Zakon templariuszy i jego tajemnice
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 29 พ.ค. 2024
- Zakon templariuszy należał do najpotężniejszych w średniowiecznej Europie. Kim byli zakonnicy z czerwonym krzyżem na koszulach? Dlaczego ich zakon nie wydał żadnego świętego? Czym się zajmowali i dlaczego nie brali udziału w wyprawach krzyżowych? Pomówimy o ich innowacyjnych rozwiązaniach, które rozwinęły średniowieczny system bankowy. Czy można powiedzieć, że templariusze oferowali podobne usługi do dzisiejszych biur podróży?
Wspomnimy o tym, co doprowadziło zakon templariuszy do upadku. Przyjrzymy się wytoczonemu im procesowi, który rzuca światło na ich tragiczny koniec.
O tym - i na wiele innych tematów - będą rozmawiali Cezary Korycki i jego gość, dr. Tomasz Borowski z Muzeum Historii Polski.
Rozdziały:
00:00 Kontrowersyjna historia zakonu
00:59 Uboga rycerska korporacja
14:46 Razem przeciwko Tatarom
25:16 Francuski kozioł ofiarny
Zapraszamy do wysłuchania innych podcastów Muzeum Historii Polski:
1. Krzyżacy, czyli co? - • Krzyżacy. Największy "...
2. Zbrodnia katyńska - • Co się stało w Katyniu?
3. Między toporem a dybami. Zbrodnia i kara w dawnej Polsce - • Między toporem a dybam...
Nasze podcasty to opowieści o wybitnych postaciach sprzed wieków i kulisach kluczowych wydarzeń dla dziejów naszego kraju, przeplatane mniej znanymi, choć pasjonującymi wątkami z historii Polski.
Podcastu Muzeum Historii Polski wysłuchasz na:
● TH-cam • Podcasty Muzeum Histor...
● Spotify open.spotify.com/show/1p3AH9O...
● Google Podcasts podcasts.google.com/feed/aHR0...
● Audiotece web.audioteka.com/pl/podcast/...
● a także na innych platformach podcastowych.
Zapraszamy do subskrypcji naszych profili.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl
Prosze nie przestawac kręcic podcastów, w radoscia moge powiedziec ze sa jednymi z najlepszych na polskim youtube, ze swieca szukac innych w podobnej jakosci.
Zeglarstwo
Bardzo lubię ten kanał za merytorykę filmów
z tą merytoryką bym nie przesadzal
Bertrand Galimard Flavigny ,,Joanici"" str.313,314 jest wpisana lista świetch i bogosławionych także byli świeci rycerze tak samo jak Ludwik IX święty (był na krucjacie) ...
a jeśli chodzi o nie zabijaj - Kara śmierci jest sprawiedliwą obroną społeczności przed osobą, która po pierwsze zawiniła, po drugie nadal stanowi realne i poważne zagrożenie dla innych osób czy społeczności.Te idiotyzmy prowadzą na absolutne bezdroża. Ich konsekwencją musiałby być nazywanie złem np. zabijania mordujących Polaków Niemców w czasie II wojny światowej.
Pan się zajmuje średnioniowieczem a panujacej religii nie zna ? Tak chrześcijanie byli atakowani najpierw w Europie a potem ruszyła krucjata na odzyskanie matecznika...ale plan był taki żeby atakować ;-)
Dziękuję.
Wreszcie o Templariuszach bez sensacji, zamiast tego merytoryczny i komleksowy wykład.
Pozdrawiam🖐
Sensacją jest to już że pierwszy zespół templariuszy to dziewięciu rycerzy którzy mieli chronić chrześcian z pielgrzymek i to że Filip Piękny nie znalazł żadnych bogactw Templariuszy tylko jakieś resztówki oraz paru braci reszta rycerzy rozpłynęła się w sredniowiecznej mgle -zmienili klimat
@@smokeyallen787 Na 200 lat zyskali spokój w Portugalii. Lecz nawet tam w wieku XVI dopadła ich inkwizycja. W wieku XX znaleziono na Półwyspie Iberyjskim sporo zakopanych w ziemi przedmiotów związanych z zakonem. Zapewne zakopanych w epoce inkwizycji i zapomnianych. Gdyż inkwizycja zagościła w Portugalii na 250 lat. Być może osoby ukrywające dowody powiązań z zakonem przypuszczali, że zakopują je zaledwie na kilka lat ....
@@smokeyallen787 Na 200 lat zyskali spokój w Portugalii. Lecz nawet tam w wieku XVI dopadła ich inkwizycja.
W wieku XX znaleziono na Półwyspie Iberyjskim sporo zakopanych w ziemi przedmiotów związanych z zakonem. Zapewne zakopanych w epoce inkwizycji i zapomnianych. Gdyż inkwizycja zagościła w Portugalii na 250 lat. Być może osoby ukrywające dowody powiązań z zakonem przypuszczały, że ukrywają je zaledwie na kilka lat ....
@@krzysztofizdebski1223ainkwizycja? A nie Filip Piękny. Krol Francji, który miał pusty skarbiec? Inkwizycja była od Kościoła. Hiszpański mnich ją zaczął. Templariusze, to byli zakonnicy. A Filip Piękny był świecką osobą, która chciała zabrać zakonowi majątek. Później na majątek Kościoła katolickiego połamomił si luter. A potem dyktatura rewolucyjnej Francji. Następnie marks, Lenin, Stalin, hitler i cała reszta do czasów współczesnych.
Pielęgnujmy w naszych sercach duchowe dziedzictwo, któremu na imię Polska !!!
🙋👍
Przesłuchałem już kilkanaście podcastów z Waszej serii i jeśli mogę coś doradzić (oczywiście to tylko mój punkt widzenia), to sugeruję przy pewnych tematach poruszać „podstawy podstaw”. Czasami bowiem mam wrażenie, że rozmowy w ramach Waszego programu są od specjalistów dla specjalistów. A ja jestem tylko sympatykiem historii i przy pewnych tematach, choć wydają się dla mnie ciekawe, mam braki w takim uporządkowaniu faktów. A gdyby pewne etapy rozmów zaczynały się od telegraficznego opisania danych wydarzeń, a dopiero potem następowałoby ich uszczegółowienie w rozmowie gospodarza z ekspertem, to myślę, że program stałby się przystępniejszy dla szerszego grona słuchaczy.
Ale ogólnie super robotę robicie!
To jest bardzo ważna uwaga. Dziękuję
Jeśli kogoś zainteresuje temat, to sam sobie zrobi kwerendę. Już nawet dotarłem do fotografii wrocławskiej XIX -wiecznej kamienicy z okolic Rynku (przechodziłem koło niej wielokrotnie ale nie zwracałem uwagi na detale architektoniczne), gdzie są symbole satanistyczne (głowa Złego) i ornamenty wolnomularskie (słonecznik z rozbudowanym systemem korzeniowym symbolizującym tajemną wiedzę). A wszystko to zapodane przez uważnego polskiego tropiciela templariuszy na terenie naszego kraju :) Warto więc samemu szukać po internecie. I konfrontować potem w terenie.
Bardzo lubię tę żółtą serię Waszych podcastów. Czekam na kolejny odcinek.
th-cam.com/play/PL39NJxrWDeAqr_ydVuvaaR4ZE44bOfeKx.html
Po prostu założyli Szwajcarię...
Bardzo bezkrytycznie powiedziane nie wykształceni, a może bardzo przebiegli wiedząc co się szykuje zrobili woltę w inną stronę.
Pozdrawiam
Też mi się wydaję że Szwajcaria to oni.
Smażenie się na stosie, słabo świadczy o ich przebiegłości.
@@pawelhuczewski2772 W rzeczywistości straty osobowe zakonu, to nie więcej niż 20 %. Majątek też został zabezpieczony. Ludzie i pieniądze rozpłynęli się. Czy w Szwajcarii ? Niekoniecznie, choć wykluczyć nie można że jakaś grupa tam się ulokowała, bo w końcu to dobra kryjówka tuż obok Francji. Ale czy zostali tam na stałe ? Wiele tropów wskazuje na Szkocję. A przede wszystkim uciekli do ciepłej Hiszpanii i Portugalii gdzie od dawien dawna mieli ogromne wpływy polityczne. I gdzie nadal istniał niewielki przyczółek islamski (Grenada), a więc cwani zakonnicy mieli dobrą przykrywkę dla swej dalszej działalności.
@@krzysztofizdebski1223 Czyli data powstania Szwajcarii jest związana z końcem templariuszy ? Nic tam nie było , i nagle powstaje państwo ? Swoją drogą pomysł że za kasę można sobie kupić państwo jest śmieszny . Jak dam komuś milion ton złota to co może z tym zrobić ? Narobić broszek i pierścionków i handlować tym badziewiem na targu. To tylko złom , metal , badziew !
Passus o niewykształceniu jest problematyczny :) Po prostu nieprawdziwy. W Portugalii, jeszcze w latach swojej świetności (pod starą nazwą), kształcili przyszłych monarchów tego kraju. Budowali wspaniałe budowle (mówi się o ich dużym wpływie na gotyk) i systemy podziemnych tuneli. Szczególnie te ostatnie są imponujące. Byli pionierami archeologii w Ziemi Świętej. Doskonale dogadywali się z Arabami i innymi nacjami, docierając do niedostępnych dla Europejczyków źródeł wiedzy. Zresztą jeden z ich mistrzów został wypuszczony z niewoli po bitwie pod Hittin. Są pogłoski, że wcześniej spiskował z Saladynem. Stali się doskonałymi żeglarzami = jeden z ich wielkich mistrzów stworzy słynną Szkołę Nawigatorów w Portugalii. Coraz więcej poszlak wskazuje, że po Wikingach a przed Kolumbem, docierali do Ameryki. Ludzie niewyksztalceni nie stworzyliby innowacyjnych narzędzi bankowych. Znajomość pisma i rachunków była niezbędna. Dostawali trudne do zagospodarowania ziemie (np. bagna w Polsce) i świetnie radzili sobie z ich melioracją i rolnictwem aby osiągać dochody. Kogoś poniosło z tym niewykształceniem :)
Kanał się rozwija, tematyka bardzo ciekawa. Robią Państwo świetną robotę. Pozdrawiam :)
Jak zwykle świetny materiał
Dziękuję za wiedzę! Świetna audycja.
🙋♂️Dziękuje za program🙌Pozdrawiam z Dublina🤗👻☺️💃🏻🕺
Dzięki! Pozdrawiamy z Warszawy
Fajnie ze tam się też nas słucha
Robią Państwo świetną robotę.
Dziekuje bardzo.
Ciekawe . " Będzie nowa adaptacja Pana Samochodzika i Templariuszy" . Szczerze polecam zapoznać się ze starym wydaniem, gdyż obawiam się, iż jak to bywa w " adaptacji" historii zmianie może ulec to na co zwrócił uwagę Pan Zbigniew Nienacki czyli komu służyli i jakim rytuałom się poddawali a moim zdaniem to kluczowa informacja, od której każda analiza powinna wyjść. Starajmy się zawsze dotrzeć do najstarszego ze źródeł, gdyż " adaptacje" zafalszowuja prawdę. W obecnych czasach jest ogromny pęd na cyfryzację książek co doprowadzi do sytuacji, że zawsze będzie " bieżąca" wersja poprzez prostą edycję zapisu. Pozdrawiam serdecznie.
Bardzo ciekawe. Super się słucha.
Historia jest ciekawa.😊O Templariuszach w Polsce wcześniej nie wiedziałem nic.
Pozdrawiamy serdecznie
Pan Chris Miekina prowadzi kanal audiowizualny na YT pod nazwa Polaraxa i tam tez jest podcast o Templariuszach. Polecam zainteresowanym
Dziękuję za bardzo ciekawy materiał.
"Póki czas, niech uciekają się do źródła mojego miłosierdzia, niech korzystają z krwi i wody, która dla nich wytrysła."
Dziękuję !
dziekuje
No lepiej juz nie mozna udowodnic , ze Ziemia nasza nie jest kulą
Swietny dokument
Dziekuję
Dziekuje bardzo! CZESC.
Fajny podkast 👍
Trochę to niekonsekwentne - jak najmniej wykształceni współpracowali z bankierami....Bankierzy głupi nie byli !
Dzięki
Ciekawy podcast
Jakby nie patrzeć. To to ciemne średniowiecze dalo wolność ludziom do bogacenia. Pierwsze banki, to właśnie we średniowieczu powstały. Wtedy rodził się kapitalizm. Średniowiecze, najlepsza epoka w historii człowieka. Ochrona praw. Między innymi kobiet. I narodziny kapitalizmu. Oświecenie i kontreformacja, to upadek cywilizacji. I dziś już osiąga apogeum.
Cześć! Wracamy z nowym sezonem "Innych Historii Polski". A tu playlista do wszystkich "żółtych" materiałów :-) th-cam.com/play/PL39NJxrWDeAqr_ydVuvaaR4ZE44bOfeKx.html
Jestem tu po raz pierwszy i już wiem że zostanę.
Dziękuję
Super kanał
Super
16:46 - gościowi najpewniej chodzi o BARNIMA, a nie o "Barmina". :)
Coś się chyba temu Panu pomyliło, albo mi. Ale z tego co wiem to 5 przykazanie zabrania MORDOWAĆ, a nie zabijać. Temat wojny sprawiedliwej czy nawet obrony osobistej to pokazuje. Byli w historii chrześcijańskiej żołnierze/rycerze którzy zostawali świętymi i to bez zmiany swojego rzemiosła. W Ewangelii jest napisane przykazanie dla żołnierzy "poprzestawajcie na swoim żołdzie, nad nikim się nie znęcajcie". Nie pisze tam, aby rezygnowali ze swojej służby. Zostanie świetym żołnierzem też jest możliwe.
👍👍👍
Audycja urwana - to nie jest grzeczne i chyba ktoś zaspał. Ale Informacja historyczna jakaś była. Ja słyszałam ich wiele.
Do świata wiernego Chrystusowi i chrystusowym wartościom prowadź nas Panie !!!
Czytałam książkę o aresztowaniach Templariuszy przez krzyżaków, Watykan, w formie kryminału. Kto wie czy to nie była książka autorstwa Browna. W każdym razie to Watykan kazał ich aresztować, bo wiedzieli za dużo.Wiadomo,że czcili energię żeńską, M. Magdalenę.a Watykan płacił im za milczenie.
Lekka nieścisłość. W Piśmie Świętym w oryginale napisane jest „ nie morduj „ a nie „ nie zabijaj „ tak samo z dziesięciorgiem przykazań w oryginale jest „ nie będziesz mordował „. Polecam Pana dr. Jana Przybyła ( religioznawcę ) który to wyjaśnia jak w późniejszych tłumaczeniach Biblii zamieniono wiele słów oraz sporą część usunięto
Dziękujemy za ten komentarz. Pozdrawiamy
I tak wygląda zdrowe podejście. Starszą nas wszędzie, wojna, pandemia,kara boska, baby Jaga ,czarna Wołga itp. Mamy być ulegli by mieli władze nad nami i czerpać zysk. W imię miłości człowiek jest niczym.
Ciekawe, poparte świadectwami historycznymi. Jakby jeszcze trochę ilustracji?
Szczerze mówiąc to troszkę mało jest tych ilustracji ze średniowiecza.
@@historiajakiejnieznacie myślę, że kilka zdjęć już uatrakcyjniłoby przekaz. Pozdrawiam
@@dueverita691 przecież to podcast
Historia jest Zakłamana to wiemy w 100% .. Pytanie jest czy to co wiemy jest prawda ? czy nie..
"O Grunwaldzie nie będzie, bo prawdziwa historia toczyła się gdzieś indziej..."??!! CO TO MA BYĆ??!!
Jakieś dziękuję za uwagę lub coś podobnego?
Może jeszcze księżniczce czerwony dywan i kawę dać?
@@ptasznik5973 czemu nie?
A czy słyszał Pan o złocie z okolic Srebrnej Góry około 18 wozów nad Polskim morzem przeładowano tona statek i podpłynęło do USA i dzięki złotu Templariuszy Ameryka tak szybko podniosła się po wojnie Secesyjnej
To nie brzmi zbyt dobrze. Przecież Ameryka posiadała ogromne złoża złota na miejscu. Nie musieli wozić drewna do lasu. Poza tym skarb wiązany z templariuszami, do dziś szuka się na Oak Island :)
Zadanie Polski - audiobook + przesłanie: th-cam.com/play/PLb-c8jQgFEp7T0bs3j8MPBJ5LW7-Rnmrb.html
👍
Oj Pan doktor nie czytał Nienackiego. To chyba dlatego nie jest profesorem :)
A o którego papieża Sylwestra chodzi? Czy o Sylwestra II.
Tak dokładnie - przeciwnicy papieża Sylwestra II zarzucali mu, że podczs swojego pobytu na półwyspie iberyjskim zgłębiał zakazaną wiedzę pozyskaną z islamskich źródeł. Większość tych legend urosła jednak wiele lat po śmierci papieża. Dziękujemy za wysłuchanie podcastu!
14:38 tak, to każdy by chciał
Jakiś młody profesor, jak nie czytał Pana Samochodzika
"W cudzysłowiu" - no Panie "redaktorze"...
Pan doktor się myli w sprawie świętych i błogosławionych, szczególnie w zakonie św. Jana. Jest otóż cała lista świętych i błogosławionych, w tym jeden pochodzący być może z Polski. Niewiele tu również informacji o politycznych powodach, dla których Filip Piękny zaatakował templariuszy, bo nie o pieniądze tu przede wszystkim chodziło, lecz o podporządkowanie Kościoła i papieża.
Proszę zauważyć, że to by były tylko insynuacje ...
Skonsultowaliśmy tę kwestię z autorem. Istnieje grupa świętych i błogosławionych jednak nie były to osoby zaangażowane w walkę z niewiernymi. Zakon św. Jana na początku nie miał charakteru zakonu rycerskiego - jego założyciel więc odżegnywał się od działalności zbrojnej. Podobnie na przykład liczne grono swiętych zakonnic, jak św. Ubaldesca. Rycerze polegli w walce byli czasem przedstawiani jak męczennicy i nawet otaczani lokalnym kultem - tak było w przypadku Templariusza poległego w walkach o Ascalon a także w przypadku części obrońców Malty oraz być może pochodzącego z Polski Garlanda pochowanego w pobliżu Syrakuz. Rycerze przelewający krew jednak nie osiągali statusu świętych. Dziękujemy za wysłuchanie podcastu!
@@MuzeumHistoriiPolski Naprawdę nie chcę rozkręcać zbędnej dyskusji pod podcastem, ale pobieżna kwerenda dała mi taki wynik:
Saint Nuno de Santa Maria Alvares Pereira - rycerz, przeor, dostojnik zakonu
Błogosławiony Gerard Mecatti - serwient w Zakonie św. Jana, później franciszkanin
Gerland - rycerz
Nicasius Jerozolimski - rycerz, męczennik, wspomnienie 1 lipca
Adrian Fortescue - rycerz, błogosławiony, męczennik, stracony w Anglii w czasach Henryka VIII, wspomnienie 9 lipca
David Gunston - rycerz, błogosławiony, męczennik, okoliczności jak powyżej
Peter Pattarini z Imoli - błogosławiony, rycerz, przeor Rzymu,
Hugon - rycerz, święty, komandor zakonu z Genui, wspomnienie 8 października
Wszyscy w/w z racji zajmowanych stanowisk zobowiązani byli do walki z bronią w ręku, choć może nie każdy miał okazję. Niektórzy przedstawiani są z bronią lub z elementami zbroi. Świadomie pominąłem kobiety i osoby z okresu "porycerskiego". I rzeczywiście, co do pozostałych wielkich zakonów rycerskich - nie udało mi się znaleźć świętych i błogosławionych z zakonów templariuszy i krzyżaków. Co do zakonów hiszpańskich - przyznaję, pojęcia nie mam.
@@janm.dugosz9180 Tu nie chodzi o to, że nie trzymali w ręku broni ani nie brali udziału w walkach. Tu chodzi o to, że ich wojskowość nie była powodem ich świętości. Zakon szpitalników miał dwie role - militarna i opiekuńczą. Wszyscy błogosławieni (z wyjątkiem postaci Gerlanda, postaci półlegendarnej) byli wyróżnieni albo za pomoc albo za męczeńską śmierć, nie za zabijanie niewiernych. W okresie, o którym mówimy dla zakonów ważne było utrzymywanie braterstwa braci. Mieli nie być wyróżniani między sobą. Proponuje zerknąć na książki Helen Nicholson lub Rileya-Smitha a nie tylko bez-krytycznie na listy podane w intrenecie....
@@akitku1489 Bardzo dziękuję za cenną radę, by wiedzę zdobywać z książek, a nie z internetu. Skoro już jesteśmy przy umiejętności czytania - gdzie ja napisałem, że wymienieni przeze mnie joannici zostali błogosławionymi albo świętymi za przelewanie krwi niewiernych? Gdzie napisałem, że "ich wojskowość była powodem ich świętości"? Zdanie z podcastu, z którym dyskutuję brzmi: "żaden z templariuszy (i joannitów), który przelewał krew, nie jest wyniesiony na stanowisko świętego" (5.30). Co oznacza, że sam fakt wykonywania czynnej służby wojskowej uniemożliwia osiągnięcie takiego statusu. I podałem przykłady, że jednak nie uniemożliwia. I tyle.
Spory brak zrozumienia ideologii chrześcijańskiej poza tym ok
Co za brednie. Templariusze prowadzili kasę spoldzelczą a nie bank. To zasadnicza różnica.
Bajki....... Dla. .... Motłochu... 😂
świniak?
uboga rycerska korporacja hehe
U której zadłużony był król Filip :)
Co za bzdura, że "święty nie zabija". Świętego też nie "wynosi się na stanowisko". A świętych wojowników też jest sporo. Pan Profesor średnio się zna.
Proponuje nauczyć się słuchać ze zrozumieniem; to naprawdę przydatna umiejętność! Nie chodziło o to, że nie ma świętych którzy zabijali albo świętych wojowników, tylko o to że rycerze zakonów nie byli uznawani za świętych ze względu na swoje militarne wyczyny a ze względu na męczeńską śmierć, pomoc innym, lub dokonane cuda...Pan Komentator Youtubowy chyba średnio umie słuchać...
@@akitku1489 niestety, słucham słucham i jestem zażenowany.
@@szymonmaciejnowicki3463 Słowo klucz: ze zrozumieniem. A co do zażenowania…no cóż. Różnych ludzi żenują różne rzeczy…
ZSH Grodziec
#pamietaMY
#wolnekonopie
#jebaciluminati
Chwała Wielkiej Polsce!💚❤💚👆💃
"Śpiewali chorały gregoriańskie" - to tych chorałów jest kilka? Na Boga! Być mediewistą i robić takie błędy?!
Na Boga...a jeżeli ktoś używa zwrotu frazeologicznego np. "odmawiali różańce", "klepali zdrowaśki" to także oskarży Pan o błąd?
To, że osoby zaangażowane w likwidację Templariuszy bardzo szybko zmarły jest dowodem na to, że zakon był jak nowotwór, bardzo groźny i, że król Francji miał racje.
No tak, Król Francji i papież to mili faceci i mieli rację . Zwłaszcza że chodziło im o złoto i długi .
@@pawelhuczewski2772 Wolni murarze odwołujący się do tradycji zakonu (część ich odłamów) wyrządziła niedźwiedzią przysługę zakonowi i ich pamięci ;) Kiss of death.
Doszedłem do tego samego wniosku = pieniądze były iskrą lecz ogniem była obawa, że królowi zbyt mocno urośnie pod bokiem silna organizacja odpowiadająca tylko przed papieżem. A nie każdy papież mógłby być zależny od Paryża jak za jego czasów to akurat było.
@@krzysztofizdebski1223 Można powiedzieć że Król chce władzy i trzymać wszystkich za mordę . Taki sam cel ma papież i jego królestwo Rzym . A tu nagle wyłazi coś takiego jak zakon bogobojnych rycerzy Chrystusa , ta organizacja ma kasę , prawdziwych wojaków . Przy pomocy religii , kasy i siły zbrojnej może mieć duży wpływ na wszystko , może być czymś w rodzaju nowego państwa itp . Zresztą znamy historię Krzyżaków, sekularyzacji zakonu , króla Prus itp . Nam Polakom nie trzeba tłumaczyć co to są zakony rycerskie . Moim ulubionym serialem TV są "Czarne chmury". Czyli czym lub kim mogli zostać templariusze można się domyślać .
@@pawelhuczewski2772 Gdy templariusze byli już osadzeni w lochach, inny zakon gdzieś w odległej Polsce, zaczął kąsać rękę, która go wykarmiła. To co wydarzyło się w Gdańsku 13 listopada 1308, było dowodem ostatecznym, do czego może posunąć się zakon niedawnych krzyżowców z Ziemi Świętej, gdy skończy się jego misja na Bliskim Wschodzie.
👍👍👍