Evrenin Şekli Ne: Küre mi, Düz mü, Yoksa PATATES mi?
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 26 มิ.ย. 2024
- Bir anlığına ışık hızının trilyonlarca katı hıza erişebildiğimizi varsayalım. Mesela saniyede 300 milyon metre değil de, saniyede 10 septilyon, yani 10 trilyon kere trilyon metre, yani her 1 saniye 1 milyar ışık yılı kat edebildiğimizi düşünelim. Ne olurdu?
00:00 Giriş
04:32 Evren Sonsuz mu?
06:47 Evren Düz mü?
08:17 Pozitif Eğri Nedir
08:50 Negatif Eğri Nedir?
10:00 Yoğunluk Parametresi Nedir?
16:05 Basit Bağlantılık Nedir?
17:08 Evren Hem Düz Hem Sonsuz Olabilir mi?
17:33 Evrenin Şekli Ne?
18:50 Kapanış
***
📽️ Videografi & Post-Prodüksiyon: Çınar Ege Bakırcı
Evrim Ağacı'nın Türkiye'de bilim anlatıcılığı çalışmaları tamamen okurları ve izleyenleri tarafından maddi olarak desteklenmektedir. Yaptıklarımızı faydalı buluyorsanız ve daha fazlasını yapmamıza katkı sağlamak isterseniz:
💪 Patreon veya Kreosus destekçilerimiz arasına katılabilirsiniz: / evrimagaci | kreosus.com/evrimagaci
📹 Dilerseniz, TH-cam'un "KATIL" seçeneğini kullanarak da bize destek olabilirsiniz: / @evrimagaci
🎪 Bilim tişörtleri, kitaplar ve diğer ürünlerimizden satın almak için: pazar.evrimagaci.org/
🎈 IBAN numarası, kriptopara veya PayPal yoluyla destek olmak için: evrimagaci.org/destekol
📕 Neden desteğe ihtiyacımız olduğuyla ilgili daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz: evrimagaci.org/destekol
Yanımızda durduğunuz için çok teşekkürler! ❤
***
BAZI FAYDALI BAĞLANTILAR:
• En son yüklediğimiz videoyu izlemek için: dar.vin/SonVideo
• En popüler videomuzu izlemek için: dar.vin/EnPopuler
• Kanalımıza abone olmak için: dar.vin/EATH-cam
Düzeltme: Videoda yanlışlıkla kulplu kupanın basit bağlantı olduğunu söylemişiz. Bu doğru değildir. Sadece kulpsuz bir kupa basit bağlantılı olabilir. Hata için özür dileriz.
💪 DESTEKÇİLERİMİZE KATILIN: Evrim Ağacı'nın Türkiye'deki bilim anlatıcılığı çalışmaları, yalnızca okurları ve izleyenleri tarafından maddi olarak desteklenmektedir. Bu destekler olmaksızın çalışmalarımızı sürdürmemiz mümkün değildir. Eğer yaptıklarımızı faydalı buluyorsanız ve daha fazlasını yapmamıza katkı sağlamak isterseniz, destekçilerimiz arasına katılabilirsiniz (önem/fayda sırasına göre dizilmiştir; ancak size en kolay/faydalı gelenle destek olabilirsiniz):
📌 Kreosus ($): kreosus.com/evrimagaci2
📌 Patreon ($): www.patreon.com/evrimagaci
📌 Kreosus (₺): kreosus.com/evrimagaci
📌 TH-cam Katıl (₺): th-cam.com/users/evrimagacijoin
📌 Kriptopara, Diğer Yöntemler (IBAN) ve "Neden Destek İstiyoruz" Metnimiz: evrimagaci.org/destekol
Yanımızda duran harika insanlar arasına katılmayı seçtiğiniz için çok teşekkürler! ❤
Abi sen nasaya başvursana kabul ederler bence
Daha iyi bir hayatınız olsun diye destek istiyorsunuz az önce İnsan Maymun evrim videonuzu izleyemedim çünkü katıl yapmadığım için gerçekten sizi tebrik ediyorum bütçesi olmayan kişilere bilimi karanliklastirdin evrim ağacı 🎉
benim hayal gücüm çoklu evreni hayal ediyor yani koladaki patlayan baloncuğun herbiri evren olsun bunlarda evrenin sonunda ateşten yada bir katmandan oluşması gerek çünkü diğer evrenlerle yüzeyi ya temas ediyor yada aralarında birbirini iten boşluk var
Bir uçak diyelim 10 bin metrede dümdüz giderse diyelim 1 yıl hiç yeryüzüne inmeden mantıken uçak uzaya çıkar, çünkü ilk kalktığı noktada 10 bin metrede ise diyelim 3 gün boyunca srekli 10 bin metrede kalmak için alçalmak zorunda olmazmı, çünkü dünya yuvarlak alçalmazsa dünyadan çıkar mantıken, anlatabildimmi bilmiyorum 🙂
Bir evrenin büyüklüğüne bir de sizin nasıl bu kadar çok şey bilebikdiginize aklim ermiyor. Bu kadar cok sey bilmek icin benim 10 uzeri trilyon kere trilyon yil kitap okumam lazimdi
Öyle büyük ve muhteşem bir karmaşanın ortasındayken, kendi içimizdeki karmaşayla meşgul olmak, eminim ki pek çoğumuzun en iyi yaptığı şey
cümle subhanallah şeklinde bitecek sandım :)
Ne yapacaktık ya hepimiz astrofizikçi mi olacaktık
nick ve yorum uyumu...
Büyük karmaşa ile uğraşırsan yks de seninle uğraşır
@@erenkarabulut6091 üniversite 2. Sınıfım
keşke her gün evren üzerine bir video gelse o kadar ilgi çekici ve keyifli ki izlerken içim hoş oluyor.
Ya 4:23 üncü saniye de beynim yandı Türkiye de olmamın tek ayrıcalıklı yönü sizin gibi değerli bir kanala Türkçe ulaşabilmektir ..
Bir bilim kanalının Türkiye'de bu kadar büyüyebileceğini, bu kadar destekçisi olacağını asla tahmin etmezdim. tebrik ediyorum ve teşekkür ediyorum türk halkına bilimi öğrettiğiniz için.
Bir şey anladım mı emin değilim ama etkilenmemek elde değil. Verilen her detay hem korkutucu hem de ilginç. Evrenin bir noktasından başlayıp tekrar aynı noktaya döndüğümüzde nasıl aynalanmış olabiliyoruz çok tuhaf
Yine muazzam bilgi birikimini konuşturmuşsunuz Çağrı Hocam, insan izleyip dinlerken ağzı açık kalıyor, çok teşekkürler 👏🏻👏🏻👏🏻
Şu soruların cevabını düşünürken, gündelik yaşamda ki sorunlarımızın ne kadar önemsiz olduğunun farkına varıyor insan. Ölümden sonrasına inanmıyorum ancak umarım bir şeyler vardır. Bu soruların ve fazlasının cevabına erişmek istiyorum :)
@@mehmetaliyldz447 allahını
@@mehmetaliyldz447 vay bee helal sana kardesim,o sanciyi çektin galiba ordan biliyorsun
Kesin bi yolu vardır ama bilmiyoruz, en azından şimdilik. Yıldızların gökyüzünde tanrıların yaptıkları kampların ateşleri olduğunu sandığımız zamanlardan bu yana 1500 yıl falan geçti sanırım. Dinazorların dünyada 60 milyon yıl yaşadığını biliyoruz ya, insan soyu da o kadar yaşarsa o cevaplara ulaşırlar sanırım. Ama bizim ulaşamayacağımız kesin.
@@_kaan Şahsen ölümden sonrasına inanıyorum ve beni en mutlu eden şey merak ettiklerime cevap bulacak olmam.
Umduğun tam olarak nasıl bir şey? Ebedi yaşam ve sevdiklerini tekrar görebilmen mi yoksa başka bir şey mi
anlattıklarını anlamak o kadar kolay ki sadece iyi bir dinleyici olmak yeterli. teşekkürler güzel insan.
Kesinlikle
Evrenin boyutunun yeterince konuşulmaması, tüm dünya toplulukları olarak ne derin bir cehalet içinde olduğumuzun bir kanıtı. Ne kadar da aciz olduğumuzun ama bu acizliği kabul etmeyip baş kaldıran bilimadamları hakiki yüce insanlar. İyi ki varlar.
Evrenin Boyutunu birak, Günesimiz ile ilgili bir soru sordugun zaman, soru isaretleri ile karsilasiyoruz
millet tiktok'a kafayi takmis.. olacak is degil.. ciddi söylüyorum; cogu insan bizim günesimizin'de bir yildiz oldugunu bilmiyor
Tüm dünyanın gözlemleyebildiği şeyin 250 katını bize anlatmaya çalışan koca yürekli Evrim Ağacı 💚
Bir öğretmen olarak sizi ilgiyle takip ediyorum. Bir çok bilgiyi sizden öğrenip öğrenci ve meslektaşlarımla paylaşıyorum Teşekkürler
Türkçe içerik üreten en kaliteli kanalsınız. Açık ara!
Eskişehir’den Selamlar , İs sonrası sizi izlemek şarj ediyor beni abi gün boyu vasat düşüncelerle takılmak ( iş yeri gibi ) sıkıcı geliyor Fakat bilimle yüzleşince Keyifler yerine geliyor
Vay be bende Eskişehirdeyim
Gel gidek hamam yoluna gel gidek paça çorbası icek
Bağlardan selam :)
Video içeriği fikri:
Hayvanlar aleminin çıkardığı sesler..
Kediler köpekler ne konuşuyor olabilir?
Biz insanlar gibi bazı şeyleri kendi aralarında sorgulyor olabilir mi?
Nasıl iletişim kurarlar?
Biz insanlar olarak hayvan dillerini çözebilir miyiz?
Yani daha çok yolumuz var, önce şeklini şemalini anlıcaz sonra nasıl oluştuğunu, sonra onu nasıl eğip bükebiliriz vs. bilim adamları durmak yok, çalışın 😬
Önce şeklini şemalini almicaz. Ondan önce olabilecek tüm şekil şemallerin listesini çıkaracaz 😂 sandığımızdan çok yol var.
Sevgili Çağrı ve Evrim Ağacı ekibi, çoğu paylaşımlarınızda muhteşem şekilde aydınlanıyor ve birçok şey öğreniyorum. Ama bazen bu ve bunun gibi bazı paylaşımlarınızı izledikten sonra, bildiklerimi de unuttuğum oluyor.😂
Yine yaktık beyni, bilimin gözünü seveyim ♥️
Bence tek noktadan patlayıp genişlediğine göre patatesten ziyade daha düzenli bir görüntü vardır diye tahmin ediyorum.
Harika bir anlatım, harika bir işitsel-görsel şölen... Sadece bilim değil aynı zamanda sanat dolu içerikler üretiyorsunuz. IMDB: 10 üzeri 10 üzeri 10 üzeri 122...
Şu an beynimin patladığını hissediyorum
15 dakika dayandım sonra ṣalterim attı
Yks'ye 9 gün kalmış ben burda evrenin şekli yuvarlak mı patates mi onun videosunu izliyorum:)
Evrenin büyüklüğünü , sınırlarını ya da sonuna muazzam bir hızla ulaşma düşüncesi ve isteği beni delirtiyor. Muazzam bir his olduğu kadar da delilik.
Ne izleyeyim diye düşünürken mükemmel oldu 🤗💕
Mükemmel bir bölüm! Akıllardaki sorulara bir cevap vermiyor ama farklı bakış açılarıyla tekrar düşündürüyor
Hocam küçük bir reklam yapmak isterim, “Öklid dışı geometri” başlığında olan bir videom var, orada bu geometriyi VR ortamda anlatıyorum…
yine yaktık sinaps minaps kalmadı 😆 hocam harikasın ya şu heyecan ve coşkun videoları daha da güzel hale getiriyor eline yüreğine sağlık
Tek kelimeyle harika bir konu, harika bir anlatım, harika bir sunum. Teşekkür ederim. 09.Haziran 2022
Araştırmaya, yeni şeyler öğrenmeye bayılıyorum
Hepimizin içinde sıkılınca veya yeni birşeyler öğrenmek için geleceği bir kanal var çok teşekkür ederim.Herşeyi kavrayamadim ama farkında olmakta güzel.
İzlerken çok kafam karıstı ama izlemekten zevk alıyorum ve araştırıyorum
Çağrı abi gene ufkumuzu açtın ve dertlerimizi ne kadar küçük ve anlamsız olduğunu sorgulattın. Teşekkürler.
bu tarz konularda hiç bilgim olmamasına rağmen ve hiç dikkatimi çeken konular olmamasına rağmen anlatımın çok iyi olduğu için izliyorum ve bilmediğim şeyler öğreniyorum . Belki de TR'nin en iyi kanalı olabilirsin reis
Evrenin gizemini düşündükçe işin içinden çıkamıyor insan. Acaba ömrümüz yetecek mi bu bilinmezliklerin çözüldüğünü görmeye.
Ayrıca sorunun boyut ve algı kavramında olduğunu düşünüyorum, karıncanın otobanı algılayamaması örneğini duymuşsanız demek istediğimi anlamışsınızdır.
Şunu unutmayın arkadaşlar, evrenin şekli 3 boyutlu olmak zorunda değil. Mesela evren aslında 4 boyutlu olup, biz çok küçük olduğumuz gibi onu 3 boyutlu görüyor olabiliriz. Tıpkı küresel bir cismin çok küçük kısmını kesip çıkardığımızda 2 boyutlu çizim elde edebileceğimiz gibi. Tabi bizim bunu hayal etmemiz imkansız, matematiksel olarak 4. boyutu kağıda aktarabiliyoruz ama bunu asla düşünmemeyiz ve gözümüzde canlandıramayız, çünkü bizim beynimiz de 3 boyutlu.
karanlık enerji hakkında video gelse çok güzel olur
Ne kadar güzel bir video. Emek kokuyor. Elinize sağlık hocam 💛
Sizden bütün dersleri dinlemek isterdim, okul hiç heyecan verici değil, bence öğretimdeki en önemli unsur heyecan olmalıdır ve sizde bunu tam olarak aktarıyorsunuz ve sıkılmadan en zor problemleri en uzun denklemleri bile dinleyebilirim sizden
Okulların sorunu sanayileşme sonrası oluşturulan dizaynın hala devam etmesi. Fabrikasyonla birlikte hammaddeler bir yığın (batch) olarak birlikte girer bir yığın olarak birlikte çıkar. Ürünlerin üzerinde seri no, parti no vb görürsünüz. Siz mesela 2010 doğumlu iseniz 2010 doğumlularla birlikte giriyorsunuz. Sizin parti numaranız 2010 gibi düşünün. Okul da endüstrinin talep ettiği belli standardizasyon sağlıyor. Sınavlar ve diploma da kalite kontrol belgesi oluyor. İşler de bu standarda göre dizayn ediliyor.
Yeteneklerin sivrilebileceği az sayıda alan var. Fen lisesi gibi okullarda, standardın biraz üzerinde olanlar biraz daha değerlendirilebiliyor.
TH-cam gibi mecralar eğitimde artık mecbur olan dönüşüme kapı aralıyor. Mesela bu kanalı, 10 yaşındakinin de 40 yaşınındakinin de girdiği bir sınıf olarak düşünün. Eğitim gelecekte buna evrilecek. Merakı olanların meraklı oldukları alanlarda daha küçük yaşta uzmanlaşmaları vb.
@@kozatas umarım en kısa zamanda olur.
İzleyip bir şeyler öğrenmeye çalışıyorum ama uzayla ilgili konular çok karmaşık ve çok fazla terim içeriyor. Yine de video bittikten sonra aklımda bir şeyler kalmıyor değil tabi ki. Teşekkürler Evrim Ağacı.
Harika bir içerik begenmekten ziyade icimden tedekkur etmek geliyor. Tesekkurler
Nasıl dünyanın parçacık ufkunun gerisinde olan hiçbir yıldızı ve gezegeni hiçbir zaman göremicez, belki oralardaki bi gezegende yaşayan zeki ırkın bulunduğu gezegene göre bizim dünyamızda onların parçacık ufkunun gerisinde olduğu için onlarda hiçbir zaman bizi göremeyecekler.
Keşke param olsada servet bağışlasam kanalınıza, tanımıyorum bilmiyorum ama her paylaşımın, her vermiş olduğun bilgi mükemmel, başarılarının devamını dilerim birgün denk gelirde zengin olursam en büyük destekçiniz olucam yeterki bilgi eşliğinde gelişelim araştıralım okuyalım öğrenelim bilelim çıkalım artık geçmişin boş işlerinden 🙂🙂
Emeğinize sağlık Evrim Ağacı, teşekkürler.
Tüylerim diken diken, evren gibi ilgi çekivi ve sonsuz merak uyandıran bir şey yok inaan hayatında
bence bir gün "aşk" adlı duygunun nasıl oluştuğunu, nasıl evrimleştiğini ve bununla ilgili bilimsel gerçekleri anlatabilirsiniz. Pek çok arkadaş için güzel bir video olabileceğini düşünüyorum.
Annen bana aşık oldu sonra seni yaptık oglum gel detaylı anlatayım ak lamerı
@@bilgeadamreisbagmls4742 tamam olur sfıpjasaopfefoıoefeoıfef
abi nolur bunları babama da anlat. Dünya düzdür diyor. Anlatırken bile kafayı yiyorum ya.
Oha şakamı daha beş dk önce bunu yasadik babamla o yüzden videoyu izlemeye geldim
Yeni bilgiler öğrendik. Soluksuz izledik. Emeginize saglik. 🤞🏼👏🧿⭐
O kadar güzel anlatıyorsun ki beynimiz yanma noktasına geliyor ama hiç bir zaman yanmıyor. O kadar basit anlatıyorsunuz ki acaba basit mi karmaşık mı diye beynimiz sorguya giriyor.
👍👍👍👍
Aklımda tek bir soru: Işıktan hızlı gidiyorsam etrafımdakileri nasıl göreceğim, ışık beni nasıl yakalayacak? :D
Hocam olayı bambaşka yerlere taşıdınız artık tebrikler demek bile yetersiz kalıyor, varolun
Her zamanki gibi Harika Bir video 👏
Yemin ederim dinlerken beynim yandı :) Ama bir o kadarda keyfle dinledim.. Emeğinize, yüreğinize sağlık..
hayranım sizin anlatım şekilinize Azerbeycandan selamlar
iyi günler Evrim Ağacı suyun hafızası konusunu bir videonuzda değinebilir misiniz hem eğlenceli hem de değişik bir konu olur şimdiden teşekkürler
Mükemmel bir video olmuş teşekkürler :).
Teşekkürler hocam ufkumu açtınız. Artık düz evrenciyim.
Umarım ömrüm el verirde evrenin sırlarının açığa çıkışını görebilirim
Imkani yok
Evreni anlama videolarına bayılıyorum
Hocam insan bilime aşık oluyor seni dinledikçe.Gerçekten çok kaliteli insansın
Gercekden guzal ve ufuk genisletici videolar ogsiniza yureyinize saglik Ozbekistan dan severek izliyoruz saygila sevgilar
Efendim hiç birimizin evinin arkasında otopark yok :D yaşadığınız yeri baz alıp söylemişsiniz bunun üzerinden de psikolojik bir analiz yapmanızı bekliyoruz güzel bir konu çünkü saygılar :D
Yine güzel bir konu ve müthiş bir anlatım. Teşekkürler Evrim Ağacı
Herzamanki gibi yine mükemmel !
Abi nasılda merakla konuşuyorsunuz. Karşı tarafa bu merakınızı geçire biliyorsunuz. Adeta gözleriniz işıldıyor konuşarken.
Bunca yaşadığımız olaylardan bir nebze uzaklaşıp böyle harika videolara denk gelmek ne güzel
Teşekkürler. Şu karanlık enerji kavramı ile ilgili videoyu sabırsızlıkla bekliyoruz.
4.30 da yazıyorum. Tüylerim diken diken oldu. Sadece bu 4.30 dakika için bile abone oluyorum emeğinize sağlık müthiş anlatım 👌🏼
Harika bir video olmuş. Teşekkürler
Abi videolarını izleyince rabbimin bu mükemmel şaheserine daha da tanık oluyorum. Teşekkür ederim nezij ve güzel bilgilerin için
Bir gün Evrim Ağacı bu bilim ve merak dolu videoları durduracak ya da konu bitecek diye çok korkuyorum. Böyle bir kanal olamaz ya. Bu kadar konsantre bilimsel ve düşündürücü videolar üretmeniz çok güzeı iyi ki varsınız!
Hocam, Kardeşim, iyi insan.
Öyle bir giriyorsun ki konuya,
istifa edip okula gidesim geliyor.
iyi ki varsınız.
Kanalınızın shorts videolarına sürekli denk geliyordum ama bu video izlediğim ilk videonuz ve şunu söylemeliyim ki kesinlikle daha fazlasınu hakediyorsunuz gerçekten çok başarılısınız bu başarıların devamını dilerim :):)
Bence evreni ışık hizinda bile gitsek asla tamamını keşf edemeyecegiz amma ışınlana bilirsek evrenin istenilen bir yerine gidebilirdik bu konuda video bekliyoruz
Evren sizce başka bir yapının içinde olabilir mi?
senin videolarını izlemek istediğim için yeni video varmı diye kanala bakıyordum bildirim geldi :D
Teşekkürler Evrim Ağacı !
Sayın hocam Çağrı Bey; 40 yıl kadar önce lisede felsefe dersi vardı. Bu derste düşünce hızı ile ilgili bir konu vardı. Evren deki en hızlı yöntem diye anlatırdı felsefe hocam. Düşünce hızı ile ilgili bir açıklama yaparmısın teşekkürler
Bu fikir TAMAMEN insanın narsisistliğinden doğmuştur. Başka bir açıklama olamaz...
İlgi çekici bir soru bende bu konuyu merak ettim
Matematikçiler ve fizikçiler en büyük sorunun cevabı sizde.Hadi size kolay gelsin,bizler ömrümüzün sonuna kadar sorunun cevabını bekleriz . Matematikçiler lütfen Çağrı hocayı boğmayın:)
harika videolar çekiyorsunuz. keyifle izliyorum
Ufak bir hata var sanırım, kupa ya da torus, deliklidir ve basit bağlantılı (simply connected) değildir. Kupanın kulpundan ve gövdesinden geçen çemberi düşünün, tek bir noktaya sıkıştıramayız... aynı şekilde bardağın gövdesinden, kulpun içinden geçen bir çemberi de.
Bizim dünyamızın zamanı ile evrenin ortalama zamanı arasından nasıl bir fark var?
Dediklerinizi Kuantum Fiziği için de düşünürsek ortada olandışı bir şey olmadığını görürüz bence. Yani bilimsel bir şekilde çok da rahat açıklanıyor
Bu bölüm çok fena olmuş 🤯. Her parçası çok güzel, ama kısacık. Şöyle bol zamanlı, açık oturum şeklinde, seriye baglansa, dadından yenmez valla 😁
Emeğinize yüreğinize sağlık insanların daha onbinlerce öğreneceği şeyler var çok teşekkürler
13:43 13:55 eğer bir hata payı varsa (bu 0 a ne kadar yakın olursa olsun) "her zaman" gibi büyük bir iddiayı ortaya atmak yapabileceğiniz en büyük hata olur. Çağrı abi senin evrim kuramı ve mekanizmaları kitabının ilk bölümünü okudum (devamını sınavlardan dolayı getiremedim ama gene başlayacağım) orda da newton un kütleçekim teorisi için "çok küçük bir hata payı var ve bu hata payı nesnenin kütlesi küçüldükçe azalıyor bu nedenle bunu hâla kullanabiliriz" demiştin. Hatta einstein in bu teoriyi çürütmediğini, sadece bağzı eksik yerlerini giderdiğini söylemuştin. Fakat çok küçük de olsa bir hata var ve bilim bu şekilde ilerliyor. Birbirini çürüten teorilerle. Bu gün einstein newtonun teorisini, yarın mehmet einstein in teorisini çürütecek ve hata payı daha az olan bir teoriyi ortaya atacak.
Bence 'çürütme' teriminde bir hata yapıyorsun. Çürütmek bir şeyin yanlış olduğunu, bundan dolayı onun kullanılamaz bir ifade olduğundan terkedildiğini ifade eder. Ve dediği gibi Einstein Newtonun teorisini çürütmedi, sadece eksikliğini tamamladı. Biz kütle çekim yasasını terketmedik sadece geliştirip düzenledik o kadar.
@mysaturn_in Andromeda bak güzel kardeşim. Newtonun teorisi yanlıştı. Einstein in teorisi de yanlış çıkacak bir gün (ve kuantum fiziği gümbür gümbür geliyor) her işlemde bir hata var ve biz bu yanlışları 0 a daha yakın bir sayıya çekmeye çalışıyoruz. Newtonun teorisinde (atıyorum) %0.5 hata payı varsa einsteinda %0.1 var. Ve bunu biz %0.05, %0.01 diye diye 0 a daha yakın bir sayıya çekmeye çalışacağız. Fakat asla 0 yapamayacağız. Newtonun bu (göreceli olarak) yüksek hata payı einsteininkine yenik düştü. Yani einstein hataları kapatmadı, hataları 0 a indirgemeye çalıştı. Ve newtona göre daha başarılı oldu. ve evet çürütmekten kastım artık işlevini yitirmiş bir teoriyi bırakıp gitmekten bahsediyorum. Çünkü bilimsel düşünce yanlış olanı bırakıp daha az yanlış olana yaklaşmaktır. Fakat biz asla doğruya ulaşamıyacağız. Yaklaşacağız ama ulaşamayacağız. Ne de olsa bildiğimiz tek şey hiçbir şey bilmediğimizdir.
Bunlar sadece kelimeler. Onemli olan sey kelimeler degil. Bu kadar takilma. Olayin kendisine odaklan, onu betimleyen kelimelere vs degil.
@@metinersinarcan92 ne anlatıyon sen?
La İlahe İllallah.
Ha
Hic aklimdan cikmayan sorular. Hep bu kanalda buluyorum bu soruları. Tesekkurler.
Abi bu kadar güzel anlatmasan mı? her videonu izlemek zorunda kalıyorum emeğine sağlık 👍🏻
yoğunluk ne kadar fazlaysa genişleme o kadar yavaş oluyorsa evrenimizin şu anda başlangıçta olduğundan daha hızlı genişlemesi gerekmez mi?
Verdiğiniz örneklerde benim anlamadığım konu biz kürenin yüzeyinde değiliz ki biz içindeyiz. Içinde olduğumuz için de kürenin yüzeyindeki gibi bir eğimli yapı yok. Dolayısıyla biz kürenin içinde olduğumuz için üçgenin acıları 180 olurdu. Daha iyi anlatabilmek için örnek veriyorum. Şişik bir balonun içinde ucgen belirleseydik 180 derece olurdu. Ama siz sanki biz balonun içinde değilde dış kismindaymis gibi anlatıyorsunuz. Bu kısım fazlasıyla kafa karıştırıyor.
Bir diğer anlamadığım konu ise çok uzaktaki bir gözlemci şimdi bizi ışık hızında uzaklaşıyor şeklinde mı görüyor? Cevap evet ise ama biz ışık hızında hareket etmiyoruz. O zaman bu bir yanılsama mi?
biz yüzeyde degiliz yuzeyi oluşturan et kalınlığıın içindeyiz, demek istediği buydu. Bu et kalınlıgıda , 4 boyutlu bir yapıya sahip.
2. sorun ise bağıl hızla alakalı. 2 ışık kaynagı birbirinden hızlıca uzaklasıyor dokudaki sünme uzaklıga baglı olarak yükselerek arttıgı için. bir noktadan 2 ısık kanyagı arasındaki bagıl hız ısık hızını geciyor. Benim kafamı kurcalayanda bunun bir limitasyonu var mı acaba ? max limiti .
@@tugrasemercioglu6231 Big bang dediğimiz şey evrenin bir noktadan genişlemesiyse evrenin küre ya da küreye yakın bir şekil olmasi gerekmez mi düz olması çok saçma.
Ikinci soruma verdiğin cevap için: Yani bu ışık hızında gitme işi illüzyon mu?
@@translator3821 big bangı bizim ögrendigimiz 3b uzay kurallarına göre yargılamamak lazım. tesseract ın yapısına bir göz at. uzay zaman öyle birşey. yani vardır bir olayı basit deigldir okadar.2. soru ise , teknik olarak aradaki fark bagıl durumdan dolayı ısık hızından hızlı acılıyor. ısıkta bu yolu hiç bir zaman kat edemiyor. 2 cisim bir birinden uzaklasırken aralarındakı uzay dokusu sünüyor aynı zamanda. lastigi germek gibi düşün. sündükce mesafe artıyor. yoksa cisimler fizik kurallarına meydan okumuyor. Big bang ın etkisi bu.
@@tugrasemercioglu6231 Tesseract dediğin 4D şekil değil mi? Tesseract hakkında bir video izledim ama bu bana 3D gibi geldi. Küp içine küp koymuşlar. Kaldiki neden biz 3 boyuttan fazla boyut arıyoruz ki. 3B gayet yeterli daha nereye gidebiliriz? Sağ sol ileri geri yukarı aşağı.
BigBang için ise isterse 5 boyut olsun isterse 10 sonuçta bunun her yöne genişlemesi gerek değil mi? Yani bilemiyorum geçmişte insanlık dünyanın şekli konusunda yanıldı bence şimdi de biz evrenin şekli konusunda yanılıyoruz.
hocam bütün samimiyetimle söyleyeceğim bazı bilmen gereken kavramlar var derin konularda değiller. 6 kere yazdım sildim ama illaki bir yerde sadeleştiremiyorum konuyu sana. o sebeple tesseract neyi temsil ediyor çok iyi anlaman lazım önce. şöyle diyim sana kafanı açmak için. 3 boyutlu cisimleri aslında 2 boyut + ışık yardımı ile tanımlayabiliyor insan beyni. 3 boyutlu goremiyoruz , gorebilseydik cismin akasınıda aynı anda gormemiz gerekirdi. derin algımız var sadece. bu derin algısı üzerine inşa edilmiş tesseract modelini dümdüz değerlendiremezsin şayet yapısını okuman şart. 4. vektöru zaman olarak degerlendiriyoruz. Kule çekim kuvvetide 3. boyutu bukebiliyor. yani derinligide bukebiliyor bak. böyle bir yapının patlayışını 3. boyutun fizik kuralları ile varsayımsal açıklayamazsın. Farklı bir kafa, göründüğü kadar basit degil. seneler öncesine kadar yer çekiminden bahsediliyordu, şimdiyse uzayda serbest düşme ivmesine donustu konu. sbebiyse dunyanın kutlesinin uzay dokusunda yaptıgı bukmeden dolayı oldugu acıklandı. Yani bir düşün. bu kadar basitçe acıklana bilir mi sence big bang ?
Muazzam bir video! Muazzam!
Evreni sizinle öğreniyoruz. Teşekkürler evrim ağaci
Bir ara anlıyordum sonra film koptu tekrar yakaladım ama o arada ne oldu bilmiyorum😂 Sözelcilere göre de anlatın sayısız olarak 😂Sınırsız hızda gidebilen ama geçtiğim yerleri de anlamlandırabilecek bilinçte olup dünyadan sadece 1 yönde hareket etmeyi isterdim. Gidebileceğim en sonda ne var, sadece karanlık, gezegen veya galaksi yok mu diye.
1. Evren için bir ara dev bir kumaş, gezegenler de onun üzerine duran toplar ve ağırlıktan dolayı içine hafif göçmüş, çevresindeki küçük cisimleri kendi yörüngesine doğru çekiyor diyorlardı. O ne oldu yanlış teori mi çıktı?
2. Evrenin şekli için .oO şeklinde huninin yan durmuş şekilde yuvarlak şekilde gittikçe büyüyen halka gibi de gösteriyorlardı o ne oluyor?
Bilenler varsa basit şekilde anlatırsa sevinirim :)
1. sorun için şunları söyleyebilirim, o teori evrenin uzay-zaman boyutunun bizim düşündüğümüz gibi doğrusal olduğunun yanlış olduğunu söylüyordu. Dayanakları ise makro evrende ağır cisimlerin aşırı kütleçekiminin etkisiyle anormal davranan zamandı. Bahsettiğin deneyde ise bu durum modellendi. Kumaş parçası karanlık maddeyi, ortaya konan ağırlık ise karadelik tarzı devasa kütleleri temsil ediyordu. Kumaşın üzerinde hareket eden bir cisim olsaydık topun yanına yaklaştıkça göçüğün eğimi ile hızlanacaktık ve biz hızlandıkça zaman bizim için yavaşlacaktı. Ama kütlenin etki alanına girmeyen gözlemcilere göre biz zamanda çok hızlı hareket ediyor gibi algılanacaktık. Teori kabaca bu. Şu an geçerli mi demiştin cevap, evet. Deneyi de yapılmıştı bu durumun. Özdeş iki atom saatinden birisi yeryüzündeyken diğeri uçağa yüklenmişti. Daha sonra karşılaştırıldığında uçan saatin mikro boyutta da olsa daha geride olduğu saptandı.
@@ismailatasever9344 çok sağ olun hocam 10 numara anlatım👏
Evre de yuvarlak olabilir ama bizim için o kadar büyük ki oyun yuvarlaksa onu yuvalak olarak göremeyiz yada çok lu evrenler olabilir veya daha büyük evrenler vardır daha büyük dünya lar var olabilir bu nu şuanlık bilemeyiz çünkü daha bu kadar hızlı biri yada bi şey yok belki de 4. boyut gibi bi yere gideriz ama hiç birşey göremeyiz görebilmek için bizimde 4. Boyutda olmamız gerekir 4. Boyuta geçebilirsek (bu kısımda diğne bağladım) ahiret de 7 katman olduğu biliyom ben her katman harklı bir boyut dur bu da başka bi yaşam olduğunu bize kanıtlar
Yine muhteşem bi video
Değerli bilgiler için teşekkürler
Gerçekten harikasınız ellerinize sağlık izlerken son derece keyif aldığım bir videoydu yine🙏🤍
selam uzun zamandır takip ediyorum seni. Bu videodan sonra kafamı bir şey kurcaladı. 4 Boyutlu bir yapıyı 3 boyut olarak deneyimliyoruz. Yerel konumumuzdan dolayı , dünya örneğinde verdiğin gibi. Fakat sadece bir düşünmek bile kafamı yakıyor. 3 boyutu bile oluşturan farklı vektörler veya katmanlar var yada düzlemler var. Carl sagan'ın 4. boyut videosunda bahsettiği gibi. Bizlerde uzayı ve zamanı deneyimlerken bu 4 boyutun sadece 1 tane katmanı(gölgesi) olan 3. boyutta mı deneyimliyoruz ? Doğru anlaya biliyorsam konuyu , Zamanı da 4. vektör olarak kabul edebiliyorsak, zaman akıp geçerken gölgemi değiştiriyoruz yada bu gölge için mi zaman sadece akıyor. Gerçi sadece akıyor olsa paralel bir yapı olurdu diye bir sanı var kafamda . Ama kafam basmıyor bu 4. boyutun içinde yerimizi anlamaya, hele ki uzayı betimledikten sonra, ayrıca 4 boyutlu bir sonlu düzlem hayal edemiyorum. Aklımda canlanan sadece 3 boyutlu bir yapının 2 boyutlu düzlemlere bölünmüş hali. fakat 3 ü 4 olarak 2 yi de 3 olarak öngöre biliyorum . Ondan sordum soruyu, zaman aktıkça gölgeden sırada ki gölgeye mi geçiyoruz ? yoksa zaman bizim gölgemiz için ayrımı akıyor ? Soruyu biraz dolandırmış olabilirim kusura bakma bunun için.
Evet zaman aktıkça gölge değiştiriyoruz. Senin katman/ gölge dediğin şeye daha teknik olarak cross section (kesit) deniyor. Her bir an 4-boyutlu uzay-zamanın o anki 3 boyutlu uzamsal cross sectionını görüyoruz. Anlar değiştikçe aldığımız cross section değişiyor.
@@wkb81 Anladım, o zaman aslında başı ve sonu olan bir olay için aslında 4. boyut gerekli diye bilir miyiz ? yani aslında şu anda dünyada bile yaşarken bunu mikro olarak deneyimliyoruz, basit bir lab testin de bile fiziksel olayların zamana bağlı dağılımını ölçüyoruz. Konu makroya taşındığında bu vektörün etkileri, hızına bağlı olarak değişiyor. Kara delik yanı yada dunya da akan zaman hızının farkı gibi. Bu kesitler arası geçiş lokal olarak ele aldığında eşit hızda mıdır ? fakat lokalleri karsılastırdıgında farklar ortaya cıkıyor. yani sormak istediğim. zamanın akış hızı ve kesitlerin arasındaki geçiş hızı farklı şeyler mi ? eğer böyleyse bu durumu anlatan bir araştırma var mı ? yada bir kitap , kaynak ? Sonuçta düzen olması gerekir diye dusunuyorum, zamanın akış hızı bir yana evren de bütün bir kesit geçişi oluyordur. ama bir şekilde de bağlamı olması lazım bu 2 konunun. Yanlış mıyım ? aydınlatır mısın beni lütfen ?
@@tugrasemercioglu6231 Anladığım kadarıyla cevap vereyim. Evet 4. Boyut gerekli. Zamanın akış hızı demek benim için zaten kesitler arası geçiş hızı demek. Bu geçiş hızı lokalden lokele fark ediyor. Bir iğne düşün. İğnenin boyu aralıklı duran on kağıdı delebilirken, aynı iğne sıkıştırılmış yüz kağıdı delebilir. Dünyada kesitler çok sıkışık değil, ama karadelikte çok sıkışık. o yüzden on saniyede dünyada on saniyelik kesit geçerken karadeliğe düşen biri on saniyede evrenin sonuna kadar geçecek bütün kesitleri geçer. Yani evrenin zamansal sonuna ulaşır.
Evrende bütün bir kesit geçişi oluyor mu, evrende bir anda global anlamda manalı uzamsal bir kesit alabilir miyiz çok bilmiyorum. Çünkü mesela farklı hızda giden kişilerin aynı andaki uzamsal kesitleri farklı oluyor. Birinin şu andaki evren dediği şeyin bir kısmı diğerinin gelecekteki ya da geçmişteki evreninin bir kısmı olabiliyor. Uzayzamanı gökdelen gibi düşün mesela, yüksekliği zaman yönü her katı da her bir ana denk gelen uzamsal kesitler olsun. Sabit duran kişi bir anda bu gökdelenden kesit olarak bir katı alır. Mesela t anında uzamsal kesit olarak 100. Katı almış olsun. Fakat bu sabit kişiye göre hareket eden diğer bir kişinin aynı t anında aldığı uzamsal kesit tam yatay olmaz açılı olur. O kişinin t anındaki kesitinde hem 101. Kattan hem de 99. Kattan kısımlar olur. Bu gibi şeyler evrenin her an için iyi tanımlı tek bir kesitini bulmamızı zorlaştırır. Bunun yanında evrenin şekli, sıkışıklığındaki lokal farklar da her bir anda tek iyi tanımlı bir kesitinden bahsetmemizi zorlaştırır.
Kitap bilmiyorum açıkçası. Ama başlangıç olarak özel görecelik üstüne basit temel ya da popüler bir kitapla başlanabilir. Sonra genel görecelilik ilgili yine temel ya sa popüler Kitaplar da düşünülebilir. TH-cam videoları da bulunabilir açıklayıcı. Matematiksel Anahtar kelime olarak da manifold ve diferansiyel geometri terimlerini araştırabilirsin.
@@wkb81 o zaman yanlış bir algı var. Kara delikler zamanı farklı vektör olarak yutmuyor. kesitin için deki her şeyi kesit olarak (kapalı bir sistem) olarak mı yutuyor ? fakat bunları üst üste koyup o kadar sıkıştırıyor ki , belki bir nokta da dahil birleştiriyor. Zaman kavramı bu sebeple kalmıyor yada kalmamaya çok yaklaşıyor. Ama yinede zamanın akış hızı kesit için de değişmiyor. sadece kesinleri geçiş hızı manyak derece değişiyor. O sebeple kara delik yanında 3 saniye yıllara bedel olarak olabiliyor dünyada . Hmm o zaman biz hala zamanı hesaplaya bilmiş değiliz. Etkisini hesaplıyoruz, acaba bir sabit olsa nasıl olurdu ? kafamda deli sorular ama oturdu sonunda, teşekkürler üşenmeyip yazdığın için :)
abi siz yetkili abilere benziyorsunuz,benimki sizinkilerden çok daha basit bir soru olabilir ama bunu idrak edemiyorum;videoda evrenin şekli ve genişlemesinden bahsediyor,bir şeye şekil tanımlayabilmek için ona üstten bakmamız gerekir,yani ondan daha geniş bir yerin varlığını kabul etmiş oluyoruz,bu evrenin tanımıyla çelişmiş olmuyor mu,sonuçta evren dediğimiz şey varlığın tamamını kapsayan şey değil mi?Genişlemeyi de anlayamıyorum, genişliyorsa ondan daha büyük bir şeyin içine genişlemesi gerekir,yine aynı sorun.Belki de insan aklının(özelde benimkinin:))yetersizliğinden kaynaklıdır,mekansızlığı tanımlayamıyor olmasındandır,iş buralarda felsefeye kayıyor ama..Bu konularla ilgili teknik olarak pek bir şey bilmiyorum,sadece kendi akıl yürütmelerim.O yüzden kusuruma bakmayın,sorum hakkında bilgilerinizi veya düşüncelerinizi paylaşırsanız sevinirim:)
Mükemmel işler çıkarıyorsun
beyinin sınırlarını bu kadar zorlamak harika bir deneyim oldu, teşekkür ederim evrim ağacı!!