Đế chế AI CẬP CỔ ĐẠI | Họ đã SỤP ĐỔ như thế nào?
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 21 ก.ย. 2024
- Đế chế Ai Cập cổ đại | Họ đã sụp đổ như thế nào? • Đế chế AI CẬP CỔ ĐẠI |...
👇
Hồ sơ ứng tuyển vào Jh Group, các bạn gửi qua email: hunghm.vn@gmail.com
Hoặc Facebook: / hunghm.vn
👇
💲💲 [THÔNG TIN ỦNG HỘ CHO CÁC DỰ ÁN JH]:
Ngân hàng: MB Bank (Ngân hàng Quân đội)
Chủ tài khoản: Hoàng Mạnh Hùng
Số tài khoản: 8668 9669 8668
👇
📝 LIÊN HỆ và Ý KIẾN ĐÓNG GÓP qua Phone/Zalo: (09.8778.5050).
Email: hunghm.vn@gmail.com
Link Group Jh: / jhgogroup
👇
📍©️ Trách nhiệm bản quyền: Một số tư liệu trong video này được sử dụng theo mục 107 của "Đạo luật bản quyền năm 1976", được phép "sử dụng hợp lý" cho các mục đích như phê bình, bình luận, báo cáo tin tức, giảng dạy, học bổng và nghiên cứu.
👇
👍 Chân thành cảm ơn các bạn đã đồng hành! 👍
#JhGo
Seri dài tập về cuộc kháng chiến chống Pháp ở đây nhé các bạn: th-cam.com/play/PL_ZkvT_2lEms7ztMTVKKOMqXqPN5G8_-L.html
U
😅😅
Tôi yêu giọng đọc lời bình của cô ấy. I love you
Giọng đọc gần giống giọng đọc thuyết minh trên VTV2 ngày xưa, chưa giống lắm nhưng rất có tiềm năng
Giọng đọc hay thật, giống như đang xem 1 chương trình khoa học trên tivi.
179 kiếp trước của tôi là thần dân của nền văn minh ai cập. Lúc đó tôi là người cho thuê lạc đà và có kinh doanh thêm quán nước xương rồng hoa đỏ. Thời gian rảnh tôi hay đến bên dưới kim tự tháp để chơi cờ vây với các công nhân và bạn bè...đó là 1 kiếp sống rất thú vị của tôi. Tôi mãi nhớ đến muôn nghìn kiếp sau😊
đọc cm cua b mà t nổi da gà
Tôi là người chơi cờ cùng bạn! Bạn nhớ ko, bạn nhớ làm sao được
@@AnLac. thế địa chỉ email của anh bạn thời đó là gì?
@@thithi9344 sao vậy bạn? Những gì tôi nói đó là thật
Tôi là kẻ đánh bại bạn trong trận đấu cờ kéo dài 3 ngày 3 đêm
Không có nền văn minh nào trường tồn mãi mãi nếu như con người không có sống công bằng vui vẻ và hạnh phúc
1 video quá xuất sắc, cám ơn admin rất nhiều
Làm về đế chế Mông Cổ đi nghe nói thành tích của thành cát tư hãn còn được đánh cao hơn Elexander đại đế
alexander I nhé ,hình như là đế chế macedonia
@@lenhatanh1483 alexandos mới là amedonia
còn alexander đại đế là của nga
napoleon là pháp
Chứ sao nữa, hơn rõ ràng
top 1: thành cát tư hãn. top 2: tần thủy hoàng :D
@@giabo1125bú đá ít thôi
Các b đọc truyện muôn kiếp nhân sinh để hiểu thêm nhé
Hay quáaaaa🎉
Những chương trình này hay nè
Đọc tuyệt vời cuốn mong ra nhiều vd như này
Nền văn minh ai cập đúng là đã đạt đến đỉnh cao rồi. Thời đó mà xuất hiện 1 ông tesla thì loài người đã phát triển sớm hơn khoảng 5000 năm. Sự khác biệt là điện, động cơ đốt trong và động cơ điện.
Ông Tesla cũng phải đi học nền tảng tảng giáo dục đúc kết từ thời sưa đến giờ, ỗng sinh ra sớm hơn thì cũng học làm đuốc thôi😅
Có Tesla mà hệ thống nghiên cứu vẫn như thế thì có một hay nghìn ông nữa Ai Cập và thế giới vẫn thế suốt cả nghìn năm
Cám ơn bạn đã chia xẻ nhg kiến thức bổ ích
Đây là một thuyết của admin, nhưng nghe để ngủ rất thú vị, giọng dễ nghe
Giọng lồng tiếng nam nghe hùng hồn và hay hơn, nhạc nền cũng rất hùng hồn, quen vớt giọng đó của JHGo rồi
Nó
Giọng của chị này xuất hiện trên kênh cũng lâu rồi mà? Giọng này mà chê thì cũng chịu ông rồi
Xin lỗi chứ giọng chế này là hồn của kênh đấy
@@Blink-pw6qw tôi thích giọng kia hơn giọng chế này, OK?
@@tm02019 ko ai có thể hoàn hảo cho mọi người,....mổi người đều có 1 sở thích riêng...
Tui cũng nghĩ vậy. Đất đai phì nhiêu, ruộng vườn màu mở, sông ngòi đầy ắp tôm cá thì dân mới giàu, nước mới mạnh văn minh mới rực rỡ. Chứ còn cát với bụi không thì lấy cái gì mà ăn, dân nào mà tới ở. Nói chi đến việc ...xây kim tự tháp.
Nhờ kênh này mà biết dc nhiều tin chiến tranh thảm hoạ mà con người phải gánh chiu
Mê chị này đọc từ sông nin quá kkk
Làm về ba tư luôn đi ad
Là bà nào
Ba tư là ba bốn à :))
@@shiart4579 đế chế Ba tư đó ba
Persian chưa ai làm về nó đầy đủ chỉ có Egip và roma chúng ta nghe nhiều thôi
@@shiart4579 cho
Alessandro. Những người nổi tiếng và tài giờ thì lại thường có những cái kết bí ẩn cũng như Alexander ông chết bí ẩn ở tuổi 35
Phải chiến thắng bằng vũ lực quân sự mới bảo vệ được văn hóa chất riêng của dân tộc.
Có kinh tế, giáo dục hay kỳ quan nhưng là kẻ bại trận thì phải nghe lời kẻ chiến thắng. Phải nghe lời văn hóa kẻ thắng trận. Và rồi mai một và trở nên đồng hóa. Chính thức mất luôn linh hồn của dân tộc mình.
Theo ad nói thì vương quốc Ai Cập cổ đại tạo nên kim tự tháp và nổi bật là tượng nhân sư. Nhưng theo 1 số trang thông tin mình biết thì 3 kim tự tháp Giza và tượng nhân sư có tuổi đời mười mấy ngàn năm
tuong nhan su va kim tu thap giza co tu trc ca thoi ai cap co dai. no lien quan den hinh thanh cua loai ng.
Kênh này không hiểu hết về Ai Cập đâu bạn mình nghe bạn đó tóm tắt mà còn chả thấy đề cập đến sục đổ đồ đồng thì chắc cũng chả phải chuyên gì. Kim tự Tháp với xã hội thần quyền Ai Cập thì nó không phải hại mà còn là mặt lợi vì nó duy trì ổn định xã hội( và phần lớn của cải của nhà nước dồn vào quân đội như mọi nhà nước khác thời bấy giờ tầm 70-90% thuế nên cái kim tự tháp thực ra chiếm rất nhỏ về các khoản chi của nhà nước Ai Cập)
k bạn, toàn bộ 3 cái công trình này đều được xây trong thời kì ai cập cổ
Toàn mấy clip giả thuyết thôi,kim tự tháp chính xác xuất hiện thời ai cập cổ đại
Đế chế nào thì củng sẻ lụi tàn vì căn bản nó củng chỉ là 1 chế độ toàn trị .
Thời đó , tất cả các nước đều là toàn trị , vậy thì vì sao có nước thì mạc rệp có nước phát triển thành đế chế ?
Đơn giản thôi , nhửng nước phát triển thành đế chế chỉ là do 2 may mắn :
1- có dân số đông , nhờ may mắn làm chủ vùng đất có thiên nhiên ưu đãi về nông nghiệp , dân chúng no đủ nên phát triển dân số vượt bật.
2- May mắn nhờ làm chủ lảnh thổ có nhiều tài nguyên khoáng sản nên giàu có .
Nhửng may mắn đó củng là tai hoạ vì đã làm cho nhửng tầng lớp cai trị ảo giác là sự lớn mạnh của đế chế là do tài năng của chế độ tạo nên và suốt ngày tha hồ hưởng thụ ngày càng vô độ , sự diệt vong sẻ đến khi nhửng ưu đãi kg còn đáp ứng đủ cho nhửng nhu cầu vĩ đại phù phiếm .
Ai cập là một quốc gia huyền thoại thời cổ đại!
Bạn làm video về hoàng hậu ba tư đi hay lắm .
Giọng đọc Heidi hay! 👏👏👏
Theo tôi nghĩ đế chế Ai cập cổ đại vẫn còn sử dụng sức lao động để làm, dùng ngựa để di chuyển chưa so sánh được với hiện tại. Họ chưa có máy bay, xe hơi để di chuyễn, cho tới xe lửa vẫn chưa có. Cho tới nay, những khảo cổ vẫn chưa tìm được những cổ máy kim loại như hiện nay nhân loại đang sử dụng như TV, tủ lạnh, internet, computer...etc. Vì vậy câu hỏi họ đã đến đỉnh cao của văn minh chưa thì tôi nghĩ là chưa.
ảo à cha nội
Chán nhỉ , xem cho nó kĩ nghe cho nó thủng vào tư duy logic nó lên
Thế ngày nay phát triển được bao nhiêu năm rồi.
Họ cách mình mấy ngàn năm thì trình độ họ ntn rồi . Sao có thể so sánh vậy dc
Nền văn minh Ai Cập vĩ đại nhất châu Phi thời điểm đó. Nhưng mà cái gì cũng có cái thời của nó.
Là vĩ đại nhất thế giới luôn chứ ko phải chỉ châu phi, có thời kỳ ai cập là quốc gia giàu có và hùng mạnh nhất thế giới cùng thời điểm.
@@tuannguyenminh278 Thế giới lúc đó có TQ chưa nhỉ???
@@SUNNYSTARSCOUT365 có rồi thời tần của tq hình như vào ~ những năm 200 tcn, nhưng tq trong tất cả thời điểm lịch sử nó tự sướng thôi, chưa bao giờ nó nằm tới nổi top thế giới, 2 thời đỉnh điểm về sức mạnh quân sự và kinh tế là thời nhà tần và thời minh của nó đều ko lọt nổi top.
@@SUNNYSTARSCOUT365 thời đỉnh điểm của tq ko nằm trong lịch sử mà nó ở hiện tại này, tq hiện tại mới dc xem là một trong những quốc gia top thế giới.
@@tuannguyenminh278 các nền văn minh hùng mạnh bậc nhất thế giới hầu như đều tập trung hết vào Tây Nam Á nhỉ ? (trừ Mông Cổ)
"Chúng ta quen gọi nó là Thê bê" nhưng các bạn lại gọi la Thib. Bạn cần biết không phải mọi tiếng nước ngoài đều đọc nó sang tiếng Anh
Nhiều thông tin cho thấy kim tự tháp là tháp dẫn truyền năng lượng, ko phải ngôi mộ.
Hay lắm
Video rất hay. Ad có thể làm về Việt Nam từ thời kì cổ đại, phong kiến đến hiện đại được không ad?
JhGo làm rồi mà th-cam.com/video/ef7gbTXeL18/w-d-xo.html
vn làm gì có thời cổ đại
chỉ có từ phong kiến lúc bắc thuộc rồi chống pháp chống mĩ và giờ chống trung lẫn chống lũ trẩu tre trong nước
Giọng chị này với Hùng Z hay thật
Sự tập trung quần cư của con người tạo ra các thành phố, các triều đại, văn minh khoa học, tôn giáo. Đế chế được hình thành nhờ sức ảnh hưởng bởi kinh tế hơn là do chiến tranh xâm lược. Những cuộc hiến tranh xuất phát từ sự nghèo đói và là nguyên nhân tan rã của đế chế. Sự nghèo đói xảy ra do việc các ông vua xây dựng những kim tự tháp - 1 lượng lớn thực phẩm dùng để nuôi những người xây kim tự tháp mà những người này lại không có đóng góp gì cho việc tái tạo các nguồn cung ứng thực phẩm ấy. Các kim tự tháp ấy không chỉ là lăng mộ của các vị vua mà còn là lăng mộ của đế chế Ai Cập. Họ đã tự xây lăng mộ cho mình từ rất lâu, từ khi họ đang ở giai đoạn thịnh vượng nhất. Tuy nhiên, xét về mặt thời gian, cái đế chế ấy tồn tại hơn 2 nghìn năm cũng là 1 kỳ tích - không có cái đế chế nào tồn tại lâu như vậy trong lịch sử loài người.
Sai thứ nhất phần lớn số tiền của Ai Cập là dành cho quân đội 70-90% nên Kim Tự Tháp nhìn thì to lớn chứ so với khoản chi cho quân đội như mắt muỗi. Thứ hai xã hội Ai Cập là xã hội thần quyền nó cần các khoản chi nhiều cho hoạt động cúng tế để duy trì xã hội không xây kim tự tháp thì chỉ cần vài năm sau là loạn cả Ai Cập ngay. Thứ ba đầu tư vào kinh tế cũng chả thu lợi được vì hệ thống kinh tế thời bấy giờ nó chỉ đến mức đó thôi chỉ khi hệ thống nghiên cứu công nghệ ra đời và phát triển thì đầu tư vào kinh tế mới có lợi chứ giai đoạn trước ông nào nghĩ ra cái vớ vẩn như đầu tư kinh tế chắc hẳn là định cho nhà nước phá sản mới nghĩ ra cái đó so với đầu tư kinh tế thì dùng quân đội đi cướp quốc gia khác còn có lợi hơn
@@giacmo0644 Thời đó đào đâu ra nhiều quốc gia cho ông cướp ? Nhìn trên bản đồ, những quốc gia nằm xung quanh đế chế Ai Cập cũng hùng mạnh không kém. Ông đem quân đánh nước này, quân số giảm bớt, thằng khác không nhân cơ hội liên minh với nhau để đánh ông à ? Chi cho quân đội, chi cho cúng tế chả phải kinh tế thì là gì ? Không có tiền lấy gì mà chi ? Tiền từ trên trời rơi xuống chắc ? Chả hiểu gì về kinh tế cũng phát biểu linh tinh. Không có kinh tế thì cái gì cũng không có nhé. Tiền là biểu trưng của giá trị vật chất cụ thể. Không có những vật chất ấy, tiền chỉ là đống phế thải không hơn không kém.
@@dontask8199 đọc kỹ câu trả lời của tôi chưa. Tôi nói đầu tư vào kinh tế thời đó là vô nghĩa vì nói thẳng ra là cho dù ông có đầu tư vào thì ông cũng không thể có lợi nhuận vì đơn giản hệ thống kinh tế chỉ đến mức đó thôi . còn Ai cCập nó đánh cả bốn phía đập Lybia,Hittle ,Numia đánh vào cả kinh đô bắt giết cướp thiến cả mấy chục ngàn quân cái này nó ghi chép đầy đủ trên lăng mộ của Paraon hết chứ không thiếu đâu làm như bọn nó không dám đánh xung quanh không bằng ý nhỉ ( bọn xung quanh đập nhau với Ai Cập vẫn sợ Ai Cập bỏ mẹ ra như Hittile vừa đập nhau vài năm trước sau vẫn phải xin Ai Cập viện trợ lương thực" chúng tôi sắp chết đói mong các ông đưa lương thực tới sớm" và một năm sau Ai Cập đưa lương thực tới thì Hittile đã mất 50% dân số rồi( cái này cứ tìm mấy sách nói về sục đổ đồ đồng ))
Kim tự tháp Ai Cập được xây cách đây 4600 năm là thời sơ khởi, là lúc Ai Cập mới định hình nên không phải là nguyên nhân gây sụp đổ Ai Cập. Pharaoh cuối cùng là bà Cleopatra sống sau Kim tự tháp tới cả 2600 năm lận. Nguyên nhân Ai Cập sụp đổ là do xã hội xáo trộn, hoàng gia tương tàn giết nhau, La Mã lại hùng mạnh lăm le xâm chiếm. Trước đó Ai Cập bị suy yếu do các đế chế khác tàn phá nhiều lần như Assyria, Babylon, Ba Tư, người Kush, người Hy Lạp…
Giọng đọc rất hay.
Cảm ơn các anh chị đã chia sẻ
Cứ xây nhiều tượng đài rồi cũng như ai câp cổ đại
Lo cạo móng đi
Mê giọng chị này ghê lun á
Chào bạn Cảm ơn Rất nhiều
Các nhà khoa học mới tìm hiểu và khám phá ra đại kim tự tháp có trước cả nền văn minh ai cập nha!!!
Mong ad làm 1 video về Máy bay ném bom TU - 160 Thiên Nga Trắng .
Hùng Z ơi sao chưa làm tập 5 Nga vs U cà vậy ad
nô lệ có từ thời pharaon là 1 trong chế độ nô lệ có từ xa xưa nhất trên tg, thấy đế chế nào ác quá cũng không tồn tại lâu...
hay Ad
Rat hay va lam tang su hieu biet cho moi nguoi
Kim tự tháp do thợ xây chứ ko phải nô lệ nha vì nhiều bằng chứng thaot cổ chỉ là thợ xây nha
Nô lệ cũng đóng góp một phần.
@@SUNNYSTARSCOUT365 uk ok tui ko biết bồ mà số nô lệ thấp hơn số thợ
Quá hay
Mình vẫn không tin ngươi ai cập xây được kim tự tháp
Lâu lắm mấy thấy làm về lịch sử của các Đế Chế vĩ đại trong lịch sử của nhân loại
Tuyệt vời
Nghe như giọng nữ chuyên thuyết minh những bộ phim khoa học của vtv2
Giọng đọc thì làm nhiều người mê mẩn nhưng mặt thì ...tôi nhìn thấy một lần trên truyền hình rồi.Các bạn có nhớ tích Trương Chi Mỵ Nương không.
Quét mã từ năng lượng ẩn vô hình trong những đám mây và ở trong các khoảng trống ở xung quanh chúng ta
Ai Cập cổ đại rất văn minh và tài giỏi, họ sụp dổ là do ae ruột lấy nhau rồi sinh con rất dị…
Nhiều lý do lắm. Riêng việc bỏ ra quá nhiều của cải để tập trung xây dựng kim tự tháp đã tiềm tàng nhiều rủi ro. Bình thường thì không sao, chứ có thiên tai gây thiệt hại về kinh tế một cái là phát sinh nội loạn ngay. Ngay cả thời bây giờ cũng vậy, khủng hoảng kinh tế một cái là khối nhà nước thay đổi chế độ, quĩ đạo vận hành ngay.
@@yellowduong4698 điển hình là iran , lật đổ vua ăn chơi shah. Chỉ vì ăn chơi sa đoạ trong khi người dân thì khổ nên mới bị cách mạng hồi giáo iran lật đổ năm 1979
Các bố các mẹ đừng mõm. Ai cấp h chưa có một nhà khoa học nào giải mã đc. Ngồi đấy mõm
@@yellowduong4698 bạn nói đúng với suy nghĩ của mình! Những ng làm chính trị phải duy trì đk nền kinh tế ổn định! K nói chế độ trị quốc nào! Cứ bình yên và kinh tế ổn định là duy trì lâu dài! Chế độ pk thì nhà thanh của trung quốc, tư bản có anh và american, xhcn có vn cu ba. Mình ko có ý chê hay phản đối chế độ nào cả! Vì làm chính trị phải có những thủ đoạn để trị quốc! Có những thứ phải hy sinh để đánh đổi
Julius caesar kiểu: hế lô mấy cưng :)
Cực thịnh sẽ suy , càng toả sáng thì càng nhanh lụi tàn.
😎 Họ sụp đổ là do mất đi sự trợ giúp của Thần!...👽
Thần cc
Ôi trời nó lại quá đi trước thời đại
4:28 "người tới từ châu lục khác như châu phi, châu á"
Ai cập ở Châu Phi mà :D
Tôi nghĩ khoa học giờ chỉ suy luận thôi, những thứ họ làm giờ hiện đai thế mà còn ko nghĩ đc họ làm như thế nào,ngày cả khoa học bây giờ còn ko làm được
Làm đc nhưng làm những thứ không phục vụ người dân và quá nhiều tiền thì làm làm gì 😂.
Lúc t vác mấy tảng đá xây kim tự tháp nặng gần chớt. Giờ nhớ lại thấy ngán
Lâu quá ko nghe giọng Hùng Z
Những nhà cầm quân thật tài giỏi
Cho thấy mặt giọng đọc này , hay quá
Thanks
Cái gì con người cũng suy diễn được nhưng giải thích về cách xây dựng kim tự tháp thì mãi chưa ra😂
Trớ trêu thay giờ họ theo đạo Hồi nên nhận họ là người Ả rập , chỉ một số ít người Copt còn nhận mình là người Ai cập cổ đại và chưa bị Ả rập hoá
Nghĩ lại cũng cay thật nền văn minh có trước nó mà bị nó đồng hoá riếc r h dần dần mất gốc luôn 😂
@@chungluong3815 giờ mất gốc mất bản sắc rồi , thậm chí một số nhóm Hồi giáo Wahhabi cực đoan còn muốn nổ tung Đại kim tự tháp Giza, đáng buồn cho một nền văn minh
Cayyy thật thế là bị đồng hoá ak
Có lẽ vùng đất đầy huyền bí này đã được định sẵn của đấng tối cao vô hình
rất hay hữu ích
Mạnh mẽ đến đâu cũng hết thời thôi nhân loại cũng vậy tuyệt chủng là hết tham vọng chiến tranh
Tuyet voi
🌹
🔖
Ad làm về đế chế la mã luôn ạ :3
Thường thì khi triệu đại lên đỉnh của sự phát triển, thì quân đội sẽ suy yếu, người đứng đầu không còn đủ tài trí để quản lý bộ máy cũng như giữ vững bộ máy quân sự của quốc gia nên. Gặp một đế chế đang đimhr cao của quân sự, sự diệt vong sẽ đêna
Vậy, xin hỏi Bạn :
Khi nào thì đế chế Vatican và Hoa Kỳ sẽ diệt vong ...?
xin thông tin về Heidi với . tks
Làm về vương quốc Lou lan đi ad
Văn minh thế nào thì chỉ một chút nứoc không đến 0,1% lượng nứoc của Trái Đất là xong phim 😅.
Game đế chế chưa bao giờ làm ae chán 🤣🤣🤣
Giọng đọc rất là hay
Cái cốt lõi vẫn là “bản sắc dân tộc”
Giọng đọc rất truyền cảm bạn đọc thêm sách kinh tế đi bạn.
Mình thích giọng đọc này nhứt so với tất cả các kênh khác
làm thử Lưỡng Hà đi ad
Làm về đế chế mông cổ với thành cát tư hãn đi ad.
Gặp việt nam chạy như 3 sọc
Hay
Không biết kênh làm đế chế Inca chưa nhỉ??? :))
Sa mạc sahara đã khiến ai cập suy yếu
Nếu tôi đủ kinh phí và nhân lực tôi sẽ làm dk bằng thủ công
Làm về lịch sử việt nam đi toàn làm ở đâu đâu ý
Ad làm rồi còn gì th-cam.com/video/ef7gbTXeL18/w-d-xo.html
Làm về nước ngoài để mình biết mà học hỏi và thoát khỏi cái ao làng đó. Nhờ sự hiểu biết về thế giới và bản thân nên người Nhật và Âu Mỹ mới trở nên hùng mạnh.
Vậy thì cái gọi là nền văn minh ai cập phải là thời cổ đại ,còn Pharaoh's là thời kỳ đến sau họ ko phải là người bản địa.cũng ko có tiếp nối văn hóa hay nền văn minh trước mà là 1 nền văn minh khác được tạo nên trên vùng đất đó thôi.
JHGo có thể làm về chiếc Object.277 được ko ạ
Qua k9 nhé =)))
Video được cắt từ phim Exodus: Gods and Kings
Heidi sinh năm bao nhiêu vậy ? Tôi nghiện cái giọng này trời ơiiiiiiiiiii 🥰🥰🥰🥰🥰
hùng z nghe vẩn đã lắm nha 😊
giọng đọc hay
hay
❤❤❤❤❤❤
Lòng tham của thời đế chế cổ đại là ko đáy nên mới suy vong ko có hậu
Chào các chủ tịch nhé 🤣👈
Có cả Jack Sparow luôn =))
Kinh thánh mô tả rõ hết r. Ai mún bik toàn sự thật vũ trụ ib mik
Mê giọng đọc của heidi
Cái này là có ghi chép hay chỉ nghĩ ra dựng lại