Mustafa İnan Belgeseli (1. bölüm)

MUSTAFA İNAN KİMDİR?
----------------------------------------
Mustafa İnan (d. 1911, Adana - ö. 5 Ağustos 1967, Freiburg), Türk inşaat mühendisi, fizikçi ve akademisyen.
Teknik mekanik ve analitik mekanik alanlarında devrin önde gelen bilim insanlarındandır. Hayatını Türkiye'de bilimin gelişmesine adamıştır. 1957 ile 1959 yılları arasında İstanbul Teknik Üniversitesi'nin rektörlüğünü yaptı. TÜBİTAK'ın kurucularından birisidir.
YAŞAMI
-------------
1911'de Adana'da doğdu. Babası seyyar posta memuru Hüseyin Avni Bey, annesi Rabia Hanım'dır. I. Dünya Savaşı’nda sonra ailesi Fransız işgali nedeniyle Adana’dan Konya'ya göç etti.
Türk Kurtuluş Savaşı'nın bitince dönebildikleri Adana'da ilkokul ve ortaokulu bitirdi. Ortaokulun son sınıfını parasız yatılı olarak okudu. Yatılı okuldaki lakabı, matematiğe olan ilgisinden dolayı Riyaziyeci Mustafa idi. Ney üflemeye, Yunus Emre, Mevlânâ Celâleddîn-î Rûmî gibi İslâm mutasavvıflarının eserlerini incelemeye başladı.
1931'de yatılı okulu birincilikle bitirdi ve Yüksek Mühendis Mektebi'ne birincilikle girdi. Yükseköğrenim yıllarında tiyatroya özellikle de edebiyata ilgisi arttı.
İTÜ'yü pekiyi derece ile birinci bitirdi. Doktora için devlet bursuyla gönderildiği Zürih’te, Eidgenössische Technische Hochschule’de Brendel kirişleri konusunda çalıştı ve Brendel tipi beton köprülerin fotoelastisitesini araştırdı. Fotoelastisite alanında araştırma yapan ilk Türk bilim insanı oldu. 1941 yılında doktor unvanı aldı. “Kayma Merkezi” başlıklı ilk makalesi 1943’te yayımlandı. Bu, bir Türk bilim insanının yurt dışındaki ilk doktora çalışması kabul edilir.
1942-1944 arasında Türkiye’de askerlik görevini yaptı. 1944'te Türkiye'nin ilk kadın arkeoloğu Jale İnan'la evlendi. Bu evlilikten Hüseyin adında bir çocukları oldu (1945).
İnan, 1944’te ismi İstanbul Teknik Üniversitesi olarak değiştirilen Yüksek Mühendis Mektebi'nde teknik mekanik ve mukavemet muallim muavinliğine tayin edildi. 1945’te profesör unvanı aldı. 1950’li yıllarda üniversitede fotoelastisite laboratuvarını kurdu. Aynı kurumda teknik mekanik ve genel mukavemet kürsüsü başkanı (1946-1954), inşaat fakültesi dekanı (1954-1956) ve rektör (1957-1959) olarak hizmet verdi. En genç dekan ve en genç rektör oldu. Yöneticilikteki başarısı, 1957’de İtalyan hükûmetinin iyi yöneticilere verdiği “Grand Ufficale” unvanı ile ödüllendirildi.
1959-1964 yılları arasında, ilk yapay uyduların fırlatıldığı sıralarda “Suni Peyklerin Yörünge Hesaplarına Dair Bazı Sonuçlar” başlıklı makalesiyle başlayarak, toplam 11 adet makale yayımlayan Mustafa İnan, 1961 yılında taşıma matrisi (Carryover Matrix) kavramını “Elastomekanikte İntikal Matrisi” başlıklı makalesiyle tanımlayarak dünyada taşıma matrisi probleminde çalışma yapan ilk bilim insanlarından oldu.
1962’de düzenlediği konferanslarla üniversite çevresini bilgisayarla teorik düzeyde tanıştırdı. Bilgisayar, ertesi yıl tüm üniversitelere girdi.
Rektörlüğü döneminden sonra milli eğitim bakanlığı ve bayındırlık bakanlığı yapması için aldığı teklifleri reddetti.
Fikir babalarından ve kurucularından birisi olduğu Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’nda 1963-1967’de bilim kurulu üyesi olarak görev yapan İnan, Mart 1967’de başkanlığa seçildi.
Bilimsel makalelerinin ve seminerlerinin yanı sıra Kızılderililer'den Arya-Daharma'ya, düşünme sanatına kadar birçok konuyla ilgilenip, bu konularda yazılar yazan konferanslar veren İnan, başta Türkçe olmak üzere Farsça, Musevice, Yunanca, Arapça kelimeler ve anlamları üzerine de çalışmalar kapsamında “Dil ve Matematik” başlıklı bir makale yayımladı.
1 Eylül 1967 tarihinde ABD, İsviçre ve Almanya'da, bilimsel ve mesleki çalışmalar gerçekleştirmek üzere 6 ay süreyle görevlendirilmişken, Türkiye'de nükseden ve anlaşılamayan hastalığı için Almanya'nın Freiburg şehrine tedavi olmak üzere gitti. Tedavisi devam ederken 5 Ağustos 1967'de yattığı hastanede sabaha karşı 04.30'da öldü.
Mustafa İnan'ın cenazesi, 10 Ağustos 1967 tarihinde İstanbul Teknik Üniversitesi'nin Taşkışla binasında yapılan törenin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Ölümünden 4 sene sonra TÜBİTAK Bilim Kurulu, 9 Ağustos gün ve 134 sayılı toplantısında Mustafa İnan'a 1971 TÜBİTAK Hizmet Ödülü vermeyi kararlaştırdı. Ayrıca İTÜ Merkez Kütüphanesi'ne ve İstanbul-Ankara arasındaki bir köprüyola (viyadük) adı verildi.
TÜBİTAK'ın Bilim Adamı Yetiştirme Grubu'na ait bir proje kapsamında, ısmarlaması sonucu yaşamı, öğrencisi Oğuz Atay’ın kaleme aldığı Bir Bilim Adamının Romanı (1975) adlı biyografik romana konu olmuştur.
------------------------------------------
Wikipedia.org WEB sitesi "Mustafa İnan" başlığından alıntılanmıştır.
tr.wikipedia.o...