#สูมาครัวตาน

"...บท "#ยอกุณพระเจ้า"ล้านนา
#ท่วงทำนองโวหารจังหวัดลำปาง
เป็นบทฮ่ำ #ยอคุณพระศาสดาสัมมาพุทธเจ้า
#สาระสำคัญโดยรวม
#บทโอกาสเวนตาน เป็นคำกล่าวรายงานในการถวายทานสิ่งของหรือศาสนสถานให้แก่พระพุทธศาสนาอย่างละเอียดให้ผู้มาร่วมงานได้ทราบ ใช้ประกอบในพิธีกรรมถวายทานของล้านนาที่สำคัญๆ บทโอกาสเวนตาน จึงเป็นวรรณกรรมที่มีลักษณะเฉพาะของล้านนา
#เนื้อหาของ บทโอกาสเวนตาน จะเริ่มด้วยการกล่าวนมัสการพระรัตนตรัย หรือที่คนล้านนาเรียกว่า “#ยอคุณพระรัตนตรัย” จากนั้นกล่าวถึง โอกาสในการถวายตาน รายละเอียดเกี่ยวกับสิ่งของถวายทาน “เจ้าศรัทธา” คือผู้ถวายทาน ระบุถึงความตั้งใจว่าต้องการถวายทานให้แก่พระรัตนตรัย พร้อมทั้งอาราธนาให้พระรัตนตรัยมารับเอาสิ่งของถวายทาน อุทิศส่วนบุญส่วนกุศล คำปรารถนา และจบลงด้วยคำกล่าวถวายเป็นภาษาบาลี เนื้อหาในแต่ละส่วนอาจมีการสลับตำแหน่งก่อนหลังกันบ้าง เช่น #บทโอกาสเวนตานจังหวัดลำปาง จะอาราธนาอันเชิญเหล่าทวยเทพ สิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง และกล่าวอันเชิญทั้งอดีตเจ้าผู้ครองนครลำปางผู้มีคุณูปการต่อบ้านเมืองหรือบางสำนวนอาจขาดเนื้อหาบางส่วนไปก็ได้
เนื่องจาก #บทโอกาสเวนตาน เป็นวรรณกรรมที่มีหลายสำนวน บางครั้งในพื้นที่ชุมชนตำบลเดียวกันอาจมีสำนวนที่แตกต่างกันมากกว่าสิบสำนวน ดังนั้นหากมองในภาพรวมของล้านนาทั้งหมด อาจมีไม่ต่ำกว่าร้อยสำนวน หรือหากสำรวจกันอย่างจริงจังแล้วอาจมีมากกว่าพันสำนวนก็เป็นไปได้ ดังนั้นผู้แต่งบทโอกาสเวนตาน จึงมีหลากหลายมาก แต่ละสำนวนก็จะมีผู้แต่งแตกต่างกันไป ส่วนใหญ่จะเป็น “#ปู่จารย์”หรือ #มรรคนายก (#คือผู้ประกอบพิธี) และต้องมีประสบการณ์ ตลอดจนมีความชำนาญด้านการกล่าวคำโอกาสเวนตานมากพอสมควร จึงจะแต่งบทโอกาสเวนตานได้
#การบันทึกหรือคัดลอก บทโอกาสเวนตาน พบอยู่ ๓ รูปแบบ คือ #บนสมุดกระดาษสา(เรียกว่า “พับสา”) #สมุดบันทึก และ #ในรูปของสิ่งพิมพ์ ลักษณะการแต่งจะเริ่มต้นด้วยร้อยแก้วภาษาบาลี กล่าวนมัสการพระรัตนตรัย ตามด้วยคำประพันธ์ภาษาท้องถิ่นล้านนาประเภทร่าย แล้วปิดท้ายด้วยการกล่าวถวายทานเป็นร้อยแก้วภาษาบาลี
#รวบรวมเรียบเรียง
ดร.กตัญญู เรือนตุ่น
คณะครุศาสตร์มจร.นครลำปาง
(หนานเอ คนบ่เก่าเข้าบ่ต๋าน)