Dlaczego W Dawnych Czasach Żołnierze Ustawiali Się W Szeregu?

แชร์
ฝัง
  • เผยแพร่เมื่อ 16 พ.ย. 2024

ความคิดเห็น • 75

  • @januszzegota8029
    @januszzegota8029 11 หลายเดือนก่อน +22

    Warto dodać, że te zróżnicowane kolory umundurowania poszczególnych oddziałów i formacji wojskowych w tamtych czasach, nie były dziełem przypadku, czy gustów artystyczno - dekoratorskich ówczesnych decydentów. Będący wtedy w użyciu czarny proch powodował bardzo silne zadymienie pola walki, utrudniając widoczność i rozpoznanie własnych oddziałów i oddziałów wroga. Temu właśnie miała zapobiec jednolita kolorystyka mundurów, dzięki czemu dowódcy kierujący z oddali bitwą mogli nie tracić orientacji w dymnym smogu i widząc, gdzie znajdują się ich własne wojska, wysyłać kurierów z rozkazami. Wraz z rozpowszechnieniem się prochu bezdymnego, wprowadzania nowych typów broni a także zmiany taktyki i strategii prowadzenia wojen, ta barwna maskarada straciła swoje znaczenie na rzecz kolorystyki maskującej.

  • @marcinkonieczny3737
    @marcinkonieczny3737 11 หลายเดือนก่อน +5

    Wojny, choroby, pandemie i niedostatki zawsze dotykały wszystkich gatunków które nadmiernie się namnożyły. Jeśli chcielibyśmy mieć spokój z pandemiami wojnami, biedą i na nic nie chorować, to musielibyśmy jako ludzkość zdecydować na harmonię demograficzną. Ale tego z kolei nigdy nie zaakceptują wielcy tego świata. Bo główny problem jest w tym, że większość przywódców politycznych i religijnych ma głęboko w poważaniu dobro ludzi, jak i przyszłych pokoleń. A interesują ich jedynie ich własne partykularne interesy. A te nakazują, by mieć jak najwięcej podatników (niewolników), taniej siły roboczej, wyznawców, i mięsa armatniego, gdyż od tej ilości zależy ile znaczą wśród innych podobnych wielkich tego świata.
    A dla "bydła" (czyli dla nas) które (mentalnie) hodują, mają bajki o emeryturach, postępie, depopulacji, itp, brednie.

  • @cezarypaprocki7119
    @cezarypaprocki7119 ปีที่แล้ว +15

    Formacja piechoty przeciw kawalerii to czworobok.

    • @nowy5
      @nowy5 11 หลายเดือนก่อน

      albo tabory formujące okrąg

  • @li53cz3k
    @li53cz3k ปีที่แล้ว +14

    Łucznikom do arkebuzerów trochę daleko... a falanga może i była podstawa przez ponad tysiąc lat ale na pewno nie wiele tysięcy. Tak czy siak temat ciekawy. Leci łapka

    • @nowy5
      @nowy5 11 หลายเดือนก่อน +1

      łuk na opancerzonym wojowniku nie robił wrażenia, żaden łuk strzałą nie przebije zbroi, do tego nadawała się tylko solidna kusza, ale ładowanie było tak kłopotliwe, że właściwie kusznik mógł strzelić tylko raz nim rycerz dopadł go z mieczem

    • @marcinkonieczny3737
      @marcinkonieczny3737 11 หลายเดือนก่อน

      @@nowy5 No nie do końca. Średniowieczne łuki refleksyjne akurat przebijały zbroję.

    • @nowy5
      @nowy5 11 หลายเดือนก่อน

      @@marcinkonieczny3737 jest wiele filmów na YT gdzie są próby przebicia zbroi, siła naciągu łuku przez człowieka jest za słaba by nadać strzale wystarczającą szybkość, chyba, że podeślesz link do filmu, że komuś się udało, bo osobiście takiego filmu nie znam

    • @marcinkonieczny3737
      @marcinkonieczny3737 11 หลายเดือนก่อน

      @@nowy5 Chętnie bym podesłał. Ale niestety oglądałem to trochę czasu już temu - i być może w TV.
      Mniej więcej chodziło o to, że nasi pojechali do Anglii z jakiejś okazji. Ale czy to były zawody w strzelectwie, czy jakaś rycerska impreza - to niestety nie pamiętam. Któryś z naszych opowiadał, jak zostali zaproszeni wraz z innymi do strzelania z łuków do jakiś elementów angielskiej zbroi. I gdzie Anglicy popisywali się swoimi sławnymi łukami - gdzie w razie trafienia jakiś ślad na elemencie zbroi pozostawał. Jednak nasi mieli do strzelania użyć właśnie łuków refleksyjnych (dla nich ponoć nieznanych). I gdzie inni gdy ich zobaczyli, to się podśmiewali z wielkości "zabawkowego" łuku. Jednak gdy strzały miały przebić ich zbroje, to skonsternowani już więcej naszych do zabawy nie poprosili.
      Tyle pamiętam. I była to opowieść tego gościa który brał w tym udział.

    • @zbigniewmargulski2497
      @zbigniewmargulski2497 11 หลายเดือนก่อน

      @@nowy5 Jest mały problem ze współczesnymi testami zbroja vs łuk. Nie uwzględniają jakości materiałów, z których wykonane były ówczesne zbroje. Pomijają również fakt, iż tzw. zbroja płytowa wykształciła się dopiero pod koniec średniowiecza, a właściwie na początku renesansu. W tym czasie powstały pierwsze, prymitywne jeszcze, hakownice i arkebuzy. Lepsze egzemplarze zbroi mogły wytrzymać ostrzał z łuku, kuszy a nawet broni palnej. Większość jednak nie mogła być określona jako kulo- (czy strzało-) odporna.

  • @m______w_____142
    @m______w_____142 11 หลายเดือนก่อน +1

    11:56 😂 moze sie calkowicie nie znam ale prosze autora o wyjasnienie tresci w filmiku 1. dlaczego czworobok nazywa powozem? 2. Dlaczego kawaleria przyspieszala aby zostac rozbita? 3. Z jakiego translatora korzysta i czy przed nagraniem narracji ktos kto ma choc niewielkie zrozumienie tresci nie mowiac o historii wojskowosci to czyta i poprawia oczywiste bledy.

  • @michafilewski3684
    @michafilewski3684 11 หลายเดือนก่อน +5

    Sporo uogólnień i błędów np. w średniowieczu nie zanikła sztuka walki i wyszkolenia piechoty ale raczej wzrosła rola konnicy i frontalnych ataków ciężkiej jazdy, do tego manewrowość bitew, rola piechura dobrze wyszkolonego trzymającego linie zmalała aż do 17 wieku gdzie jej rola rosła wraz z rozwojem i udoskonalaniem się broni palnej i tym samym dochodzimy do wojen napoleońskich.

    • @nowy5
      @nowy5 11 หลายเดือนก่อน +1

      nie wzrosła rola konnicy, tylko im dalej posuwało się średniowiecze, tym państwa stawały się bogatsze i było je stać na coraz większe formacje kawalerii, typowe armie biedaków to piechota, np. chłopi w czasie licznych powstań nigdy nie dysponowali jazdą

    • @marcinkonieczny3737
      @marcinkonieczny3737 11 หลายเดือนก่อน

      @@nowy5 Troszkę inaczej. Akurat gdy było jeszcze małe zaludnienie, to samo to gwarantowało obfitość wszystkiego. Jednak na koniach wtedy (u nas) raczej nie wojowano z bardzo prozaicznych przyczyn, Po prostu w puszczach - zwłaszcza podmokłych - konie były nieprzydatne. A jeśli już, to używano wtedy łosi.

  • @KrystianBubu-un6tt
    @KrystianBubu-un6tt 11 หลายเดือนก่อน +6

    Ale misz masz, trochę faktów mnóstwo bzdur i materiał jest.

  • @kamilszos4860
    @kamilszos4860 11 หลายเดือนก่อน

    Praktycznie nigdy nie działo się tak że cała formacja oddawała salwę jednocześnie. Było wiele technik strzelania ale nigdy nie wszyscy na raz.

  • @jankowalski688
    @jankowalski688 11 หลายเดือนก่อน +1

    Zamiast wyjaśnić to ciągłe kocopoły o setkach młodych męszczyzn....kryptogej????

  • @voxpopuli449
    @voxpopuli449 11 หลายเดือนก่อน

    Nie da się tego słuchaj nawet na kiblu serio xd

  • @szymont.4362
    @szymont.4362 9 หลายเดือนก่อน +1

    7:40 cóż to za film ?

  • @kotnapuszczy1748
    @kotnapuszczy1748 11 หลายเดือนก่อน +18

    6,5 min ględzenia a potem 6 min bzdur. Rzygać mi się chciało jak tego słuchałem. Ja wiem że internet to wolne medium ale czasem kłamstwo powinno być tępione/banowane/usówane.

    • @ukaszszumowski8862
      @ukaszszumowski8862 11 หลายเดือนก่อน +2

      W takim razie proszę o materiał lub artykuł dlaczego tak rzeczywiście było bardzo jestem ciekaw tego od dzieciaka i chciałbym żeby info było sprawdzine

    • @waldemarwadowski6146
      @waldemarwadowski6146 10 หลายเดือนก่อน

      To proszę o dokładniejsze informacje lub linki do źródeł)

  • @zodiak865
    @zodiak865 ปีที่แล้ว +9

    Może by coś o Polskich ułanach ? Czy była od nich jakaś lepsza jazda ? Pozdrawiam

    • @Daphne89PL
      @Daphne89PL 11 หลายเดือนก่อน

      Jedynie Polska Husaria i Lisowczycy.

    • @dariuszdziuda
      @dariuszdziuda 11 หลายเดือนก่อน +1

      Tak. Jazda bez trzymanki oraz polscy ułani podwodni marynarki wojennej. Pozdrawiam.

  • @marcinrosol4765
    @marcinrosol4765 ปีที่แล้ว +7

    dawniej chlopaki mieli jaja ze stali...a teraz chodza z farbowanymi wlosami i rurki zamiast normalnych spodni lol

    • @Wyroob
      @Wyroob ปีที่แล้ว +9

      wiesz co wolałbym już faktycznie nosić te rurki i mieć różowe włosy niż jak idiota stać w linii na wprost setek wycelowanych we mnie karabinów.

    • @marcinrosol4765
      @marcinrosol4765 ปีที่แล้ว +2

      a masz jakies opinie o powstaniu warszawskim czy np o husarii ktora stawiala sie na 1 do 6 pod wiedniem?

    • @kamilwyrobek266
      @kamilwyrobek266 ปีที่แล้ว +6

      Na początek zaznaczam, że nie pasjonuje się historią i nie mam tu jakiejś szerokiej wiedzy. Dla mnie czy to powstanie czy husaria to są jednak zupełnie inne czasy i sytuacja. Husarzy żyli w przekonaniu, że są potężną formacją i praktycznie niezniszczalną - właściwie tacy byli i podczas szarży nie jechali jak kaczki na rzeź. Powstańcy z kolei żyli w zupie połączonej z nadziei, desperacji i buntu więc to również zupełnie inne morale i podejście.
      Zupełnie inaczej to widzę w przypadku takich kolumn z muszkieterki dwóch armi stojącymi na przeciw siebie. Stoisz i biernie obserwujesz czy jakaś kula cię dosięgnie czy też nie. Masakra dla mnie! 😉

    • @piters878
      @piters878 ปีที่แล้ว +2

      Nic dodać nic ująć

    • @marcinrosol4765
      @marcinrosol4765 ปีที่แล้ว

      wiesz kazdy wiek ma swoj styl i specyfike walki@@kamilwyrobek266

  • @krzysiekb737
    @krzysiekb737 ปีที่แล้ว +2

    Skąd to bierzesz i co bierzesz?

  • @olo121973
    @olo121973 ปีที่แล้ว +2

    Pełen debilizm to już łuki były lepsze chyba 😮

    • @piotrwojcik5404
      @piotrwojcik5404 2 หลายเดือนก่อน

      Nie. Łuk gorzej radził sobie ze zbroją, plus trening łucznika był dużo bardziej skomplikowany i dłuższy (przynajmniej na początku istnienia broni czarno prochowej).

  • @tadeuszbrt
    @tadeuszbrt 11 หลายเดือนก่อน

    "POWÓZ"???? Chyba raczej "CZWOROBOK"?!
    K... J..... P......! :)

  • @ziomson88
    @ziomson88 11 หลายเดือนก่อน +2

    Jest mi ktoś w stanie odpowiedzieć , jak się miała taka bitwa na polu do przejmowania terytorium ,miast,wsi,manufaktur , portów i tp i td.Wiem ,że miasta były oblegane ale walką w szczerym polu nie zajmowało się całych państw z ich infrastukturą prawda?Czy władcy umawiali się , że jak ktoś wygra taką bitwę lub parę bitew , zajmuje całe państwo?

    • @diiiiiweee4269
      @diiiiiweee4269 11 หลายเดือนก่อน +1

      Może armię wtedy spotykały się w drodze do jakiegoś celu np. miasta, a takie pole było po drodze i na nim dowódcy armii atakowanej mogli osłabić przeciwnika zanim dotrze do tego celu. Dowódcom może było łatwiej prowadzić taką bitwę po zaatakowaniu ich państwa niż bronić miasta w czasie oblężenia

    • @andreasseemann3325
      @andreasseemann3325 11 หลายเดือนก่อน +2

      Sila heterogenna na przedpolach ginela , w obezwlasnowolnionych grodach Damy haracz placily .
      Dam , albo nie dam🤣🍻

    • @IjonTihy
      @IjonTihy 11 หลายเดือนก่อน +3

      Jeśli będziesz chciał zająć miasto/wieś/port/fabrykę to przeciwnik wyśle oddział wojska żeby ich bronił. Ale jeśli wcześniej jego wojsko zniszczysz to nie będzie kto miał ich bronić.

    • @nowy5
      @nowy5 11 หลายเดือนก่อน +2

      często było tak, że pojedyncze księstwo wystawiało 100% sił do jednej bitwy i drugie także, więc ona decydowała o zwycięstwie jednej ze stron, jeśli jednak przeciwnik był znacznie silniejszy niż na jedną bitwę, to ta bitwa nic nie dawała, choćby słynna bitwa pod Grunwaldem tak naprawdę g dała, bo Krzyżacy utrzymali swe państwo a Rzeczpospolita nie miała już sił na kontynuowanie kampanii na północ, realnie to był remis

    • @marcinkonieczny3737
      @marcinkonieczny3737 11 หลายเดือนก่อน

      @@nowy5 Przesadziłeś z tym Grunwaldem:
      - Potęga krzyżacka został mocno nadszarpnięta - Zakon stracił inicjatywę!
      - Polska i Litwa po tej bitwie odzyskały jakąś część swoich terytoriów.
      - Jagiełło celowo nie dobił Krzyżaków! - gdyż taki był jego dynastyczny interes! Krzyżacy musieli pozostać na tyle silni, by to wspólne zagrożenie wiązało Litwę z Polską. I dlatego celowo powstrzymał się On przez zajęciem - wtedy praktycznie bezbronnego - Malborka.

  • @mateoprankowski1059
    @mateoprankowski1059 ปีที่แล้ว +1

    0:52 kto pomyślał o czymś innym? :D

  • @jakubkujawa9277
    @jakubkujawa9277 11 หลายเดือนก่อน

    Czy mógłby ktoś proszę podać tytuły filmów z których sceny zostały wybrane do tego materiału? Z góry dziękuję I pozdrawiam.

    • @nowy5
      @nowy5 11 หลายเดือนก่อน +1

      "Barry Lyndon" - swoją drogą chyba najlepszy film o tych czasach jaki kiedykolwiek powstał

  • @Daphne89PL
    @Daphne89PL 11 หลายเดือนก่อน +1

    Ciekawe.

  • @Sajgonsky
    @Sajgonsky 9 หลายเดือนก่อน

    Co za idiotyzm. Wydaje się że jakby zetrzeć w bitwie rzymskie legiony z wojskami Napoleona, to ten już nie byłby uważany za jednego z najlepszych wodzów wszechczasów.

  • @petermiller1050
    @petermiller1050 11 หลายเดือนก่อน

    Czesc, po 2-giej minucie musze Cie zatrzymac...jestes w bledzie ze walka liniowa byla " taka taktyka "....hmmm... chodzilo o to aby po obuch stronach zginelo jak najwiecej ludzi... teraz nie mam czasu to rozwinac...ale moze kiedys...

  • @ggnagognagoma2462
    @ggnagognagoma2462 ปีที่แล้ว +1

    autor nie słyszał o kopi i lancy skutecznie przełamujących szeregi piechoty przez jeźdźców w nie wyposażonych

  • @vonLaughter
    @vonLaughter ปีที่แล้ว +2

    Od czasu pojawienia sie broni palnej takie scisniete formacje byly glupota faktycznie trudna do pojecia. Przeciez wystarczylo strzelac w ich kierunku, nawet bez celowania, bo byly rownie latwe do trafienia, co stodola... Kazdy strzal kogos trafial!

    • @adamszangala4764
      @adamszangala4764 ปีที่แล้ว +11

      No nie. Celność broni była wręcz tragiczna. Na dystansach w okolicach 100 metrów - a wbrew temu co filmy pokazują, te linie piechoty nie pchały się tak ochoczo jedna blisko drugiej - w taki zbity szereg, cel o wysokości 2 m, trafiało może z 10% kul. A potem, im mocniej nadymiły obie strony, było jeszcze gorzej. Masa bitew i w tej epoce, i w wieku XVII kończyła się w ogóle bez starć wręcz. Postrzelali się, postrzelali, i któraś strona albo robiła odwrót, albo po prostu uciekała. Gdyby bitwy wyglądały jak na filmach, to by straty wynosiły co najmniej u przegranych w granicach 90%. A tymczasem bywały rzędu 10. Po prostu teoria teorią, a praktycznie ludzie nie chcieli umierać tak ochoczo, jak to sobie wyobrażają autorzy książek czy filmów.
      A dlaczego nie tyraliera? Ano, właśnie dlatego - bo gdy po jednej stronie stanęła zbita ściana ludzi, głęboka powiedzmy na 5 szeregów, a naprzeciwko, na danym odcinku frontu, właśnie tylko tyraliera, to nagła szarża tego tłumu kończyła się w jeden jedyny możliwy sposób: faceci z tyraliery, w oczywisty sposób co najmniej tu, lokalnie, 10 razy mniej liczni, musieli uciekać, by nie zostać wykłutymi bagnetami bez cienia szansy na obronę. Bo walcząc wręcz można od wielkiej biedy próbować szermierki z 2 przeciwnikami, ale nie z 10.
      No i kawaleria robiła sieczkę z każdej formacji pieszej, która nie stała takim gęstym, co najmniej podwójnym murem, ramię przy ramieniu.
      Bardziej opłacało się stanowić nieco łatwiejszy cel. To nie była głupota dowódców, to była wiedza i niskiej skuteczności muszkietów no i o ludzkiej (a także końskiej) psychice.

    • @vonLaughter
      @vonLaughter ปีที่แล้ว +1

      @@adamszangala4764 Przyjmuje te argumenty. Zwlaszcza co do konfrontacji z kawaleria. Ale to nie zmienia mojej opinii, ze w pewnych okolicznosciach taktyka zwartych formacji byla zgubna.
      Zawsze staje mi wtedy przed oczami film o bitwie pod Waterloo, kiedy to pod koniec bitwy Francuzi probuja sie rozpaczliwie bronic i ustawiaja sie w zwarte czworoboki, do ktorych z roznych pozycji, calkiem z bliska strzelaja Anglicy... A przeciez nie byly to juz jakies XVII wieczne muszkiety...
      Przynajmniej tak to przedstawiono na filmie, moze to tylko fantazja.
      I to od tego czasu {a nie od dzisiaj obejrzanego filmiku) mam taka opinie.
      Teraz po prostu przypomnial mi sie tamten.

    • @rafap-cw9ss
      @rafap-cw9ss ปีที่แล้ว +2

      Radosław Sikora w swych książkach obala mit o skuteczności broni palnej przeciw kawalerii a dokładniej husarii

    • @adamszangala4764
      @adamszangala4764 ปีที่แล้ว +5

      @@vonLaughter Tyle że gdy jedna strona może strzelać niemal "z przyłożenia" do drugiej, to jest to wzajemne. A wówczas ci co maja więcej luf mogą, paradoksalnie, odnieść sukces jeśli np. pierwsi oddadzą salwę, powiedzmy 3 razy obfitszą, bo szli w szyku mocno zwartym. Wyeliminują być może w ten sposób na tyle dużo przeciwników, że choć ci w praktyce trafią w 100% przypadków - to sumarycznie tych trafień będzie mniej niż otrzymanych. Wbrew temu co film opisuje, taktyka linearna a ta z czasów Napoleona to nie było to samo. Prusacy w wieku XVIII stawiali wojsko często na bardzo szerokim froncie w bardzo płytkim szyku. I faktycznie kule potrafiły przelatywać pomiędzy żołnierzami, nie robiąc im krzywdy - co się nie zdarza, gdy trafi się w gęsty tłum z dzisiątkami szeregów, czyli kolumnę uderzeniową - ulubiony patent Napoleona. Ale to właśnie takimi kolumnami wygrywał bitwy. Bo dochodziła psychologia, bo kolumna nie generowała oporu - wróg po prostu uciekał, jak każdy normalny czlowiek przed NIEUCHRONNĄ zagładą. I może od ognia takie atakujące oddziały traciły nieco więcej ludzi, ale w ogólnej skali bitwy, dzięki przebiciu frontu i wymuszeniu ucieczki - to ten uciekający wróg zaliczał wyższe straty, niechby tylko w jeńcach i dezerterach.
      Poza tym - morale. Kiedy atakujesz w otoczeniu masy innych, to nawet gęsty ogień budzi nadzieję, że nie ciebie trafią a tych innych, toż ich taka masa. I wojsko idzie naprzód, a jak już zacznie biec, to nie ma mocnych by je zatrzymać. Szyk rozproszony, wówczas, gdy tempo ognia było znikome a celność żenująca - nie miał najmniejszych szans w podobnym starciu. No a filmy, jak pisałem - to fatalne źródło pozyskiwania wiedzy. Książki lepiej czytać, bo ich autorzy dużo rzetelniej opisują mechanizmy takich walk.
      No i jednak większa część walk odbywała się na spore dystanse, daleko większe niż to co oglądamy w kinie.
      Realia pokazuje np. bitwa pod Raszynem. Po naszej stronie 14 tys. ludzi, u Austriaków dwa razy więcej. Strzelało to towarzystwo do siebie, w tym sporo z armat (zapomina się o nich trochę, a to już chyba wówczas był bóg wojny, mający na koncie najwięcej zadanych strat) przez 4 godziny. I co? I ogólnych strat po każdej ze stron - 10%. Jak to się ma do scen z filmów (w "Popiołach" zresztą tę bitwę oglądamy, masakrycznie to wygląda, gdy książę Poniatowski prowadzi wojsko do walki na bagnety)? Słabo. Jak widać, w faktycznym życiu, trochę tak jak dziś, wojna wyglądała inaczej niż w wizjach reżyserów. Teoria teorią, a pewnie wszyscy tam myślieli bardziej o tym, jak nie dać sie zabić niż o heroicznej szarży i zabiciu wroga kosztem własnego życia.

    • @adamszangala4764
      @adamszangala4764 ปีที่แล้ว +3

      @@rafap-cw9ss Ale husaria to wiek XVII-XVII, a materiał dotyczy XVIII-XIX czyli epoki, kiedy husaria straciła swoją dominującą pozycję na otwartych polach bitew i przestała od niechcenia zmiatać dowolnych formacji wroga. Bo jednak skałkowa fuzja to nie był już muszkiet - strzelała celniej i szybciej, siłę przebicia też miała lepszą niż spora cześć broni dlugiej, z której do husarzy strzelano gdzieś na polskich Kresach (a która, generalnie lżejsza, nie dorównywała mocą rażenia ówczesnym ciężkim muszkietom). Generalnie jednak broń palna od samego początku swego istnienia była poważnym problemem dla wszelkiej maści kawalerzystów i raczej dość sensownie upatruje się w niej oręża, który skreślił rycerstwo ze spisów kolejnych armii. Łuki porządnej zbroi nie dziurawiły, kusze były dość powolne i niezbyt celne, przy czym te lżejsze też sobie nie radziły z gotyckim pancerzem, a to co na proch - miało jednak i kopa, i dużą prędkość początkową pocisku, co się przekłada zawsze na wyższą precyzję strzału. No i byle łajza, ledwie powłócząca nogami, może taki arkebuz czy inny muszkiet załadować i z niego wypalić. Wojsko tańsze się dzięki temu zrobiło, więc mogło go być więcej.

  • @Krzystof-u8j
    @Krzystof-u8j 3 หลายเดือนก่อน

    dźwiękach fletów,🤣🤣🤣🤣🤣🤣, i co tu dodać dla polaczków???????????????????🤣🤣🤣🤣🤣🤣🤣🤣🤣🤣🤣