เพลง แขกลพบุรี เถา
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 6 ส.ค. 2024
- รายการสืบสานงานบันทึกเสียงของครูประสิทธิ์ ถาวร โดยศูนย์ข้อมูลวัฒนธรรมดนตรี
( ประสิทธิ์ ถาวร ) สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล สำหรับผลงานการบันทึกเสียงเพลงไทยเทปนี้เป็นการบรรเลงวงปี่พาทย์ไม้แข็ง เพลง แขกลพบุรี เถา โดยคณะสิทธิ ถาวร ขับร้องโดยครูทัศนีย์ ขุนทอง ครูสมชาย ทับพร บรรเลงระนาดเอกโดย ครูนัฐพงศ์ โสวัตร ควบคุมการบรรเลงโดย ครูประสิทธิ์ ถาวร
เพลงแขกลพบุรีนี้ แต่โบราณมาทำนองดนตรีมีแต่เพียงอัตรา ๒ ชั้น และท่อนเดียว เป็นเพลงที่รวมอยู่ในชุดเพลงสองไม้ ซึ่งบรรเลงติดต่อในเพลงเรื่องแขกมอญ และบางโอกาสก็แยกออกมาใช้เป็นเพลงร้องประกอบการแสดงโขน ละคร
ในอารมณ์โศกหรือเปลี่ยวเปล่าวังเวงใจ ภายหลังได้มีผู้เพิ่มเติมทำนองดนตรีขึ้นอีกท่อนหนึ่งเป็นท่อน ๒ หรือเที่ยวหลัง แต่ในทำนองร้องคงร้องเหมือนกันทั้ง ๒ ท่อน ( หรือ ๒ เที่ยว )
ต่อมาถึงสมัยที่นิยมร้องและบรรเลงเพลงอัตรา ๓ ชั้น กันมากขึ้น ก็ได้มีครูบาอาจารย์ทางดุริยางคศิลป์ และคีตศิลป์ นำเพลงแขกลพบุรีนี้มาแต่งขึ้นเป็น ๓ ชั้น ทั้งทางร้องและทางดนตรีหลายท่านด้วยกัน และแต่ละท่านก็ดำเนินทำนองเพลงต่างกันออกไปตามความคิดและสติปัญญา ซึ่งล้วนแต่ไพเราะน่าฟังไปคนละแบบ เนื่องจากเพลงนี้เป็นเพลงประเภทที่มีโยน ท่านผู้แต่งจึงมีทางที่จะพลิกแพลงออกไปได้มากมาย เช่น การร้องสักวาก็ได้แทรกการร้องด้นสองไม้ ทำนองเพลงแขกภาษาแขกแทรกในบางตอน ส่วนทางดนตรีก็สอดแทรกลูกล้อลูกขัด และวิธีการอื่น ๆ เข้ามาซึ่งล้วนแต่ทำให้ไพเราะน่าฟังยิ่งขึ้น แต่ทำนองดนตรีที่ใช้บรรเลงกันแพร่หลายจนปัจจุบันนี้ คือ ทางที่ครูช้อย สุนทรวาทิน ได้แต่งขึ้น ในราวสมัยต้นรัชกาลที่ ๕
ดังได้กล่าวมาแล้วว่า ทำนองในอัตรา ๒ ชั้น ซึ่งเป็นของเดิมนั้น เป็นเพลงที่แสดงถึงอารมณ์อันโศกสลดหรือความวิเวกวังเวงใจ แต่เมื่อได้มาแต่งขึ้นเป็น ๓ ชั้น โดยเฉพาะทำนองของดนตรีซึ่งสอดแทรกวิธีการต่างๆ ตลอดจนลูกล้อลูกขัด อันเป็นวิชาการอย่างหนึ่งของการแต่งเพลงประเภทสองไม้ที่มีโยน จึงทำให้สำเนียงที่แสดงอารมณ์โศกและเปลี่ยวเปล่าเลือนลางไปจนแลไม่เห็นเลย ยิ่งกว่านั้นในการแต่งเป็น ๓ ชั้น ขึ้นนี้ ยังนำเพลงโสนน้อย ซึ่งเป็นเพลงชุดมโหรีโบราณมาติดต่อกับท่อน ๒( เที่ยวหลัง ) ซึ่งทำให้เพิ่มความไพเราะเพราะพริ้งขึ้นอีกเป็นอันมาก
เมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๒ นายมนตรี ตราโมท ได้นำเอาเพลงแขกลพบุรีอัตรา ๒ ชั้น ของเดิมมาแต่งเพิ่มเติมให้ดำเนินทำนองและมีลูกล้อลูกขัดเป็นแนวเดียวกับอัตรา ๓ ชั้น ของครูช้อย สุนทรวาทิน พร้อมทั้งตัดแต่งทำนองชั้นเดียวขึ้นใหม่เพื่อบรรเลงติดต่อกันให้ครบเป็นเถา และตัดทำนองร้องตอนลงส่งให้ดนตรีรับ ให้มีทำนองเป็นแบบเดียวกันกับ ๓ ชั้น
บทร้องเพลงแขกลพบุรี เถา ( ข้อมูลถอดเสียงจากเทปรีล )
๓ ชั้น
ลำดวนเอ๋ยจะด่วนไปก่อนแล้ว ทั้งเกดแก้วพิกุลยี่สุ่นศรี
จะโรยร้างห่างสิ้นกลิ่นมาลี จำปีเอ๋ยสักกี่ปีจะมาพบ
ที่มีกลิ่นก็จะคลายหายหอม จะพลอยตรอมสูญสิ้นกลิ่นตลบ
ที่มีดอกก็จะวายระคายครบ จะเงียบเหงาเซาซบสลบไป
๒ ชั้น
ต้นน้อยน้อยลูกย้อยระย้าดี ตั้งแต่นี้จะไปชมต้นไม้ใหญ่
จะทิ้งเรือนออกไปร้างอยู่กลางไพร ยุงร่านริ้นไรจะตอมกาย
รากไม้จะต่างหมอนนอนอนาถ ดาวดาดจะต่างไต้น่าใจหาย
ลงบันไดใจเจียนจะขาดตาย น้ำตาหลั่งพรั่งพรายกระจายลง
ชั้นเดียว
ขุนแผนปลอบน้องอย่าร้องไห้ พาไปหน่อยหนึ่งจะมาส่ง
ไปเป็นเพื่อนพี่บ้างในกลางดง ชมหงส์เหมเล่นให้เย็นใจ
ไปเดือนหนึ่งแล้วจะพากลับ ถ้วนเดือนแล้วจะรับเจ้าไปใหม่
จะร้องไห้ครวญคร่ำไปทำไม เขาอยู่เขาจะไร้เมื่อไรมี
( ฉบับพิมพ์ของหอสมุดว่า “จะเหี่ยวแห้งเซาซบสลบไป” )
( จากเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน )
อ้างอิง
มนตรี ตราโมท และวิเชียร กุลตัณฑ์. ( ๒๕๒๓ ). ฟังและเข้าใจเพลงไทย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์ไทยเขษม.
สำเนียง มณีกาญจน์ และสมบัติ จำปาเงิน. ( ๒๕๓๙ ). ประชุมเพลงเถาไทย. พิมพ์ครั้งที่ ๑. กรุงเทพมหานคร : ต้นอ้อ แกรมมี่ จำกัด.
สุดยอดๆๆชอบมากๆค่ะ
แสนไพเราะ กราบขอบพระคุณอาจารย์ผู้จัดทำรายการนี้ค่ะ
จัดต่อไปอีกค่ะโหมโรงทุกๆเพลงค่ะเพื่ออนุรักษ์ความเป็นไทยๆของชาติคะ