"ОҚЖЕТПЕС ЖАРТАСЫ"

ОҚЖЕТПЕС ЖАРТАСЫ
Оқжетпес Көкшетау қыратының ең биік жері Көкше жанында орналасқан. Төңірегінің табиғаты көрікті. Гранитті жартастан түзілген, беткейі тік, қарағай, қайың өседі. Әулиекөлдің тұнық айдынында тұрған Оқжетпес жартасы туралы ел ішінде көптеген аңыз-әңгімелер тараған. Шоқан Уәлиханов 15-тен аса аңыз-әңгіме жинақтаған. Сәкен Сейфуллин «Көкшетау» атты лирикалық поэмасында тұтқынға түскен қалмақ қызының қайғылы тағдырын Оқжетпес арқылы суреттейді.
Бағзы заманда қазақ пен қалмақ бір-бірімен жауығып, соғыс буы сарбаздарды ерлікке жігерлендіріп, атақ-даңқ пен жорықтардың елесі ерлерге рух берген заман екен. Хан Абылай осындай бір сәтті жорықтан Бурабайға үлкен олжамен қайтып келген екен. Бір биік жартастың жанына тоқтап, қолға түскен мүлікті молынан және әділетті түрде жігіттеріне үлестіріп берген. Әрбірінің үлесін берсе де, сарбаздардың арасында бітіспес дау-жанжал басталып кетіпті. Даудың себебі - жүзіктің көзінен өткендей көркем, осы жорықта тұтқынға түскен қалмақ қызы болатын. Жағдай ушығып бара жатқан соң хан тұтқын қызды өзіне алдырып: «Сұлуым! Міне, алдыңда бірінен-бірі өткен ержүрек сарбаздарым түгелімен тұр. Қай-қайсына қоссам да әрбірі де соған лайық, сондықтан бүгін саған зор құрмет көрсетіп, жар таңдау құқын саған бердім!», - деген екен. Еліктің лағындай дір-дір қаққан қыз түнгі аспандай қап-қара тұңғиық көзін бір төңкеріп, қанатын қомдаған лашындай бойын тіктеп: «Құдіретті хан ием, көрсеткен құрметіңе рахмет! Таңдау менде болса, сыңарым ең беделді азаматың болсын. Менің мына аппақ орамалым анау жылтыр жартастың ең құзар шыңына ілінсін. Орамалға қай сарбазыңның оғы жетсе, соған өмірлік жар боламын!», - депті. Хан жарлығын орындамақ болып тұра ұмтылған жігіттер белдеріне арқан орап, құзыр шыңның ұшына орамалды тіккен екен. Қайсар қыз сайысты құзар шыңның шоқысына шығып қадағалауға ханнан рұқсат сұрайды. Делебесі қозған сарбаздар жебелерін бірінен соң бірін аспанға атқылағанмен, бірде-бірі нысанаға жетпей, даурығып жүргенде, елінен, жерінен, сүйіктісінен айырылған ару құзар шың басынан Әулиекөлдің көгілдір тұңғиығына қарғып кетіпті. Сол аты аңызға айналған шыңды халық «Оқжетпес» деп атап кетіпті.
СКАЛА ОКЖЕТПЕС
Скала Окжетпес - самая высокая вершина Кокшетауской возвышенности находится недалеко от Кокше. Природа вокруг прекрасна. Образован из гранитных скал, его поверхность крутая, здесь растут сосны и березы. О скале Окжетпес, которая находится на прозрачной поверхности Аулиеколя, ходит много легенд. Чокан Валиханов собрал более 15 рассказов. В своей лирической поэме «Кокшетау» Сакен Сейфуллин через Окжетпес описывает трагическую судьбу калмыкской девушки попавшей в плен.
В древности казахи и калмыки воевали друг с другом, война вдохновляла солдат на героизм, а походы и слава придавали воинственный дух. Однажды хан Абылай вернулся в Боровое из столь удачного похода с большой добычей. Остановившись на одной высокой скале, справедливо распределил трофеи между своими людьми, им всего досталось сполна. Несмотря на то, что каждому отдал свою долю, между солдатами разгорелась нескончаемая ссора.
Поводом для спора стала красиваца-калмычка, попавшая в плен во время похода. Ситуация ухудшалось, хан взял пленницу и крикнул: «Красавица! Вот все мои храбрые солдаты стоят перед тобой. Каждый достоин тебя, поэтому сегодня я оказываю тебе огромное почтение и даю право выбрать самой супруга!».
Словно хрупкая дитя, девушка подняла бездонные черные глаза, выпрямилась и сказала: «Великий хан, спасибо вам за оказанное почтение! Если у меня есть выбор, пусть им будет самый уважаемый мужчина. Пусть мой белый платок висит на вершине того блестящего камня. Чья стрела долетит до платка, за того я выйду замуж». Джигиты, устремившись выполнить приказ хана, обматав веревкой себя установили платок на вершине высоты. Смелая девушка попросила разрешения у хана, чтобы наблюдать за соревнованием из вершины горы. Возбужденные солдаты пускали свои стрелы одну за другой в небо, но ни один из них не достиг своей цели. Девушка, потерявшая землю, возлюбленного, бросилась с вершины горного утеса в воды голубого залива озера Аулиеколь. С тех пор в народе эту легендарную вершину назвали «Окжетпес».
3d тур- history-akmola...
/ aqmola_mura
/ madenimura03