Artuklu Devleti Döneminde Su Yükseltme ve Taşıma Düzenekleri Nasıl Çalışır?

Artuklu Devleti döneminde verimli tarım topraklarının en önemli kaynağı olan suyun aktarımında önemli buluşlar gerçekleştiren Cezeri’nin en önemli iki su yükseltme düzenekleri...
Nehir akıntısının gücünü kullanarak döndürülen çarkın ucuna yerleştirilen iki karşıt yöndeki silindirin emme ve basma yoluyla suyu 10 metre kadar yükseğe çıkarabilen Çift Silindirli Su Pompası... Bu pompa su yükseltme düzeneklerinin aksine herhangi bir hayvan gücüne ihtiyaç duymadan çalışıyor olması nedeniyle dönemin ilk otomatik pompası sayılabilir. Düzeneğin önemli kısımlarından biri günümüze kadar uzanan önemli bir buluş olan krank-biyel mekanizmasının da ilk önemli örneklerindendir. Bu pompadaki çift silindirin karşıt yönlerde kullanılması sayesinde bir dönüş hareketinde bir silindir emme yaparken, diğer silindir basma yapması ve böylece suyun kesintisiz olarak yükseklere pompalanması sağlanmıştır.
Hayvan gücüyle dört kepçenin suyu üst kanala aktarması yöntemiyle çalışan
Dört Kepçeli Su Kaldırma Düzeneği... Cezeri bu düzenekte hayvanın bir çeyrek tur dönüşünde bir kepçenin kaldırılması sağlamak amacıyla seqment dişli adı verilen dişli sistemini geliştirmiştir. Bu dişlileri dört farklı açıda yerleştirerek, her bir kepçenin dört ayrı zamanda suyu kaldırmasını ve bu sayede hayvan gücünün daha verimli kullanılmasını sağlamıştır. Günümüzde dört zamanlı modern motorların atası sayılabilecek önemli bir düzenektir.