Εκδήλωση: "Ανιχνεύοντας το ρεμπέτικο". Η ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα | Σύγχρονη Εποχή

Social:
/ syghroni_epoxh
/ sep.publications
sep.gr
Subscribe:
www.youtube.co...
----------------------
Η Αλ. Παπαρήγα στην ομιλία της σημείωσε ότι «ο συγγραφέας, αξιοποιώντας υπάρχουσες γνωστές πηγές, αναδεικνύει την ιστορική πορεία του λαϊκού τραγουδιού, το μεγάλο χρονικό του βάθος. Δηλαδή, από τα βάθη της εμφάνισης των πρωτόλειων μορφών του, με πηγή τους ήχους της φύσης που μιμείται η ανθρώπινη φωνή υπηρετώντας την ανάγκη της επικοινωνίας με τον λόγο, τη γλώσσα.
Ξεκινά από πολλούς, ανώνυμους, ενώ στη μακρόχρονη πορεία αποκτά και πιο ατομικά χαρακτηριστικά, δηλαδή μια πορεία από τους ανώνυμους μουσικούς στους επώνυμους, από μεμονωμένα άτομα σε ομάδα ατόμων, μια μακρόχρονη πορεία με πρωταγωνιστές ταλαντούχους αλλά χωρίς μουσική παιδεία συνθέτες ως τους πιο σύγχρονους με μουσικές σπουδές, μορφωτικό επίπεδο.
Ο Στ. Λουκάς μελέτησε προϋπάρχουσες μελέτες και αξιόπιστες πηγές, αξιοποίησε εύστοχα τα Δοκίμια Ιστορίας του ΚΚΕ. Με βάση όλα τα παραπάνω, σημειώνει ότι από τα βάθη του 13ου ως τον 17ο αιώνα, στις συνθήκες περάσματος από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό και στην πορεία της καπιταλιστικής ανάπτυξης, το λαϊκό τραγούδι πρόβαλλε και με ένα πνεύμα αντίθεσης απέναντι στους νόμους και την πρακτική της εξουσίας, απέναντι στην αδικία.
Για το Κόμμα μας το αστικό εργατικό - λαϊκό τραγούδι όπως και το δημοτικό των αγροτικών περιοχών, δεν ήταν μόνο μια μορφή και μέσο ψυχαγωγίας, διασκέδασης, αλλά και μια μορφή επικοινωνίας, ακόμα και σε ορισμένες περιπτώσεις ως και αυθόρμητης διαμαρτυρίας για τα λαϊκά βάσανα, τελικά μορφή κοινωνικής συνείδησης σε κάθε φάση ή περίοδο. Το αστικό εργατικό - λαϊκό τραγούδι εξέφραζε και τα βάσανα, τα αισθήματα των ημιπρολεταριοποιημένων αγροτών που αναζητούσαν δουλειά, επιβίωση στα αστικά κέντρα.
Η συγκεκριμένη έκδοση της "Σύγχρονης Εποχής" είναι σημαντική και αξιόπιστη (ανεξάρτητα αν προκύψουν και διαφορετικοί προβληματισμοί), γιατί το μεθοδολογικό όπλο της είναι η μαρξιστική διαλεκτική, η μόνη επιβεβαιωμένη μέθοδος επιστημονικής γνώσης όλων των φαινομένων του εξωτερικού κόσμου, της κοινωνικής ζωής και της φύσης, παίρνοντας βέβαια υπόψη ότι στη λαϊκή καλλιτεχνική δημιουργία ο εξωτερικός κόσμος αντανακλάται ως περιγραφή κατάστασης, είτε χωρίς κριτική είτε και με κάποια μορφής κριτική. Εμπεριέχει, δηλαδή, το στοιχείο της άγνοιας, της μερικής, αποσπασματικής γνώσης, της μη ακριβούς γνώσης των αντικειμενικών, ανεξάρτητων από την ανθρώπινη θέληση, παραγόντων, δηλαδή των νόμων που διέπουν τον εξωτερικό κόσμο. Εμπεριέχει το στοιχείο και της μη ακριβούς γνώσης της ιστορικότητας της εξέλιξης, της προοπτικής, πολύ περισσότερο της εναλλακτικής λύσης για να ζήσουν οι λαοί καλύτερα, χωρίς βάσανα και δυστυχία.
Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς αντανακλάται η αντικειμενική, εξωτερική, δηλαδή, πραγματικότητα στη συνείδηση των λαϊκών καλλιτεχνών: Αφορά σε τραγούδια που όλοι και όλες κατά καιρούς τραγουδάμε, γλεντώντας, παρά το γεγονός ότι πολλοί από εμάς δεν συμφωνούμε με τους στίχους, ή δεν αισθανόμαστε άνετα με εκείνους που περιγράφουν την ανισότιμη θέση της γυναίκας και μάλιστα στις πιο παραδοσιακές και ξεπερασμένες και προσβλητικές μορφές της, ενώ εκθειάζεται μέχρι λατρείας η γυναίκα μάνα, η γυναίκα δηλαδή στους λεγόμενους παραδοσιακούς ρόλους.
Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι σκοπός του καλλιτέχνη και του ή της στιχουργού ήταν η υπεράσπιση, η εξιδανίκευση του περιθωριακού γυναικείου ρόλου ιδιαίτερα της συζύγου, της συντρόφου, της φίλης. Είναι η περιγραφή μιας πραγματικότητας, που θεωρούνταν φυσική, στη συνείδηση ανθρώπων που δεν έχουν διαμορφώσει και αναπτύξει ένα ορισμένο επίπεδο κοινωνικής, πολιτικής συνείδησης στις συγκεκριμένες συνθήκες.
Ο συγγραφέας αναδεικνύει με στοιχεία και για το πώς το ρεμπέτικο, δηλαδή ορισμένοι ρεμπέτες και ρεμπέτισσες επηρεάστηκαν, θετικά από την πορεία της ταξικής πάλης, τον αντικατοχικό αγώνα του '41 - '44, της περιόδου του ΔΣΕ, ή και την άλλη πλευρά, πώς επηρεάστηκαν κάποιοι άλλοι από την κυρίαρχη αστική ιδεολογία και τους μηχανισμούς της, κυρίως όμως από τους όρους και τους εκβιασμούς των εταιρειών κ.λπ.».
Η Αλ. Παπαρήγα αναφέρθηκε ακόμα στη σημασία που δίνει το ΚΚΕ στη γνήσια λαϊκή δημιουργία, στις συνθήκες εμφάνισης του ρεμπέτικου, στην τακτική της αστικής τάξης, αλλά και στη σχέση και τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στο ρεμπέτικο, καθώς και στις γυναίκες ρεμπέτισσες.