แต้อี้ แต้กะ EP.3 | "ปีใหม่ไทย ปี๋ใหม่เมือง ต่างกันไหม ?"
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 3 เม.ย. 2024
- "ปี๋ใหม่เมือง” คือชื่อที่คนล้านนาใช้เรียกประเพณีสงกรานต์ของตัวเอง
ทำไมไม่เรียกว่าสงกรานต์แบบภาคกลาง? แถมบางปีตรงกับวันที่ 12 บางปีก็ 13
แล้วมีปีใหม่ยาวหลายวัน ไม่ได้จัดแค่วันเดียว ทำไมถึงเป็นแบบนี้?
.
ฝากกดติดตามเป็นกำลังใจ๋ "อินไซด์ล้านนา" ตวยเน้อครับ
/ insidelannath
.
#แต้อี้แต้กะ #อินไซด์ล้านนา #สงกรานต์ #ปีใหม่เมือง #ปีใหม่ล้านนา #ปีใหม่ไทย
ขอขอบคุณผู้ที่เกี่ยวข้องกับการจัด podcast รายการนี้ทุกคนนะคะ ป้าย้ายมาอยู่นิวยอร์กเกือบจะ 30 ปีแล้วได้ฟังคำปั๋นปอนแบบกำเมืองแต้ๆ หวนให้นึกถึงความหลังครั้งยังเป็นละอ่อนอยู่บ้านแม่ต๋ำ พะเยา ขอเป็นกำลังใจและขอขอบคุณผู้จัดรายการและแขกรับเชิญ ผู้ที่เกี่ยวข้องทุกคนกับการสร้างสรรค์รายการที่ดีๆต่อสังคม ต่อจิตใจ ขอให้ทุกท่านมีแต่ความสุข ความเจริญ ยิ่งๆขึ้นไปนะคะ เป็นหนึ่งเสียงสะท้อนจากแดนไกล จัดต่อไปเรื่อยๆนะคะ
น้องก็คนบ้านดอกคำใต้เจ้า บ่าเดี่ยวหาฟังยากแล้วเจ้ากำปั๋นปอนอย่างคนบ่าเก่าเจ้า
ยินดีจ๊าดนักครับ
รอทีมทำซับไทย อยากหื้อคนภาคอื่นได้ฟังม่วนไปตวยกั๋นเน้อเจ้า ❤ ส่งกำลังใจหื้อทีมงานเน้อ
อาจ๋านปั๋นปอนม๊วนม่วน ... ฟังแล้วกึดเติงหาป่ออุ้ย แม่อุ้ย
อ.สนั่นฮื้อ ความฮู้ได้ดี๋ขนาด👍👍👍👍👍👍👍👍👍👍👍
อันนี้เปิ้นของแต้ครับ รับรองได้เลย
คลายกับวัฒนธรรมจีน วันตรุษจีน มีสามวัน วันจ่าย คือวันก่อนปีใหม่เก็บกวาดบ้านเรือนซื้อข้าวปลาอาหารมาตระเตรียมไว้ วันไหว้ คือวันปีใหม่วันแรกจะไม่กวาดบ้านทำความสะอาดใดใด วันเที่ยวคือจะไม่ทำความสะอาดบ้านเรือนออกไปเทียวกินกับครอบครัว วัฒนธรรมในเอเชียอาคเนย์คล้ายคลึงกัน
ขอบคุณทุกคน ที่ให้ความรู้เชิงลึก
เด็กน้อยอย่างเรา จะรักษาวัฒนาล้านนาสืบไปครับ 🙏
ชอบคอนเทน แบบนี้มาก ละอ่อนรุ่นใหม่บ่าค่อยรู้จักละ
ดีมากเลยครับ. ทำรายการแบบนี้
ม่วนๆเอาแหมเน้อ
สุดยอด
ม่วนแต้
น่าจะทำคอนเทนต์ แบบที่อาจ๋านปั๋นปอน เอาไว้นักๆ เอาไว้เป็นแบบฉบับของคนเมือง เอาไว้ในโลกดิจิตอลสืบไปตางหน้าครับ
รายการโคตรดี ขอบคุณหลายๆขอบคุณแต๊ๆ คึล้ำ
ม่วนขนาด รับฟังจากฟินแลนด์ คนเหนือในเหนือ
ขอบคุณความรู้ดีๆของวันสงกรานต์ค่ะ
เพิ่งเคยดูช่องนี้ รายการดีจังเลยค่ะ ได้ความรู้น่าสนใจมาก แต่อยากให้มี subtitle 😅
เนื้อหาดีงามชัดเจนเน้อ ครูสนั่น ธรรมธิสุดยอดฝีมือ ล้านนาอยู่ละ
ยินดีจ๊าดนักเจ้า😊
ขอบคุณจ๊าดนักจ้าว น้องได้ความฮู้เพิ่มล่ะ🙏
เล่าสนุก และเนื้อหาดีมากเลย เหมือน คนเฒ่า แถวบ้าน เล่าเรื่องเก่าๆ ให้ลูกหลานฟัง
ฟังเพลินและได้ความรู้เยอะมากเลยเจ้า ขอบคุณอาจ๋านมากๆ และขอบคุณพิธีกรตี้จ้วยถามแตนหื้อแทนคนดู ม่วนขนาดเจ้า
ชื่นชอบ อาจารย์มากๆ เล่าสนุก ฟังได้สาระ พร้อมความรู้
ชื่นชมรายการนี้ครับ ขอให้ผลิตสื่อสาระ ความรู้มาเยอะๆครับ❤❤
ชอบมากครับ แก๋งบะหนุนไม่ใส่ผักหละ นี่จำจนขึ้นใจ ตั้งแต่เป็นเด็กยายสอนทำตอนวันปากปี๋
ขอบคุณครับ🙏🏼 ผมฟังกำเมืองแล้วผมอินขนาด กึดเติงหาบ้านครับ 🤍
ฉันจะต้องเปิดepนี้ให้แม่อายุ70ของฉันฟังฮื่อได่ ฟังไปเฮิ่นไปม่วนขนาด😂
ผมว่าคนตี้นอนปื้นเก๊ามะหนุน คืนคนที่เมามาจาก วันพยาวันครับ 555
วันพญาวัน
เมียใจ้ไปซิมะหนุน เมาล้ำเลยนอนปื้นเก้ามะหนุน😂😂
อยากไดเคลิปช่วงปั๋นปอนครับ ชอบมากครับ เอาหื้อคนเฒ่าเปิดถ้าปั๋นปอนบ่จ้าง
ขอสอบถามหน่อยครับปีนี้ ดำหัวปู่สังขารหันหน้าไปตางใดครับ
อันตี่ว่าไม้ง่ามก้ำสะหรี๋ลุครับ
34:18 ท่องได้แต่ท่อนนี้😂😂
ไปบ้านไดก็มีก่าแก๋งบ่าหนุนจ้าว 🤣
เหมือนที่ อ.มณี พยอมยงค์ เล่าเลย
หนังสือสั่งซื้อทางไหนได้บ้างครับ
เข้ามาใหม่ คนภาคกลาง ฟังเข้าใจเกือบหมด ไม่เหมือนใต้ ฟังแทบไม่รู้เลยค่ะ
ละเราก็พนมมือรับพรจากอาจารย์จริงๆด้วยนะ😅
แล้วปีดอกไม้เป็นดอกไม้นามปีค่ะ
ของแหล่งหนังสือหน่อยจ้า จะไปซื้อหามาไว้เจ้า
ฟังแล้วถึงชีวิตสมัยละอ่อนคิดเติงหาแม่หลวง 😊
ปี๋ใหม่แล้ว กะมากาดสันโค้งเน้อเจ้า🙏🏻
หนังสือที่ อาจารย์เอามาในรายการเซาะไหนได้คับ
ผมว่ามันบ่ถูกต้อง ปี๋ใหม่เมืองแต่ยึดเอาวันที่สากล 13-15 เมษา มันบ่น่าจะเป็นของคนโบลานก่อครับ คนบะเก่าเปิดเอาจันทรคติเป็นหลักในก๋านนับวันที่ ยกตัวอย่าปี๋ใหม่จีนวันตุดจีนมันก่อบ่เคยตรงกันทุกปี๋ วันชนชาติอื่นที่เปิดนับถือจันทรคติแบบเฮามันก่อเป็นแบบเดียวกัน แล้วทำไมจุดยืนเราถึงเปลี่ยนไป มันถูกต้องแล้วจริงหรือ คำว่าปีใหม่คือวันที่สำคัญที่สุดของทุกชนชาติคือการเริ่มเปลี่ยนผ่าน
มันมีวิธีการและกฏของการนับวันนับคืนนับเวลา ของแต่ละชนชาติเยอะรูปแบบมากๆ แต่ปัจจุบัน คนนิยมการนับวันแบบสุริยคติ ตามแบบตะวันตก คนไทยเมื่อก่อนนิยมนับแบบจันทรคติ เราจะเอาอันไดอันหนึ่ง เป็นบรรทัดฐานไม่ได้ เพราะแต่ละแบบ ยังมีข้อปลีกย่อยแตกต่างกันออกไปอีกเยอะ ปีใหม่เมือง ใหม่ไทย ใหม่ไต ใหม่ขืน ใหม่แม้ว ใหม่มูเซอ ฯลฯ ไม่ตรงกันซักอย่างครับ เพราะมันไม่เหมือนกัน ความแตกต่างนี้เอง ทำให้คนเมืองคนล้านนาก็มีวันปีใหม่เป็นแบบฉบับของตัวเอง ไม่ใช่เรื่องผิดถูกหรือเรื่องแปลกอะไรเลย
ถ้าดูจากปฏิทินลานนาที่อาจารเปิ้นทำไว้แล้วที่ต่างๆเอาทำแจก ปี๋ใหม่มันก่อน่าจะเป็นวันที่ 9 เมษา (1 ค่ำเดือน 7 เหนือ)ถึงจะถูกก่อนั้นคือลานนาเจ็ดร้อยกว่าปี๋ บ่แม่นว่าต้อง 13 ถึง 15 เมษา แต่ในปฏิทินวันที่9ปี๋นี้ก่อเขียนไว้ว่า เริมนับปี๋มะโรง😅😅😅
ถ้าในปฏิทินล้านนา ก็จะกำหนดตามจันทรคติ
ผมเข้าใจ๋ที่อ้ายสื่อครับ น่าเสียดายต๋ามป๋าเวณีเดิมขนาดครับ
แต่ความเป็นสากลของคนเมืองเฮาเองหรือแม้แต่คนเฒ่า(คนเฒ่าในยุคนี้)
เปิ้ลเคยเห็น13-14-15ว่าเป๋นสังขานต์ล่อง-เน่า-พญาวัน จนชินไปแล้ว
คนร้อยละ80-90เปอร์เซ็นก่อเลยมีความเชื่อแบบนี้ไปโตย
ขนาดคณะสงค์ภาคเหนือออกมาอู้ เขายังบะฟังครับ
ถ้าถามส่วนตั๋วผมเอง ผมปล๋งละครับปล่อยไปต๋ามก๋าลเวลาครับผม
@@banchatakhamsaeng476 ขอบคุณครับ ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกแต่บ่ได้อยู่ในจุดยืนของตัวเองนะผมว่า
ฟังแล้วเยียะหื้อกึ๊ดเติงหาบ้านเฮาขนาดครับ จากมาหลายปี๋ครับ
เอาภาพประกอบใส่ตวยกะดีจัดนักครับ เช่นส้มป่อย สะโปกฯลฯ คนรุ่นใหม่ยังไม่รู้จัก
เฮา ผู้โฟกัสที่เมนูปี๋ใหม่……ได้ความรู้ใหม่
13…..หื้อกิ๋น #ผักหละ
16……หื้อกิ๋นแก๋งบะหนุน ห้ามใส่ผักหละ
แล้วขึ้น 1 ค่ำเดือนเกี๋ยง(ตุลาคม) คือวันอะไร
ชิมอาหารว่าง snack ของบ้านต่างๆที่ไปรดน้ำดำหัว
ถ้าตอนใหม่มาจ้าดเมิน
สดๆปี๋นี้เลยคับ วันนี้ 14 เม.ย. 67 ญาติลู่จะดำหัววันพู้กวันตี้15อยู่คับ ผมก่าบอกว่าปี๋นี้วันเนาว์2วันเน้อ วันพญาวันวันตี้16ปุ้นหนา .....ฟังบ่าฟังบ่าฮู้แน๊ะ ดักแซ๊บ
อ้ายครับผมฟังคลิปอ้ายละเกมไปตวย ช่วงตี้อาจ๋านปั๋นปอนหื้อ ผมกดได้SSR ปอดี5555555555
ทำคลิปม่วนดีครับฟังไปเพลินไปได้ความหู้ไปครับ
เขาน่าจะคิดยาสระผมสูตรขมิ้นส้มปอยเนาะ
20:55 ผมเคยพูดถึงการเคลื่อนของเวลา ที่ไม่ตรงกับวันเวลาสากล ก็มักจะมีคนมาแย้งแกมเยาะตลอด
วันที่13 วันสังนต์ล่อง
วันที่14วันเนาหรือวันเน่า
วันที15วันพญาวัน
วีนที่16วันปากปี๋
ไม่ได้กลับไปปีใหม่มาหลายปีแล้วตั้งแต่มาอยู่ต่างประเทศ คิดถึงบรรยากาศปีใหม่เมืองมาก กลิ่นน้ำส้มป่อย นั่งรถไปตามบ้านผู้เฒ่าผู้แก่หรือผู้ใหญ่ที่เคารพไปรดน้ำดำหัว เราเอาของไปดำหัวแต่ละบ้านก็จะเตรียมของกินไว้ให้ แลกเปลี่ยนของกินกัน(ข้าวแค็บเต็มบ้าน) แต่ที่แพร่ไม่ค่อยได้อยู่ช่วงสงกรานเพราะต้องไปหายายที่ลำพูนเลยไม่รู้ว่าระหว่างสงกรานต์ที่แพร่ทำอะไรบ้าง ปกติกลับมาแพร่จากบ้านยายก็เป็นวันแห่วันที่17ละ 5555
เหมือนกันกับที่อาจารย์เล่าเลยครับ
อยากให้มีซับแปลภาษาเป็นภาคกลาง และขึ้นรูปภาพของและประโยค/สถานที่/บุคคล/สิ่งของ ขึ้นให้ดูด้วยคับ เพราะคนภาคอื่นที่เข้ามาดูแบบผมนึกภาพไม่ออกว่าสิ่งที่คุย/พูดถึง มันคืออะไรคับ ผมเป็นคนภาคกลางเพิ่งเริ่มมาอยุ่เชียงใหม่ ชอบฟังมากคับศึกษาไปในตัว
ม่วนขนาดครับได้ฮับความฮู้เพิ่มขึ้นนักขนาดครับ❤
ตี่บ้านผมวันที่13จะส่งเคราะห์หมู่บ้านตี่วัดซึ่งบางบ้านจะยะตี่หอผีประจำหมู่บ้านแต่บางตี่จะยะในวันที่16วันปากปี แต่บ้านผมถือว่าวัดนี้สูงสุดแป๊ฮ้อแป๊ม่านหมดเลยยะในวัดละยะวันล่องเพราะจะหื้อเคราะห์นาๆต่างๆล่องไปตวยวันล่องหื้อหมด 14 15 ก็ปกติแต่วันตี่16ถือว่าเป็นวันปากปีจะกินแกงบ่าหนุนกินลาบกันในวันนี้
ตั้งแต่เด็กๆไม่เคยเอาน้ำไปรดที่มือเลย เคยทำแต่เอาน้ำส้มป่อยใส่สลุงแล้วอุ๊ยจะเอามือจิน้ำลูบหัว
มีคำถามครับ 1.ตามความเชื่อล้านนามีนางสงกรานต์ก่อครับ 2.ทำไมต้องห่อขนมจ่อก+ห่อนึ่งไก่ 3.ทำไมต้องขนทรายเข้าวัด 4.ประเพณีมันคล้ายกับตรษจีนก่อครับ ขอบคุณครับ
นางสงกรานต์ของล้านนามีครับ เป็นผู้ชายลักษณะการแต่งกายจะต่างกันไปจะต่างจากยางสงกรานต์ในความเชื่อของภาคกลางครับ
ขนทรายเข้าวัด คุณแม่เล่าให้ฟังว่า เวลาเราไปวัด เท่ากับเราเผลอเหยียบทรายของวัดออกมา พอถึงวันสงกรานต์ ก็ถือโอกาสขนทรายเข้าวัดคืนวัดไป แต่จริงๆแล้วเป็นกุสโลบายให้หนุ่มสาวเข้าวัด เหมือนที่ในคลิปบอก วัยหนุ่มสาวที่มีพละกำลัง ให้ช่วยกันขนทรายเข้าวัดค่ะ ไม่แน่ใจว่าถูกต้องไหมนะคะ
1มี
2.เป็นอาหารที่มีวัตถุดิบหาง่ายต่อมาทำตามกันมากลายเป็นความนิยมจากความนิยมกลายเป็นประเพณี
3. เป็นกุสโลบาย ให้เอาทรายไปถวายวัด เพื่อการก่อสร้างวัตถุสถานฯลฯ เพราะรายเป็นสิ่งที่หาได้ทั่วไป แค่คนละเล็กละน้อย แต่รวมกันก็มากพอที่จะใช้ก่อาร้างได้ ต่อมาผูกเป็นสตอรี่เรื่องดินทรายติดเท้าออกจากวัดไปเป็นบาปกรรม ให้เอาทรายไปวัดกลับคืนเพื่อแสดงเจตนาว่าไม่ได้ตั้งใจเอาดนทายติดเท้าออกวัด
4.ไม่รู้
ช่วยแกะคำปั๋นปอนของอาจารย์ให้หน่อยได้ไหมครับ
ฟังแล้วเหมือนได้อ่านบันทึกประวัติศาสตร์ล้านนาเลยครับ
เหมือนวัน อีสเตอร์หรือ คริสมาสของฝรั่งแหละจ้าว มีสามวัน คือ มีก่อนและหลังหนึ่งวัน รวมแล้ว สามวัน
สาตุ๊ครับ ขอให้อาจารย์มีความสุขในทุกๆวันโตยเน่อครับ
ปีนี้วันเนากี่วันครับ วันพญาวันตรงวันไหน แล้ววันปากปีคือวันไหน คนเมืองต้องกินแกงขนุนวันไหนครับ...
ถ้าดูจบคลิปก็มีคำตอบครบทุกประเด็นครับ อยู่ตรงนาทีที่ 22 เป็นต้นไปครับ
ถ้าไม่มีเวลาดูจริง ๆ ก็คือวันสังขานต์ล่อง 13 / มีวันเน่า 2 วันคือ 14 - 15 / วันพญาวัน วันที่ 16 / วันปากปีตรงกับ 17 กินแกงขนุนห้ามใส่ผักชะอม วันที่ 17 เป็นต้นไปครับ
ท่านคิดว่า พิธีกรรมต่างๆ จะสามารถเปลี่ยนกฏของธรรมชาติได้อย่างนั้นหรือ 😊
สงสัยว่าทำไมปีใหม่เมืองไม่อยู่ก่อนเดือนเกี๋ยงซึ่งหมายถึงเดือนหนึ่งของล้านนาครับ หรือวันสงกรานต์หมายถึงปีใหม่ไทยแต่ไม่ใช่ปีใหม่เมืองจริงๆครับ
เราต้องมองว่าวัฒนธรรมมีพลวัตตามผู้คนครับ การนับเดือนแบบล้านนามีความใกล้เคียงกับผู้คนในพื้นที่ใกล้เคียง ทั้งไทกลาง ไทลาว สิบสองปันนา ฯลฯ แต่จะมีการเหลื่อมกันอยู่ 1 - 2 เดือน จึงสันนิษฐานได้ว่าการนับเดือนแบบล้านนาเป็นวัฒนธรรมดั้งเดิมแต่โบราณ ทว่าการนับปีใหม่แบบสงกรานต์/สังขานต์เป็นการนับตามปฏิทินอินเดีย ซึ่งคาดว่ารับมาจากสถาบันกษัตริย์และศาสนาในยุคต่อ ๆ มา เมื่อต้องผนวกกันจึงเกิดการนับปีใหม่แบบอินเดียแต่ใช้ปฏิทินล้านนาเดิมครับ
@@charamander หมายถึงเป็นการรับวัฒนธรรมอื่นมาใช้ร่วมกับปฏิทินเดิม คล้ายกับตอนนี้มีทั้งปีใหม่ไทย ปีใหม่สากล ตรุษจีนใช่ไหมครับ
@@user-wt7bb7of2p ถ้าเทียบให้ใกล้ตัวที่สุดก็ตามในคลิปที่บอกว่าจอมพล ป. ประกาศให้ใช้ปฏิทินแบบฝรั่งคือนับเดือนมกราคมเป็นเดือน 1 แต่สำนักพระราชวังประกาศปีใหม่ไทยตรงกับช่วงกลางเดือนเมษายน เป็นตัวอย่างให้เห็นว่าความเชื่อกับการประกาศใช้ทางราชการในแต่ละยุคสมัยก็มีความแตกต่างกันครับ แต่ถ้าจะย้อนไปในอดีตไกลกว่านั้น ก็ตามที่คุณกล่าวมาเช่นกันครับ ล้านนารับเอาวัฒนธรรมสังขานต์จากอินเดีย มีการนับปีนักษัตรแบบจีน แต่นับเดือนด้วยปฏิทินของตัวเอง แสดงให้เห็นถึงการรับเอาหลาย ๆ วัฒนธรรมมาใช้ร่วมกันมานานแล้วครับ
ป้อใหญ่ผมกะปั๋นปอนจะอี้ละ
ถามแต้แอ่
ภาษาบ้านๆจริงของทางลำปางเลยพิธีกร😊
ผมคนแพร่ครับ 55555 อยู่หล่ายดอยกั๋นฮั้น
ผมสงสัยอยู่ประเด็นนึงคับ... คือขำใจ๋มาเมินล่ะ 🤭🤭
ว่าทำไม? คนเหนือเมียงๆเฮา ถึงฮ้องพิ้นปูนซีเมนต์ ว่า " สไตล์ " 🤔🤔🤔 สงสัยมาเมินล่ะคับ หาข้อมูลที่เห็นก่อยังเชื่อถือบ่าได้
คับ 😂😂 อย่างใดก่อพิจารณาตวยเน้อคับ 🙏
ติดตามเน้อ 🤟😎
"สะทาย" แปลว่า "ปูนที่ทำจากทรายผสมน้ำอ้อย" ครับ เป็นคำใช้เรียกปูนฉาบของคนล้านนาโบราณ
อ้างอิงจากงานศึกษาของคณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ archive.lib.cmu.ac.th/full/res/2561/tressh64057_61_full.pdf
สะโพก ที่มหสารคาม( ไทย)เรียกตะโพก,กะโพก
ขี้เย่อ ที่เวียงจันทน์(ลาว) เรียก ขี้เย่อ,ขี้เยี่ย
ที่ลาวก็เรียกว่าสังขาร ปีใหม่ลาว
ตี้แน่ๆวันแรกลาบจิ้น😂😂😂😂
ประเพณีความเชื่อแบบที่พิธีกรเล่าให้ฟังคนสมัยปัจจุบันไม่รู้เรื่องอะไรเเล้ว
ทีมงานอาจจะลองทำ subtitle เผื่อคนภาคอื่นมาฟังจะได้แมสขึ้นค่า