Grand Theatre - Groningen 2024

In 1929 werd, na de sloop van Hotel de Zeven Provinciën, begonnen met de bouw van het Grand Theatre. Het pand heeft elementen uit de art-déco en de Amsterdamse School. Het Grand Theatre werd de 4e grote bioscoop in de Stad naast Luxor, de Beurs en Cinema Palace. Stadjers spraken van een massale grijze steenklomp, met een 'niet erg fraaie gevel'. Maar binnen kon men zich vergapen aan de prachtige decoraties die op het plafond en wanden waren aangebracht en de schitterende wandverlichting. Op 24 april 1930 vond de officiële opening plaats van het Grand Theatre. ‘Haar hoogste verlangen’ met Olga Tschechowa was de 1e (nog stomme) film die op het witte doek kwam. Later dat jaar was de 1e geluidsfilm er ook te zien. De beroemde koperen ganzen, die aan de zijkant van het toneel en boven het balkon hingen, werden na een interne verbouwing in 1949 geplaatst. Van 1930 tot 1977 diende het gebouw als bioscooptheater met ca. 900 zitplaatsen. Maar er werden ook bokswedstrijden georganiseerd en voorstellingen gehouden van naoorlogse artiesten als Wim Kan, Toon Hermans en André van Duin. In de jaren ‘70 krijgt het Grand Theatre het steeds moeilijker, met name door de groeiende concurrentie van grote bioscoopconcerns. In nov. 1977 sluit het 'Grand' haar deuren na een faillissement. De laatste film die vertoond werd, was ‘Merlijn de Tovenaar’. Na de sluiting heeft deze titel nog 3 jaar de gevel op de Grote Markt versierd, totdat een groep krakers hun kans pakte en er presentaties en repetities begon te organiseren. De kraakactie was een protest tegen het gebrek aan speel- en repetitieruimte voor kunstenaars in Groningen. De krakers, genaamd 'Ruimte voor Kultuur' besloten het pand te herinrichten als een alternatief cultuurpaleis, voor groepen die in het officiële circuit niet of nauwelijks aan bod komen. Er werd een bouwaansluiting voor stroom aangelegd en basisvoorzieningen werden gerepareerd. De foyer werd opgeknapt en de kelder als repetitieruimte ingericht. De vereniging 'Grand Theater Grandioos', die uit deze kraakactie voortkwam beheerde het pand een tijd en had de artistieke vrijheid hoog in het vaandel. De vereniging had onderhand een huurconstructie met de gemeente en had al eerder aangegeven dat zij het pand wel wilden kopen. Uiteindelijk is er een constructie bedacht voor koop en verbouwing en in 1994 was er een ingrijpende verbouwing. Daarbij zijn slechts de voorgevel en de kenmerkende ruwe, bakstenen zijmuren van de voormalige bioscoop ongedeerd bleven. Het Grand Theatre was door de Staat als Rijksmonument aangemerkt. Er mocht dan ook niet hoger dan de punt van het zadeldak worden gebouwd. Er kwam een grote zaal en het voormalig bioscoopbalkon werd de kleine zaal. De nog hoger gelegen ‘Engelenbak’ (voor amoureuze koppels) van de bioscoop, werd een studio voor het stimuleren en doorontwikkelen van creatieve ontplooiingen. Deze studio heeft een ijzeren wand, die open kan om draagbalken naar buiten te schuiven, waarmee in de grote zaal zwaar decor en apparatuur naar boven gehesen kan worden. Er kwamen boven nieuwe kantoren. Na de verbouwing in de jaren negentig is het pand intensief gebruikt als productiehuis. Het was een plek waar ervaren en beginnende theatermakers ondersteund werden in het maken van nieuw werk en intern konden verblijven. Van de kantoren werden 9 slaapkamers gemaakt, met 14 slaapplaatsen en een kantine/keuken voor gezamenlijk gebruik. Na een succesvolle periode braken er, door wegvallende subsidie van het Rijk, moeilijke jaren aan voor de organisatie. In 2015 resulteerde dit in een faillissement, maar onder auspiciën van de Stadsschouwburg en de Oosterpoort (SPOT) is het theater in datzelfde jaar toch weer geopend. Met steun van vele culturele partners uit de Stad en de Gemeente werd in 2016 een nieuwe organisatie in staat gesteld om het hedendaags en onafhankelijk Grand Theatre op te bouwen. Anno 2024 zijn er binnen nog wel kenmerken van de vroegere bioscoop te zien. Ik meende diverse wandlampen en een plafondlamp te herkennen en glas-in-lood. De foyer voelt, met haar buitenbalkon, nog aan als uit die tijd en ook de lange stijle trap als uitgang vanaf het balkon van de bios, rechtstreeks naar de Grote Markt, is nog steeds aanwezig.
Tekstbronnen:
• nl.m.wikipedia.org
• voko-lichen.nl
• bioscoopgeschiedenis.nl
• Grandtheatregroningen.nl
• deverhalenvangroningen.nl
Foto- en filmbronnen:
• nl.m.wikipedia.org
• A.J. Hollander
• Beeldbankgroningen.nl
• deverhalenvangroningen.nl
• Grandtheatregroningen.nl
• bioscoopgeschiedenis.nl
• Delpher.nl
• Eigen foto- en filmmateriaal
Muziekbron:
• via TH-cam account @FreesoundMusic - • 60 min mix of royalty ...