Алпамыс батыр жыры
ฝัง
- เผยแพร่เมื่อ 2 ต.ค. 2024
- “Алпамыс батыр” - қазақ халқының қаһармандық эпосы.[1] Терең мазмұны, көркемдігі мен тарихи шындықты қамтуы жағынан “Одиссея”, “Манас”, “Калевала”, “Қобыланды батыр” т.б. жырлар секілді әлемге танымал эпостық жыр. “Алпамыс батырда” халықтың басынан өткен қаһармандық оқиғалар эпик. әсірелеу заңдылығымен берілген. Жырда талай заманның түсінігі, дүниетанымы, шындығы қат-қабат қорытылып, полистадиялы түрде жинақталған. Мұнда түрік қағандығы дәуіріндегі (5-7 ғ.) азаттық үшін күрестің сарындарынан бастап, 17-18 ғ-ғы қалмақ шапқыншылығына қарсы қаһармандық ұрыстардың нақтылы елестері де сезіліп отырады. Зерттеушілер (В.М. Жирмунский т.б.) “Алпамыс батыр” жырында көне дәуірдің салт-санасы, ғұрпы, неғұрлым айқын бейнеленгенін атап өткен. Жыр дәл қазіргідей класик. бүтіндікке замандар бойында жетілу, толығу арқасында жеткен. Әсіресе, жырдан батырлық ертегілердің жігі айқын байқалуы эпосты ең байырғы туындылардың бірі деп есептеуге мүмкіндік береді. Мыс.: жырда қарт ата-аналардың жаратқаннан перзент тілеп әулиелерге түнеп мінәжат етуі, болашақ батырды зарығып көруі; жас қаһарманнның жедел ер жетіп, айрықша қайрат танытып өзі таңдап жүйрік ат мінуі; жау шапқыншылығына ұшыраған елінің кегін қайтарып, туған елін бақытқа кенелтуі; өзіне өмірсерік болатын сұлу жар таңдап бақытты өмір кешуі секілді ежелгі батырлық ертегілерге тән тұрақты сарындар жырда мейлінше анық және толық көрсетіледі. Алпамыс жау зынданында жатқан кезінде оның қалыңдығы Гүлбаршынды Ұлтақұлдың зорлықпен алуға ұмтылуы, батырдың өз әйелі “тойының” үстінен шығуы бұл эпосты ертедегі гректің “Одиссеясымен” үндестіреді. Әлбетте жырдың ең қызықты тармағы қазақ халқының бертіндегі тарихи өмірінің сипатын беретіндігі. Қазақ халқының 17-18 ғ-да қалмақ жаулаушыларына қарсы күресі көптеген жырларда фабулалық шынайы көрініс береді. Жырда көрсетілген жер, мекен, адам аттары, елдің шаруашылық кәсіптері, салт-ғұрыптары эпостың қазақ халқының төл туындысы екендігін дәлелдейді. Қаһармандардың туып-өскен, өмір кешкен елі - Жиде байсын, нақтылы тайпасының аты - қоңырат болып көрсетілгені көптеген ғалымдардың, соның ішінде Жирмунскийдің дастанды қоңыраттардың тайпалық эпосы деп айтуына мүмкіндік берген. Дегенмен, эпоста сипатталатын оқиғалар, адамдардың іс-әрекетінің молдығы, сан-дәуірдің наным-сенім ерекшелігін танытатын тұстары эпостың шеңберін бүкілқазақтық көлемге көтереді. “Алпамыс батыр” жырының халықтың есінен мәңгілік ұмытылмастай орын алу себебі тарихи әлеум. шындықтың биік көркемдікпен жырлануында. Мұндағы бейнеленетін көріністердің бәрі де қазақтың көшпелі өміріне тән мейлінше етене жәйттер. Байбөрі мен Байсарының бір-бірімен уәде байласып құдандалы болуы, қадым замандағы нағыз қазақтың шындығы. Құдалардың көкпар үстінде бір-бірімен өкпелесіп, Байсарының жат елге көшіп кетуі, барған жерінде зәбір көруі, ақырында Гүлбаршын сұлуды Алпамыс батырдың іздеп тауып, көп қиыншылық, азапты оқиғалардан соң алып қайтуы ұзақ жылдарға созылған жаугершілік заманның елестері. Әлбетте Алпамыс та, Гүлбаршын да мейлінше әсіреленген. Идея, мұрат дәрежесіне көтерілген бейнелер. Батырға тән ерекше қасиеттер: жаудан сескеніп қорықпайтындық, қалың дұшпанға қарсы шабатын, намыс пен арды жоғары қоя білетіндік, еліне қамқорлық Алпамыстың басынан табылса, әйел атаулының ең ұнамды сипаттары болып табылатын ақылдылық, мінезділік, опалылық сынды белгілер Гүлбаршынға тән болып көрінеді. Бұндай бейнелер халықтың ең ізгі адамдар туралы ұғымына, арманына сәйкес келеді. Эпостың қай заманда да халық көңіліне дөп келетін қасиеттері мұнда болғанды ғана емес, болуы мүмкіннің де жинақталып берілуінде. Алпамыстың отқа салса күймейтін, оқ өтпейтін, қылыш кеспейтін болып көрінуі халықтың ешқашан жойылмайтын, жаңсылықтан үмітін үзбейтін дәл осындай ел перзенті болса дейтін аңсарынан туған.
Батырдың туған жері жайлы да нақты мәлімет жоқ. Деректерде Алпамыстың қазіргі Жиделі-Байсын аймағында ғұмыр кешкені айтылады. «Алпамыс батыр» жырында да осы жерлер туралы мәлімет бар. Енді бір қызығы, Қызылорда облысының Шиелі өңірінде Жиделі және Байсын деген жер-су атаулары бар екен. Тарихшыларымыз Алпамыс батыр осы аймақта өмір сүруі мүмкін деген деректер келтіріп жүр. Алайда, бұл нақты мәлімет емес, болжам ғана.
Reference:
kk.wikipedia.o...
Қандай керемет дастан
"Алпамыс жырын" әбден оқып өскесін бе, қандай қиындыққа ұшырасам да, қандай шешім қабылдасам да, өзімді құдды бір Алпамыс сияқты сезінем.
Кейін тұрмыстық қиындықтар қысқан кезде, "Алпамыс батыр да қиналып, зынданда жатқан. Кеқуат келіп құтқарып алған" деп өзімді жұбататынмын.
Сансызбай Манабайұлы
"Қуыскеуде" кітабынан үзінді
Әссаламу'лайкум ой баркелди жырауларды Жараткан халқы қолдасын батырлар жыры рұқ күш береди руханый азыккой
Жыршыларымыз Кооп блолсын Керемет жылап алдым
Жыр,дастан,термелер кереметқой👍Кәзир жастар түгілі орта буынмен ақсақалдардың көбиси білмейді ,тыңдамайдыда...Бала күнімнен тыңдап өстім осы дастан,эпостарды, пластинкаларын жинап қойдым, Алпамыс,Қобланды,Қыз-Жібек,Еңлік-Кебек,Асау барақ...т.б.
Ия Алпамыс Батыр Жырауында менін Барлыбай Батыр Атам айтылады Бұланты Шайқасында Жонғарлармен шайқасқан Сарбаздарымен Абылайхан үлкен іс Сапарға кетіп баратқанда Барлыбай Батырға мен келгенше Хандықты басқар деп беріп кеткен екен Барлыбай Батырдын Әкесі Тауасар Батыр болған Қарағанды Облысы Ұлытау өңірінде Көше аты берілді Тауасар Батыр көшесі менін Руым Кіші Жүз Тама Жөгі Жетіру
Қарағанды Облысы Ақтоғай ауданында 13 інші ғасырда дүниеге келген Жалантөс Бахадүр Батыр Самарқанд Қаламызды қорғаған Батыр Жонғарлар қалайда аламыз деп 42 рет шапқыншылық жасағанда сол 42 ісінде жеңген Батыр Жалантөс
Керемет осыны нагашы ажемиз уйине барганда жыр кылып айтып беретин еди😢😢😢❤❤❤❤сол жырларды ертегилерди тындау ушин баргым келетин еди нагашымнын уйине❤❤❤❤оцинк я
Құрметті ағайын. Бұл аккаунтқа қазақша аудиокітаптарды салып отырамын. Сондықтан "Подписаться" деген батырманы баса отырып таныстарыңызға таратып отырыңыздар. Абай жолы романының бірінші кітабын салып жатырмын. Басқа жырлар да бар бөлісетін.
👍👍👍👍
Рахмет.
Керемет.сөз жоқ тамаша шіркін ай әкем марқұм ертек қылып айтушы еді
Бала кезімізде Алпамыс Батыр, Керқұла Атты Кендебай Батыр, Қобыланды батыр, Қамбар Батыр, Ертөстік Батыр, Жиренше шешен осы Бабаларға еліктеп өстікқой😊
Мәгуріт болған қазағмыздың ұрпағына осындай қазақ батырлармен сусындатып отуыу керек сонда қана қазақтың ұрқы оанады
Күшті, бала күнде Батырлар жырынан оқып едім, енді қазір тыңдап отырмын. Басқаша сезім. Ғайып ерен қырық шілтен, Баба түкті Шашты Әзиз, Арыстан баб, Қожа Ахмет әулиелердің шарапаты тиген қандай керемет
Алла Алла Алла жар болсын елім аман халым аман болсын!.
Мықты.
Өте керемет
Керемет дастан
Керемет, акем марқум қисагер еди, қобыланды, қыз жибек, Боз жигит, Ер науанды жатқа аитатын
Құрметті ағайын. Бұл аккаунтқа қазақша аудиокітаптарды салып отырамын. Сондықтан "Подписаться" деген батырманы баса отырып таныстарыңызға таратып отырыңыздар. Абай жолы романының бірінші кітабын салып жатырмын. Басқа жырлар да бар бөлісетін.
@
❤❤ффффabka8326
🎉е5ее555566
🇰🇿☝️
Жиделі Байсын жеріде Қоңырат деген елінде Байбөрі деген бай бопты төрт түлігі сай бопты..
Құрметті ағайын. Бұл аккаунтқа қазақша аудиокітаптарды салып отырамын. Сондықтан "Подписаться" деген батырманы баса отырып таныстарыңызға таратып отырыңыздар. Абай жолы романының бірінші кітабын салып жатырмын. Басқа жырлар да бар бөлісетін.
Конырат деген елинде деген жер айтылмады ау
@@КудайбергеновСамат-я9е Сіз саңырау сыйяқтысызғой Алпамыс Қоңырат елінің батыры
Сіз тыңдадыңызба өзі😂@@КудайбергеновСамат-я9е
Орындаушылардың аты - жөнiн, дереккөздiң қайдан алынғанын неге жазбайсың? Осындай керемет туындының бізге жетуiне себепкер болған жандардың еңбегін ескермеуiң қалай?
Ақан Әбуәлі ағамыздың орындауы керемет
Рахмет🙏
Алпамыс батыр деп такырыбын, жазып камбар батырды шығарып койганы нес, Алпамыс жыры не дейді десем енді анык көзің жетті ме мажилисте жыр тыңдату керек казакша тез үйренеді
Көп рақмет! Бай ауыз әдебиетімізді оқып, біліп, сақтайық!
Тамаша, сондай ұнады! Қаракөзді тіпті өз көзіммен көргім келіп кетті ғой!
❤
Рухым көтеріліп қалдығой.
Өте әсерлі. Біздің ауызекі әдебиетимиз қандай биік деңгейде екенін дәлелдеп тұр!
❤❤❤
Керемет. Дауыс шіркін ай әкемнің дауысы есіме түсіп кетті ау❤
Өмірде болғанба қай заманда болған, әлде аңызба, эпосба,
Аңыз әңгіме
Сәбит Оразбайов жырлайтын нұсқасы керемет еді
Алпамыс дәстаны домбрада емес қобызда айтылады
Мммм. Шапан киіп айту керек шығар ия тағы? Таудың төбесіне шығып. Қобызыңды алып запись жасап салсашы осында
бір жылда 47мың рет көргенба? неге сонша аз? мынау деген рәхәтқой құлаққа! лайкты жаудырып туған туыс достарға жіберейік! нәсихаттайық
Кім жатқа айтып береді,40.000 теңге беремін
Үлкен рахмет!!! Қыз Жібек жырын салыңызшы!!!
көп рақмет❤️ 3 жарым сағаттың қалай өткенін білмей қалдым
❤
😊
Әп бәрекелді төк
Кыргыздардын Манас деп жургени биздин Алпамыс батыр екенгой
👍👍👍👍👍😁😁
Алпамыз Қарақалпақтың қоңырат урууы
ОТТАМА САРТ КАЛПАК ТУРКИМЕН САРТСЫНДАР , КАЗАХТЫН РУЛАРЫН ЖАТТАП АЛЫП ЖУМЫСТАРЫН БОЛМАСЫН КАЛПАКТА РУ ЖОК , РУЫ БАРЛАР КАЗАХТАР , КАЛПАКТА РУ ЖОК ,КОНЫРАТТЫН МАНГЫТАИ РУЫН ,МАНГЫТ ДЕП БУРМАЛАП АЛЫПСЫНДАР ,САРТ КАЛПАКТА РУ ЖОК ,
Еділден жоңғарлар шығысқа өз еліне көшерде қарақалпақтарды азық ретінде зорлап әкететін пиғылы болған деседі, оны естіген Қабанбай батыр шаңды жорықта 60000жоңғардың күлін көкке ұшырып қарақалпақтарды құлдықтан құтқарған болатын ол қазақ тарихында жазылған сіздер біздің батырларға құрмет көрсетсеңіздер деймін, атын затын біздікі демей.
Аңыз ертегіғой
@@bolatbekbukharbayev8659 қатырдың бауырым
Негізі рас айтасың
ҚОҢРАТТЫҢ БОЖБАН РУЫНАНҒОЙ НЕ БОЛҒАН АҒАИЫН ЖАУАБ БЕРЕТІН ТАРИХШЫЛАР ҚАИДА .
😊
Keremet sizden bir surak kizjibek dastanın okusanız rahmet kutemiz
Алла разы болсын домбырамен кушти айтыныз.
❤🇰🇿
бул жырлап жатқан Ақан аға сиақты
🖐🖐🖐🖐🖐🖐💪🏽💪🏽💪🏽💪🏽
Қай ғасырда өмір сүрген екен Алпамыс батыр
Шама мен 1000жыллар болыу керек бул жыраулардың легендасыда болыу мумкин жийдели байсун ески Қарақалпақлардың жери шыңғысқан келгенге шекем сол жерде отырған кийин халық жан жаққа көшип кетген суусызлықтан қоңыратлылар деп содан қалған хəзирде ол жерде қоңырат көп бирақ өзбек болып кетген бирази сизлердиң уллы орта жүзлеринде қоңырат болып жүр
Аңызғой ертегі
Тарихшы Гумилёвтың айтуынша Алпамыс батыр түрік қағанаты кезеңінде өмір сүрген деиді Манғьолияда Кұлтегін ескерткішінің қасында Алпамыстың ескертіші бар деиді
КөнеТүрк кезінде
Қазақша опера ғой керемет 😊
😊
Керемет
Керемет
Екінші жыр айтып отырған кісінің дауысы өте нашар дауыс алдынғы оқыған кісінің дауысы жақсы
Өте нашарма?
Не деген керемет 👏 👏 👏
Керемет! Көп рақмет!
👍👍👍👍👍
😊
көп мақтанады бірақ аитқыш бәрі
Мен казах Болу ушин келдим сасысан айт сасыгымнымари кете алмайм дееп😊😊😊
Телеграмм каналы барма екен
Ю
қаи ұлы жүз орта жүз жауды алып еді -кіші жүз кнлмегенде
Қумаш
Бірінші болып орысқа берілген қай жүз?Орыспен соңына дейін соғысқан орта жүз Кенесарыханның әскерінде 99% орта жүздер болған,біз Қоңыраттар Шыңғысханның нағашы,әрі қайын жұрты боламыз,бірге жүріп жарты әлемді жаулағанбыз!!!
Алпамыс Қоңырат елінің Батыры не бөксіп отсың
Алпамыз казактаодыкы эмес ..конураттардыкы
Аңызғой бауырым. Көшпелі халық таратқан. Так что пздц болма калпачёк😂
ҚАЗАҚТЫҢ ІШІНДЕ МИЛЛИОНДАҒАН ," ҚОҢЫРАТ " БАР.....!!! 👍👍👍
👍👍👍👍👍👍