II. BAYEZİD KÜLLİYESİ, AMASYA (II. Bayezid Complex)

II. Bayezid Külliyesi - Amasya
II. Bayezid Külliyesi 1485-1486 yılları arasında Osmanlı Sultanı II. Bâyezid’in talimatıyla Amasya Sancak Beyi Şehzade Ahmed tarafından yaptırılmıştır. Eldeki mevcut 1496 tarihli vakfiyede belirtildiği üzere külliye birimleri; cami, medrese, imaret, mektep ve köprüden ibarettir. Külliyenin bir birimi olarak sözü edilen köprü ise Çorum’un Osmancık İlçesinde Kızılırmak üzerinde yer almaktadır. Külliye birimlerinden olan cami, medrese ve imaret mevcut olup külliyenin doğusunda olduğu ifade edilen mektep ise günümüze ulaşamamıştır. Ayrıca sonradan külliyeye Şehzade Osman Çelebi Türbesi ile Muvakkithane eklenmiştir. Külliye birimleri hakkında bilgi veren Topkapı Sarayı Müzesi arşivindeki bir belgede; imaret olarak bilinen yapının, mut’ime-hâne (yemekhane), matbah (mutfak), kiler, fırın ve ahır olmak üzere beş ayrı birimden oluştuğu anlatılmaktadır.
Cami
Yan mekânlı ya da zaviyeli cami mimarisinin seçkin örneklerinden biri olan cami, ortada büyük bir kemerle ayrılan iki kare mekânla, doğu ve batı yanlarda üçer kubbeli yan mekânlardan oluşur. Orta mekânı, sekizgen kasnaklarında 16’şar pencere bulunan iki büyük kubbe örter. Kubbe içi ve pencere kemerlerinin üzeri zengin kalem işleri ile süslenmiştir. Ahşap pencere kanatları 15'inci yüzyıl ahşap kündekârî tekniğinin güzel örneklerindendir. Kuzeydeki son cemaat yeri, beş sivri kemerin taşıdığı beş kubbe ile örtülüdür. Son cemaat yerindeki pencere üstleri mavi beyaz çini panolarla süslenmiştir. Buranın iki ucunda yükselen tek şerefeli iki minareden doğudakinin gövdesi dikine yivli, batıdakinin gövdesi ise zikzak taş dekorludur. Caminin mukarnas süslemeli, ihtişamlı taç kapısı üzerindeki üç satırlık mermer kitabe Hattat Ali bin Mezid’in eseridir. Avlu ortasında yer alan 12 kenarlı şadırvan, 12 sütunun taşıdığı, 12 yüzlü sivri piramit bir çatıyla örtülüdür.
Medrese
Caminin batı yanında U planlı medrese bulunur. Külliyeyi çevreleyen avlunun batı duvarına bitişik olarak inşa edilmiş olan medrese, ortada genişçe bir avlu, avlunun etrafında kubbeli revaklar ve bunların arkasındaki öğrenci hücrelerinden oluşur. Kuzeydeki giriş kapısının karşısında, sekizgen kasnaklı bir kubbeyle örtülü, kare planlı dersane bölümü vardır.
İmaret
L planlı İmaret caminin doğusundadır. İmaret’in dikdörtgen olan mekânlarının üzeri tonozlarla örtülüdür. Bu mekânların önünde, İmaret’in camiye bakan yüzlerinde küçük kubbelerle örtülü revak kısmı bulunur.
Türbe
1513 tarihli olan türbe kare planlı ve tek kubbelidir. Özgün inşa kitabesi bulunan türbe, düzgün kesme taş malzeme ile inşa edilmiştir. Türbe Şehzade Ahmed’in oğlu Şehzade Osman Çelebi için yapılmıştır.
Muvakkithane
Caminin kuzeybatısında, medreseye yakın bir yerde bulunan tek katlı, kare planlı küçük yapı ise namaz vakitlerinin belirlendiği muvakkithanedir. İç mekân duvarları ve tavanı kalem işi bezemelerle süslü olan Muvakkithane, 1842 yılında Kapancı-zade Hacı Hüseyin Efendi tarafından yaptırılmıştır.
II. Bayezid Complex, Amasya
II. Bayezid Complex was built by Ottoman Sultan II between 1485 and 1486 . It was built by Şehzade Ahmed , the Sanjak Bey of Amasya, upon the instructions of Bayezid . As stated in the existing foundation charter dated 1496, the social complex units are; It consists of a mosque, madrasah, soup kitchen, school and bridge. The bridge mentioned as a unit of the social complex is located on Kızılırmak in Osmancık District of Çorum. There is a mosque, madrasah and soup kitchen, which are among the units of the social complex, but the school, which is said to be located in the east of the social complex, has not survived to the present day. Additionally, the Tomb of Prince Osman Çelebi and the Muvakkithane were added to the complex later. Topkapı Palace Museum, which provides information about the social complex unitsIn a document in his archive; It is explained that the building, known as imaret, consists of five separate units: mut'ime-hâne (dining hall), matbah (kitchen), cellar, bakery and stable.
The mosque, which is one of the outstanding examples of mosque architecture with side spaces or zawiyas, consists of two square spaces separated by a large arch in the middle, and side spaces with three domes on the east and west sides. The central space is covered by two large domes with 16 windows on their octagonal frames. The interior of the dome and the top of the window arches are decorated with rich engravings. Wooden window sashes are beautiful examples of the 15th century wooden kundekari technique. The narthex in the north is covered with five domes carried by five pointed arches. The window tops in the narthex are decorated with blue and white tile panels. Of the two minarets with single balconies rising at both ends of this place, the body of the eastern one has vertical grooves and the body of the western one has zigzag stone decoration. The three-line marble inscription on the magnificent stalactite-decorated crown gate of the mosque is the work of Calligrapher Ali bin Mezid