11 ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΔΙΟΚΛΗΤΙΑΝΟΣ

1.1. Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της Αυτοκρατορίας
Οι διοικητικές αλλαγές
• Όταν ο Διοκλητιανός έγινε αυτοκράτορας (284 μ.Χ.) προχώρησε σε τολμηρές διοικητικές αλλαγές, προκειμένου:
o Να επαναφέρει την τάξη στο ρωμαϊκό κράτος
o Να διασφαλίσει την άμεση παρέμβαση του στρατού όπου υπήρχε ανάγκη
o Να πετύχει την καλύτερη φύλαξη των συνόρων
• Έτσι, διαμορφώθηκε το σύστημα της Τετραρχίας, σύμφωνα με το οποίο η εξουσία μοιράστηκε σε τέσσερα πρόσωπα, δύο Αυγούστους και δύο Καίσαρες, δηλαδή:
o Στην Ανατολή
 Αύγουστος ήταν ο Διοκλητιανός, με έδρα τη Νικομήδεια της Βιθυνίας.
 Καίσαρας ήταν ο Γαλέριος, με έδρα το Σίρμιο της Σερβίας.
o Στη Δύση
 Αύγουστος ήταν ο Μαξιμιανός, με έδρα το Μιλάνο.
 Καίσαρας ήταν ο Κωνστάντιος ο Χλωρός, με έδρα τους Τρεβήρους στη Γαλατία.
o Όσον αφορά τη Ρώμη, αυτή ήταν θεωρητικά η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας και παρέμεινε η έδρα της συγκλήτου.
• Το σύστημα της Τετραρχίας πέτυχε να διατηρήσει προς στιγμή την ακεραιότητα της αυτοκρατορίας.
Η αλλαγή στη μορφή του πολιτεύματος
• Στους χρόνους του Διοκλητιανού, ο χαρακτήρας της μοναρχίας μεταβλήθηκε, καθώς:
o Το κράτος χωρίστηκε σε μικρές επαρχίες, που διοικούνταν από υπαλλήλους διορισμένους από τον ίδιο τον αυτοκράτορα.
o Η πολιτική εξουσία αφαιρέθηκε από τον στρατό, αφού ορίστηκε ο στρατός κάθε περιοχής να έχει δικούς του διοικητές, διαφορετικούς από εκείνους των επαρχιών.
o Όλες οι εξουσίες συγκεντρώθηκαν σταδιακά στο πρόσωπο του αυτοκράτορα.
o Ο αυτοκράτορας υιοθέτησε το πρωτόκολλο της αυλής των Περσών βασιλέων, έγινε απροσπέλαστος για τους υπηκόους του, επέβαλε την προσκύνηση και τη λατρεία του σαν θεός (προσφωνούνταν «Ζευς»).
• Έτσι, η Ηγεμονία (Principatus), το πολιτειακό σύστημα του Αυγούστου, μεταβλήθηκε σε απόλυτη Μοναρχία (Dominatus).