ระบำวานรพงศ์

การแสดงนาฏศิลป์ไทยในรายการศรีสุขนาฏกรรม ปี ๒๕๖๒ ครั้งที่ ๔ วันศุกร์ที่ ๒๖ กรกฎาคม ๒๕๖๒ เวลา ๑๗.๐๐ น. ณ โรงละครแห่งชาติ
ระบำวานรพงศ์เป็นชุดการแสดงที่สร้างสรรค์ใหม่ โดยอาจารย์เสรี หวังในธรรม ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง นาฏศิลป์ไทย ละคร พ.ศ. ๒๕๓๑ ประกอบอยู่ในการแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์ ชุดหนุมานชาญสมร ตอน พระรามได้พล ซึ่งวานรทั้งหมดล้วนเป็นเทวดาที่จุติลงมาเป็นทหารวานร เพื่อช่วยพระรามในการติดตามนางสีดาและปราบอสูร มีทั้งหมด ๒๕ ตน โดยแบ่งออกเป็นพญาวานร ๗ ตน และวานรสิบแปดมงกุฎ ๑๘ ตน มีบทบาทในการทำศึกที่แตกต่างกัน สำหรับบทร้องในการแสดงระบำวานรพงศ์ ประพันธ์บทโดยอาจารย์เสรี หวังในธรรม ซึ่งได้ปรับปรุงมาจากบทละครใน เรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ประดิษฐ์ท่ารำโดย อาจารย์ กรี วรศะริน ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง นาฏศิลป์ไทย โขน พ.ศ. ๒๕๓๑ และได้ถ่ายทอดท่ารำให้แก่อาจารย์ ประสิทธิ์ ปิ่นแก้ว ผู้เชี่ยวชาญการสอนนาฏศิลป์ไทย อดีตผู้อำนวยการวิทยาลัยนาฏศิลป และศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง นาฏศิลป์ไทย โขน พุทธศักราช ๒๕๕๑ แสดงครั้งแรก ณ โรงละครแห่งชาติ ในรอบเปิดการแสดงเมื่อ วัน เสาร์ ที่ ๑๙ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๒๘
รูปแบบการ เป็นแสดงท่าทางเลียนแบบท่าทางตามธรรมชาติของลิงที่ถูกประดิษฐ์ขึ้นมาเพื่อใช้ในการแสดงโขน ประกอบเพลงหน้าพาทย์รุกร้น เพลงหน้าพาทย์รัวสามลา และการรำตีบทตามคำร้องในทำนองเพลงแขกโหม่งชั้นเดียว เพลงหน้าพาทย์กราวกลาง โดยมีโครงสร้างท่ารำที่เน้นการเคลื่อนไหวร่างกาย และการควบคุมกล้ามเนื้อ ๔ ส่วน คือ การควบคุมกล้ามเนื้อส่วนขา แขน ลำตัว และคอ ผู้แสดงแต่งกายด้วยชุดยืนเครื่องตัวลิงสมมุติเป็นพญาวานรและวานรสิบแปดมงกุฎ
นำแสดงโดย นาฏศิลปินโขนลิง สำนักการสังคีด กรมศิลปากร
บทการแสดงระบำวานรพงศ์
ปี่พาทย์ทำเพลงหน้าพาทย์รุกร้น
(เหล่าวานรสิบแปดมงกุฎรำออกตามกระบวนท่า)
ร้องเพลงแขกโหม่งชั้นเดียว
นำดัวยไชยามพวานทหารหน้า เกสรทมาลากล้ากลั่น
ถัดมานิลราชกาจฉกรรจ์ เคียงคู่นิลขันชาญชัย
นิลเอกฤทธิไกรดังไฟกัลป์ คู่นิลปานันทหารใหญ่
วิมลรณรบว่องไว ถัดไปชื่อวิสันตราวี
มาลุนเริงแรงกำแหงหาญ เคียงขนานเกยูรกระบี่ศรี
ทั้งมายูรพูนพลังแข็งขันดี คู่กับสัตพลีมีเดชา
สุรเสนเจนจบรบรอนราญ คู่กับสุรกานต์ทหารกล้า
โกมุทวุฒิไกรไวปัญญา เคียงมากับกระบี่กุมิตัน
ไวยบุตรรำบาญราญแรง เคียงแข่งกับนิลปาสัน
ครบสิบแปดมงกุฎสุดฉกรรจ์ ทหารเอกทรงธรรม์รามราชา
ปี่พาทย์ทำเพลงหน้าพาทย์รัวสามลา
(วานรสิบแปดมงกุฎรำตามกระบวนท่าแปลแถวขยายออกเป็นรูปผนังเปิด เหล่าพญาวานรรำออกตามกระบวนท่าอยู่ตรงการวงวานรสิบแปดมงกุฎ)
ร้องเพลงหน้าพาทย์กราวกลาง
สุครีพโอรสพระสุริย์ฉาน คำแหงหนุมานทหารหน้า
นิลพัทฝ่ายชมพูนัครา องคตบุตรพญาพาลี
ชมพูพานศิวะโปรดประสาท ชามภูวราชชาติเชื้อพญาหมี
นิลนนท์ลูกพระอัคนี ล้วนกระบี่พงศ์พญาวานร
ปี่พาทย์ทำเพลงหน้าพาทย์รุกร้น
(พญาวานรและวานรสิบแปดมงกุฎรำตามกระบวนท่า แปลแถวจัดเป็นรูปกระบวนทัพตามตำแหน่งแล้วยกเข้าโรง)