เดี่ยวระนาดทุ้ม เพลงสุดสงวน สามชั้น
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 30 มิ.ย. 2022
- โครงการบันทึกและเผยแพร่ “มรดกภูมิปัญญาทางดนตรีของคุณครูสมภพ ขำประเสริฐ”
ตอนที่ 1 การเรียบเรียงและการประพันธ์เพลงเดี่ยว
อาจารย์สมภพ ขำประเสริฐ อดีตผู้เชี่ยวชาญพิเศษสาขาดนตรีไทย คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์ จังหวัดนครปฐม ได้รับการฝึกฝนอบรมขัดเกลาทางดนตรีไทยจากสำนักดนตรีที่สำคัญ ๆ ที่มีชื่อเสียงและมีแบบแผนปฏิบัติสืบทอดมาอย่างยาวนาน อย่างน้อย 2 สำนัก ได้แก่ สำนักดนตรีของครูพุ่ม โตสง่า และสำนักดนตรีของหลวงประดิษฐ์ไพเราะ(ศร ศิลปบรรเลง) นับเป็นสำนักดนตรีที่มีอิทธิพลต่อการถ่ายทอดดนตรี กลวิธีการบรรเลง แนวคิดทางสุนทรียะ และการสร้างสรรค์ทางดนตรีของอาจารย์สมภพ ขำประเสริฐ
คุณครูสมภพ ขำประเสริฐ มีผลงานการประพันธ์และการเรียบเรียงทางเดี่ยวจำนวนมากและหลากหลาย (แม้เพลงเดียวกันก็ประพันธ์ทางเดี่ยวไว้หลายทาง) อาจกล่าวได้ว่า ในช่วงเวลาที่คุณครูสมภพ ขำประเสริฐ ปฏิบัติหน้าที่อาจารย์สอนดนตรีไทยในมหาวิทยาลัยศิลปากร เป็นช่วงเวลาที่ท่านมีความสุกงอมและการตกผลึกทางความคิด ประสบการณ์ และการสร้างสรรค์ทางดนตรี เป็นอย่างยิ่ง
ผลงานการเรียบเรียงทางเดี่ยวในที่นี้หมายถึง ทางเดี่ยวที่ได้รับถ่ายทอดจากครูพุ่ม โตสง่า และท่านครูหลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) มาแล้ว แต่จำเป็นต้องเรียบเรียงหรือใช้คำสามัญว่า “ปรุงทางใหม่” ให้เหมาะสมกับระดับทักษะของผู้ต่อเพลง ผู้เรียนบางกลุ่มขอต่อทางเดี่ยวไปใช้ประชันอวดฝีมือ แต่บางกลุ่มต่อทางเดี่ยวเพื่อเป้าหมายของการเรียนรู้และการสำเร็จการศึกษาตามข้อบังคับของหลักสูตร กลุ่มเพลงเดี่ยวที่ได้รับการปรุงทางใหม่จำพวกนี้ได้แก่เพลงเดี่ยวคลาสสิกในสายปี่พาทย์ เช่น เชิดนอก ลาวแพน พญาโศก สารถี แขกมอญ กราวใน เป็นต้น
สำหรับผลงานการประพันธ์ทางเดี่ยว หมายถึง ทางเดี่ยวที่คุณครูสมภพ ขำประเสริฐ ประพันธ์ขึ้นใหม่ทั้งหมดหรือได้รับแรงบันดาลใจจากทางเดี่ยวของสำนักต่าง ๆ โดยคัดสรรเพลงที่มีแง่มุมน่าสนใจสำหรับการแต่งทางเดี่ยว เช่น สุดสงวน หกบท นารายณ์แปลงรูป เป็นต้น หรือเป็นเพลงในกระแสนิยมของยุคสมัยที่มีผู้นิยมสร้างทางเดี่ยวกันมาก เช่น มุล่ง ทะแย จีนขิมใหญ่ นกขมิ้น อาเฮีย ต่อยรูป เป็นต้น หรือเป็นเพลงที่มีผู้ขอต่อทางเดี่ยวเป็นการเฉพาะบุคคลหรือโอกาส เช่น จีนเข็มเล็ก อาหนู เดี่ยวในเพลง เดี่ยวเพลงหางเครื่อง เป็นต้น
ผลงานสร้างสรรค์ของคุณครูสมภพ ขำประเสริฐ หมายเลข 1.2 เดี่ยวระนาดทุ้ม เพลงสุดสงวน สามชั้น
เพลงสุดสงวน สามชั้น เป็นเพลงสำเนียงมอญเพลงหนึ่ง ของเก่าที่นิยมบรรเลงตั้งแต่แรกปรากฏในอัตราสามชั้น ควบคู่ความนิยมเพลงนางครวญ สามชั้น โดยไม่ทราบนามผู้แต่ง ภายหลัง ครูมนตรี ตราโมท ได้ทำนองสองชั้นมาจากครูกล้อย ณ บางช้าง และต่อมาได้ตัดลงเป็นชั้นเดียว เพลงสุดสงวนเป็นเพลงประเภทหน้าทับปรบไก่ มีท่อนเดียว ความยาว 6 จังหวะ
เดี่ยวระนาดทุ้ม เพลงสุดสงวน สามชั้นนี้ คุณครูสมภพ ขำประเสริฐ เป็นผลงานการประพันธ์เพลงเดี่ยวขึ้นใหม่สำหรับวงปี่พาทย์เครื่องคู่ทั้ง 4 ชิ้น เพื่อใช้สำหรับการเดี่ยวรอบวงและบรรเลงครั้งแรกในงานไหว้ครูประจำปีของสมาคมสงเคราะห์สหายศิลปิน ณ วัดพระพิเรนทร์ เขตวรจักร เมื่อปี 2517 ครั้งนั้น นายสมนึก ศรประพันธ์ เดี่ยวระนาดเอก ครูน้ำว้า ร่มโพธิ์ทอง เดี่ยวฆ้องวงใหญ่ นายดาวเรือง มิ่งสมร เดี่ยวฆ้องวงเล็ก และนายองอาจ อ่วมอนงค์ เดี่ยวระนาดทุ้ม ประมาณปี 2528 คุณครูสมภพ ขำประเสริฐ ซึ่งขณะนั้นรับราชการในตำแหน่งผู้เชี่ยวชาญพิเศษสาขาดนตรีไทย คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ได้ปรุงทางเดี่ยวใหม่สำหรับฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก และระนาดทุ้มอีกครั้ง แล้วถ่ายทอดให้อาจารย์โกวิท แก้วสุวรรณ ซึ่งกำลังศึกษารายวิชาการบรรเลงเพลงเดี่ยว (กลุ่มเครื่องมือปี่พาทย์) เป็นไปตามเงื่อนไขการสำเร็จการศึกษาอักษรศาสตรบัณฑิต วิชาเอกภาษาไทย วิชาโทสังคีตไทย
ทางเดี่ยวระนาดทุ้ม เพลงสุดสงวน สามชั้น ที่บันทึกเผยแพร่ในโอกาสจัดทำ “โครงการบันทึกและเผยแพร่มรดกภูมิปัญญาทางดนตรีของคุณครูสมภพ ขำประเสริฐ” ปี 2565 นี้ เป็นทางที่คุณครูสมภพ ขำประเสริฐ ได้สอบทานสำนวนและจังหวะและต่อให้อาจารย์มิตต ทรัพย์ผุด ในปี 2533
ผู้บรรเลง:
อาจารย์มิตต ทรัพย์ผุด ระนาดทุ้ม
นายเจตนิพัฒน์ พิมพ์ประจิตร์ ฉิ่ง
นายนันทภพ ยืนยิ่ง กลองสองหน้า
สาขาวิชาดนตรีศึกษา หลักสูตรศึกษาศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี
ผู้ถ่ายทอด: ผู้ช่วยศาสตราจารย์กฤษฎา ด่านประดิษฐ์ (พ.ศ. 2528)
ผู้สอบทาน: คุณครูสมภพ ขำประเสริฐ (พ.ศ. 2533)
ฝ่ายเทคนิค:
นายเดชชาย วหาวิศาล นายพีรภพ เดชภิมล และนายปรเมศวร์ กลางมงคล
วันที่บันทึก: วันศุกร์ที่ 1 กรกฎาคม 2565
สถานที่บันทึก: ห้องดนตรีไทย คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี - เพลง
ทางครูสมภพหรือป่าวคะๆ
สุดยอดครับ
เก่งมากครับ
ทางของใครหรอคะ สอบถามเป็นความรู้ค่ะ ขอบคุณค่ะ
อ่านข้อมูลใต้คลิปครับ