დიდება ბრძანე - ფერხული

დიდება ბრძანე - ესაა მთის რაჭის სოფელ ღების დღეობა, რომელსაც გააჩნია საკუთარი თქმულება, სარიტუალო სიმღერა, წეს-ჩვეულებები და შესრულების უწყვეტი ტრადიცია. მნიშვნელოვნად მივიჩნიეთ საუკუნეებგამოვლილი ტრადიცია დაგვეფიქსირებინა და მკითხველამდე მიგვეტანა. ,,დიდება ბრძანე“ მოძრავი დღესასწაულია და აღდგომამდე 56 დღით ადრე იმართება.
წელს დღეობა 7 მარტს აღინიშნა. ყველაზე მასშტაბურად, რაღა თქმა უნდა, სოფელ ღებში დღესასწაულობენ, თუმცა, ადგილობრივების თქმით, მსოფლიოს ყველა კუთხეში, სადაც ერთი ღებელი ცხოვრობს, აღინიშნება. ტრადიციულად, ღებელები წელსაც ჩავიდნენ სოფელში სხვადასხვა ქალაქებიდან.
ყოველი წლის ხორციელის კვირაში იმართება ,,მაცხოვრობა“, თანამდევი რიტუალით „დიდება ბრძანე“. ღებელები სამი დღე მარხულობენ, მეოთხე დღეს ხსნილდება.
აცხობენ განატეხს - რიტუალურ ქადას, საკუთარი ხელით ჩამოქნიან სანთელს, იხარშება ლორი, ცხვება ბაჭულები (ერბო-ყველიანი პურეული), ემზადებიან საღამოს სუფრის გასაწყობად და მახარობლების სამასპინძლოდ. სოფლის ცენტრში, მაცხოვრის სახელობის ეკლესიასთან იკრიბება სოფლის დიდ-პატარა. იწყება სიმღერა და ებმებიან ფერხულში. ამასობაში, როგორც კი შესრულდება ღამის თორმეტი საათი გადაინაცვლებენ ეკლესიის ეზოში სანთლებით, განატეხებით და იწყებენ სიმღერით დალოცვას - ,,დიდება ბრძანეს“ - შესრულებას. პროცესი გრძელდება შემოლოცვით, ოჯახებში ჩამოვლითა და შეძახილებით:
,,დიდება ბრძანე -
მაცხოვრისა,
წმინდა გიორგისა,
ზედქალაქისა,
ჯვარცმისა,
შეგეწიოსყე მისი მადლი!
დალოცოს, დალოცოს, დალოცოს!“
ზედქალაქი, იგივე ციხიკარი (ციხისკარი) - ეძახიან ადგილს, სადაც თავდაპირველად ღებელები დასახლებულან.
ოჯახებში შლიან სუფრას, მახარობლებისთვის გამოაქვთ ტკბილეულობა, სანოვაგე, ფული. დღისით კი შერჩეულ ადგილას სხდებიან და ერთად დღესასწაულობენ.
1926-28 წლებში სერგი მაკალათია ჯერ კიდევ ახალგაზრდა მკვლევარი იყო, როცა მთის რაჭაში მასალების შეკრება დაიწყო. ,,მთის რაჭა“ - ეს იყო პირველი ნაშრომი, რომელმაც შემოინახა ეთნოგრაფიული რეალიები. მათ შორის ვკითხულობთ როგორ აღინიშნებოდა სოფელ ღებში ხალხური რწმენის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი დღეობა - ,,მაცხოვრის მარხვა“ - თანამდევი რიტუალით - „დიდება ბრძანე“ (დღემდე ეს დღეობა მოიხსეინება როგორც - ,,დიდება ბრძანე“).
ვიდეო - მიშო გავაშელი
სოფელი ღები - 2024 წლის 6 მარტი