Fort Benedykt byl zamieszkoly przez mieszkancow krakowskich, którzy stracili swoje mieszkania, niestety nie wiem co bylo przyczyną. Urodzilam się 1951 roku i tam wlasnie mieszkalam wraz z rodzicami i siostrą. Mieszkalam tam do szustego roku życia, niestety mam tylko mgliste wspomnienia. Mieszkaly tam inne rodziny wraz z dziećmi, wszyscy żyliśmy jak jedna rodzina pamietam że zimą dzieci bawiły się na korytarzu, lub jeździły na sankach z wału ktorym otoczony był fort, byly tez wspólne Święta Bożego Narodzenia no i oczywiście jeden z ojców przebrany za Mikołaja. Dla mnie to byl magiczny świat. Pamietam tez maly kościółek, oraz (bunkier) ten na zewnątrz, ktory byl zamknięty tam dzieciom nie wolno bylo chodzić, po lewej stronie fortu znajdował się stary zamknięty cmentarz żydowski. Roz w roku tuz po swietach Wielkanocnych pojawialy się karuzele stoiska ze slodyczami i zabawkamito właśnie była Rękawka. Dzisiaj zdaję sobie sprawę, że życie z pewnością bylo tam ciężkie, lecz my dzieci nie odczuliśmy tego przecież mieliśmy bardzo kochajacych mas Rodzicow i przyjaciół . Po koniec 1956 roku Rodzice ktorzy oczekiwali na mieszkanie spółdzielcze w końcu sie doczekali i przeprowadziliśmy się do nowiutkiego mieszkania w Nowej Hucie. Takie o to wspomnienia o Forcie Benedykta. Pozdrawiam 🙂
Kilka lat temu, kiedy jeszcze studiowałem, zdarzyło mi się pracować dorywczo w tym forcie przez jakiś czas - głównie przy zabezpieczaniu dachu oraz innych elementów przed nadchodzącą wówczas zimą. Dziedziniec, który podziwiasz z taką pasją, był miejscem konsumpcji przeróżnych trunków i innych używek, w towarzystwie wesoło trzaskającego ogniska, aż do późnych godzin wieczornych :) Pozdrawiam ekipę z tamtych lat :)
Kościół św. Benedykta - na Wzgórzu Lasoty w Krakowie. Jest to najmniejszy kościół w Krakowie, powstały na miejscu poprzedniej świątyni w kształcie rotundy pochodzącej z ok. 1000 r Kościół jest otwierany jedynie dwa razy w roku: w dzień św. Benedykta (21 marca) oraz w pierwszy wtorek po Wielkanocy w czasie uroczystości Rękawki. Powstanie kościoła przypisuje się benedyktynom z Tyńca, którzy w XI i XII wieku obsługiwali także kaplicę na Skałce i katedrę na Wawel- istnienie jego notuje po raz pierwszy Kodeks Dyplomatyczny Katedry Wawelskiej z 1254 roku, wymieniając w nim górę pod Krakowem z kościołem św. Benedykta. Jan Długosz w swym dziele Liber beneficiorum wspomina o kamiennym kościele św. Benedykta.Odnowiony dopiero w 1589 roku przez ks. Mikołaja Drozdowskiego, plebana bolechowskiego. Prawo patronatu należało do Krzysztofa z Komorowa, kasztelana sandomierskiego, i Zbigniewa z Brześcia Lanckorońskiego, którzy w 1598 roku zrzekli się go na rzecz zakonników de Saxia od św. Ducha. Zrzeczenie aprobował biskup krakowski, kardynał Bernard Maciejowski, ustanawiając w 1605 roku prebendariuszem świątyni klasztor św. Ducha w Krakowie z obowiązkiem odprawiania w nim mszy świętej w piątek każdego tygodnia. Na dotację kościoła przeznaczono dochód z gruntów miejskich i tzw. roli Michałowskiej. Stan taki trwał do pierwszego rozbioru, tj. do roku 1772. Po oddzieleniu Podgórza kordonem granicznym zakonnicy klasztoru św. Ducha przestali interesować się losami kościoła nie przynoszącego dochodu, a wymagającego wkładów na konserwację. Prawdopodobnie władze austriackie sprzedały dotację kościółka przy okazji kasowania w Galicji zakonów, przekazując uzyskaną kwotę do funduszu religijnego. Jednak jeszcze przez 15 lat odprawiane były w nim msze święte, dzięki inicjatywie kupca i obywatela podgórskiego Jędrzeja Hallera, który na własny koszt sprowadzał w tym celu księdza z Krakowa. Po śmierci Hallera w 1787 roku, kościółek zaczął chylić się ku upadkowi. Z początkiem lat sześćdziesiątych XIX w. zawisła nad nim groźba całkowitej zagłady, gdyż wojskowe władze Twierdzy Kraków sprzeciwiły się kategorycznie postulowanemu przez ks. Komperdę remontowi świątyni. Sprzeciw wojskowych wynikał z faktu, iż tuż obok wznosił się jeden z ważnych bastionów fortecznych - Fort 31 "Benedykt", któremu kościółek ograniczał pole ostrzału i w związku z tym - zdaniem austriackich dowódców - powinien jak najszybciej zniknąć ze wzgórza. Proboszcz Komperda postanowił przeciwstawić się decyzji komendantury wojskowej i złożył odwołanie do władz centralnych w Wiedniu. Po pewnym czasie udało mu się uzyskać przychylną decyzję, która umożliwiła ocalenie niszczejącego zabytku- dzięki staraniom ówczesnego proboszcza parafii podgórskiej, księdza Komperdy, kościół został poddany gruntownemu odnowieniu. Do dziś opiekę nad nim pełnią proboszczowie podgórskiej parafii. Kościół położony jest w kierunku wschodnim z jednym wejściem od południa. W XV lub XVI wieku górna część budowli została zasklepiona gotycko, a pierwotne stare mury podparto dookoła pochyłymi szkarpami z cegły. Dach z gontów, gotycki w kształcie, zakończony jest na środku sygnaturką z podwójnym krzyżem na szczycie, godłem duchaków, i takimi krzyżami na dwóch przeciwległych ostro sklepionych krańcach dachu.Wnętrze składa się z niewielkiej kwadratowej nawy i węższego od niej prezbiterium, uplasowanych na poziomym rzucie, charakterystycznym dla najstarszych, kamiennych kościołów romańskich. Całość wnętrza zamyka gotyckie krzyżowe sklepienie, wzmocnione wydatnymi żebrami z kamienia. W czasie remontu zewnętrznych szkarp ceglanych, dokonanego w 1902 roku, okazało się, że ściany kościółka zbudowane są do 3/4 wysokości z kamienia, resztę nadbudowano cegłą jeszcze w średniowieczu.
+ThePatrykolus Ktoś majstrowal przy tych drzwiach aż wreszcie je otworzył. Dalej to jest dziki teren i nikt go nie pilnuje. Ludzie zwiedzają cały czas.
Ślepaki zawierają ładunek wybuchowy a ich czubki są zagięte całkowicie - do tych w forcie można było zajrzeć. Chociaż może są to wersje przedprodukcyjne. Tylko skąd się tam wzięły?
Żądny Przygód No ale to są same ślepaki, już wystrzelone. Są pozaginane, ale gdy następuje zapłon ładunku, gazy powstałe na skutek spalania prochu w łusce muszą się jakoś z niej wydostać. Blaszki zostały rozgięte przy wystrzale.
+Agnieszka ble ble Nie ma żadnego "bunkra z tunelami". jest schron piechoty, bez tuneli, bez tajemniczych komnat i bez złotego pociągu. Jedyne co znalazłem tam ostatnio to kupsko pomieszkującego tam bezdomnego. Żeby była jasność, w żadnym krakowskim forcie nie ma (nowym czy starym) : tajnych przejść, "komnat", skarbów, podziemnych połączeń z pozostałymi fortami, zalanych korytarzy prowadzących w nieznanych kierunkach, szkieletów, mumii i tym podobnych bzdetów. Mam plany wszystkich obiektów fortyfikacyjnych Krakowa, oryginalne Austro-Węgierskie, zarówno sprzed I wojny, jak i Polskie z lat '20. Jeżeli ktokolwiek znajdzie jakiś tajemniczy tunel, to dam mu milion złotych i zjem swoje buty. Oczywiście najpierw niech to udowodni= zabierze mnie w teren i pokaże, lub zrobi dokumentacje fotograficzną :P
Poczytaj najpierw coś w temacie Twierdzy a potem rób o tym filmiki, bo jak słyszę "komnaty", "cokół pod karabin" (który w rzeczywistości jest mocowaniem lawety działa) i tym podobne sprawy to na prawdę boli mnie głowa. Mocowania są całkiem nowe, hak służył do wyciągania luf i elementów dział, fort nie miał podziemi (jestem w posiadaniu jego planów) - skoro zaglądałeś do jego studni to nie dziw się, że trafiłeś tam na wodę. A teza o magazynie amunicji jest już zupełnie głupawa. "Jama w ziemi" jest schronem piechoty dla obsady wału piechoty. Fort miał swój magazyn amunicji usytuowany w środku. KAŻDY fort (nie ważne czy to baszta maksymiliańska, czy nowoczesny fort pancerny) miał magazyn amunicji w ŚRODKU. Jednym słowem idea zacna, jednakże jak chcesz brać się za forty to najpierw się do tego merytorycznie przygotuj, bo inaczej wychodzi chała. I to dotyczy WSZYSTKICH Twoich filmików o fortach.
Dziękuję za cenne rady, Chciałbym się jednak obronić, że fort ten był otwarty przez raptem kilka dni i chciałem go zwiedzić nim zostanie na powrót zamknięty. Eksplorowałem go więc tego samego dnia w którym zastałem otwarte wejście. Przyznam, że zaskoczyły mnie informacje o magazynach usytuowanych w środku. Zawsze wydawało mi się, że amunicja była przechowywana poza murami i połączona z fortem korytarzem. Co do podziemi- to na pewno nie była studnia gdyż widziałem zalane pomieszczenie przez otwór w podłodze fortu. Trudno jest również dowiedzieć się takich rzeczy jak sposób używania haku o którym wcześniej się nie wiedziało. Tak czy owak jestem bardzo wdzięczny za sprostowanie danych zawartych w filmie i uzupełnienie mojej wiedzy. Dziękuję i pozdrawiam.
Żądny Przygód Spoko spoko i nie ma za co, ale na prawdę ogarnij sobie trochę temat, bo jak jeden z moich znajomych stwierdził - masz pasję, ale trzeba Cię zagonić do książek i wtedy każdy filmik będzie atrakcyjny wizualnie i merytorycznie ;) Jak już o książkach mowa- nie polecam publikacji H.Łukasika "Twierdza Kraków Znana i Nieznana" w kontekście historyczno-architektonicznym bo to w większości stek bzdur. Pomocne są Atlasy Twierdzy Kraków oraz przeglądanie stron i forów poświęconych CK twierdzy (Rawelin, Austro-Węgry).
Fort Benedykt byl zamieszkoly przez mieszkancow krakowskich, którzy stracili swoje mieszkania, niestety nie wiem co bylo przyczyną. Urodzilam się 1951 roku i tam wlasnie mieszkalam wraz z rodzicami i siostrą. Mieszkalam tam do szustego roku życia, niestety mam tylko mgliste wspomnienia. Mieszkaly tam inne rodziny wraz z dziećmi, wszyscy żyliśmy jak jedna rodzina pamietam że zimą dzieci bawiły się na korytarzu, lub jeździły na sankach z wału ktorym otoczony był fort, byly tez wspólne Święta Bożego Narodzenia no i oczywiście jeden z ojców przebrany za Mikołaja. Dla mnie to byl magiczny świat. Pamietam tez maly kościółek, oraz (bunkier) ten na zewnątrz, ktory byl zamknięty tam dzieciom nie wolno bylo chodzić, po lewej stronie fortu znajdował się stary zamknięty cmentarz żydowski. Roz w roku tuz po swietach Wielkanocnych pojawialy się karuzele stoiska ze slodyczami i zabawkamito właśnie była Rękawka. Dzisiaj zdaję sobie sprawę, że życie z pewnością bylo tam ciężkie, lecz my dzieci nie odczuliśmy tego przecież mieliśmy bardzo kochajacych mas Rodzicow i przyjaciół . Po koniec 1956 roku Rodzice ktorzy oczekiwali na mieszkanie spółdzielcze w końcu sie doczekali i przeprowadziliśmy się do nowiutkiego mieszkania w Nowej Hucie. Takie o to wspomnienia o Forcie Benedykta. Pozdrawiam 🙂
Piekny Krakow ❤
Kilka lat temu, kiedy jeszcze studiowałem, zdarzyło mi się pracować dorywczo w tym forcie przez jakiś czas - głównie przy zabezpieczaniu dachu oraz innych elementów przed nadchodzącą wówczas zimą. Dziedziniec, który podziwiasz z taką pasją, był miejscem konsumpcji przeróżnych trunków i innych używek, w towarzystwie wesoło trzaskającego ogniska, aż do późnych godzin wieczornych :) Pozdrawiam ekipę z tamtych lat :)
super ciekawe odcinki
Robisz naprawdę fajne filmy i mieszkam tyle lat w krakowie ... nie wiedziałem że jest tyle fajnych miejsc .. dzięki
jak zwykle zajebiście :) oby tak dalej
jestem na tym forcie co najmniej raz w tygodniu 😃
4 lata i taka zmiana xd
ta teraz to 7
To nie komnaty
Witaj bylem tam w 2015 roku fort byl zamkniety , bardzo mi sie podobala twoja eksploracja
teraz już jest do niego pełny dostęp więc można śmiało zwiedzać
@@urszulaross5582 do dzisiaj? 😢 Wiem że małe szanse ale może odpwiesz
Juliusz pleni. Słodko
Wow ciekawe miejsce ciekawsze by było nocą ale nie wymagajmy zbyt wiele
Ty się nie boisz że cie tam zamkną ? 😅🖤
xzuza_ azuzx czy da się tam dzisiaj wejść? 😃
Fort był w Zarządzie Budynków Komunalnych wykorzystywany na cele mieszkalne,mieszkali tam ludzie i stąd dobry stan jego zachowania
jeśli nie jest się grubym to można tam wejść przez jedno z okien przez kraty. mam szkole obok tego fortu więc fajnie ^^
Kościół św. Benedykta - na Wzgórzu Lasoty w Krakowie.
Jest to najmniejszy kościół w Krakowie, powstały na miejscu poprzedniej świątyni w kształcie rotundy pochodzącej z ok. 1000 r
Kościół jest otwierany jedynie dwa razy w roku: w dzień św. Benedykta (21 marca) oraz w pierwszy wtorek po Wielkanocy w czasie uroczystości Rękawki.
Powstanie kościoła przypisuje się benedyktynom z Tyńca, którzy w XI i XII wieku obsługiwali także kaplicę na Skałce i katedrę na Wawel- istnienie jego notuje po raz pierwszy Kodeks Dyplomatyczny Katedry Wawelskiej z 1254 roku, wymieniając w nim górę pod Krakowem z kościołem św. Benedykta. Jan Długosz w swym dziele Liber beneficiorum wspomina o kamiennym kościele św. Benedykta.Odnowiony dopiero w 1589 roku przez ks. Mikołaja Drozdowskiego, plebana bolechowskiego. Prawo patronatu należało do Krzysztofa z Komorowa, kasztelana sandomierskiego, i Zbigniewa z Brześcia Lanckorońskiego, którzy w 1598 roku zrzekli się go na rzecz zakonników de Saxia od św. Ducha. Zrzeczenie aprobował biskup krakowski, kardynał Bernard Maciejowski, ustanawiając w 1605 roku prebendariuszem świątyni klasztor św. Ducha w Krakowie z obowiązkiem odprawiania w nim mszy świętej w piątek każdego tygodnia. Na dotację kościoła przeznaczono dochód z gruntów miejskich i tzw. roli Michałowskiej. Stan taki trwał do pierwszego rozbioru, tj. do roku 1772.
Po oddzieleniu Podgórza kordonem granicznym zakonnicy klasztoru św. Ducha przestali interesować się losami kościoła nie przynoszącego dochodu, a wymagającego wkładów na konserwację. Prawdopodobnie władze austriackie sprzedały dotację kościółka przy okazji kasowania w Galicji zakonów, przekazując uzyskaną kwotę do funduszu religijnego. Jednak jeszcze przez 15 lat odprawiane były w nim msze święte, dzięki inicjatywie kupca i obywatela podgórskiego Jędrzeja Hallera, który na własny koszt sprowadzał w tym celu księdza z Krakowa. Po śmierci Hallera w 1787 roku, kościółek zaczął chylić się ku upadkowi. Z początkiem lat sześćdziesiątych XIX w. zawisła nad nim groźba całkowitej zagłady, gdyż wojskowe władze Twierdzy Kraków sprzeciwiły się kategorycznie postulowanemu przez ks. Komperdę remontowi świątyni. Sprzeciw wojskowych wynikał z faktu, iż tuż obok wznosił się jeden z ważnych bastionów fortecznych - Fort 31 "Benedykt", któremu kościółek ograniczał pole ostrzału i w związku z tym - zdaniem austriackich dowódców - powinien jak najszybciej zniknąć ze wzgórza. Proboszcz Komperda postanowił przeciwstawić się decyzji komendantury wojskowej i złożył odwołanie do władz centralnych w Wiedniu. Po pewnym czasie udało mu się uzyskać przychylną decyzję, która umożliwiła ocalenie niszczejącego zabytku- dzięki staraniom ówczesnego proboszcza parafii podgórskiej, księdza Komperdy, kościół został poddany gruntownemu odnowieniu. Do dziś opiekę nad nim pełnią proboszczowie podgórskiej parafii.
Kościół położony jest w kierunku wschodnim z jednym wejściem od południa. W XV lub XVI wieku górna część budowli została zasklepiona gotycko, a pierwotne stare mury podparto dookoła pochyłymi szkarpami z cegły.
Dach z gontów, gotycki w kształcie, zakończony jest na środku sygnaturką z podwójnym krzyżem na szczycie, godłem duchaków, i takimi krzyżami na dwóch przeciwległych ostro sklepionych krańcach dachu.Wnętrze składa się z niewielkiej kwadratowej nawy i węższego od niej prezbiterium, uplasowanych na poziomym rzucie, charakterystycznym dla najstarszych, kamiennych kościołów romańskich. Całość wnętrza zamyka gotyckie krzyżowe sklepienie, wzmocnione wydatnymi żebrami z kamienia.
W czasie remontu zewnętrznych szkarp ceglanych, dokonanego w 1902 roku, okazało się, że ściany kościółka zbudowane są do 3/4 wysokości z kamienia, resztę nadbudowano cegłą jeszcze w średniowieczu.
Ciekawe kiedy mozna bedzie jeszcze sie tam wbić;)
Łuski są po ślepej
💣💣💣
Panie, gdzie pan masz chustę? :P Bardzo ciekawa miejscówka, też niedługo wracamy do tematu fortyfikacji. Łapka w górę i pozdrowienia.
O, wiedziałem, że czegoś mi tutaj brakowało :P
W tym forcie, w 1976 roku kręcono film fabularny "Ocalić Miasto" Jana Łomnickiego. Trochę akcji dzieje się w środku.
Cześć! Niezły film, orientuje sie ktos jak teraz wyglada sytuacja z wejsciem? Czy trzeba wchodzić przez płot? Czy jest duży ruch?
byłam tam dziś i drzwi są otwarte już cały czas więc można zwiedzać.
ruch jest sporadyczny i są dziury w płocie.
to ciekawe, bo będąc tam półtora roku temu zastałem zaspawane wejście...
dalej jest to dziki fort, czy ktoś to kontroluje?
+ThePatrykolus
Ktoś majstrowal przy tych drzwiach aż wreszcie je otworzył. Dalej to jest dziki teren i nikt go nie pilnuje. Ludzie zwiedzają cały czas.
+Weronika Ross mialem dzisiaj okazje zajrzec do srodka, bylo klimatycznie. zagladalas moze do piwnicy?
Elegancko :) Zapraszam do nas również znajdziesz coś o urban exploration :D
dobra miejscówka na fajną restaurację
Super kanał leci sub ! tez sie tym interesuje :)
Gdzie to jest
Łuski które znalazłeś to typowe "ślepaki". Miejsce super :p
Ślepaki zawierają ładunek wybuchowy a ich czubki są zagięte całkowicie - do tych w forcie można było zajrzeć. Chociaż może są to wersje przedprodukcyjne. Tylko skąd się tam wzięły?
Żądny Przygód To są wystrzelane ślepaki
Maciej Pabis Dokładnie, tak jak napisał kolega powyżej. Dodam że to wygląda na amunicją 7,62x54 R.
Żądny Przygód No ale to są same ślepaki, już wystrzelone. Są pozaginane, ale gdy następuje zapłon ładunku, gazy powstałe na skutek spalania prochu w łusce muszą się jakoś z niej wydostać. Blaszki zostały rozgięte przy wystrzale.
Super zwiedziles ale nie wszystko, jest bunkier z tunelami jeszcze:-)
Podała byś gdzie ? :D
Dokładnie, też chętnie się dowiem bo bywam tam co drugi dzień ;)
+Agnieszka ble ble Nie ma żadnego "bunkra z tunelami". jest schron piechoty, bez tuneli, bez tajemniczych komnat i bez złotego pociągu. Jedyne co znalazłem tam ostatnio to kupsko pomieszkującego tam bezdomnego. Żeby była jasność, w żadnym krakowskim forcie nie ma (nowym czy starym) : tajnych przejść, "komnat", skarbów, podziemnych połączeń z pozostałymi fortami, zalanych korytarzy prowadzących w nieznanych kierunkach, szkieletów, mumii i tym podobnych bzdetów. Mam plany wszystkich obiektów fortyfikacyjnych Krakowa, oryginalne Austro-Węgierskie, zarówno sprzed I wojny, jak i Polskie z lat '20. Jeżeli ktokolwiek znajdzie jakiś tajemniczy tunel, to dam mu milion złotych i zjem swoje buty. Oczywiście najpierw niech to udowodni= zabierze mnie w teren i pokaże, lub zrobi dokumentacje fotograficzną :P
jakies 25 lat temu mieszkali tam jeszcze ludzie wiem bo tam bywalem dodam jeszcze ze w piwnicy byl mostek zawalony pod mostkiem basen czy cos takiego
perforowanie na łusce oznacza że pocisk był ślepy
Pocisk to pocisk zazwyczaj nie jest ślepy :D - nabój tak to ma brzmieć,zagięte końcówki nabój ślepy wypełniony prochem nie posiadający pocisku...
Nudzi mi się kurwa
boto slepz
aki byly ;[
7lat temu
Fajne filmy :) a widzom z Dolnego Ślaska polecam kanał th-cam.com/channels/p8h5ymrc5Bb7DKnqT3ivZw.html
też wiele ciekawego:)
jak mówisz śmiesznie
Poczytaj najpierw coś w temacie Twierdzy a potem rób o tym filmiki, bo jak słyszę "komnaty", "cokół pod karabin" (który w rzeczywistości jest mocowaniem lawety działa) i tym podobne sprawy to na prawdę boli mnie głowa. Mocowania są całkiem nowe, hak służył do wyciągania luf i elementów dział, fort nie miał podziemi (jestem w posiadaniu jego planów) - skoro zaglądałeś do jego studni to nie dziw się, że trafiłeś tam na wodę. A teza o magazynie amunicji jest już zupełnie głupawa. "Jama w ziemi" jest schronem piechoty dla obsady wału piechoty. Fort miał swój magazyn amunicji usytuowany w środku. KAŻDY fort (nie ważne czy to baszta maksymiliańska, czy nowoczesny fort pancerny) miał magazyn amunicji w ŚRODKU. Jednym słowem idea zacna, jednakże jak chcesz brać się za forty to najpierw się do tego merytorycznie przygotuj, bo inaczej wychodzi chała. I to dotyczy WSZYSTKICH Twoich filmików o fortach.
Dziękuję za cenne rady, Chciałbym się jednak obronić, że fort ten był otwarty przez raptem kilka dni i chciałem go zwiedzić nim zostanie na powrót zamknięty. Eksplorowałem go więc tego samego dnia w którym zastałem otwarte wejście. Przyznam, że zaskoczyły mnie informacje o magazynach usytuowanych w środku. Zawsze wydawało mi się, że amunicja była przechowywana poza murami i połączona z fortem korytarzem. Co do podziemi- to na pewno nie była studnia gdyż widziałem zalane pomieszczenie przez otwór w podłodze fortu. Trudno jest również dowiedzieć się takich rzeczy jak sposób używania haku o którym wcześniej się nie wiedziało. Tak czy owak jestem bardzo wdzięczny za sprostowanie danych zawartych w filmie i uzupełnienie mojej wiedzy.
Dziękuję i pozdrawiam.
Żądny Przygód
Spoko spoko i nie ma za co, ale na prawdę ogarnij sobie trochę temat, bo jak jeden z moich znajomych stwierdził - masz pasję, ale trzeba Cię zagonić do książek i wtedy każdy filmik będzie atrakcyjny wizualnie i merytorycznie ;) Jak już o książkach mowa- nie polecam publikacji H.Łukasika "Twierdza Kraków Znana i Nieznana" w kontekście historyczno-architektonicznym bo to w większości stek bzdur. Pomocne są Atlasy Twierdzy Kraków oraz przeglądanie stron i forów poświęconych CK twierdzy (Rawelin, Austro-Węgry).