्य मेरुपृष्ठ ऋषिः सुतलं छन्दः कूर्मो देवता आसने विनियोगः ॥
ॐ पृथ्वि त्वया धृता लोका
देवि त्वं विष्णुना धृता ।
त्वञ्च धारय मां देवि
पवित्रं कुरु चासनम् ।।
ॐ कूर्माय नमः ।
ॐ शेषाय नमः ।
ॐ अनन्ताय नमः ।
॥ भूतशुद्धिः ॥
ॐ अपसर्पन्तु ते भूता
ये भूता भूमिसंस्थिताः ।
ये भूता विघ्नकर्तार
स्ते नश्यन्तु शिवाज्ञया ।।
अपक्रमन्तु भूतानि
पिशाचाः सर्वतोदिशम् ।
सर्वेषामविरोधेन
सन्ध्याकर्म समारम्भे ।।
।। मार्जनम् ।।
ॐ भुः पुनातु (शिरसि) ।
ॐ भुवः पुनातु (नेत्रयोः) ।
ॐ स्वः पुनातु (कण्ठे) ।
ॐ महः पुनातु (हृदये) ।
ॐ जनः पुनातु (नाभ्याम्) ।
ॐ तपः पुनातु (पादयोः) ।
ॐ सत्यं पुनातु (पुनः शिरसि) ।
ॐ तत्सवितुर्व्वरेण्ण्यम्भर्ग्गो देवस्य धीमहि ॥ धियोयोनः प्प्रचोदयत् ॥ (सर्वाङ्गं पुनातु)
॥ करन्यासः ॥
ॐ अङ्गुष्ठाग्रे तु गोविन्दं
तर्जन्यां तु महीधरम् ।
मध्यमायां ऋषिकेश
मनामिक्यां त्रिविक्रमम् ॥
कनिष्ठिक्यान्न्यसेद्विष्णुं
करमध्ये त् माधवम् ।
करपृष्ठे हरिं विद्यन्
मणिबन्धे जनार्दनम् ॥
॥ गायत्रीषडङ्गन्यासाः ॥
ॐ भुः हृदयाय नमः ।
ॐ भुवः शिरसे स्वाहा ।
ॐ स्वः शिखायै वषट् ।
ॐ तत्सवितुर्व्वरेण्ण्यं कवचाय हुम् ।
ॐ भर्ग्गो देवस्य धीमहि नेत्रत्रयाय वौषट्।
ॐ धियोयोनः प्प्रचोदयत् अस्त्राय फट् ।
॥ प्रणवन्यासाः ॥
ॐ अकारम् नभौ ।
ॐ उकारम् हृदये ।
ॐ मकारम् मूर्ध्नि ।
ॐ भुः पादयोः ।
ॐ भुवः जान्वोः ।
ॐ स्वः ऊर्वोः ।
ॐ महः जठरे ।
ॐ जनः कण्ठे ।
ॐ तपः मुखे ।
ॐ सत्यम् शिरसि ।
ॐ तत्सवितुर्व्वरेण्ण्यम्भर्ग्गो देवस्य धीमहि ॥ धियोयोनः प्प्रचोदयत् ॥ (सर्वाङ्गे)
॥ गायत्र्यावाहानम् ॥
ॐ गायत्रीं त्र्यक्षरां बालां
साक्षसूत्रकमण्डलुम् ।
रक्तवस्त्रां चतुर्हस्तां
हंसवाहन्संस्थिताम् ।।
ब्रह्माणीं ब्रह्मदैवत्यां
ब्रह्मलोकानिवासिनीम् ।
आवाहयाम्यहं देवी
मायान्तीं सूर्यमण्डलात् ।।
आगच्छ वरदे देवि
त्र्यक्षरे ब्रह्मवादिनि ।
गायत्रि छन्दसां मात
र्ब्रह्मयोनि नमोऽस्तु ते ॥
॥ अम्बुप्राशनम् विनियोगः ॥
ॐ सूर्यश्चमेत्यस्य नारायणः ऋषिः सूर्यो देवता अनुष्टुब्छ्न्दः अम्बुप्राशने विनियोगः ।।
ॐ सूर्यश्चमा मन्युश्च मन्युपतयश्च मन्युकृतेभ्यः पापेभ्यो रक्षन्तां यद्रात्र्या पापमकार्षं मनसा वाचा हस्ताभ्यां पद्भ्यामुदरेण शिश्ना रात्रिस्तदवलुम्पतु यत्किञ्चिद्दुरितं मयि इदमहं माममृतयोनौ सूर्य्ये ज्योतिषि जुहोमि स्वाहा ।।
॥ मार्जनम् विनियोगः ॥
ॐ आपोहिष्ठेति तिसृणां सिन्धुद्विप ऋषिः गायात्रिछ्न्दः आपोदेवता मार्जने विनियोगः ॥
ॐ आपोहिष्ठ्ठामयो भुवस्तानऽ ऊर्ज्जेदधातन ।
महेरणाय चक्षसे योवः शिव तमोरस स्तस्य भाजयतेहनः ।
उशतीरिवमातरः तस्म्माऽ अरङ्ग मामवोयस्य क्षयायजिन्न्वथऽ आपो जनयथाचनः ।।
॥ अघमर्षणम् विनियोगः॥
ॐ द्रुपादिवेत्यस्य कोकिलराजपुत्र ऋषिः अनुष्ठुब्छन्दः आपो देवता अघमर्षणे विनियोगः॥
ॐ द्रुपदादिवमुमुचानः स्विन्नःस्नातोमलादिव । पूतम्पवित्रेणेवाज्ज्यमापः शुन्धन्तुमैनसः ।।
(अनेन मन्त्रेण पापं ध्यात्वा तज्जलं वामतः क्षिपेत्)
॥ अर्घ्यम् ॥
ॐ भुर्भुवःस्वः ॐ तत्सवितुर्व्वरेण्ण्यम्भर्ग्गो देवस्य धीमहि ।
धियोयोनः प्प्रचोदयत् ।।
ॐ प्रातः सन्ध्यायां ब्रह्म स्वरूपिणे सवित्रे सूर्यनार
