บ้านโพนจาน อำเภอโพนสวรรค์ จังหวัดนครพนม

บ้านโพนจาน หมู่บ้านเล็กๆ ในอำเภอโพนสวรรค์ จังหวัดนครพนม ถือเป็นชุมชนต้นแบบด้านการอนุรักษ์วิถีชีวิตพื้นบ้านของกลุ่มชาติพันธุ์ ไทโส้ ทั้งขนบธรรมเนียมประเพณี ภาษา วัฒนธรรมพื้นถิ่น อาทิ งานหัตถกรรมทอผ้าแบบดั้งเดิมซิ่นและสไบลายไทโส้ ที่อยู่ในการแต่งกายประจำวันของผู้คน
ชาวไทยโส้บ้านโพนจานมีวิถีชีวิตความเป็นอยู่อย่างพอเพียงเคียงคู่ธรรมชาติและยังมีความเชื่อในเรื่องผีและอำนาจสิ่งศักดิ์สิทธ์เหนือธรรมชาติ ดังนั้นประเพณีหลายๆ อย่างของคนบ้านโพนจาน จึงยังมีความยึดโยงกับพิธีกรรมตามความเชื่อโบราณของคนไทโส้ เช่น การประกอบพิธีกรรมแชงชะนาม จะจัดขึ้นในช่วงเดือนมีนาคมถึงเมษายน เพื่อแสดงความกตัญญูกตเวทีและความเคารพต่อผีไร่ ผีนา ผีป่า ผีเขา และผีบรรพบุรุษ อีกทั้งเป็นกุศโลบายที่จะใช้ในการเริมสร้างความสัมพันธ์ภายในครอบครัว เนื่องจากเป็นพิธีที่พ่อแม่ลูกหลานจะอยู่ด้วยกันพร้อมหน้าพร้อมตากันและมีการแบ่งบทบาทหน้าที่ในการเตรียมประกอบพิธีอย่างชัดเจน
อีกพิธีกรรมคือการแสดงโส้ทั่งบั้ง โส้ทั่งบั้งถือว่าเป็นเอกลักษณ์ของชาวไทยโส้บ้านโพนจาน เป็นพี่ธีการในการบวงสรวงวิญญาณของบรรพบุรุษประจำปีหรือเรียกขวัญและรักษาผู้ป่วย ซึ่งปัจจุบันมีการนำมาใช้เป็นการแสดงต้อนรับนักท่องเที่ยวที่เข้ามาเยือนชุมชน