Bursa Kılıç Kalkan Evi Müzesi

Bu hafta Bursada Kılıç Kalkan Oyununu halk oyununa dönüştüren kurucusu Mustafa Tahtakıran tarafından kurulan Bursa Tahtakıran Kılıç Kalkan Halk Oyunları Derneği’ne bağlı "Kılıç Kalkan Evi müzesindeyiz."
Kılıç kalkan oyununun doğuşu şu şekilde rivayet edilmektedir: Osmanlı ordusunun Bursa’yı ele geçirmek için harekete geçtiği dönemlerde, Bursa kalesi uzun süre kuşatma altında kalmıştır. Kuşatma süresi uzadıkça moraller bozulmaya başlar. Osmanlı ordusu içinden bazı askerler, hem kale içindeki Bizans askerlerinin moralini bozmak, hem de beklemekten sıkılan Osmanlı ordusu askerlerine moral vermek için, Bursa Kalesi dışında ikişerli, dörderli ve daha kalabalık gruplar halinde karşılıklı olarak kılıç ve kalkanları ile oynamaya başlarlar. Ellerinde bulunan kılıç ve kalkanları birbirine vurarak çıkardıkları sesi zamanla ritim haline getirerek, bu ritim eşliğinde silahlı eğitim hareketine benzer hareketler geliştirirler. Bursa Şehri uzun bir kuşatma sonunda hiçbir çarpışma olmadan Bizanslılardan 6 Nisan 1326’ da alınır ve kısa bir süre sonra da Osmanlılar tarafından başkent ilan edilir.
Osmanlılar döneminde, Bursa’nın fethi sonrası kente giren gazilerin kılıç ve kalkanlarla zafer dansları yaptıkları anlatılmaktadır. Kılıç Kalkan Oyunu, adı üzerinde, oyuncuların kuşandıkları kılıç kalkanla oynanır. Kılıç ve kalkan ile oyuncuların ayak ve diz vuruşlarıyla çıkardığı sesler, müziğin ve ritmin yerini tutar. 1326 yılında Bursa’da başlayan bu oyun zamanla sivil halkın da asker geçirmelerinde, peştamal kuşanmalarında ve diğer özel günlerinde tekrarlandığı bir halk dansı haline dönüşür ve Bursa’nın bir sembolü haline gelir.
Kılıç Kalkan Oyunu yada Kılıç Kalkan Savaş Oyunu bilinen tek müziksiz halk oyunu olarak tanınmaktadır. Araştırmalara göre Orhangazi döneminde kurulan talimli ordunun o zamanki yöntemlere göre yaptıkları savaş antrenmanları daha sonra oyun halini almıştır. Orhangazi Bursa’yı aldığında savaşçıları kente Kılıç Kalkan gösterisi yaparak girmiştir. Altı önemli figürü olan oyunun her figürünün bir fonksiyonu vardır.
Peşrev: Askerlik görevine çağrılışları ve bu çağrıya uyanların askere uğurlanışı sergilenir.
Yemin Töreni: Acemi Eğitimi bitirmiş erlerin günümüzde olduğu gibi yemin etmesi gerekir. Burada askerlik görevini kabul ettiğine ve yerine getirmek istediğini namusu ve şerefi üzerine ant içilir, yemin kılıçlar üzerine edilir.
Eğitim: Askerlerin savaşa hazırlanması için askerlik öğrenimine götürülerek savaş uygulamasının öğretilmesine denir. Savaşa hazırlanış ve savaş sahneleridir. Oyundaki figürler, Kılıç bileme, Silah bilgisi ve bakımı cenge girişme, vuruşma becerisinin uygulanması, hasmı tartma ve tanıma yeteneğinin kullanılması sergilenir.
Cenk ve Sulh Sözleşmesi: İki karşı taraf cenk için dizilirler savaşa tutuşurlar. Oyunda varolan ritim bu savaş oyunu sırasında kaybolur yerini gürültü alır. Cenkten sonra savaş bırakışmasına gidilir. İki taraf savaşı durdurur. Oyunda bu üç bölüm için ayrı deyimler kullanılır. Helalleşme, cenkten önceki durumlar için Muhabere, savaş kısmı için ve gene aynı bölüm için mubareze, mütarekede savaş bırakışması için kullanılmaktadır.
Anlaşma Devresi: Savaşın bırakılması için taraflar arasında görüşme yapılması gerekir. Cengaverin bu arada uyanık olması yalancı sözlere, pusuya düşmemesi gerekir. Cengaverin silahını isteyen bir kişinin sözüne uyup silah değiştirmek amacıyla kılıcını savurup atması üzerine diğer tarafın kendisine saldırdığı bir uyarlama ile işlenmiştir. Bu bölüme oyun içinde silah değiştirme adı verilmiş ve sindirme sözcüğü de bu bölüm için kullanılmıştır.
Ara Savaşı: Cengaverler birbirlerinin yardımına koşarlar iki taraftakilerin kendi arkadaşlarına katılması ile ara savaş başlar. Bu savaş sırasında da ritim yoktur. Toplu savaş bırakışması açıklanır ve savaş dönüşü sevinç yaşanır.
Sonuç olarak, Kılıç Kalkan Türk halk oyunları arasında yer alan bir dans oyunudur. Türkiye'nin farklı bölgelerinde de icra edilen Kılıç Kalkan, Türk kültürünün güzelliklerini yansıtan önemli bir unsurdur.
Kaynaklar:
www.kulturport...
www.gotobursa....
bursakilickalka...
"Chatcpt"
#keşfet #gezi #rehber