Bağlama Yapımcılarına Sorular- 2: Özay Önal
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 16 ก.ย. 2024
- Özay Önal
Instagram @nevarsasazadair
www.sazadair.com
Özay Önal 1970 yılında Ankara’da doğdu. Bağlama ile ilgilenmeye ilkokulu bitirdiği yıl başladı. Müziğe olan ilgisi Orta Doğu Teknik Üniversitesindeki öğrenciliğinde ivmelendi. ODTÜ bünyesindeki Türk Halk Bilimi topluluğuna katıldı. İhsan Öztürk ve Coşkun Güla, Okan Murat Öztürk gibi hocaların derslerine devam etti. 1990 yılında, Okan Murat Öztürk’ün kurduğu Bengi Bağlama Üçlüsü’ne katıldı ve Üçlü bünyesinde günümüze değin pek çok yurt içi ve yurt dışı konser ve TV programına iştirak etti.
Aynı dönemde bağlama yapımına ilgi duymaya başladı. Mehmet Yüksel, Zekeriya Taşdemir, Musa Yenilmez gibi ustalarla çalıştı. 2000’lerin başından itibaren bağlamanın yapısı ve özellikleri üzerine yazılar yazmaya başladı. 2005 yılında, bu içeriğe sahip www.sazadair.com internet sitesini kurdu. 2005 yılında kendi atölyesinin açtı. Bağlama yapımında geleneksel Ankara ekolünü devam ettirmeye çalışan Önal, 2009 yılında gerçekleştirilen “Hattuşa” adlı Avrupa Birliği projesine hem müzisyen hem de çalgı yapımcı olarak katılmış ve ilk defa iki adet Hitit Lutu replikasını proje kapsamında yapmıştır.
Önal, 2018 yılında Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesinde, Dr. Öğr. Üyesi olarak çalışmaya başladı. Halen bu görevi sürdürmektedir.
Sorular:
Genel
Bir bağlama yapmaya başladığınızda, kısa ve uzun sap için kullandığınız bir ölçülendirme/oran var mıdır? (Tel boyu, tekne boyu, sap boyu, eşik yeri vs. gibi.) Eşik yeri konusundaki düşünceniz nedir?
Tekne
1. Bağlamada teknenin akustik (ton, volüm) etkisi nedir?
2. Teknede tercih ettiğiniz ağaçlar nelerdir? Bu ağaçların ton açısından etkisini tarif edebilir misiniz?
3. Oyma ve yaprak tekneyi akustik ve yapısal (sağlamlık) olarak karşılaştırabilir misiniz? İkisi arasında bir tercihiniz var mıdır? Yaygın bir düşünce olarak “oyma dut” teknenin üstünlüğü konusundaki fikriniz nedir?
4. Teknede ses deliğinin yeri, büyüklüğü ve sese etkisi hakkındaki fikriniz nedir? (Tekne üstüne veya kapağa açılan tek büyük ses deliği veya küçük birden fazla ses deliği gibi)
Sap
1. Sap için tercih ettiğiniz ağaçlar nelerdir? Küçük ve büyük boy sazlar açısından farklı tercihler olabilir mi?
2. Sapın biçilme yönü nasıl olmalıdır?
3. Sap atması nedir? Neden ortaya çıkar? Engellenmesi mümkün müdür? İcracının bu konuda dikkat etmesi gereken hususlar var mıdır? (Başka türlü sorarsam, kullanıcı hataları nelerdir?)
4. Sap takarken tercih ettiğiniz bağlantı hangisidir? Neden? Uygun olmadığını düşündüğünüz bağlantı hangisidir?
5. Sapta klavye kullanılması hakkındaki düşünceniz nedir? (Sapı zayıflatır mı? Güçlendirir mi? Sadece estetik bir ek midir?) Klavye ağacı için bir tercihiniz var mıdır?
Kapak
1. Yaygın olarak bağlamalar “dut tekne, ardıç tekne, yaprak tekne” gibi hep tekneye referansla yapılıp satılmakta. Sizce de belirleyici olan tekne midir?
2. Kapakta tercih ettiğiniz ağaçlar nelerdir? Bu ağaçların ses karakterleri hakkında ne dersiniz?
3. Bağlama dışında neredeyse tüm sazlarda dik damar açısı gerekli görülürken bağlama kapağının yatık açılı olmasının sebebi nedir?
4. Kapak bombesi nedir ve nasıl verilir?
5. Kapakta balkon uygulamaları ve ses deliği gibi görece yeni denemeler hakkındaki düşünceleriniz nelerdir?
Bakım-Koruma
1. Tercih ettiğiniz vernik türü nedir?
2. Bağlama hangi şartlarda muhafaza edilmelidir? (Kılıfta, duvara asarak, stantta) Uygun hava şartları nedir?
3. Bağlamanın periyodik bakımı var mıdır?
Sanatı, sanatın inceliklerini, Anadolu'yu ve bağlamayı gönlüne sindirerek tanıyan, bilen, sindirmiş olan Özay Usta'mıza ve sevgili Engin'e, değerli katkı ve paylaşımları için gönül dolusu teşekkürler... "Bilmeyen ne bilsin bizi / Bilenlere selam olsun..."
Mutlu ettiniz değerli hocam, sağolunuz 🙏🙏
Emeğinize sağlık. Özay Önal ile mutlaka devamı çekilmeli.
Bağlama yapımcılarına sorular serisinin tamamını hiç atlamadan izledim. Bir bağlama sever olarak, bir çok doğru bildiğim şeyin yanlış olduğunu yeni yeni öğrenmiş oldum. Elimde 4 adet bağlama var. En son bağlamamı Mümin Güldağ hocadan yeni aldım. Şu izlediklerimden öğrendiklerimi keşke yeni bağlamamı almadan önce öğrenmiş olsaydım diyorum şimdi. Farklı bir tercih yapardım. Hocam çabalarınız ve çalışmalarınız için çok teşekkürler.
Kendi adıma o kadar çok şey yazmak istiyorum ki ama eksik kalıcak diye kaygılanıyorum. O kadar güzel somutlaştırmalar var, o kadar olsun👍Engin hocam , Özay hocam yapımcılık adına bu düzeyde paylaşımlar için teşekkürler…
Güzel ve bilgilendirici bir sohbetti. Bengi Bağlama üçlüsünün yaptıklarının kalitesiyle oranlanınca yeterince ilgi görmemesi benim için de şaşırtıcı olmuştur. Bir konser düzenleseler de gitsek.
Güzel bir söyleşiydi Bengi bağlama üçlüsü takipçisi olarak heyacanla izledim 👌👍
hayalini kurduğumuz buluşmalar ve konuşmalar... hocam bu buluşmalar hiç bitmemeli
Çok güzel sohbet olmuş Engin hocam. Emeğinize sağlık. Ses ile ilgili birer yaka mikrofonu kullanırsanız videonuz çok daha kaliteli olur. Paylaşımlarınız için tekrar teşekkürler
Engin abi özellikle özay hocamla beni tanıştırdığın için sana ne kadar teşekkür etsem az özay hocamın bizim gibi bu işe gönül vermiş insanlara yol göstermesi bilgi ve birikimini aktarmasının yanı sıra hoş sohbetini muhabbetini sıkılmadan defalarca izledim sizin gibi hocalar ustalar eğitimciler en önemlisi güzel insanlarla tanıştığım için gerçekten çok mutluyum özay hocamla videoların devamını bekliyorum engin abicim saygılar
Şahane bilgiler, oturup muhabbet etmek isteyeceğin insanlar..
Çok sagolun.
Keşke daha çok bölüm olsa.
Hocam çok güzel bir söyleşi olmuş teşekkürler. Aslında bir iki konu daha vardı mesela yaprak bağlamada mesnet çıtası kullanımı ve kapakta ve sapta fileto ve çıta kullanımı gibi. Bir başka söyleşinizde bu konulara da değinirseniz faydalı olacağını düşünüyorum.
Özay ÖNAL emekleri nedeniyle muthis bir duayen, cik saygı duyarim. Size de aynı şekilde Engin Bey umarum tanışırız birgun
Emeğinize sağlık hocam 👏👏👏
Teşekkürler emeğinize sağlık.
Üstadın tel sesi gelmemeli ifadesine yürekten katılıyorum👍👏👏👏
Engin Hocam yine mükemmel bir söyleşi.Eliniğe sağlık.
Amatör bir icracı olarak kendimce birkaç not düşmek istedim.
)Son yıllarda butik luthier anlamda değil ancak çoğu müzik market vs gibi yerlerde Bağlamanın neredeyse sadece GÖRSEL alana indirgendiğini düşünüyorum.Yani abanoz klavyeler,kravatlar,ses kapakları,nokta sedefler vsvs...Ancak eşik kısmı sap kısmı entonasyon çalım keyfi rahatlığı gibi konularda oldukça özensizlik farkediyorum..Gerçekten güzel bağlama bulmakta zorlanıyorum.Eski ustaların yaptığı 2.el ürünler arar oldum.Saygılarımla..
Teşekkürler.
Hoca benim gibi düşünüyormuş çok güzel bir sohbet
Erkanlai olacak bolumu merak ediyorum umarim onunlada guzel bir video gelir
Hocam sapi tek bir agactanmi yapmak mantikli yoksa sap farkli agac klavye farkli agacmi hangisi daha verimli
Polyester yapılıyorsa ikisi de olabilir. Ben polyester kullanmadığım için sert ağaçları tercih ediyorum klavye için.
Muhteşem bir söyleşi olmuş.Bilmediğimden soruyorum Özay Hoca bizlere de bağlama yapar mı ya da ürünlerini görebileceğimiz bir platform var mı?
www.sazadair.com sayfasındaki iletişim bölümünden kendisine ulaşabilirsiniz.
Ben güneydoğudayım kuru sıcak Ne yazıkkı İstanbul’dan nemden gelen her saz aynı saat eriyip gidiyor ve hatta bir ara can kurtarma pahasına alıp İstanbul’a götürdüm ve bağlama mükemmel haline döndü ama asla alışmadı kuru sıcağa
Engin bey çok güzel olmuş 🙏😊 emeğinize sağlık 🙏
Carbon teknelerden bahsetmiştiniz - ama Carbon da Ladin kapak gerekiyor demiştiniz … Almanya’da tamamen Carbon dan saz üretilmiş - göğüs de Carbon dan yapılmış - sizin bu konuda fikrimiz düşünceniz nedir ?
Almanya’da bunu yapan enstrüman üreticisi - ayrıca Keman da yapmış Carbon dan … ve Carbon un ahşap a göre bir çok avantajı olduğundan bahsediyorlar - örneğin - neme karşı vesaire
Dış etkenler konusunda karbon fiber tabii ki çok üstün. Ben hiç çalmadım ya da görmedim. O sebeple bir yorum yapamıyorum.
Özay hocam Ankara Sitelerden aldığınız ağaç okoume- Gabon maunu (Aucomea klaineana) olabilir.
Sayın ustam bağlama sapı ile ilgili sadece ağacı ile ilgili konuşuluyor benim merak ettiğim konu sap kalınlığının tekneyle ilgisi var mı belli bir formu mu var.? İcracını elinin büyük veya küçük olması parmaklarının uzun kısa olması sap tercihlerini etkilemez mi, o zaman kişiye özel formada yapılabiliyor mu? Aydınlatırsanız sevinirim. Teşekkür eder kolaylıklar dilerim..
Evet, çeşitli formlarda saplar yapılıyor. Eskiden çok daha ince oluyordu. İcracıları genel olarak ince sap istiyor. Direnci düşürmeyecek şekilde icrscının talebine göre yapılabilir.
Merhabalar yeriniz nerede acaba bende eski uzun sap gürgen saz var Engin bey size yaptırmak istiyorumda
Merhaba, ben tamir almıyorum maalesef.
Merhaba hocam, ilk soruda bahsedilen eski usul tamburalar sadece kara düzen mi çalınır yoksa bağlama düzeni de çalınabilir mi? Yani o eski tınıyı duymak için kara düzen mi çalmak gerekir?
Özay abinin cevabı:
"Tüm düzenlerde elde edilebilir. Bağlamayı belli duzenlere hapsetmek bağlama kültürünü sığlaştırır. Düzen bazında bakılmamalı"
Engin beyin kendi görüşleri de çok ilgimi cekiyor bu sorulara - örneğin - ön kapak vernik veya polyester 😊?
Bombe kapak da olunca bam telleri kapağa değme riski daha büyük değil mi ?
Veya zamanla bombe azalıyor mu ,
Kapakta polyester olabilir ama mümkün olduğunca ince atılmalı. Ben kullanmıyorum polyester.
Bombe, tellerin değme riskini arttırmaz veya azaltmaz.
Zamanla evet bir miktar oturur bütün kapaklar.
@ çok teşekkür ederim 🙏😊
Bombe ile ilgili yanlız tam anlamadım - bombe olunca kapağın tel ile arasındaki mesafe azalmıyor mu ? Yoksa iyi bombe daha çok Eşigin olduğu kısımda mı olması gerek - böyle bir problem ile karşılaşmamak için (tellerin kapağa çarpması)
@@fernandohermanez1104 hayır azalmaz çünkü kapak ile tel arasındaki mesafeyi belirleyen köprüdür. Yazarak izah etmek zor biraz ama düz olmasından bir farkı yok mesafe açısından.
Hocam eline aldıktan sonra sazı bırakamadı. Bir noktada tezgaha geçip tamamlayacak sazı dedim :)
Baglama ilerleyelim dedim izledim daha geriye gittim
Bunlar bir seferde yutulacak bilgi değil ya ustam, yıllarca biriktirmişler bir anda söyleyince hazmetmek zor oluyor :)
Benim 23 yil oldu merak etme
Ustanin atölyesi nerede?
Ankara'da.
Hocam 42 tekneye ters telleme yapılırmı
Tabii.
sayın ustalarım sizler bir şey söyleyim mi kapak hafifce cökmezse kapak köpru altınfda esnemezse ses vermez ki takıldıgı gibi köprü altında durmamalı esnemeli
Zaten öyle diyoruz videoda da 🙂
bence bi bağlamadan alınacak en üst düzey tınının sırrı tel boyu ile sapın tam olarak altın oranda olmasında gizli ve tabi kapağın genişliği ve uzunluğu da bu oranda olması bence mühim... her ölçülendirme altın orana nekadar yakın olursa mükemmelliğe okadar yakın bi sonuç olur diye dusunmekteyim... saygılar
Altın oran her boy sazda olmuyor. Özellikle büyük sazlarda "oransız" bir durum ortaya çıkıyor.
Engin abi Selam,
Bilemiyorum neden isin icine para girince ne dürüstlük Kaliyor nede güven, bu arada sözüm bu usta icin degil tanimam etmem, 4 yil icinde 2 baglama yaptirdim ve ikisindede hüsran magdur edildim resmen vede Cok ünlü ustalar bunlar pehhh, benim gibi amatör veya baglamaya yeni baslayan birini keklik gibi görenler var ve iyi baglamayi bizlere KONLATMAZLAR, kime güvenelimki yazik🤷🏻
Almanyadan Selam