TWARZE GRUDZIĄDZKIEJ SOLIDARNOŚCI
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 11 ต.ค. 2024
- Sukces „Solidarności” polegał m.in. na masowym i powszechnym charakterze sprzeciwu obywateli wobec represyjnego państwa. Nie tylko wielkie ośrodki ze środowiskiem akademickim i silnym zapleczem intelektualnym stały się częścią tego wielkiego zrywu Polaków. „Solidarność” rodziła się i rosła w siłę dosłownie wszędzie i warto pamiętać, że jej prawdziwi bohaterowie mieli odwagę upomnieć się o podstawowe wartości obywatelskie również w mniejszych miejscowościach. „Twarze grudziądzkiej Solidarności” to nie tylko ukłon i szacunek oddany środowisku opozycyjnemu z robotniczego miasta między Toruniem, a Gdańskiem. To również troska o zapamiętanie wspomnień, anegdot, emocji i refleksji uczestników tamtych wydarzeń. Troska o zapamiętanie ludzi, którzy w czasach, kiedy uczciwość była aktem codziennej odwagi, a nawet heroizmu, zachowali się przyzwoicie i do tej przyzwoitości pociągali za sobą innych.
Bohaterami filmu „Twarze grudziądzkiej solidarności” są:
Józef Ziemer - jeden z najaktywniejszych opozycjonistów Regionu Grudziądzkiego. W 1980 r. zaangażował się w stworzenie struktur solidarnościowych w grudziądzkiej "Warmie". Po utworzeniu redakcji "Wolnego Słowa" został jej reporterem i redaktorem. Internowany w Potulicach oraz Strzebielinku.
Stanisław Wajsgerber - prawnik, działacz NSZZ Solidarność z terenu Grudziądza. Brał udział jako obserwator w procesach toczących się przeciwko działaczom nielegalnych struktur. W przeszłości był etatowym pracownikiem MKZ w Grudziądzu, za co m.in. został dwukrotnie internowany.
Roman Czerski - historyk w Technikum Chemicznym i Elektrycznym w Grudziądzu, od roku 1976 nauczyciel historii w LO II w Grudziądzu. W 1980 roku współzałożyciel NSZZ „Solidarność” w Grudziądzu, wiceprzewodniczący „Solidarności” nauczycieli. Od 1989 roku czynny uczestnik odbudowy struktur „Solidarności”.
Stefan Sawczyński - nauczyciel fizyki, I przewodniczący "Solidarności" Nauczycielskiej w Grudziądzu. Członek Krajowej Sekcji Oświaty NSZZ "Solidarność". W 1989 r. przygotowywał wybory w Grudziądzu, m.in. organizując spotkania, plakaty i ulotki.
Sławomir Stanisław Dębski - dr Nauk o polityce i administracji Uniwersytetu Warszawskiego, wykładowca w Pomorskiej Szkole Wyższej w Starogardzie Gdańskim oraz Wyższej Szkole Demokracji w Grudziądzu. Autor i współautor ponad 52 opracowań naukowych.
Film powstał z inicjatywy Stowarzyszenia Obywatelski Grudziądz.
Z bohaterami filmu rozmawiali: Beata Kulpińska-Gurbin i Marcin Łapiński.
Zdjęcia i montaż: Kamil Napierski
Fotografie archiwalne: Piotr Bilski
Muzyka: motionarray.com
Podziękowania za pomoc w produkcji filmu dla: Kamilii Melkowskiej-Lemke, Macieja Gburczyka oraz Szymona Gurbina
Wykorzystano filmowe materiały archiwalne ECS, PKF oraz ogólnodostępne materiały historyczne.
Do realizacji filmu wykorzystano wnętrza Biblioteki Miejskiej w Grudziądzu, Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku oraz grudziądzkiej restauracji LOFT, za co dziękujemy.
/ grudziadzobywatelski
Nigdy nie zapomnę sytuacji prof.Czerskiego,którą obserwowałam jako jego uczennica.Wspanialy nauczyciel,ogrommie lubiany,którego wyrzucono z II LO w roku kiedy zdawałam maturę z historii i na której mojego nauczyciela zabrakło.Uczniowie ujmowali się za nim.Byliśmy ogromnie rozpolitykowani.Myślę,że były z nas mądre dzieciaki.Z prof.Czerskim czasem się widuję i są to zawsze przesympatyczne spotkania.
Z Dziennika mojej siostry śp. Basi Jerka (fragmenty)
28.08.
K. przyniósł na parę chwil zdjęcia z Gdańska i biuletyny strajkowe. Niesamowite- naprawdę wolna republika!! Mają centrum prasowe, tłumaczy, wewnętrzną służbę zdrowia, drukarnie, itd. Strajk trwa i rozszerza się. To już trzeci tydzień strajków i blokady portów. Trzeci tydzień napięcia, nadziei i niepewności.
29.08.
W Grudziądzu. Tu też strajki. Od 3-ch dni "Warma", poza tym "Stomil", "POiE", kilka wydziałów "Unii". Atmosfera strachu i napięcia. Pojechałam zobaczyć. Na zewnątrz "Stomilu" właściwie niewiele. Flagi w oknach hal fabrycznych (na biurowcu ani jednej), trochę ludzi w oknach, przy bramie straż strajkujących z biało- czerwonymi opaskami. Trochę rodzin przy portierni. A jednak.. kiedy po raz pierwszy widok tych flag biało-czerwonych , jakby symbolu strajku w całej Polsce, nagłe, trudne do opanowania, wzruszenie. Coś w rodzaju łez.. Wywiesili postulaty, właściwie wyłącznie ekonomiczne. To jednak nie ten proletariat co w Gdańsku. Nie ten etap. Może niedoinformowanie trochę? Strajkują niektóre zakłady w Bydgoszczy - też komunikacja, strajkuje toruński "Towimor". W mieście pełno milicji. A więc i tu, na tym grzecznym, zastraszonym, uległym środkowym Pomorzu! To o czymś świadczy. Ciągle ta myśl, pytanie bez odpowiedzi : ilu z mijanych na ulicy, przechodzących obok ludzi, zdaje sobie sprawę z ważności, z wyjątkowości tego momentu. Ilu przeżywa tę nadzieję, dramat. Idąc w tłumie,- wrażenie obojętności-"jak gdyby nigdy nic". Ale to przecież nic nie znaczy. Zewnętrzność.
30. 08.
Jadę do Gdańska. Od rana w powietrzu jakaś groza.Trochę strach, bo chyba moment kulminacyjny, przesilenie blisko.Pociąg prawie pusty. czy wrócę i jak- jeśli dziś coś się stanie. Po drodze towarowe pociągi ,coraz więcej, całe sznury. Pogróżki w Trybunie Ludu. Przygnębienie. Do Stoczni. Bez pytanie o drogę, bo tłumy w jedną i drugą stronę ciągną bez przerwy. Wreszcie ta brama legendarna. Brama z kwiatów jakby. U góry transparent- "Proletariusze wszystkich Zakładów łączcie się". Z boku dwie drewniane tablice z 21 postulatami. Wszędzie napisy- "21 x TAK".Tłum. Gigantyczny, jakieś komunikaty.(...) Nagle poruszenie- jest Wałęsa! Uśmiechnięty!! Obwieszcza zwycięsko-"Postulat 1 przeforsowany, będą Samorządne, Niezależne Związki Zawodowe".Ryk. Skandowanie. Sto Lat! Odchodzi od mikrofonu. Tłum trwa. Mnóstwo odwiedzających strajkujących.Długie litanie nazwisk przez mikrofon-"Kowalski Jan zgłosi się na drugiej bramie. Czeka brat."W międzyczasie komunikaty, prośba o pracę w kuchni-"jesteśmy głodni", słowa radości z powodu zwycięstwa, jakieś ad hoc tworzone wiersze. Ludzie stoją i siedzą na ławkach. Ciągle nowe kwiaty. Mnóstwo aparatów fotograficznych.Krzyż- jakby wykwitający z wielkiego kopca kwiatów. Na nim obraz M.Boskiej, cytaty z Byrona, z Piłsudskiego- lampki i świece płoną u jego stóp. Moje wzruszenie.Świadomość, że oto biorę udział w czymś co będzie legendą, co stanie się historią. Łzy. Atmosfera wielkich wydarzeń. Niezwykła i podniosła.Prawdziwy duch narodu- nagle wyzwolony, uskrzydlony. Napisy na murach- "Człowiek rodzi się wolnym", wiersze, orły z koroną, całe w kwiatach, rysunki dzieci i ich wiersze, tłumy przepisujących to wszystko, fotografujących, filmujących. Zmęczenie. Na parę chwil nad morze. Wzburzone, duży wiatr, drobny deszcz. Chwila odprężenia i jakby wyłączenia z tych emocji pod bramą Stoczni. Jakaś czysta radość, spokojna kontemplacja. Myśli - skąd przyszły?- o Wenecji, o Viscontim, o czystym pięknie.Że piękno jednak potrafi być oparciem. Powrót do Stoczni."Boże coś Polskę"-wielki, żarliwy chór - wszystkie zwrotki. Znów wzruszenie.Radość z tej niezwykłej manifestacji, satysfakcja pomieszana ze zdziwieniem, że to jest możliwe! Jakaś mała dziewczynka przy bramie- daje bukiet kwiatów- "od tatusia dla stoczniowców"; "Konferansjer" przeprowadza wywiad z małą; pyta czego życzy stoczniowcom. Dziewczynka trochę się zacina "żeby, żeby ..zwyciężyli!". Salwa radosnego śmiechu. Oklaski.(...) Dochodzi 19.30. Muszę iść, żeby zdążyć na ostatni pociąg. Ostatnie spojrzenie i pod prąd- do dworca.Ulice Gdańska pustawe.Trochę samochodów osobowych, zabierają ludzi z przystanków. Wzajemna niesamowita życzliwość.
21. 12.
Teraz wiem, że to nie był happy and.Historia dopisała dalszy ciąg - inny, a jakże znajomy. Ale czy znaczy, że przepadły wszystkie zdobycze sierpnia, że wszystko zaprzepaszczone - więc - może - czy warto było??
Smakowaliśmy owoce zwycięstwa. Duch narodu, tak usilnie tłamszony, wykoślawiany, represjonowany , zabijany nawet - potrafił nagle ożyć, buchnąć potężnym płomieniem. Czołgi są tu bezsilne. Nie potrafią wymazać z naszej świadomości, że był Sierpień, że przez kilkanaście miesięcy Polska znowu była Polską. Tak. "Widmo wolności krąży po Europie, nie zapominajcie o tym czerwoni despoci". Trochę jak po powstaniach - w sferze konkretnej, materialnej- przegrana. Ale tak naprawdę- gdyby nie one - póżniej, gdy nadeszła pora - czy byłoby o co walczyć? Czy przetrwałoby nasze narodowe poczucie tożsamości, nasz niepodległościowy duch? Trochę, a nawet bardzo, jak Konstytucja 3 Maja. Analogia uderzająca - 18 miesięcy wolności, euforii, odnowy - i Targowica...Gdyby nie te miesiące, czy przetrwałby tyle lat naród bez państwowości??
W jakimś sensie lepiej w stanie wojennym, niż w gierkowskim dobrobycie i liberalizmie Nikodema Dyzmy.Marazm, otępienie, stabilizacja, już bez złudzeń co do ideologii, ale w wyznaczonym "stąd - dotad".Rzecz w tym, aby zachować świadomość celów, nie stępić rozbudzonego sumienia narodowego, pamiętać. Pamiętać! Okrutne, ślepe ZOMO i całą tą wojenną "ludową" praworządność. Lekcje odebrane na własnej skórze pamięta się do końca życia.
Byli po mnie. Mary ukryła mnie w babcinej szafie. Schodzę do podziemia. Na jak długo??
Przygotowujemy paczkę dla Bucholca.
Kochany Pan Profesor Czerski! Dziękuję za Pana wspaniałe lekcje historii!
Szkoda, że nie poświęcono choć trochę czasu tym, którzy już odeszli. Bo cóż to znaczy dziś dla młodych Rondo im. Janusza Bucholca...
Jednemu telewizja mówiła, drugiemu nie mówiła, ustalcie sobie jak było.
Jeden pracował "za własne pieniądze"....
pan profesor roman czerski to nauczyciel na cale zycie nie liczyly sie podreczniki tylko co nam przekazywal na lekcjach z liceum pamietam lekcje historii i nic innego wiecej
panie profesorze dziekuje ola mira corka danki skomskiej