Liberalizm Tarihin Sonu Mu? Portreler Serisi: Francis Fukuyama
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 15 มิ.ย. 2024
- 49w'nun bu haftaki bölümünde Ömer Gemalmaz Francis Fukuyama'nın ünlü tarihin sonu tezini anlattı. Liberalizm tarihsel mücadeleyi kazandı mı? İnsanlığın en ileri ideolojisi liberalizm mi? Liberalizm nasıl ve neden kazandı? Bütün dünya liberal demokrasiler tarafından mı yönetilecek? Liberalizme en büyük tehdit ne? Sorularının ve daha fazlasının cevabı bu videoda. Keyifli seyirler...
00:00- Giriş
01:00- Tezin Genel İddiaları
03:18- Fukuyama’nın Marx’tan Farklı Olarak İdeolojilerin Bilinç Düzeyine Odaklanması
04:50- Sovyetlerin Ekonomik Dönüşümü, Sovyet Örneği
05:28- Faşizmin Çöküşü ve Ardından Alternatif Olarak “Komünizm”
07:17- Son 30-40 Yılda Devletlerin Dönüşümü: Doğu Asya Örneği, Liberalizmin ekonomide hegemonik hale gelmesi
08:47- Teokratik Rejimler ve Milliyetçilik Bir Liberalizm Alternatifi olabilir mi?
09:38- Liberal Demokrasinin İnsanlık İçin Nihai Form Olmasının Nedenleri
11:19- Liberal Demokrasinin Kendini Dayatması: Hegel ve İnsanın Tanınma Mücadelesi
13:53- Amerikan ve Fransız İdeallerinin Hegel’e Göre Rasyonel Bir Tanınma Şekli Olması
15:33- Günümüzde Hiçbir İdeolojinin Liberalizme Alternatif Olamaması
17:33- Liberalizmin İçsel Bir Sorunu: Eşitsizlik
18:18- Eşitsizliğin Kültürel Cevapları: İş Ahlakı
20:43- Devletler Arası Sorunsuz Bir Tanınma Şekli: Demokratik Barış Teorisi
21:58- Tarihin Sonundaki “Sıkıcılık Çağı”
22:39- Türkiye Örneği
23:26- Liberalizmin Hoşnutsuzlukları
25:10- Kapanış
Size kahvenizi/çayınızı içerken de eşlik edebilir miyiz? Özel kupamız artık satışta! Şimdi bize kupamızı alarak da destek olabilirsiniz.
☕️ shopier.com/10606682
Ayrıcalıklardan yararlanmak için bu kanala katılın:
/ @49w
Ya da aşağıdaki bağlantı üzerinden patronumuz olun.
/ kirkdokuzw
Sosyal Medya:
/ discord
/ kirkdokuzw
/ kirkdokuzw
/ kirkdokuzw
Şöyle Ömer reis gibi radikallikten uzak, mutedil bir insan olacaksın. Akıllı adamın hali bi başka oluyor. Ağzına sağlık :)
Zeka ile ilgili o. Zeki insan radikal olmaz. Duygularına kapılmayacak kadar berrak zeka ve mantıği vardır
@@akyuzalper Ted Kaczynski left the chat
Düşünsene bir çocuğun oluyor büyüyüp Ömer Faruk gibi bir entelektüel oluyor. Duam belli duyan belli
Sizin gibi gençler olduğu için çok mutlu ve umutluyum. Çok güzel anlatıyorsunuz. teşekkür ederim. Sevgiler saygılar.
Uzakdoğu'daki "iş ahlakı" konusundaki yorumlarınızın üzerine biraz daha düşünmenizi öneririm. Aslında bunun içinden çıkmak düşünerek mümkün değil, kesinlikle gözlem yapmak gerekiyor. Oraya gidip yaşamadığınız veya o kültürün ürettiği insan tipiyle hatrı sayılır bir zaman geçirmediğiniz için doğal olarak Uzakdoğulu insanların dışarıdan "iş ahlakı" açısından daha üstün olduğunu düşünüyorsunuz. Uyumlu olmanın alternatifsiz bir zorunluluk olduğu, uyumsuzluğun toplumdan tamamen silinmeyle sonuçlandığı Uzakdoğu kültürlerinde dışarıdan "iş ahlakı" gibi görünen şey aslında insanlık onurunun ve bireyin tamamen ayaklar altına alındığı ve bu sayede üretilebilmiş bir "itaat ve uyumluluk kültürü" olarak ortaya çıkmaktadır. Bunun onlarca coğrafi, kültürel vb. sebebi var. Pirinç üretiminin aşırı kollektivizme dayalı olmasıyla açıklayanlar bile oldu. (Örneğin pirinç üretmek için köydeki komşularınızın yardımını almazsanız asla o pirincin hasadını toplayamıyorsunuz. Çok kolektif bir üretim biçimine sahip. Köyde çıkıntılık yapan kışın açlıktan ölüyor. Tabii ki tek sebep bu değildir, olamaz da... Ama bir örnek olarak veriyorum). Bu, hiyerarşinin çok güçlü olduğu ve uyumlu olmaktan başka bir şeyin ölüm anlamına geldiği kültür, kapitalist ahlakla birleşince ortaya oldukça vahşi bir şey çıktı Uzakdoğu'da. (The Geography of Thought, How Asians and Westerns Think Differently...) Bu kitaba bir göz atmanızı öneririm.
Çok güzel içerik, iyi bir okuma. Ağzınıza, aklınıza sağlık🎉
cok kaliteli bir icerik olmus. Agzina saglik Omer hocam
aşırı gerçekçi üniversite tanıtım videosundan sonra en iyi videolardan olmuş uzun zamandır dişe dokunur bişeyler izlememiştim . sevan hocanın ortalama videolarını sollar nitelikte tebrikler mükemmel bir video önemli olan samimi eğip bükmeden doğruları söylemektir buna ihtiyaç var.
Türkiye'de diyalektik değince hemen Materyalist bir tarih anlayışı aklımıza geliyor. Hegel'i anlatmanız çok güzel olmuş.
Hegel konusuna değinilmesi gerçekten başarılıydı
Ömer abi neredeyse bu videoda parlak demicekti neyse ki sonda dedi rahatladım
Mükemmel bir video. Ağzına sağlık ömer.
Ufuk açıcı ve keyifliydi 👍
Çok güzel bir içerik olmuş. Hem bilgi verici, hem analiz edici, hem de zihin acici. Gerçekten çok begendim. Teşekkürler paylaşımınız icin.
çok güzel özetlediniz, elinize sesinize sağlık
Çok güzel anlatmışsınız, emeğinize sağlık 👏
Ufuk açıcı söyleşi, ampuller cayır cayır yandı. Teşekkürler 👌
Kaliteli bir sohbetti ömer ve ibrahim.
Abi, Ömer'in zirve videosu olmuş. Ben çok yararlandım. Gerçekten teşekkür ederim.
Çok güzel iş, tebrikler.
Mükemmel bir içerik olmuş elinize sağlık
Merhaba, bir önerim olacak. Şöyle her videonuzun sonunda, konuştuğunuz konularla alakalı birkaç kitap önerisi de yapsanız muhteşem olur. Adı geçen kişilerin kitapları da olabilir, aynı konuda daha temel bir kitap da olabilir, fark etmez. Sizce okunmasının faydalı olacağı birkaç kitap mesela.. hem bizler de bu videolar haricinde kendimize bir şeyler katma imkanı buluruz. Teşekkürler 💜
bunu ESG yapti, yapiyor hatta garip bir forma soktu. Biraz boyle aktarlik yapan birine soguk alginligina ne iyi gelir diye sormussun gibi paket halinde okuma listesi veriyor. Buna donusecekse yapilmasi anlamsiz.
Cidden güzel bir video olmuş. Daha çok felsefi videolar gelsin.
geçen hafta Tarihin Sonu mu ve Fukuyama ile ilgili bir video çekilse ne güzel olur diye size yazmayı düşünmüştüm. Fakat üşengeçliğimden yazmamıştım şimdi bu videoyu görmek güzel bir tesadüf oldu. 89'da yayımlanan makalesinin sonunda Fukuyama tarihin sonu olduğu için üzülüp bunun sıkkınlığa yol açacağını söylerken ben de sizin tespitlerinize benzer tespitlerde bulunmuştum. Avrupa'nın sıkkınlığı örneği ve Türkiye'de mücadelenin devam ettiği ne olursa olsun bu mücadelenin bir şevk verdiği tespitine yürekten katılıyorum. Aynı zamanda Fukuyama makalesinin 10. yılı vesilesiyle yazdığı ''hala tarihin sonunda mıyız?'' makalesinde modern bilimler devam ettiği sürece tarihin devam edeceğini, makalesinde ''tarih'' sözcüğünü iktisadi ve siyasi bağlamda ele aldığını söylemişti. Bu da bence önemli bir detay çünkü özellikle sol çevrelerden makaleye gelen bazı sığ eleştiriler ''tarih'' sözcüğünü Fukuyama'nın kullandığı bağlamdan çıkarıp kullanıyor.
kafa açıcı ve akıcı vıdeo bravo kardeşim
En iyi videolarınızdan birisiydi ❤❤
çok beğendim konuşmayı, insanda bir şeyler uyandırıyor ve düşündürmeye sevk ediyor
Ağzına sağlık Ömer kardeşim. Muhteşem bir anlatım olmuş. Bizleri Fukuyama nın harikulade fikirleriyle buluşturduğun için sana müteşekkiriz. Biraz da felsefe tarihi ilave etmen daha da güzelleştirdi sunumunu.
Harika bir video olnuş 👏
Bravo çok sağlam bir video olmuş
Güzel video. Aklıma hala takılan yerler var sonra konuşalım bunları.
Videonun 3 farklı yerinde like'a tekrar basmak istedim. Şahane..
Hocam Çin büyük oranda öğrencilerin ülkesine dönüş problemini çözmüş ve geri dönme oranlarını yıllar içinde kat kat attırdığına dair bi yazı okumuştum. Maalesef kaynak belirtemiyorum şu anda. 17:26
Siyaset bilimi mezunuyum, mezun olalı yıllar oldu.Kanal olarak gerçekten çok kaliteli konulara değiniliyor Hegelin Marx'ın Fukuomanın bütün kitaplarını okusan bu sentezleri yapmak yıllar alır bence değeri bilinmeli, keyifle takip ediyorum ve destekliyorum..Tam destek💪
IR öğrencileri için anlamı ayrı olan bir konu. Emeğinize sağlık 😊
Libya Kaddafi dönemi hakkında da bir video gelse iyi olur
ağzınıza sağlık hocam
Liberalizm nasıl kazandı sorusunun cevabı kanırta kanırtadır ömere de katkılarından dolayı teşekkürler
Buyuyunce omer olcam diyorum anneme artik
harika bir video soluksuz izledim
Byung Chul Han uzerine Omer ve Ibrahimden bi video gelmeli. carpici ve ozgun fikirleri var adamin.Omerin hocam tutkuyla anlatacaktir..
Evet ben de okudum Chul Han'ın kitaplarını. Bir de Bauman beni çok etkiledi,bir çok kitabını okudum beni en çok etkileyen "Ahlaki Körlük" oldu.
football manager örneğiniz çok iyiydi :)
Teşekkür ederim
İyi gidiyorsunuz gençlik, kafa açmaya devam!..
Bi yerlerde hoca falan olman lazım muazzam anlatım 👍🏻
Guzel olmus
liberal olarak sizi seviyorum ufkumu açıyorsunuz
Aklımda tek soru antik Yunanlarda böyle düşünüyordu son adım bizim sistem diye ama onları geçtik peki son son adım liberal demokrasi ise bunun gecilmesi ne ihtimal.
Yapay zekanın gelişimi planlı ekonomiyi yeniden diriltebilir
Arka plan cok luks olmus begenmedim beyaz duvara kendimi daha yakin hissediyordum sanki kahvede arkadasimla sohbet ediyor gibiydim simdi ozel universite kantininde tartisan solcularin arasina dusmus gibiyim
Tarihin Sonu fikri Üzerine;
Bireysel olarak maalesef bu büyük tarihin sonu fikrine biraz şüphe ile yaklaşıyorum. Mesafeli olduğum konu Liberalizm'in bugünkü tartışması değil fakat bundan yüzlerce (binlerce?) yıl sonra dahi Liberalizm'in pozisyonunun hiçbir şekilde değişmeyeceği veya meydan okunamayacağı fikri. Bu bana fazla geliyor maalesef. Örnek olarak ise belki Hegel'in yanılmış olma ihtimalinin yüksek olduğu bazı fikirlerinden bahsedersek, aslında Fukuyama'nın da şimdi olmasa dahi gelecekte yanıltılabileceği düğüncesi benim için maalesef hala yüksek. Liberalism bugünün tartışmasız dominant ideolojisi, rakibi yok ve insanlık kültürünün binlerce yıllık tarihi birikimi ile hem siyasetinin hem de ekonomik modelinin merkezi. Rakibi yok, yakın bir gelecekte de rakibinin olabileceğine dair fikir yok. Uzak gelecekte rakibinin veya yerinin ne alacağı ile ilgili de şimdilik en ufak düşüncem yok. ( Ama burda bana hak verirsiniz sanırım, bunu bugün bulur ve burda ifade edersem ve bu da gerçekleşirse bana hemen nobelimi verirler zaten:) Ve fakat Tarihin sonunun gelmiş olabileceği düşüncesi beni şu konuda endişelendiriyor; Gelecekte bu fikirden çıkabilecek olası bağnazımsı Liberal felsefe. Liberalizmin karşısına gelecekte daha iyi bir fikir çıksa bile, Fukuyama'nın yarattığı Tarihin sonu Liberalizm ile geldi düşüncesi, gelecekte bizim daha iyi bir sisteme geçişimizi baltalama ihtimali bulunduracak gruplara fikirsel bir altyapı hazırlaması, "Tarihin sonuna geldik" düşüncesine şüpheci bakmama neden oluyor.
Eleştirmek istediğim bir diğer konu ise "Felsefe ve Sanatın yok olduğu veya yok olması gerektiği; Hegel 200 yıl önce sanatın bittiğini iddia ettikten sonra Sinema sanatının ortaya çıktığını görmemiştir. Mesela Oppenheimer filmini izlese bugün belki de sanatın bitmiş olacağı düşüncesini terk etmek ister. Bundan dolayı da Fukuyama, sanatın ve felsefenin bittiği fikrine belki mesafeli olurdu. Velhasıl kelam, bilemiyorum altan, 2023 itibarıyla söylediklerinin tamamı bugünkü dünyamızda bütünsel hakim ideoloji. Yapay zekanın 150 yıl sonra (bin, 10bin de olabilir) muhtemel geleceği noktaya karşı o gün liberalizm'in söyleyeceklerini tam olarak o gün, o tarihte merak ediyorum. Ya da bundan 100.000 yıl sonra kardaşev ölçeğinde Tip 2 ya da Tip 3 medeniyete ulaştıktan sonra Liberalizm bize ne diyecek. Eğer önümüzdeki birkaç yüz yıl için bu tahmin yapılıyorsa, bence de tarihin sonu geldi, 500 yıl daha ( tamamen götümden salladım, 200-300 yıl da olur ama 20000 yıl olmaz mesela.) da günümüz liberal anlayışı devam eder. Yok ama bir ebediyetimsi veya binlerce yıllık bir öngörü de işin içindeyse son olarak diyebileceğim şey , " Atma Ziya din kardeşiyiz" şaka şaka böyle ukalalık yapmayalım ama "Oyna devam baba, bi cacık bilmiyoruz o tarihlerdeki gelecekle ilgili "
bu yorum aşırı benden çıkmış gibi.
Tkp yeni video atmış
LDP yine yorum yapmış 😂
Yaşar yok videoda rahat ol
Maks liberal
videonun ilk 2dksını izleyen ve anlama yetisi ortalama olan biri böyle yorum atmaz maalesef tutucu liberaller diye bi oluşum var artık
@@doruk8873 liberal değilim, kaynakların sınırlı olduğu bir dünyada sınırsız büyüme ve tüketim anlayışını anlamlı bulmuyorum. Özgürlükçü ve bireyci bir dünya görüşüne sahibim, bunu bir ideolojik formasyonla taçlandırmaktansa fonksiyonel düşünmeyi tercih ediyorum. Bu arada yapmış olduğum yorum da yarı ironik.
Ömer the Kızım Olsa Veririm. Selamlar 49W ekibi.
Bence artan depresyon çok büyük bir sıkıntı her sene depresyon ve diğer mental problemler çok artıyor. Tarihte hiç görülmemiş kadar depresyon vakası mevcut şu anda ve gelecek sene bu daha da artacak ondan sonraki sene daha da
Sanat ve felsefenin biteceğine ve azalacağına inanmıyorum tam tersine daha fazla artacak bence fukuyama burada yanılmış
Amerika'daki veya Avrupa'daki Asyalı göçmenler yasal yollarla vasıf gerektiren işler veya yükseköğretim için geldiklerinden daha başarılı olmaları normal. Ortadoğu'dan alınan göç gibi farklı kesimlerden insanlar gelse belki başarı oranı benzer olacak. Ayrıca belki veri daha dikkatli incelendiğinde sadece eğitim değil de zaten eğitimli veya eğitim önceliği olan kişilerin orta ve üst kesimlerden geldiği bu kesimlerin belirli bir varlığı olduğu ayrıca da bu kesimler ülkelerindeki düzene daha dahil olmuş ve işbirliği yapma, çalışma ahlakı vs yönlerinin daha geliştirdiği de görülebilir. Bu kısma muhtemelen değinecektiniz ama sanırım kişinin bakış açısını yansıtmak için üzerinde durmadınız ya da unuttunuz.
bu video , liberteryen fikirleri savunduğunu düşünerek amerikadaki cumhuriyetçi bağnaz joe amcaya dönen twitter ''liberalleri'' den sonra soğuk su gibi geldi.
Komünistler,liberteryenler…ile tartışma programı tadında video serisi yapsanız güzel olur
Biraz alakasız olmuş sanki. Komünistler özgürlük karşıtı veya otoriteryen olmak zorunda değillerdir. Komünist denince de sadece Marksizm-Leninizm'in bakış açısı ele alınmamalıdır.
Ateş Ölçer gelsin
Biz her zaman prangalanmis leviathani savunacagiz
Yaşar'dan bu videoya uzun bir muhalif flood bekliyoruz :D
Ömer dipsiz kuyusun maşallah bro
hegel haklı konu kilit
ben anlamadim simdi ibrahim gitti mi geldi mi
Nice
9:20 Fukuyamanın zamanında yapay zeka yoktu.
fukuyama hala hayatta bay akıl küpü
ya iyi demokrasi diyorsunuzda demokrasi nasıl paranın olduğu yerde olabilir insanların fikirleri gerçekten liberal sistemde umursanmaz sadece parası olanın umursanır
❤
Ibonun neden arkada portresi var :D
HARS TV'den Uğur Güzel ile tartışmanızı çok isterdim.
Birlikte videoları var aslında
@@KimliksizDevlet. link paylaşır mısınız?
Fukuyama'nın dediği felsefe ve sanatın biteceği öngörüsünü CHATGPT ve benzeri AI araçlarının ortaya çıkmasıyla paralel okumamız lazım. Bu makale yazıldığında yapay zekayı neredeyse kimse bilmiyordu. İnterneti de dünyada kullanan sayısı birkaç milyonu geçmezdi büyük ihtimal.
Bugün öabt sınavında çıkan soru :d
Aferin çocuklar yine dersinize çalışıp bize, Fukuyama popülist sağ. Progresif sol Tebrikler. Liberteryen ergenleri bende sevmiyorum, çünkü bu çocuklarda kafa tınnn ama her şeyi biliyorlar...
👍
abi siyaset biliminde böyle şeyler mi görüyorsunuz?
göz altlarına soğuk poşet çay yazıyorum
😉👍
Fukuyama okumaya nerden başlanır?
soldan
@enişte şakası
Peki. Sizce ileride dünyada hala liberal demokrasimi baskın olacak yada daha karma bir düzene geçilerek merkezi planlamalardan esinlenilen bir sisteme geçiş mi yapılacak? Sonuç olarak teknoloji gelişiyor ve 2050 gibi genel yapay zekalar gelmiş olacak. Aynı şekilde bu yapay zekalar kullanılıp daha karma bir merkezi planlamaya geçilebilir mi? Sonuçta devletler için bunlar daha kolay olacaktır.
merkeziyetsizleşme artacak
@@fatihmahir7321 geleceğin sadece uzay üstünden gideceğini düşünürsek o iş zor çok masraflı işler uzay programları dünya daha fazla birleşecek gibi duruyor
Daha çok felsefi bir söyleşi olmuş.
sıkılmak da bir nimet.
Ömer sende lisedeyken liberaldin bize dönüşümünü anlat nasıl muhafazakar oldun :) Keçiörenli olman faktörü var mı :)
ateş ölçer gelsin lütfen ya
Marxın hangi kitaplarını okumuş
Kazandı mı?
Bence Liberalizm'in dışında da ideolojik olarak non-teizm (deizm, ateizm)'de son noktaya geldi.
Efendi olmak önemli.
Yav gençler heyecanlısınız, kanınız fıkır fıkır, yerinizde duramıyorsunuz, iyisiniz, hoşsunuz amma felsefe, sanat, edebiyat biter mi hiç? Niye bitemez biliyor musunuz? Doğum var, ölüm var, acı var, haz var, istenç var, aşk var, merhamet var, tutku var, anne-baba olmak var. Yani bilimin, hesaplamanın, argümantatif düşünümün, muhakemenin, ötesinde duygulanımlar var, ahlaki ikilemler var. En önemlisi de tüm bu olguları yani yaşamı, bu trajik varoluşu bilme, açıklama ve tanımlama çabalarının ötesinde anlamlandırma ihtiyacı var. Tarihin sonsuz ve dipsiz devinimi içinde Fukuyamalar, Hawkingler, neuroscientistler, artificial intelligence sevicileri ve bilimum pozitivistler felsefenin, sanatın sonu geldi dediler diye insan olabilme imkanından mı olunacak yani. Gelecekte insanlık için merak, özgürlük ve boş zamandan söz edilebilecekse ki Fukuyama'nın buna karşı olacağını zannetmiyorum o zaman felsefe ve sanat da olacaktır. Bence en yakın zamanda iyi bir felsefe tarihi, bilim felsefesi ve Harari okuması yapmanız gerekmektedir zira felsefenin, sanatın derinliklerine arada bir dalıp çıkmadan, yani insanı homo economicusa indirgemeden önce anlamaya çalışmadan ne siyaset, ne iktisat, ne toplum, ne de başka birşey üzerine konuşulabilir. Bu gezegendeki canlılığın milyarlarca; türümüz homo sapiensin ortaya çıkışının da yüzbinlerce yıllık tarihi olduğu düşünülürse; bitkilerin ve hayvanların insanlar tarafından evcilleştirilmesi ve tarımsal üretime geçişin, ilk yerleşimlerin, ilk devletlerin, yazının, bilimin, endüstrileşmenin en nihayetinde de günümüz sorunlarının, derin tarih göz önüne alındığında ne derece önemsiz olduğu görülecektir.
Siz Francis Fukuyamayı tanıyacak kadar zeki misiniz çocuklar yoksa bir abiniz mi önerdi size🤔
ne anlatıyon yine
@@doruk8873 sen ne diyon gebes
Ah evet 1 dolara çinde adam çaluştırayım
.
Gazi Atatürk: Eğer birgün benim sözlerim bilimle ters düşerse, bilimi seçin❤
(kamu/koop/özel yani karma ekonomi Mucidi)
Fuck ıy ama: Tarihin sonu ve son insan, benim düsüncem en iyisi😂
Özgüvene gel
Barbarca dediğiniz fikir sayesinde bugun dünya bu kadar gelişti. Elimdeki iphonedan, video koydugunuz youtube a kadar.
Tarihin sonu mu. ? Hangi yaratık dedi onu , buna verilecek tek yanıt Hasss yaa, !
Arkadan konuşan arkadaş konuşmasa daha iyi olurmuş
Ömere seda sayan filtresi mi atıyorsunuz ya. Ben bu cildin çabasız olduğuna inanmak istemiyorum.
En iyi ülke o zaman italya 🙂
Marx yine haklı
abi siz bence biraz liberteryenizm hakkında yanlış kişiler ile konuşuyorsunuz kendisini pek sevmesemde asrın tok ile liberteryrnizmi sakin bir progromda konuşun
ooooofffff, fukuyama ne salak bi adammış ya? bu kadar saçmalanır mı?
İlerlemeci tarih anlayışına göre yorumlamış ve aslında tarihe tamamen hakim olmadigi ortada tarihte medeniyetler doğar gelişir ve olur yerine geçen medeniyetler önceki medeniyetlerin eserlerini geliştirip devam ettirir yani liberalizm su an için rakipsiz olabilir ama liberalizm hatasız bir sistem değildir daha iyi sistemler çıktıktan sonra o da çöp olur