ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 9 ม.ค. 2025
- Atakując Polskę w 1939 roku, Niemcy doskonale wiedzieli, że osiągną militarny sukces. Wprawdzie zwycięstwo przyszło im zdobyć dużo trudniej, niż się spodziewali, lecz ostatecznie plan został
zrealizowany.
Zdawano sobie jednak sprawę, że samo zbrojne pokonanie Polaków nie wystarczy. Aby osłabić chęć buntu, dążono do eliminacji warstwy przywódczej i intelektualnej narodu. Dlatego represjami zostali dotknięci nie tylko wykładowcy uczelni wyższych oraz nauczyciele, lecz także zostało dotknięte ogólne szkolnictwo. Kształt ówczesnej edukacji publicznej doskonale przedstawiają słowa Heinricha Himmlera: „dla polskiej ludności Wschodu nie mogą istnieć szkoły wyższe niż 4-klasowa szkoła ludowa. Celem takiej szkoły ma być wyłącznie proste liczenie, najwyżej do pięciuset, napisanie własnego nazwiska, wiedza, iż boskim przykazaniem jest być posłusznym Niemcom, uczciwym, pracowitym i rzetelnym. Czytania nie uważam za konieczne”. W tej sytuacji jedynym źródłem rzetelnej edukacji stały się tzw. tajne komplety, dzięki którym można było zdobyć nawet wyższe wykształcenie. Za udział w tym przedsięwzięciu groziło więzienie lub obóz koncentracyjny.
Z drugiej strony, skutki wojny i okupacji miała łagodzić pomoc humanitarna i charytatywna. Na szczególną uwagę zasługuje Rada Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj, funkcjonująca pod kryptonimem „Żegota”. Rozpoczęła ona działalność w 1942 roku i organizowała pomoc na pięciu płaszczyznach: legalizacyjnej, finansowej, mieszkaniowej, lekarskiej i dziecięcej. Działała oczywiście wbrew woli okupanta. Istniały jednak i takie, które działały za jego zgodą. Była to m.in. Rada Główna Opiekuńcza, powstała w 1940 roku, która to prowadziła sierocińce, punkty pomocy medycznej, rozdawała żywność, odzież, a często również pieniądze. Instytucją o podobnym profilu działalności był Polski Czerwony Krzyż, najstarsza organizacja charytatywna, która już w 1939 roku organizowała pomoc dla obrońców Warszawy. W czasie okupacji była szykanowana przez Niemców, pomimo to nie została zlikwidowana i nie zaprzestała działalności humanitarnej.
Świadkowie historii to dokument na który składa się 10 odcinków traktujących o wydarzeniach z okresu II Wojny Światowej na terenie dawnego powiatu iłżeckiego, a szczególnie dzisiejszych Starachowic.
W latach 2016-2018 przeprowadziliśmy wywiady z 19. osobami, które przeżyły ten okres i zechciały o nim opowiedzieć.
