Andrzej Kołakowski - „Ballada o Drugiej Konspiracji”

Wielu żołnierzy podziemia niepodległościowego nie złożyło broni po zakończeniu II wojny światowej i kontynuowało walkę o wolną Polskę, nie godząc się na wprowadzany siłą ustrój komunistyczny. Ich walka określana jest mianem drugiej konspiracji, a bohaterów podziemia antykomunistycznego z lat 1944-1963 - nazywa się Żołnierzami Wyklętymi. Sama nazwa „żołnierze wyklęci" powstała w 1993 r., gdy Liga Republikańska, organizacja antykomunistyczna działająca w latach 1993-2001, przygotowywała wystawę na Uniwersytecie Warszawskim poświęconą podziemiu antykomunistycznemu z drugiej połowy lat 40. i początku lat 50. ubiegłego stulecia. Szukano wówczas wspólnej nazwy dla oddziałów, które po zajęciu Polski przez Armię Czerwoną podjęły walkę z komunizmem. Wystawa została wówczas zatytułowana „Żołnierze Wyklęci - antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.". Na podstawie ekspozycji, która w kolejnych latach była poszerzana i cieszyła się dużą popularnością, został wydany album "Żołnierze Wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r." autorstwa m.in. Grzegorza Wąsowskiego i Leszka Żebrowskiego. Ustawa z dnia 3 lutego 2011 r. upamiętnia żołnierzy podziemia niepodległościowego ustanawiając Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych" 1 marca, używając tego określenia.