NHM Vertelt - Wolf kotek, 15 april 2018

Elke maand deelt een getuige zijn of haar herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog in een interview met Esther Göbel, projectmedewerker van het Joods Cultureel Kwartier (JCK), in het Nationaal Holocaust Museum i.o. Het zijn bijzondere gesprekken in aanwezigheid van publiek die worden vastgelegd op video. Alle gesprekken zijn in het Kenniscentrum van het JCK te bekijken.
De Duits-joodse Wolf Kotek woonde met zijn ouders, de Pools-joodse Moshe Kotek en de van oorsprong Duitse Louise Koch, in Wuppertal-Elberfeld. Zijn niet-joodse moeder was voor haar huwelijk overgegaan tot het jodendom. Vrij spoedig na het aan de macht komen van de nationaalsocialisten werden de eerste anti-joodse maatregelen afgekondigd. Moshe Kotek had een bloeiend confectiebedrijf dat geleidelijk ten onderging aan plunderingen door nazi’s. Ook de kleine Wolf moest het ontgelden; hij werd verschillende keren bespuugd, geschopt en mishandeld door jongens van de Hitlerjugend.
Op 18 oktober 1938 kregen de Poolse joden in Duitsland, ook Moshe Kotek, te horen dat ze moesten vertrekken met achterlating van hun spullen. Een deel van hen mocht Polen binnen, de rest moest onder barre omstandigheden in een niemandsland tussen de beide grenzen wachten. In de nacht van 9 op 10 november 1938 begon in Duitsland, Oostenrijk en Sudetenland een antisemitische geweldsuitbarsting die een etmaal voortraasde, bekend als Kristallnacht. Synagogen werden in brand gestoken, joodse winkels en woningen vernield en geplunderd, joden mishandeld en vermoord. De achtjarige Wolf werd met hulp van de internationale humanitaire organisatie Odd Fellows naar Nederland gebracht en kwam terecht in Apeldoorn, bij verschillende joodse gezinnen.
Vanaf december 1942 stond hij niet meer als ‘vol-jood’ geregistreerd; een medisch attest over zijn besnijdenis was weggemoffeld door de Duitse ambtenaar Hans Calmeyer, hoofd van de afdeling Innere Verwaltung, waar men bij twijfel over de joodse afstamming een herzieningsverzoek kon indienen. Vanaf dat moment hoefde Wolf Kotek geen ster meer te dragen. Er volgde een zwerftocht langs meerdere pleeggezinnen.
Na de bevrijding werd Wolf Kotek herenigd met zijn ouders.
Bekijk meer getuigenissen op www.jck.nl/nl/longread/nhm-vertelt-ooggetuige